Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2022 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko M. A.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 30 lipca 2021 r., sygn. akt I C 1642/20,

1.  oddala apelację;

2.  odstępuje od obciążania strony powodowej kosztami postępowania apelacyjnego.

SSA Beata Kurdziel

Sygn. akt I ACa 1472/21

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 czerwca 2020 r. strona powodowa Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwana M. A. ma zapłacić na rzecz powoda kwotę 253867,06 zł z odsetkami umownymi według zmiennej stopy procentowej dla zadłużenia przeterminowanego w wysokości dwukrotności sumy: stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 punktów procentowych (aktualnie 11,20% p.a.) liczonymi od kwot – 252 922,82 zł od dnia 22 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty i 944,24 zł od dnia 25 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania. W przypadku złożenia sprzeciwu strona powodowa domagała się zasądzenia żądanych powyżej kwot na swoją rzecz. Strona powodowa podała, że w dniu 30 listopada 2016 r. strony zawarły umowę złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...). Zgodnie z umową Bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 299000 zł, pozwana zobowiązała się do zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami, opłatami i prowizjami zgodnie z umową, najpóźniej do dnia 20 grudnia 2031 r. Strona powoda zarzuciła, ze pozwana zaprzestała w toku realizacji kredytu spłat umówionych rat, wystąpiło zadłużenie przeterminowane. Powód wezwał pozwaną pismem z dnia 18 października 2019 r. do spłaty zadłużenia przeterminowanego pod rygorem wypowiedzenia umowy. Zarazem, poinformował o możliwości wnioskowania o restrukturyzację kredytu. Wobec braku realizacji wezwania, pismem z dnia 20 listopada 2019 r. powód wypowiedział umowę z zakreśleniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, co według powoda nastąpiło w dniu 26 grudnia 2019 r. i zobowiązanie pozwanej stało się wymagalne.

W odpowiedzi na pozew z dnia 26 sierpnia 2020 r. pozwana M. A. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. Podniosła, że kontaktowała się z przedstawicielem powodowego Banku i uzyskała informację o tym, że powinna złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia, co uczyniła. Bank uzależnił uwzględnienie jej wniosku od spełnienia określonych warunków – wpłaty kwoty 3000 zł począwszy od maja 2020 r., spłaty przeterminowanej należności z odsetkami karnymi – w łącznej sumie 3386,78 zł, zapewnienia środków na spłatę kredytu na 20-ty dzień każdego miesiąca z udokumentowaniem sytuacji finansowej pozwanej do dnia 10 czerwca 2020 r. Pozwana utrzymywała, że spełniła w/w warunki, jednak powód pismem z dnia 21 maja 2020 r. zainicjował sprawę sądową. Ponadto, pozwana zakwestionowała zasadność wypowiedzenia jej umowy kredytowej zgodnie z § 21 umowy kredytowej. Zarzuciła, że powód nie wskazał, aby nie dotrzymała warunków udzielenia kredytu określonych w umowie kredytowej. Nie określił również sposobu wyliczenia kwot mających stanowić według Banku kwoty przeterminowanego zadłużenia. Utrzymywała, że nie zaprzestała obsługi kredytu - na rachunek kredytowy stale wpływały kwoty tytułem spłaty kredytu. Zarzuciła także wadliwe doręczenie korespondencji kierowanej do niej przez Bank, bowiem pisma doręczane były do rąk osób zatrudnionych w Spółce (...) sp. z o.o. oraz wskazywała, że wypowiedzenie umowy dokonane przez bank miało charakter warunkowy – gdyby nastąpiło uregulowanie zaległości przed datą wypowiedzenia, to byłoby ono bezskuteczne.

W piśmie z dnia 12 stycznia 2021r. strona powodowa cofnęła pozew ponad kwotę 237624,56 zł ze zrzeczeniem się roszczenia, a w piśmie nadanym w dniu 6 kwietnia 2021 r. cofnęła pozew ponad kwotę 229535,15 zł ze zrzeczeniem się roszczenia i ostatecznie ograniczyła dochodzoną pozwem sumę do w/w kwoty z odsetkami od zadłużenia przeterminowanego liczonymi według zmiennej stopy procentowej w wysokości dwukrotności sumy: stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych (aktualnie 11,20 % p.a.) od dnia 19 marca 2021 r. do dnia zapłaty. Uzasadniając powołała się na uiszczenie przez pozwaną po wytoczeniu powództwa części należności.

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem wydanym w dniu 30 lipca 2021r. w sprawie z powództwa Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przeciwko M. A. o zapłatę, oddalił powództwo i zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.

Podstawa orzeczenia był następująco ustalony stan faktyczny:

W dniu 30 listopada 2016 r. pozwana M. A. zawarła z Bankiem (...) Spółka Akcyjna w W. umowę złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...). Zgodnie z umową Bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 299000 zł, pozwana zobowiązała się do zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami, opłatami i prowizjami najpóźniej do dnia 20 grudnia 2031 r. na wskazany w umowie rachunek bankowy. W myśl zapisów umowy w przypadku braku na tymże rachunku środków, które mogą zostać pobrane na spłatę zadłużenia w terminach spłaty określonych w umowie lub braku spłaty do końca ostatniego dnia okresu wypowiedzenia pozostałe zadłużenie zgodnie z umową traktowane jest jako przeterminowane. Wysokość oprocentowania zadłużenia przeterminowanego kredytu jest równa wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonej na podstawie przepisów powszechnie obowiązującego prawa, która na dzień zawarcia umowy stanowiła dwukrotność sumy: stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 punktów procentowych i wynosiła 14% w stosunku rocznym.

W okresie korzystania z kredytu kredytobiorca zobowiązany był min. do informowania Banku o zmianie miejsca zameldowania, zamieszkania lub zmianie adresu do korespondencji ( 24 ust. 2 b umowy). Umowa zastrzegała dla Banku prawo wypowiedzenia w całości lub części umowy za 30-dniowym wypowiedzeniem, jeżeli kredytobiorca nie dotrzymał warunków udzielenia kredytu określonych w umowie lub utracił zdolność kredytową. Umowa przewidywała, ze najpóźniej w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty całości zadłużenia. ( 20 ust. 2 i 3 zd. 1 umowy kredytowej).

Pozwana nie dokonywała spłat rat kredytu w terminach i wysokości ustalonych zgodnie z umową, wystąpiło zadłużenie przeterminowane. Pismem z dnia 18 października 2019 r. powód wezwał pozwaną do spłaty zadłużenia przeterminowanego w wysokości 3695,36 zł w terminie 14 dni roboczych od otrzymania pisma, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Zarazem, poinformował o możliwości wnioskowania w powyższym terminie o restrukturyzację kredytu. Pismo zostało doręczone w dniu 24 października 2018 r. na adres wskazany przez pozwana jako adres do doręczeń.

Pismem z dnia 20 listopada 2019 r. powód wypowiedział umowę z zakreśleniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia wskazując, iż kwota zadłużenia przeterminowanego wynosi 8071,41 zł, w tym kapitał 5613,48 zł, odsetki 2457,93 zł. Zgodnie z treścią pisma jeżeli w okresie wypowiedzenia nastąpi spłata całości wymagalnego zadłużenia wypowiedzenie należy traktować jako bezskuteczne, a w konsekwencji Umowa kontynuowana będzie na dotychczasowych obowiązujących warunkach. Pismo doręczone zostało pod adres do doręczeń wskazany przez pozwana w dniu 26 listopada 2019 r.

Zgodnie z przesłanym przesyłką nierejestrowaną do pozwanej zawiadomieniem o zmianie wysokości raty z dnia 20 listopada 2019 r. Bank określił wysokość raty kapitałowo- odsetkowej na 2162,14 zł (na podstawie § 10 ust. 2 pkt 3 umowy kredytowej, pismo k. 107-108). W oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy do kwoty kapitału przeterminowanego w wysokości 5907,08 zł doliczono płatną w tym dniu ratę kredytu w w/w wysokości oraz ułamek dziennego naliczenia odsetek – 2,19 zł.

W okresie wypowiedzenia umowy kredytu pozwana dokonała sześć wpłat na łączną sumę 7097,90 zł (ostatnia spłata w dniu 17 grudnia 2019 r. w kwocie 850,27 zł).

Kolejnym pismem z dnia 12 marca 2020 r. (zatytułowanym Ostateczne wezwanie przesądowe i doręczonym w dniu 17 marca 2020 r.) pozwana została wezwana do spłaty przeterminowanego zadłużenia w wysokości 261236,31 zł, w tym kwoty 256169,72 zł tytułem kapitału i kwoty 5066,59 zł tytułem odsetek. W piśmie został zakreślony termin 7 dni od daty otrzymania pisma. Jednocześnie pozwana została poinformowana, że w uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość rozłożenia na raty spłaty w/w zobowiązania. Celem ustalenia zasad spłaty zadłużenia w trybie polubownym w terminie 7 dni od dnia odebrania pisma pozwana miała przedstawić propozycję spłaty wszystkich zadłużeń. Pozwana nie podjęła kontaktu z Bankiem w sprawie ustalenia zasad spłaty kredytu.

W dniu 14 kwietnia 2020 r. powód zainicjował elektroniczne postępowanie upominawcze przed Sądem Rejonowym (...)w L.. Wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym postępowanie zostało umorzone. Orzeczono, że strona powodowa ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie (postanowieniem z dnia 18 maja 2020 r. (...)).

W dniu 18 maja 2020 r. pozwana złożyła wniosek o restrukturyzację zadłużenia. W piśmie z dnia 21 maja 2020 r. (doręczonym pozwanej w dniu 27 maja 2020 r.) Bank warunkował uwzględnienie powyższego wniosku od spełnienia przez pozwaną następujących warunków: wpłaty kwoty nie niższej niż 3000 zł miesięcznie począwszy od maja 2020 r. do czasu zakończenia postępowania sądowego, spłaty przeterminowanych rat w wysokości 3386,78 zł z odsetkami karnymi naliczonymi do dnia spłaty oraz dalszej prawidłowej obsługi pożyczki - zapewnienie środków na spłatę kredytu na 20-ty dzień każdego miesiąca oraz udokumentowaniem sytuacji finansowej pozwanej do dnia 10 czerwca 2020 r.

Pozwana realizując w/w warunki Banku dokonała spłaty następujących kwot: 16000 zł w dniu 10 czerwca 2020 r., 3500 zł – w dniu 23 lipca 2020 r., 6000 zł - w dniu 17 sierpnia 2020 r. Przekazała też aktualne deklaracje podatkowe potwierdzające jej zdolność do obsługi kredytu.

Bank sporządził w dniu 22 czerwca 2020 r. wyciąg z ksiąg Banku (...) SA z którego wynika, iż Bankowi przysługuje wobec pozwanej wymagalne roszczenie w kwocie łącznej 235 3867,06 zł, w tym 252 922,82 zł tytułem kapitału, 944,24 zł tytułem odsetek od zadłużenia przeterminowanego naliczonych za okres od dnia 10 czerwca 2020 r. do dnia 21 czerwca 2020 r. (według stopy procentowe w wysokości 2-krotności sumy – stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, k. 5).

Pozwana po wytoczeniu powództwa spłaciła zadłużenie w części – w łącznej kwocie 44500zł.

W ocenie Sądu Okręgowego, w tak ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Bezspornie w rozpoznawanej sprawie strony łączyła umowa kredytu, który nie został w całości przez pozwaną spłacony. Wobec braku spłaty (nieterminowej spłaty rat w wysokości odbiegającej od ustalonych zgodnie z umową kredytową) bank postanowił wypowiedzieć pozwanej umowę. Sporna między stronami była zasadność i skuteczność dokonania wypowiedzenia umowy kredytowej.

Odwołując się do treści art. 69 ust. 1, 75 ust. 1 oraz art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U.2020.1896), sąd wskazał, że przy wypowiedzeniu kredytu, którego dotyczy niniejszy spór, zachowana została przewidziana w /w przepisach procedura. Pozwana została wezwana do uregulowania zadłużenia przeterminowanego w terminie 14 dni i pouczona o możliwości złożenia w tymże terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia (pismem z dnia 18 października 2019 r.). Następnie wobec braku dokonania zapłaty, powód (w piśmie z dnia 20 listopada 2019 r.) skierował do pozwanej tzw. wypowiedzenie warunkowe którego skuteczność uzależniona została od niespełnienia przez pozwaną warunku zapłaty określonej kwoty w terminie wskazanym w wezwaniu do zapłaty. Sąd Okręgowy wskazał, że pomimo dostrzegalnej rozbieżności poglądów w kwestii możliwości złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu połączonego z wezwaniem do zapłaty traktowanym jako warunek rozwiązujący, stoi na stanowisku, że takie warunkowe wypowiedzenie jest uprawnione w świetle art. 89 k.c. Przepis ten stanowi, że powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej (także jednostronnej, jaką pozostaje wypowiedzenie umowy) można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunku), chyba że nie zezwala na to ustawa albo wynika to z właściwości tej czynności prawnej. Tymczasem nie ulega wątpliwości, że nie ma ustawowego zakazu wypowiedzenia umowy o kredyt pod warunkiem i co do zasady możliwe jest zastrzeżenie warunku potestatywnego, uzależniającego skutki czynności prawnej od zachowania drugiej strony umowy, np. od spełnienia przez nią świadczenia. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 grudnia 2019 r. I ACa 1421/18). W treści wypowiedzenia umowy kredytu powód wskazał wprost, że jeżeli w okresie wypowiedzenia (wynoszącego 30 dni od daty otrzymania pisma) nastąpi spłata całości wymagalnego zadłużenia wypowiedzenie traktować należy jako bezskuteczne, a umowa kontynuowana będzie na dotychczasowych warunkach. W przypadku nieuregulowania bądź uregulowania wymagalnego zadłużenia w niepełnej wysokości umowa zostanie rozwiązana.

Wbrew twierdzeniom pozwanej, pisma kierowane przez Bank do pozwanej – wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy kredytowej, były wysyłane na prawidłowy adres – adres wskazany przez pozwaną jako adres o doręczeń. Pozwana nie informowała Banku o ewentualnej zmianie tego adresu (zgodnie z nałożonym na nią obowiązkiem w zapisie § 24 ust. 2 b) umowy kredytowej). Zatem dokonane doręczenia, choć faktycznie doręczane do rąk pracowników firmy (...) sp. z o.o. należało uznać, że dokonywane były prawidłowo. Natomiast pełnomocnik pozwanej został ustanowiony dopiero na etapie składania wniosku o restrukturyzację zadłużenia, zarazem jednak pozwana podpisała wniosek o restrukturyzację w swoim imieniu i wskazała ten sam adres który uprzednio w umowie kredytowej. Dlatego jak wynika z zeznań świadka E. P. to na tenże adres doręczana była korespondencja Banku również na etapie rozpoznawania wniosku o restrukturyzacje zadłużenia.

W ocenie Sądu Okręgowego konieczne jest w niniejszej sprawie rozważenie skorzystanie z uprawnienia banku do wypowiedzenia umowy o kredyt w kontekście jego zgodności z zasadami współżycia społecznego. Na gruncie art. 5 k.c. powstało bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego, którego część dotyczy także wypowiedzenia umowy kredytu. W wyroku z dnia 20 lipca 1987 r. (sygn. akt IV CR 195/87, OSNC 1989/1/16) stwierdzono, iż wykorzystanie, wynikających z umowy kredytowej lub przepisu prawa, uprawnień banku do jednostronnej modyfikacji stosunku kredytowego nawiązanego z osobą fizyczną i wypowiedzenie części lub całości udzielonego kredytu nie może być uznane za nadużycie prawa (art. 5 k.c.), jeżeli powzięte zostało po stwierdzeniu, że niespełnienie przez kredytobiorcę warunków ustalonych w umowie co do spłaty kredytu i oprocentowania jest następstwem utraty zdolności kredytowej przez dłużnika lub pogorszenia jego sytuacji materialnej w stopniu zagrażającym zdolności do spłaty długu przez tego dłużnika. Stanowisko to zostało podtrzymane także w wyrokach z dnia 13 lutego 2004 r. (sygn. akt IV CK 240/02, Prawo Bankowe 2004/11/25) i z dnia 13 lutego 2004 r. (sygn. akt IV CK 40/03, Lex nr 151636). Mimo iż orzeczenia zostały wydane na podstawie nieobowiązujących już przepisów, w pełni zachowują swoją aktualność także w obecnym stanie prawnym, zwłaszcza że art. 32 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe (Dz. U. Nr 4 poz. 21 z późn. zm.) przewidywał możliwość wypowiedzenia umowy kredytu jedynie przy istotnych naruszeniach, a obecny przepis art. 75 ust. 1 przewiduje już tę możliwość przy jakichkolwiek naruszeniach. Stanowisko takie uzasadnione jest ze względu na rolę banków w obrocie gospodarczym, zważyć bowiem należy, że banki nie udzielają kredytów z własnych środków, lecz ze środków uzyskanych z innych źródeł, w tym od klientów, którzy złożyli środki na rachunkach bankowych i lokatach. Dlatego ze względu na bezpieczeństwo powierzonych środków, banki muszą dysponować uprawnieniami, które pozwalają na minimalizację ryzyka w przypadku problemów ze spłatą kredytu. W związku z tym ograniczenie korzystania z tego prawa ze względu na zasady współżycia społecznego powinno mieć charakter wyjątkowy. Zarzut nadużycia prawa poprzez nielojalne postępowanie wobec kontrahenta można bankowi postawić tylko wtedy, gdy kredytobiorca czyni wyraźne starania spłaty zaległości, poparte wpłatami, które przekonują, że modyfikacja treści umowy kredytowej doprowadzi w niewątpliwy sposób do umożliwienia kredytobiorcy wywiązania się z umowy, a jednocześnie nie spowoduje niekorzystnych skutków dla banku. (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 kwietnia 2018 r. I ACa 1234/17). Badając skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej w wyniku skorzystania przez bank z uprawnienia najbardziej dotkliwego dla kredytobiorcy Sąd rozważał skalę i stopień naruszeń kredytobiorcy z uwzględnieniem między innymi wysokości udzielonego kredytu, czasu na jaki został udzielony, dotychczasowej realizacji warunków umowy, ostatecznie stając na stanowisku, że dokonane przez Bank wypowiedzenie umowy kredytu zwartej z pozwaną M. (...) – A. stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego. Porównując wysokość kredytu i zaległości przeterminowanej Sąd doszedł do przekonania, ze naruszenie umowy było stosunkowo „drobne” i realnie nie zagrażało spłacie kredytu. Zgodnie z treścią umowy Bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 299 000 zł na okres 15 lat, z określeniem prognozowanej wysokości spłacanej raty miesięcznej na kwotę 2140,44 zł. Wypowiedzenie umowy zostało dokonane pismem z dnia 20 listopada 2019 r. zgodnie z treści którego zadłużenie przeterminowane wynosiło 8071,41 zł. Ponadto nie bez znaczenia pozostaje okoliczność, ze pozwana nie zaprzestała realizacji kredytu, dokonywała na bieżąco spłat, choć czyniła to nieregularnie i w kwotach odbiegających od ustalonych zgodnie z umowa kredytową, jednak były to również wpłaty przekraczające wysokość ustalonej raty. Sąd miał również na uwadze postawę pozwanej, która w dniu 18 maja 2020 r. złożyła wniosek o restrukturyzację zadłużenia, spełniła przedstawione jej przez Bank warunki uwzględnienia jej wniosku, tj. dokonywała spłaty rat w kwotach przewyższających wymagana przez Bank kwotę 3000 zł począwszy od maja 2020 r. ( np. w dniu 10 czerwca 2020 r. – 16 000 zł, 18 czerwca 2020 r. - 12681,46, 24 lipca 2020 r. – 3500 zł, 17 sierpnia 2020 r. – 6000 zł, 16 września 2020 r. – 8000 zł – vide zastawienie k. 94), uregulowała zadłużenie przeterminowane, przekazała też aktualne deklaracje podatkowe potwierdzające jej zdolność do obsługi kredytu. Reasumując. oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy kredytu - będące wyrazem nadużycia prawa podmiotowego - nie mogło wywrzeć zamierzonego skutku.

Wobec powyższych okoliczności Sąd Okręgowy przyjął, że umowa o kredyt nie została skutecznie wypowiedziana, nadal wiąże strony, zaś bank nie miał podstaw do postawienia zobowiązania pozwanych w stan wymagalności i wystąpienia na drogę sądową w celu dochodzenia owych roszczeń. Tym samym żądanie zwrotu niespłaconego kredytu w kwocie ostatecznie określonej na 229535,15 zł Sąd ocenił jako przedwczesne, a przez to nieuzasadnione.

Orzeczenie o kosztach procesu oparte zostało o art. 100 k.p.c. Wprawdzie pozwana ostatecznie wygrała proces, jednakże okoliczności sprawy, skuteczne wypowiedzenie umowy oraz ocena zachowania pozwanej już po dacie wniesienia pozwu, w zakresie realizacji warunków umowy nie dają podstaw do obciążenia kosztami procesu strony powodowej.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233§1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów z sposób dowolny i niewszechstronny polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że niesumienność pozwanej w spłacie kredytu miała charakter „drobny” oraz incydentalny, podczas gdy ze złożonej przez stronę powodową dokumentacji (zestawienie wpłat i sald, ostateczne wezwanie do zapłaty) wynika, iż:

-pozwana w sposób notoryczny począwszy od 2017 roku obsługiwała zadłużenie w sposób nieprawidłowy, a zadłużenie przeterminowane utrzymywało się w sposób stały i nieprzerwany na rachunku kredytowym, co najmniej od kwietnia 2019 roku,

-wniosek restrukturyzacyjny został złożony przez pozwaną dopiero po dwóch miesiącach od ostatecznego przedsądowego wezwania do zapłaty sporządzonego przez powoda oraz po złożeniu przez stronę powodową pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym,

-zaległość w spłatach na dzień upływu okresu wypowiedzenia stanowiła prawie połowę miesięcznej raty wynikającej z harmonogramu kredytowego, co w żaden sposób nie można uznać za „drobne” uchybienie;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 5 k.c. w związku z art. 75 ust. 1 ustawy prawo bankowe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy kredytu stanowiło wyraz nadużycia prawa podmiotowego, podczas, gdy Sąd I instancji wprost stwierdził, iż pozwana dopuściła się naruszenia warunków umowy kredytowej, a treść wypowiedzenia umowy kredytowej stanowiąca wprost, iż „jedynie spłata całości zadłużenia przeterminowanego do końca okresu wypowiedzenia może stanowić podstawę do przywrócenia warunków umowy na dotychczasowych zasadach" - była dla pozwanej jasna i zrozumiała;

3. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 75 ust. 1 ustawy prawo bankowe poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, wbrew treści wskazanego przepisu, iż niewywiązanie się przez pozwaną z warunków łączącej strony umowy, a w tym brak zaspokojenia w okresie wypowiedzenia kwoty należności przeterminowanych, nie dawał bankowi uprawnienia do rozwiązania umowy kredytowej z pozwaną, podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika wprost, że pozwana do dnia upływu okresu wypowiedzenia nie uregulowała zaległości przeterminowanych oraz w sposób notoryczny naruszała warunki umowy poprzez wpłaty w niepełnej wysokości bądź z opóźnieniem.

W oparciu o ww. zarzuty strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 229.535,15 zł z odsetkami jak w pozwie oraz kosztami procesu za obie instancje.

Pozwana M. A. wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów dotyczących naruszenia przepisów prawa procesowego wskazać należy, iż ustalenia faktyczne poczynione zostały przez Sąd Okręgowy na podstawie właściwie przeprowadzonych oraz prawidłowo, zgodnie z dyrektywami zawartymi w art. 233§1 k.p.c., ocenionych dowodach. Podkreślić należy, że ww. ustalenia w przeważając części dokonane zostały na podstawie dowodów z dokumentów, których treści żadna ze stron nie kwestionowała. Również zeznania świadka E. P. trafnie uznane zostały za wiarygodne – świadek w sposób dokładny i logiczny opisał przebieg kontaktów z pozwaną i jej pełnomocnikiem, w tym dotyczących wniosku pozwanej o restrukturyzację zadłużenia. Wbrew zarzutom apelującego, Sąd Okręgowy nie dokonał ustaleń, iż niesumienność pozwanej w spłacie kredytu miała charakter incydentalny. W uzasadnieniu wskazane zostało, przy odwołaniu się do zestawienia wpłat i sald z tytułu umowy kredytu, że pozwana realizowała warunki kredytu nieregularnie i w kwotach odbiegających od ustalonych zgodnie z umową kredytową. Równocześnie jednakże podkreślone zostało, że pozwana nie zaprzestała wykonywania umowy, dokonywała wpłat na bieżąco i były to również wpłaty przekraczające wysokość ustalonej raty. Odnośnie określenia przez Sąd naruszenia umowy jako „drobne’ podkreślić należy, że kredyt udzielony został na kwotę 299.000zł, a wypowiedzenie dokonane zostało przy zaległości 8071,41 zł. Porównanie wysokości ww. kwot pozwalało sądowi na określenie naruszenia umowy na stosunkowo drobne, zwłaszcza przy uwzględnieniu, iż w okresie biegu 30-dniowego wypowiedzenia pozwana spłaciła prawie całość zadłużenia w skazanego w piśmie z dnia 20.11.2019r. Zauważyć należy również, iż Sąd Okręgowy właściwie określił datę złożenia przez pozwaną wniosku o restrukturyzację. W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny przyjmuje ustalenia faktyczne dokonane w sprawie przez Sąd Okręgowy za własne.

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego, rozważania należy rozpocząć od podkreślenia, iż trafnie apelujący wskazuje w uzasadnieniu apelacji, iż ograniczenie uprawnienia banku do korzystania z prawa wypowiedzenia umowy ze względu na zasady współżycia społecznego powinno mieć charakter wyjątkowy (okoliczność ta podkreślona została także przez Sąd I instancji). Ingerencja sądu w zasadę swobody umów musi być dokonana po wszechstronnej ocenie zachowania stron na tle całokształtu stosunku łączącego bank z kredytobiorcą. Brak podstaw do zarzucenia, iż Sąd Okręgowy, badając skuteczność wypowiedzenia umowy kredytowej w świetle treści art. 5 k.c., dokonał niewłaściwej oceny skali i stopnia naruszeń kredytobiorcy. Jeszcze raz należy zauważyć, że rzeczywiście pozwana nie wypełniła w całości warunków określonych w pisemnym wypowiedzeniu umowy, skutkujących bezskutecznością wypowiedzenia zastrzeżoną przez stronę powodową. Nie dokonała bowiem zapłaty wskazanej w piśmie kwoty przeterminowanego zadłużenia w wysokości 8071,41 zł. Wpłacona przez nią łączna kwota była jednakże niewiele niższa od wymaganej i wynosiła ponad 7 tysięcy złotych. Co istotne, ( i co podkreślone zostało w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku), pozwana nie zaprzestała wykonywania umowy, a po złożeniu wniosku o restrukturyzację, wypełniła warunki określone przez bank tj. uwiarygodniła się poprzez dokonywanie wpłat w kwocie nie niższej niż 3000zł miesięcznie począwszy od maja 2020r. oraz udokumentowanie aktualnej sytuacji pozwalającej na spłatę zadłużenia. Pomimo określenia przez bank w piśmie z dnia 21.05.2020r. warunków pozwalających na zawarcie ugody i dokonaniu przez pozwaną w dniu 10 czerwca 2020r. wpłat w wysokości 10.202,78 zł i 5.797.22zł, w dniu 18 czerwca 2020r. – wpłaty 12687,46 zł, w dniu 19.06.2020r. – wpłaty 296,02zł, strona powodowa nie tylko nie zawarła ugody, ale w dniu 25 czerwca 2020r. wniosła w niniejszej sprawie pozew.

Brak podstaw do negatywnej oceny postawy pozwanej z uwagi na złożenie wniosku o restrukturyzację dopiero w dniu 18 maja 2020r. Po pierwsze, pozwana uiściła prawie całość kwoty wskazanej w wypowiedzeniu przed końcem 2019r. Po drugie, z zeznań świadka E. P. wynika, iż pełnomocnik pozwanej skontaktował się z powodowym bankiem już w dniu 16 kwietnia 2020r., na skutek czego świadek przekazał pełnomocnikowi wzór wniosku o restrukturyzację, żądając jednocześnie oryginału pełnomocnictwa. W dniu 28 kwietnia 2020r. pełnomocnik poinformował świadka o wysłaniu oryginału pełnomocnictwa oraz o tym, że wypełniony wniosek o restrukturyzację zostanie wysłany na wskazany adres banku. Rozmowy w przedmiocie restrukturyzacji trwały zatem od połowy kwietnia 2020r. i zbiegły się ze złożeniem przez bank pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (które umorzone zostało przez sąd z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu). Opisane wyżej działania pozwanej wskazują w sposób jednoznaczny na jej wolę wywiązania się ze zobowiązań wobec banku, a spłata zadłużenia przeterminowanego i dalsza realizacja umowy przez pozwaną gwarantują brak niekorzystnych skutków dla banku.

Wobec powyższego, przyjmując za Sądem Okręgowym, iż wypowiedzenie umowy kredytu w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy uznać należy za nadużycie prawa podmiotowego, brak podstaw do przyjęcia skuteczności ww. wypowiedzenia i wymagalności całości udzielonego kredytu. Powództwo zostało zatem prawidłowo oddalone, co z kolei skutkowało oddaleniem apelacji jako bezzasadnej na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując, iż pomimo przegrania sporu brak podstaw do obciążania strony powodowej należnymi na rzecz pozwanej kosztami procesu. Niewątpliwie bowiem po stronie kredytobiorcy istniało zadłużenie przeterminowane, które co do zasady dawało bankowi podstawę do podjęcia działań zmierzających do wyegzekwowania zadłużenia.

SSA Beata Kurdziel