Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Jerzy Nawrocki

po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2024 r. w Lublinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa B. N. (1), S. N. i E. N.

przeciwko (...) S.A. w S.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Z. z dnia 5 grudnia 2022r. , sygn. akt.(...)

I. z apelacji obu stron zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

1. zasądzoną w pkt I.1 wyroku na rzecz B. N. (1) kwotę 114 653,40zł obniża do kwoty 74 653 (siedemdziesiąt cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt trzy) zł i zasądza ją z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2020r., a w pozostałej części oddala powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz B. N. (1) ;

2. zasądzoną w pkt I.2 wyroku na rzecz B. N. (1) kwotę 114 653,40zł obniża do kwoty 74 653 (siedemdziesiąt cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt trzy) zł i zasądza ją na rzecz następców prawnych po B. B. Niemiec, S. N. i E. N. w wysokości po 24 884, 33 (dwadzieścia cztery tysiące osiemset osiemdziesiąt cztery, 33/100) zł na rzecz każdego z nich, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2020r.; a w pozostałej części oddala powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz B. N. (1);

3. zasądzoną w pkt I. 3 wyroku na rzecz S. N. kwotę 60 697zł obniża do kwoty 40 697 (czterdzieści tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt siedem ) zł i zasądza ją z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2020r.; a w pozostałej części oddala powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz S. N.;

4. zasądzoną w pkt I. 4 wyroku na rzecz E. N. kwotę 60 697 zł podwyższa do kwoty 65 697 (sześćdziesiąt pięć tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt siedem) zł i zasądza ją z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2020r., a w pozostałej części oddala powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz E. N.;

5. w pkt II wyroku oddala w całości powództwo B. N. (1) i B. N. (1) o zasądzenie odszkodowania;

6. w pkt V znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu;

7. w pkt VI w 5 obniża kwotę 7.397,55 zł do kwoty 3 500 (trzy tysiące pięćset) zł, a nakazane do ściągnięcia od powodów na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone w sprawie koszty sądowe wskazane w ppkt 1- 4 przejmuje na rachunek Skarbu Państwa;

II. oddala apelacje powodów i apelację pozwanego w pozostałej części;

III. znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu poniesione przez strony w postępowaniu apelacyjnym;

IV. koszty sądowe tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa w postępowaniu apelacyjnym przejmuje na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego wL..

I A Ca 465/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Zamościu po rozpoznaniu sprawy z powództwa B. N. (1), B. N. (1), S. N. i E. N. przeciwko (...) S.A. w S. zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu śmierci osoby bliskiej zasądził od pozwanego na rzecz:

1.  B. N. (1) 114.653,40 zł wraz

2.  B. N. (1) 114.653,40 zł

3.  S. N. 60.697 zł

4.  E. N. 60.697 zł

w każdym przypadku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2021r.

Ponadto zasądził od pozwanego tytułem odszkodowania solidarnie na rzecz powodów B. N. (1) i B. N. (1) 2.310,32 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2021 r.

Umorzył postępowanie w zakresie odszkodowania w kwocie 10.031 zł.

Oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Zasądził od pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu na rzecz

1.  B. N. (1) 1.787,05 zł;

2.  B. N. (1) 1.787,05 zł;

Zasądził na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu :

1. od powoda S. N. 1.115,78 zł ;

2. od powódki E. N. 1.567,02 zł;

Nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Z. tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

1.  od powódki B. N. (1) kwotę 1.916,40 zł ;

2.  od powoda B. N. (1) kwotę 1.916,40 zł ;

3.  od powoda S. N. kwotę 1.159,95 zł ;

4.  od powódki E. N. kwotę 1.261,70 zł ;

5.  od pozwanego (...) S.A. w S. kwotę 7.397,55 zł;

Nakazał zwrócić Skarbowi Państwa stronom tytułem niewykorzystanej części zaliczki. :

1.  B. N. (1) i B. N. (2) – po 31,65 zł,

2.  E. N. 31,66 zł

3.  (...) S.A. z w S. kwotę 56,60 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczki uiszczonej przez pozwanego w dniu 12 maja 2021 r. i zaksięgowanej pod pozycją 570002417544.

Powyższy wyrok zaskarżyły apelacją obydwie strony.

Powodowie zaskarżyli wyrok w części oddalającej powództwo w zakresie oddalenia zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie co do kwot zasądzonych tytułem zadośćuczynienia na rzecz B., B. i S. N. ( pkt I ppkt 1,2 i 3) , oraz w części oddalającej powództwo (pkt IV), a nadto w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu i kosztach sądowych w jakich zostali nimi obciążeni powodowie.

Powodowie zarzucali sądowi Okręgowemu :

1. naruszenie prawa materialnego tj.:

a.) art. 362 KC poprzez jego błędne jego zastosowanie w sytuacji w której brak było ku temu podstaw, wskutek pominięcia kryteriów warunkujących możliwość skorzystania z tej regulacji

b.) art. 446 § 4 KC poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji uznanie, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia za krzywdę -jakiej doznali powodowie E. N. i S. N. - są kwoty po 100.000 zł, podczas gdy skala i stopień ujemnych przeżyć psychicznych oraz wynikających z nich skutków w życiu codziennym po ich stronie uzasadnia przyjęcie - kwoty co najmniej 130.000 zł na rzecz powódki E. N., oraz — kwoty co najmniej 120.000 zł na rzecz powoda S. N., tytułem zadośćuczynienia za krzywdę jakiej doznali oni wskutek tragicznej śmierci ich brata M. N. (wysokość zasądzonych na rzecz powodów świadczeń w istotnym stopniu nie spełnia funkcji kompensacyjnej doznanej krzywdy);

c.) art. 46 § 2 KK w zw. z art. 446 § 4 KC albowiem uwzględnienie przy ocenie rozmiaru świadczenia wyrównującego krzywdę faktu zasądzenia w postępowaniu karnym na rzecz pokrzywdzonego nawiązki, powinno przybrać formę oceny, czy indywidualne okoliczności ujawnione w rozstrzyganej sprawie dostatecznie uzasadniają to, aby nawiązka zmniejszyła odpowiednio należne zadośćuczynienie, czy też skala uszczerbku niemajątkowego, w tym trwałość negatywnych następstw zdarzenia szkodzącego przekładając się szczególnie znaczny jego rozmiar, sprzeciwia się temu „vide wyrok Sądu Apelacyjnego w K. - I Wydział Cywilny z dnia 4 maja 2022 r., (...), L.). Tymczasem w sprawie niniejszej zaliczenie nawiązki przez Sąd I instancji skażone było krzywdzącym dla powodów automatyzmem.

2. bezzasadne pominięcie przez Sąd I instancji wniosku pełnomocnika powodów o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej (...) mgr inż D. O., zawarty w piśmie z 30 IX 2021 r., podczas gdy opinia zasadnicza była niepełna i niejasna;

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc i dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób selektywny i częściowo dowolny, poprzez:

a.) nieprawidłowe ustalenie i przyjęcie, iż zmarły M. N. przyczynił się do wypadku drogowego z 4 VI 2019 r. w Z., podczas gdy zgromadzone w sprawie dowody takiego stanowiska nie uzasadniają;

b.) błędne przyjęcie, iż relacje zmarłego M. N. z jego rodzeństwem tj. powodami E. N. i S. N. „nie równały się więzom rodziców ze zmarłym" podczas gdy w rzeczywistości miały one analogiczny charakter;

c.) niewzięcie pod uwagę tego, iż w opinii biegłego sądowego, z zakresu techniki samochodowej (...), mgr inż D. O., z dnia 6 IX 2021 r., nie uwzględniono:

- zeznań bezstronnego świadka, złożonych w sprawie karnej (...) rozp. przed SR w J. L.., tj. R. C.,

- ustaleń i wniosków mechanoskopijnej opinii sądowej dot. badań żarówek samochodowych, wywołanej w tej samej sprawie karnej (...),

podczas gdy dowody te wskazywały na to, iż skazana P. K. wjechała swoim pojazdem na tor ruchu pojazdu kierowanego przez M. N., zaś żarówka tylnego lewego kierunkowskazu jej samochodu była niesprawna;

d. niedostateczne uwzględnienie ustaleń i wniosków mechanoskopijnej opinii sądowej dot. badań żarówek samochodowych, wywołanej w tej samej sprawie karnej (...),,

e. pominięcie dowodu z dokumentu prywatnego w postaci opinii prywatnej biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych — mgr inż. W. P. z 9 XI 2019 r. (vide pkt. 2 ppkt. c.) pisma przyg. pełnomocnika strony powodowej z 18 I 2021 r. (opinia prywatna w zał. do ww pisma z 18 I 2021 r.);

Powodowie wnosili o

1. rozpoznanie postanowienia Sądu I instancji dot. pominięcia dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej (...) mgr inż D. O., zawnioskowanego przez pełnomocnika powodów w piśmie z 30 IX 2021 r. (art. 380 KPC);

2. dopuszczenie dowodów z:

a.) dokumentu w postaci „listu adwokackiego" pełnomocnika powodów z 21 V 2020 r.dot. zgł. roszczenia STU E. Hestia (...) na etapie prejurysdykcyjnym, wraz z potwierdzeniem nadania, dla wykazania treści tego dokumentu, faktu wezwania dłużnika do zapłaty na rzecz kwot przenoszących ich żądania pozwu, w niniejszej sprawie,

b.). opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej (...) mgr inż D. O., celem ustosunkowania się przez niego do zarzutów wyszczególnionych w piśmie pełnomocnika powodów z 30 IX 2021 r.

nadto:

c.) aktu poświadczenia dziedziczenia z (...) — K.. Not. A. P. w N., dla wykazania treści tego dokumentu,

Powodowie wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od strony pozwanej:

a.)  na rzecz powódki B. N. (1)

- zadośćuczynienia w kwocie: 180.653 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 VI 2020 r. do dnia zapłaty tj. dodatkowo kwoty 66.000 zł ponad kwotę zasądzoną w pkt. I ppkt., 1 zask. wyroku;

- odszkodowania w kwocie: 9.066 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 I 2021 r. do dnia zapłaty - tj. dodatkowo kwoty 6.756,18 zł ponad kwotę zasądzoną w pkt. II zaskarżonego wyroku;

b.) na rzecz powódki E. N. zadośćuczynienia w kwocie: 130.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 VI 2020 r. do dnia zapłaty - tj. dodatkowo kwoty 60.000 zł ponad kwotę zasądzoną w pkt. I ppkt., 4 zaskarżonego wyroku;

c.) na rzecz powoda S. N. zadośćuczynienia w kwocie: 120.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 VI 2020 r. do dnia zapłaty - tj. dodatkowo kwoty 50.000 zł ponad kwotę zasądzoną w pkt. 1 ppkt., 3 zaskarżonego wyroku;

d.) na podstawie art. 445 § 3 KC, na rzecz powodów B. N. (1), E. N. i S. N.

- zadośćuczynienia w kwotach po 22.000 zł, na rzecz każdego z nich, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 VI 2020 r. do dnia zapłaty;

- odszkodowania w kwocie po 2.252 zł na rzecz każdego z nich, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 112021 r. do dnia zapłaty;

e.) zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego z odsetkami ustawowymi od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty, wg norm prawem przepisanych;

2.) zmianę pkt. VI zaskarżonego wyroku poprzez nakazanie ściągnięcia (...) od strony pozwanej kwot wskazanych w ppkt. 1-4, w miejsce powodów,

Pozwany zaskarżył wyrok w części tj. zakresie:

- pkt. I ppkt. 1 co do kwoty 90.000,00 zł,

- pkt. I ppkt. 2 co do kwoty 90.000,00 zł,

- pkt. I ppkt. 3 co do kwoty 40.000,00 zł ;

- pkt. I ppkt. 4 co do kwoty 40.000,00 zł,

- pkt. II w całości,

- pkt. V ppkt. 1-4,

- pkt. VI ppkt. 5.

Pozwany zarzucał Sądowi Okręgowemu :

1) naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, a mianowicie opinii biegłego mgr. inż. D. O. z dnia 6 września 2021 r. oraz wyroku Sądu Rejonowego w J. L. II Wydział Karny z dnia 2 marca 2020 r. sygn. akt (...), a w konsekwencji uznanie, iż M. N. przyczynił się do zdarzenia wypadkowego jedynie w 30% ( wpisane w apelacji 23% wynika w ocenie Sądu z oczywistej omyłki pisarskiej), podczas gdy z ww. opinii wynika jednoznacznie, że M. N. jako uczestnik ruchu drogowego zachował się w momencie wypadku nieprawidłowo, wyprzedzał samochód wjeżdżając na przeciwny pas ruchu na odcinku jezdni, gdzie było to zabronione - w obszarze skrzyżowania i podwójnej linii ciągłej, dopuścił się naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, które miały kluczowe znaczenia dla zaistnienia wypadku, w wyniku czego doszło do kolizji, co świadczy o przyczynieniu się M. N. w co najmniej 50% do zdarzenia wypadkowego;

2) naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 362 k.p.c. poprzez uznanie, iż M. N. przyczynił się do zaistnienia zdarzenia wypadkowego jedynie w 30 % ( wpisane w apelacji 23% wynika w ocenie Sądu z oczywistej omyłki pisarskiej), podczas gdy M. N. jako uczestnik ruchu drogowego zachował się w momencie wypadku nieprawidłowo, wyprzedzał samochód wjeżdżając na przeciwny pas ruchu na odcinku jezdni, gdzie było to zabronione - w obszarze skrzyżowania i podwójnej linii ciągłej, dopuścił się naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, które miały kluczowe znaczenia dla zaistnienia wypadku, w wyniku czego doszło do kolizji, co świadczy o przyczynieniu się M. N. w co najmniej 50% do zdarzenia wypadkowego;

3) naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności dowodu z zeznań Powodów złożonych w trybie art. 299 k.p.c., zeznań świadków oraz dowodu z opinii biegłych z zakresu psychologii oraz psychiatrii, a w konsekwencji uznanie, iż zasądzone na rzecz powodów kwoty tytułem zadośćuczynienia doprowadzą do zrekompensowania poniesionej przez nich krzywdy, podczas gdy powodowie nie ponieśli krzywdy uzasadniającej przyznanie im zadośćuczynienia w kwocie po 200.000,00 zł w stosunku do B. N. (1) i B. N. (1) oraz kwocie po 100.000,00 zł w stosunku do S. N. i E. N. (z uwzględnieniem dotychczas wypłaconych świadczeń);

4) naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 446 § 4 k.c. poprzez uznanie, że w związku ze śmiercią M. N. „sumą odpowiednią" w stosunku do B. N. (1) i B. N. (1) (rodziców zmarłego) jest kwota 200.000 zł oraz w stosunku do S. N. i E. N. (rodzeństwa zmarłego) kwota po 100.000, zł, podczas gdy okoliczności przedmiotowej sprawy prowadzą do wniosku, że kwoty te są rażąco wygórowane wobec doznanych krzywd i prowadzą do wzbogacenia się Powodów.

Pozwany wskazywał na fakty - w jego ocenie, błędnie ustalone przez Sąd I instancji, a mianowicie, że:

a) M. N. przyczynił się do zdarzenia wypadkowego z dnia 4 czerwca 2019 r. w stopniu niższym niż P. K.;

b) M. N. przyczynił się do zdarzenia wypadkowego z dnia 4 czerwca 2019 r. w 30%;

c) Powodowie doznali krzywdy w związku ze śmiercią M. N. uzasadniającej przyznanie zadośćuczynienia w kwocie 200.000 zł w stosunku do B. N. (1) i B. N. (1) (rodziców zmarłego) oraz kwocie po 100.00,00 zł w stosunku do S. N. i E. N. (rodzeństwa zmarłego).

Pozwany wnosił o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. I ppkt. 1-4, pkt. II poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie;

2. zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. V ppkt. 1-4, pkt. VI ppkt. 5 poprzez zastosowanie zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu;

3. zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Ponadto o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z pisemnej, uzupełniającej opinii biegłego mgr. inż. D. O., w której odniesie się do zarzutów pozwanej z pisma procesowego pozwanej z dnia 24 września 2021r.

W pozwie z dnia 25 sierpnia 2020 r. (data wpływu do Sądu), następnie zmodyfikowanym w piśmie z dnia 31 sierpnia 2020 r. (k. 56), powodowie B. N. (1), B. N. (1), S. N. i E. N. wnosili o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S.:

1.  kwoty 180.654,40 zł na rzecz powodów B. i B. N. (1);

2.  kwoty 160.697 zł na rzecz powódki E. N.

3.  kwoty 140.697 zł na rzecz powoda S. N.

w każdym przypadku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12 maja 2020 r. tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku śmierci syna i brata M. N.;

Ponadto zasądzenie solidarnie na rzecz powodów B. N. (1) i B. N. (1) 25 732,46 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za poniesione koszty pogrzebu syna M. N. (ostateczne stanowisko po częściowym cofnięciu roszczenia po jego zaspokojeniu).

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa. Podnosił zarzut przyczynienia się M. N. do powstania szkody w 50 %, a konsekwencji podnosił zarzut zaspokojenia roszczeń powodów w postępowaniu likwidacyjnym.

Pozwany uznał co do zasady swoją odpowiedzialność i wypłacił w postępowaniu likwidacyjnym tytułem zadośćuczynienia na rzecz powodów B. i B. N. (1) kwoty po 14.483,20 zł, a na rzecz pozostałych powodów kwoty po 9.303 zł.

Pozwany zakwestionował także zasadność żądania odsetek od terminu wskazanego w pozwie podnosząc, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia następuje według stanu istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, w związku z czym uzasadnione jest przyznanie odsetek od chwili wyrokowania (odpowiedź na pozew k. 74-77v).

W toku sprawy pozwany na mocy decyzji z dnia 29 grudnia 2020 r. przyznał i wypłacił na rzecz B. N. (1) odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu M. N. w wysokości 10.031 zł. W związku z tym strona powodowa na rozprawie w dniu 7 listopada 2022 r. cofnęła pozew w zakresie odszkodowania co do kwoty 10.031 i zrzekła się roszczenia w tej części.

Sąd Okręgowy w Z. ustalił, że w dniu 4 czerwca 2019 r. w miejscowości Z. doszło do wypadku drogowego. Kierująca samochodem osobowym marki H. o nr rej. (...) P. K. umyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że podjęła manewr skrętu w lewo na przydrożną działkę, w miejscu gdzie było to zabronione znakiem poziomym w postaci podwójnej linii ciągłej na jezdni, przez co nieumyślnie spowodowała wypadek drogowy polegający na zderzeniu się kierowanego przez nią pojazdu z wyprzedzającym ją z lewej strony samochodem osobowym marki O. (...) o nr rej. (...) kierowanym przez M. N.. W następstwie zderzenia pojazd O. (...) wypadł z jezdni i uderzył w barierę energochłonną po lewej stronie drogi. Kierowca pojazdu M. N. doznał obrażeń ciała skutkujących jego zgonem w dniu 5 września 2019 r.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 2 marca 2020 r. wydanym w sprawie (...), Sąd Rejonowy w J. L. uznał P. K. winną spowodowania opisanego wyżej czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 177 § 1 k.k. i skazał ją na karę jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszącym 3 lata. Ponadto na podstawie art. 46 § 2 k.k. orzekł od P. K. na rzecz B. N. (1) i B. N. (1) po 6.000 zł tytułem nawiązki.

W chwili zdarzenia samochód osobowy marki H. o nr rej. (...), którym kierowała P. K., posiadał ważne ubezpieczenie OC w (...) S.A. z siedzibą w S..

Zmarły w wyniku wypadku M. N. był synem B. N. (1) i B. N. (1) oraz bratem S. N. i E. N..

W chwili śmierci M. N. miał 25 lat. Był studentem Wyższego Seminarium Duchownego w S. i posiadał stopień diakona przygotowując się do święceń kapłańskich, które miały nastąpić w czerwcu 2019 r. Był równocześnie magistrantem (...) na WydzialeT. gdzie przygotowywał się do obrony pracy magisterskiej.

Rodzice zmarłego B. i B. N. (1) byli dumni z drogi, jaka obrał ich syn w swoim życiu oraz wspierali go w jego zamierzeniach. Podkreślali, iż jest najzdolniejszym z ich dzieci. M. N. wraz z rozpoczęciem studiów seminaryjnych zamieszkał w S., ale bardzo często odwiedzał rodzinny dom, zaś rodzice często odwiedzali syna w seminarium m.in. biorąc udział w różnych uroczystościach. Rodzinny dom zmarłego w N. oraz seminarium w S. dzieli odległość około 40 km.

M. N. wraz z rodzicami i rodzeństwem tworzyli zgodną rodzinę, w której panowała ciepła atmosfera. Zmarły był osobą otwartą na ludzi, łatwo nawiązywał kontakty z innymi, był wesoły i zadowolony z życia, przez co cieszył się powszechną sympatią otoczenia.

M. N. utrzymywał pozytywne kontakty ze swoim rodzeństwem – starszą od niego siostrą E. N. i był dla niej wsparciem ze względu na jej chorobę ( schizofrenię paranoidalną).

Dla brata S. stanowił wzór do naśladowania, na którego rady oraz pomoc mógł liczyć.

Najpierw niespodziewany wypadek, później trzymiesięczna walka o życie, a następnie śmierć M. N. były dla powodów traumatycznymi doświadczeniami, zaś intensywne przeżycia towarzyszące tym wydarzeniom negatywnie wpłynęły na ich stan emocjonalny. Silne więzy rodzinne, uczuciowe i emocjonalne, które łączyły powodów ze zmarłym wraz z jego śmiercią uległy zerwaniu. Pomimo upływu trzech lat od tragicznego zdarzenia powodowie do dnia dzisiejszego nie pogodzili się w pełni ze śmiercią najbliższej im osoby. Powyższe okoliczności potwierdziły opinie biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii.

Ze względu na podnoszony w sprawie zarzut przyczynienia się M. N. do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego poniósł śmierć, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego oraz rekonstrukcji wypadków drogowych, w oparciu o który ustalił okoliczności dotyczące przyczyn wypadku .

Z opinii biegłych wynika, brak możliwości ustalenia pełnego i jednoznacznego toru ruchu samochodu prowadzonego przez M. N.. Ponadto nie można jednoznacznie ustalić miejsca położenia samochodu H. (...) prowadzonego przez P. K. w momencie włączenia przez nią lewego kierunkowskazu, sygnalizującego zamiar skrętu w lewo.

Z tego względu biegły przedstawił dwa warianty przebiegu zdarzenia. W obydwu wariantach pojazdy poruszały się z prędkością dozwoloną : O. (...) km/h, H. (...) – 10 km/h.

W wariancie pierwszym kierujący samochodem O. (...) podejmując manewr wyprzedzania samochodu H. w strefie skrzyżowania, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, a ponadto w momencie gdy kierująca samochodem H. sygnalizowała manewr skrętu w lewo, zachował się nieprawidłowo, co stwarzało bezpośrednie zagrożenie w ruchu drogowym.

Z kolei kierująca samochodem H. (...) podejmując manewr skrętu w lewo z jezdni we wjazd do posesji w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, zachowała się również nieprawidłowo i swoim zachowaniem stwarzała zagrożenie w ruchu drogowym.

Gdyby kierujący samochodem O. (...) powstrzymał się od wyprzedzania samochodu H. (...) w strefie drogi, gdzie taki manewr był zabroniony, bądź też powstrzymał się od wyprzedzania samochodu H. (...), którego kierująca sygnalizowała już manewr skrętu w lewo kierunkowskazem, nie doszłoby do zderzenia pojazdów. W sytuacji zaś podjętego już manewru wyprzedzania oraz rozpoczęcia skrętu w lewo przez kierującą samochodem H., to kierujący samochodem O. (...) nie miał już możliwości uniknięcia wypadku.

Natomiast gdyby kierująca samochodem H. (...) powstrzymała się od wykonania manewru skrętu w lewo w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, nie doszłoby do zderzenia pojazdów.

W sytuacji zaś rozpoczęcia manewru skrętu w lewo, gdy kierujący samochodem O. (...) nie rozpoczął jeszcze manewru wyprzedzania tj. znajdował się jeszcze w całości na prawym pasie ruchu, to kierująca samochodem H. nie miała żadnych możliwości uniknięcia wypadku.

Wariant pierwszy jest najbardziej korzystny z punktu widzenia kierującej samochodem H. (...).

W wariancie drugim kierujący samochodem O. (...) podejmując manewr wyprzedzania samochodu H. w strefie skrzyżowania, a jednocześnie w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, zachował się nieprawidłowo i jego zachowanie stwarzało zagrożenie w ruchu drogowym.

Z kolei kierująca samochodem H. (...) podejmując manewr skrętu w lewo z jezdni we wjazd do posesji w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, bez odpowiednio wczesnego zasygnalizowania manewru kierunkowskazem i w sytuacji, gdy kierujący samochodem O. (...) podjął już manewr jej wyprzedzania, zachowała się nieprawidłowo, a zachowaniem tym stwarzała bezpośrednie zagrożenie w ruchu drogowym.

Gdyby kierujący samochodem O. (...) powstrzymał się od wyprzedzania samochodu H. (...) w strefie drogi, gdzie taki manewr był zabroniony, nie doszłoby do zderzenia pojazdów.

W sytuacji zaś podjętego już manewru wyprzedzania oraz rozpoczęcia skrętu w lewo przez kierującą samochodem H., to kierujący samochodem O. (...) nie miał już możliwości uniknięcia wypadku.

Natomiast gdyby kierująca samochodem H. (...) powstrzymała się od wykonania manewru skrętu w lewo w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, nie doszłoby do zderzenia pojazdów. Ponadto, gdyby kierująca samochodem H. (...) bezpośrednio przed rozpoczęciem skrętu w lewo skutecznie upewniła się co do możliwości wykonania tego manewru, miałaby również możliwość uniknięcia wypadku poprzez odstąpienie od wykonania skrętu.

Wariant nr II przebiegu zdarzenia jest najbardziej korzystny z punktu widzenia kierującego samochodem O. (...).

Niemniej bez względu na rozpatrywany wariant przebiegu wypadku z dnia 4 czerwca 2019 r. oboje uczestnicy tego zdarzenia tj. kierujący samochodem O. (...) oraz kierująca samochodem H. (...), popełnili nieprawidłowości, które miały istotny wpływ na zaistnienie wypadku, ponieważ oboje podjęli manewry odpowiednio – wyprzedzania oraz skrętu w lewo – w miejscu na drodze, gdzie było to zabronione.

W związku z pogrzebem M. N. został wybudowany grobowiec za kwotę 3.200 zł. Na koszty pogrzebu składały się usługa grabarska w kwocie 200 zł oraz trumna, krzyż z tablicą, obsługa pogrzebu, przewóz zwłok, ubieranie zwłok i klepsydry w łącznej kwocie 2.930 zł. Na grobowcu został postawiony nagrobek granitowy za kwotę 23.000 zł oraz została położona wokół niego kostka brukowa za kwotę 1.000 zł. Grobowiec, w którym został pochowany M. N., jest przeznaczony dla trzech osób.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wypłacił po śmierci M. N. zasiłek pogrzebowy w wysokości 4.000 zł.

Pozwane towarzystwo ubezpieczeń uznało swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 4 czerwca 2019 r. i w toku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego przyznało powodom B. i B. N. (2) po 19 345,60zł, natomiast powodom S. N. i E. N. po 9.303 zł dla każdego z nich, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku śmierci syna i brata uznając, że M. N. przyczynił się swoim zachowaniem do zaistnienia wypadku w 30 %.

Pozwany zakład ubezpieczeń decyzją z dnia 29 grudnia 2020 r. przyznał także odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu zmarłego w wysokości 10.031 zł z uwzględnieniem przyczynienia się M. N. do powstania szkody na poziomie 30 %.

Ponadto powodowie B. i B. N. (1) otrzymali od (...) S.A. w W., gdzie był ubezpieczony M. N., świadczenia z tytułu śmierci ubezpieczonego w kwotach po 10.000 zł na rzecz każdego z nich.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyjaśnienia informacyjne powodów (k. 87-90v), potwierdzone ich zeznaniami (k. 387-388), zeznania świadków J. K., K. B. i M. B. złożone na piśmie w trybie art. 271 ¹ k.p.c. oraz dokumenty znajdujące się w aktach sprawy i do nich dołączone - art. 243 ² k.p.c.

Sąd w całości podzielił wnioski wszystkich biegłych z zakresu ruchu drogowego pomimo zastrzeżeń zgłaszanych przez strony (k. 271-272v, 274-276v). Natomiast opinie biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii kwestionowane nie były.

Sąd Okręgowy w Z. uznał roszczenia powodów za uzasadnione co do zasady na podstawie art. 446 § 1 i § 4 kc .

Spór w sprawie ograniczał się w zasadzie do wysokości roszczeń pieniężnych i oceny stopnia przyczynienia się M. N. do wypadku, co miało znaczenie dla ustalenia ostatecznej wysokości zasądzonych kwot.

Sąd Okręgowy wskazał m.in. , że zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym, mającym za zadanie kompensatę pienieżną doznanej krzywdy.

Śmierć M. N. była dla powodów niezwykle dramatycznym przeżyciem. Nagłość zdarzenia z dnia 4 czerwca 2019 r. i jego nieoczekiwane, tragiczne skutki wyzwoliły u powodów silne negatywne emocje: szok, niedowierzanie, rozpacz itp. Powodowie jako rodzice i rodzeństwo zmarłego byli z nim związani silnymi więzami emocjonalnymi.

Wszyscy powodowie byli w chwili śmierci M. N. osobami dorosłymi. Z racji studiów w seminarium duchownym oraz prowadzonej praktyki duszpasterskiej w parafii M. N. nie zamieszkiwał w rodzinnym domu, niemniej z uwagi na stosunkową bliskość seminarium w S. (około 40 km) oraz parafii w K., gdzie praktykował duszpasterstwo (około 50 km), od N., zmarły miał możliwość w miarę częstych kontaktów z rodziną, jak też oni z nim.

Śmierć M. N. była dla powodów bolesnym doświadczeniem, tym bardziej, że przez trzy miesiące lekarze w L. walczyli o jego życie co dawało nadzieję na wyzdrowienie syna i brata.

M. N. w chwili śmierci miał 25 lat, był ogólnie zdrowy i nie cierpiał na żadne poważne schorzenia, zatem gdyby nie jego przedwczesna śmierć powodowie przez wiele lat mogliby cieszyć się jego obecnością w swoim życiu.

Wszyscy powodowie doznali zaburzeń adaptacyjnych obejmujących reakcję żałoby oraz rozwinęły się nich mniej lub bardziej nasilone objawy z kręgu depresyjnego, a więc smutek, rozpacz, poczucie straty i osamotnienia, wycofanie z życia społecznego. Każdy z powodów potrzebował też wielu miesięcy, aby uporać się z traumą, jaką doświadczył w wyniku śmierci M. N. i zaakceptować to, co się wydarzyło, niemniej jednak wspomnienia o zmarłym i tragicznym wypadku są nadal obecne w ich pamięci, szczególnie rodziców, powracając co jakiś czas, co jest całkowicie zrozumiałe. Pojawiają się wtedy ponownie uczucia żalu i przygnębienia oraz tęsknota za tym, co już nie powróci.

Sąd Okręgowy uznał, że odpowiednimi sumami zadośćuczynienia pieniężnego za doznane przez powodów krzywdy związane ze śmiercią M. N. są kwoty po 200.000 zł na rzecz rodziców B. i B. N. (1), natomiast na rzecz S. N. i E. N. kwoty po 100.000 zł. W ocenie |Sądu pomimo że relacje z bratem były bardzo bliskie i serdeczne, to jednak nie równały się więzom rodziców ze zmarłym, o czym świadczy również okoliczność, iż rodzeństwo w pozwie dochodziło zapłaty kwot o kilkadziesiąt tysięcy niższych, niż ich rodzice.

Sąd na podstawie art. 362 kc uznał za uzasadniony zarzut przyczynienia się M. N. do wypadku. W ocenie Sądu nie budził wątpliwości fakt, że P. K. sygnalizowała zamiar skrętu w lewo poprzez włączenie lewego kierunkowskazu, i że kierunkowskaz ten był sprawny w chwili zdarzenia.

Na zlecenie Prokuratury Rejonowej w J. L. w ramach prowadzonego postępowania karnego została sporządzona opinia mechanoskopijna dotycząca sprawności żarówek kierunkowskazu lewego samochodu H. (...) w czasie wypadku (k. 156-166 akt sprawy karnej (...) Sądu Rejonowego w J. L..

Opinia tę Sąd uznał za dowód w sprawie niniejszej.

Wynika, z niej że w przypadku żarówki zabezpieczonej z przedniej lampy kierunkowskazu samochodu H. stwierdzono uszkodzenie jej żarnika, który był zdeformowany i rozdzielony. Deformacja i rozdzielenie żarnika tej żarówki, ze stopieniem końców w miejscu rozerwania, były wynikiem zadziałania sił bezwładności na świecący żarnik, zaś siły takie wytworzyć się mogły w wyniku i w czasie zderzenia pojazdów.

Na tej podstawie Sąd Okręgowy uznał, że żarówka z przedniego lewego kierunkowskazu została uszkodzona w wyniku zadziałania sił bezwładności na świecący żarnik. Skoro zatem żarnik w chwili zderzenia samochodów świecił, to musiał być włączony i przedni lewy kierunkowskaz działał prawidłowo.

Natomiast stwierdzono niesprawność żarówki zabezpieczonej z tylnej lewej lampy kierunkowskazu samochodu. Żarnik przedmiotowej żarówki nie był zniekształcony, ani utleniony. Żarówka w takim stanie dostarczyła niewielu informacji i nie było możliwe ustalenie warunków oraz czasookresu, w jakim powstało uszkodzenie żarówki.

Zatem z opinii mechanoskopijnej wynika, że w chwili zdarzenia lewy tylni kierunkowskaz samochodu H. był niesprawny.

Sąd Okręgowy uznał jednak taki wniosek za przedwczesny i dokonał jego rewizji w oparciu o materiał dowodowy w postaci protokołu oględzin pojazdu H. przeprowadzonych przez funkcjonariuszy policji tuż po zdarzeniu (protokół k. 18-19 akt (...)).

W ramach dokonanych oględzin funkcjonariusze sprawdzili także sprawność świateł, w które był wyposażony samochód (k. 18v). Stwierdzili oni, że kierunkowskaz przedni prawy świeci, nie świeci zaś kierunkowskaz przedni lewy, co jest zrozumiałe, skoro nastąpiło w tym miejscu zderzenie samochodów. Co jednak najistotniejsze policjanci stwierdzili, że oba kierunkowskazy tylne świecą prawidłowo, a więc i kierunkowskaz lewy.

Na tę niezgodność pomiędzy opinią Biura (...) w L., a protokołem oględzin pojazdu zwrócił też uwagę w swojej opinii biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego oraz rekonstrukcji wypadków drogowych (opinia k.234-235), według którego wytłumaczeniem zaistniałej sytuacji może być to, iż do powstania niesprawności żarówki tylnego lewego kierunkowskazu mogło dojść już po zderzeniu np. w trakcie wymontowywania żarówki z samochodu, bądź w trakcie transportu żarówki do badań.

Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął, że w momencie zderzenia pojazdów oba lewe kierunkowskazy samochodu H. (przedni i tylni), były sprawne i włączone.

Jednakże powyższe ustalenia nie dają odpowiedzi na pytanie, kiedy kierująca samochodem H. wyłączyła kierunkowskazy i na jakim odcinku drogi, co biegły przedstawił w dwóch wariantach - w wariancie pierwszym kierujący samochodem O. (...) podjął manewr wyprzedzania samochodu H., gdy kierująca tym samochodem sygnalizowała już manewr skrętu w lewo kierunkowskazem.

Z kolei w wariancie drugim kierujący samochodem O. (...) podjął manewr wyprzedzania samochodu H., kiedy kierująca tym samochodem podjęła manewr skrętu w lewo z jezdni we wjazd do posesji bez odpowiednio wczesnego zasygnalizowania manewru kierunkowskazem i w sytuacji, gdy kierujący samochodem O. (...) podjął już manewr jej wyprzedzania.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne ustalenie, który z wariantów jest zgodny z rzeczywistym przebiegiem zdarzenia.

Jednakże bez względu na przyjęty wariant w obu kierujący samochodem O. (...) M. N. zachował się nieprawidłowo, gdyż podjął manewr wyprzedzania samochodu H. w strefie skrzyżowania, a jednocześnie w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła, zaś jego zachowanie stwarzało zagrożenie w ruchu drogowym. Na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego oraz rekonstrukcji wypadków drogowych (k. 240), można ustalić, że w momencie rozpoczynania skrętu w lewo przez kierującą samochodem H. (...), kierujący samochodem O. (...) znajdował się około 43,7 m za samochodem H., a jednocześnie około 50,5 m od toru ruchu skręcającego w lewo samochodu H.. Zostało to przedstawione przez biegłego na sporządzonych symulacjach dla wariantu I (k. 255) i dla wariantu II (k. 257).

Z symulacji tych bezsprzecznie wynika, że kierujący pojazdem O. (...) M. N. rozpoczął manewr wyprzedzania samochodu H. w strefie drogi, gdzie znajdowało się skrzyżowanie drogi krajowej nr (...) z drogą prowadzącą do miejscowości Z., a co więcej w strefie drogi, gdzie zarówno przed skrzyżowaniem, jak i za nim, w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła.

Sąd podkreślił, że M. N. wyprzedzał samochód H. (...), a nie omijał go o czym przesądza treść prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w J. L.II Wydziału Karnego z dnia 2 marca 2020 r. wydanego w sprawie (...). W opisie czynu zabronionego Sąd karny wskazał, iż P. K. nieumyślnie spowodowała wypadek drogowy polegający na zderzeniu się kierowanego przez nią pojazdu z wyprzedzającym ją z lewej strony samochodem kierowanym przez M. N.. Zgodnie z art. 11 zd. 1 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że uchybienia M. N. popełnione w trakcie wyprzedzania samochodu kierowanego przez P. K., polegające na podjęciu manewru wyprzedzania w strefie drogi, gdzie znajdowało się skrzyżowanie oraz w strefie drogi, gdzie w osi jezdni występowała podwójna linia ciągła były na tyle istotne, że wyczerpują znamiona przyczynienia się poszkodowanego M. N. do szkody w rozumieniu art. 362 k.c.

Zgodnie z art. 24 ust. 7 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 988 ze zm.), zabrania się wyprzedzania pojazdu silnikowego jadącego po jezdni na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany. Z kolei według § 86 ust. 5 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2310 ze zm.), znak P-4 "linia podwójna ciągła" rozdziela pasy ruchu o kierunkach przeciwnych i oznacza zakaz przejeżdżania przez tę linię i najeżdżania na nią.

W ocenie Sądu Okręgowego w okolicznościach rozpoznawanej sprawy należy uznać, że M. N. przyczynił się w 30 % do powstania szkody, a więc w takim samym zakresie, w jakim przyczynienie to ustalił w postępowaniu likwidacyjnym ubezpieczyciel.

Sąd Okręgowy uznał natomiast, że przyjęcie 50 % przyczynienia się M. N. do powstania szkody, doprowadziłoby do nadmiernego umniejszenia winy P. K. w spowodowaniu wypadku, która wszakże została prawomocnie skazana przez Sąd Karny za spowodowanie tego tragicznego w skutkach zdarzenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy obniżył wysokość przyznanego powodom zadośćuczynienia o ustaloną procentowo wartość przyczynienia się M. N. do powstania szkody.

W związku z tym w przypadku B. i B. N. (1) ich kwoty zadośćuczynienia zostały obniżone do kwot po 140.000 zł (200.000 zł x 30 % = 60.000 zł; 200.000 zł – 60.000 zł = 140.000 zł), a w przypadku S. N. i E. N. ich kwoty zadośćuczynienia zostały obniżone do kwot po 70.000 zł (100.000 zł x 30 % = 30.000 zł; 100.000 zł – 30.000 zł = 70.000 zł).

Ponadto Sąd wziął pod uwagę również fakt otrzymania przez powodów w postępowaniu likwidacyjnym tytułem zadośćuczynienia kwot: B. i B. N. (1) – łącznie po 19.346,60 zł każde z nich, zaś S. N. i E. N. kwoty po 9.303 zł każde z nich, o które należało obniżyć przyznane zadośćuczynienie.

Ponadto Sąd uwzględnił również fakt zasądzenia na rzecz powodów B. i B. N. (1) nawiązek w wyroku karnym w kwotach po 6 000zł

Z tego względu ostatecznie Sąd zasądził tytułem zadośćuczynienia na rzecz B. N. (1) i B. N. (1) po 114.653,40 zł (140.000 zł – 19.346,60 zł - 6000zł ), a w przypadku S. N. i E. N. po 60.697 zł (70.000 zł – 9.303 zł). i oddalił dalej idące roszczenia powodów dochodzone na podstawie art. 446 § 4 k.c.

Sąd nie uznał natomiast za uzasadnione zaliczenie na poczet należnego B. i B. N. (1) zadośćuczynienia świadczeń z tytułu śmierci syna (kwoty po 10.000 zł), jakie ci otrzymali od (...) S.A. w W., gdzie był dobrowolnie ubezpieczony M. N..

Kwoty wypłacone poszkodowanym, w niniejszej sprawie powodom, na mocy dobrowolnych umów ubezpieczenia nie mają na celu indemnizacji szkody niemajątkowej i jako takie w ogóle nie mogą być postrzegane jako środek łagodzenia krzywdy, uzasadniający powołanie się na compensatio lucri cum damno. Świadczenia z ubezpieczeń osobowych nie mają wszak charakteru odszkodowawczego. Przysługują w umówionej kwocie niezależnie od wysokości szkody, a ich celem jest wyłącznie przysporzenie korzyści poszkodowanemu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w B.z dnia 16 września 2019 r., I ACa 257/19, LEX nr 2728135).

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Powodowie w pozwie wnosili o zasądzenie odsetek za opóźnienie od zadośćuczynienia od dnia, w którym strona pozwana nabyła wiedzę o obowiązku świadczenia na rzecz strony powodowej, przyjmując , że za taki dzień należy uznać datę sporządzenia przez stronę pozwaną pierwszego pisma w sprawie tj. 12 maja 2020 r.

Sąd wskazał jednak, że w aktach sprawy brak jest pisma pochodzącego od strony pozwanej datowanego na 12 maja 2020 r.

W toku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel decyzjami z dnia 2 czerwca 2020 r. przyznał powodom B. i B. N. (2) tytułem zadośćuczynienia kwoty w wysokości po 4.862,40 zł dla każdego z nich.

Skoro decyzje pochodzą z początku czerwca 2020 r., zatem wynikałoby z tego, że zgłoszenie szkody przez powodów nastąpiło najprawdopodobniej jeszcze w maju 2020 r., jednak w aktach sprawy brak jest dokumentów wskazujących, kiedy rzeczywiście powodowie wzywali pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia i jakich kwot z tego tytułu żądali, choć nie ulega wątpliwości, że takie wezwanie musiało nastąpić, skoro pozwany w postępowaniu likwidacyjnym wypłacił z tego tytułu na rzecz powodów określone kwoty.

Sąd uznał, że za pierwsze skuteczne wezwanie pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia doręczenie ubezpieczycielowi odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 1 grudnia 2020 r.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Skoro zgłoszenie szkody nastąpiło w dniu 1 grudnia 2020 r. wraz z doręczeniem odpisem pozwu, a 30 dni upływało 31 grudnia 2020 r., stąd odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należały się od dnia 1 stycznia 2021 r.

W ocenie Sądu roszczenie odszkodowawcze powodów B. i B. N. (1) zasługiwało na uwzględnienie w niewielkim zakresie.

Powodowie z tego tytułu domagali się zasądzenia na ich rzecz solidarnie odszkodowania w łącznej kwocie 35.763,46 zł obejmującego poniesione przez nich koszty dojazdów do L. – 5.433,46 zł i koszty poniesione na zorganizowanie pogrzebu syna – 30.330 zł.

M. N. jeszcze tego samego dnia po wypadku został przetransportowany do Szpitala w L., gdzie przebywał aż do swojej śmierci. W czasie pobytu w Szpitalu w L. M. N. regularnie odwiedzała jego rodzina, a w szczególności jego rodzice B. i B. N. (1), co wynika z zeznań powodów i świadków,

Ponieważ powodowie zamieszkują w N., w związku z tym w celu odwiedzenia M. N. w szpitalu musieli dojeżdżać do L., bądź to własnym samochodem, bądź też komunikacją publiczną około 100 km w jedną stronę. W obu przypadkach musieli ponosić koszty z tym związane, na dowód czego przedstawili kserokopie paragonów na zakup paliwa na łączną kwotę 5.153,46 zł oraz kserokopie biletów na kwotę 280 zł, co łącznie daje 5.433,46 zł (k. 24-36).

W ocenie Sądu, całość kosztów, które ponieśli B. i B. N. (2) w celu odwiedzin poszkodowanego syna w Szpitalu w L., a więc łączna kwota 5.433,46 zł, powinna podlegać zwrotowi na ich rzecz od pozwanego w ramach szeroko pojętych kosztów leczenia, o których mowa w art. 446 § 1 k.c.

Natomiast na dowód poniesionych kosztów pogrzebu M. N. strona powodowa przedstawiła kserokopie faktur (k. 38-41):

1.  faktura nr (...) za granitowy nagrobek na kwotę 23.000 zł,

2.  faktura nr (...) za wybudowanie piwnicy z elementów betonowych i usługę grabarską na kwotę 3.400 zł,

3.  faktura nr (...) za położenie kostki brukowej przy nagrobku,

4.  faktura nr (...) za trumnę, krzyż z tabliczką, obsługę pogrzebu, przewóz zwłok, ubranie zwłok i klepsydry na kwotę 2.930 zł.

W piśmie z dnia 21 czerwca 2022 r. strona powodowa wskazała, że miejsce na cmentarzu, a więc grobowiec, gdzie został pochowany M. N., jest przeznaczone dla trzech osób (pismo k. 378).

Jak podniesiono wyżej z art. 446 § 1 k.c. wynika, iż zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej ze śmierci poszkodowanego powinien również zwrócić koszty pogrzebu temu, kto je poniósł. W przepisie tym chodzi jednak wyłącznie o takie koszty związane z pochówkiem zmarłego, które nie przekraczają zwykłej miary przyjętej w danym środowisku, oraz które dotyczą wyłącznie osoby zmarłego, a nie przy okazji innych osób.

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, nie budzi wątpliwości, że do kosztów pogrzebu, o jakich mowa art. 446 § 1 k.c., w przypadku M. N. należy zaliczyć w całości wydatki wynikające z faktury nr (...) (trumna, krzyż z tabliczką, obsługa pogrzebu, przewóz zwłok, ubranie zwłok i klepsydry) tj. kwotę 2.930 zł oraz usługę grabarską z faktury nr (...) tj. kwotę 200 zł, a więc łącznie kwotę 3.130 zł.

Odmiennie sytuacja przedstawia się w przypadku pozostałych wydatków wynikających z faktur, a więc kosztów granitowego nagrobka (23.000 zł), wybudowania piwnicy (grobowca) z elementów betonowych (3.200 zł) i położenia kostki brukowej przy nagrobku (1.000 zł). Skoro bowiem strona powodowa wskazała, że miejsce na cmentarzu, a więc grobowiec, gdzie został pochowany M. N., jest przeznaczone dla trzech osób, zatem wskazane wyżej wydatki dotyczą nie tylko osoby zmarłego M. N., ale również innych osób, które w przyszłości zostaną pochowane w tym grobowcu w dwóch pozostałych miejscach. Dlatego też w ocenie Sądu wymienione wyżej koszty w łącznej kwocie 27.200 zł (23.000 zł + 3.200 zł +1.000 zł), powinny zostać uwzględnione jedynie w 1/3 ich wysokości, a więc w zakresie odnoszącym się do tylko do zmarłego M. N.. Stąd na kwotę odszkodowania mogła przypadać jedynie kwota 9.067 zł (27.200 zł/3).

W związku z powyższym należne B. i B. N. (2) odszkodowanie powinno wynosić kwotę 17.630,46 zł, na którą składają się koszty dojazdów do L. (5.433,46 zł) oraz koszty pogrzebu M. N. (3.130 zł + 9.067 zł).

Wskazaną kwotę należało także obniżyć o ustalony 30% stopień przyczynienia się M. N. do powstania szkody (17.630,46 zł x 30 % = 5.289,14 zł), co dało ostatecznie kwotę odszkodowania w wysokości 12.341,32 zł (17.630,46 zł – 5.289,14 zł).

Ponadto należało uwzględnić okoliczność, że po otrzymaniu odpisu pozwu ubezpieczyciel przyznał i wypłacił na rzecz B. N. (1) odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu M. N. w wysokości 10.031 zł.

W konsekwencji Sąd zasądził tytułem odszkodowania na rzecz B. i B. N. (1) solidarnie kwotę 2.310,32 zł i oddalił dalej idące roszczenia odszkodowawcze.

Sąd nie uznał za zasadne zaliczenia na poczet odszkodowania wypłaconego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. zasiłku pogrzebowego w wysokości 4.000 zł, ponieważ w tym zakresie w całości podziela argumentację przedstawioną przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 maja 2009 r. wydanej w sprawie III CZP 140/08 (LEX nr 493965), w której Sąd Najwyższy stwierdził, że zasiłek pogrzebowy nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 § 1 k.c.

Sąd zasądził odsetki od 1 stycznia 2021r. gdyż roszczenie odszkodowawcze po raz pierwszy zgłoszone zostało w pozwie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Powodowie byli reprezentowani w niniejszym postępowaniu przez tego samego profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata.

Każdy z powodów w toku procesu poniósł koszty, na które składały się: 1.000 zł – opłata od pozwu; 5.400 zł - koszty zastępstwa procesowego w I instancji zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1.800 ze zm.); 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz uiszczone zaliczki.

W przypadku zaliczek B., B. i E. N. uiścili kwoty po 1.500 zł, zaś S. N. kwotę 750 zł, przy czym faktycznie wykorzystane zostały zaliczki w kwotach (postanowienie owynagrodzeniu biegłych k. 364): opinia dotycząca B. N. (1) – 1.554,72 zł, opinie dotyczące B. N. (1) i E. N. – kwoty po 1.425,16 zł oraz opinia dotycząca S. N. – kwota 744,97 zł. Na opinie dotyczące B., B. i E. N. z uiszczonych przez nich zaliczek wydatkowano więc łącznie kwotę 4.405,04 zł (1.554,72 zł + 1.425,16 zł x 2), co przy równym rozłożeniu tej kwoty na wymienionych powodów daje kwotę 1.468,35 zł na jednego powoda (4.405,04 zł/3). Zatem powodowie B., B. i E. N. ponieśli koszty w wysokości 7.885,35 zł każdy z nich (5.400 zł + 17 zł + 1.000 zł + 1.468,35 zł), zaś S. N. koszty w wysokości 7.161,97 zł (5.400 zł + 17 zł + 1.000 zł + 744,97 zł).

Koszty pozwanego to kwota 5.400 zł - koszty zastępstwa procesowego w I instancji zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie; 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz uiszczona zaliczka w kwocie 2.000 zł, z czego faktycznie wydatkowano kwotę 1.943,40 zł (postanowienie k. 260). Łącznie jest to zatem kwota 7.360,40 zł.

B. N. (1) i B. N. (1) dochodzili zapłaty od pozwanego każde z nich kwot po 193.520,63 zł (180.654,40 zł zadośćuczynienia + 12.866,23 zł odszkodowania). W przypadku odszkodowania powodowie dochodzili zapłaty solidarnie początkowo kwoty 35.763,46 zł, zaś po uiszczeniu z tego tytułu przez pozwanego kwoty 10.031 zł, cofnęli pozew i zrzekli się roszczenia w tym zakresie, zatem ostatecznie domagali się zapłaty kwoty 25.732,46 zł (35.763,46 zł – 10.031 zł). Biorąc zaś pod uwagę, że dochodzili tej kwoty solidarnie Sąd przyjął, przy obliczaniu wartości przedmiotu sporu, iż na każdego z wymienionych powodów przypadała połowa tej sumy, a wiec kwota po 12.866,23 zł (25.732,46 zł/2). Natomiast Sąd uwzględnił powództwo każdego z powodów do kwoty 115.808,56 zł (114.653,40 zł zadośćuczynienia + 1.155,16 zł odszkodowania). W przypadku odszkodowania, z uwagi na solidarność, Sąd podzielił zasądzoną kwotę 2.310,32 zł na oboje powodów, co dało po 1.155,16 zł na każdego z nich. W związku z tym B. N. (1) i B. N. (1) wygrali więc sprawę w 60% (115.808,56 zł/193.520,63 zł x 100 %) każde z nich, zaś przegrali ją w 40 %.

Wysokość kosztów procesu poniesionych przez każdego z powodów i pozwanego przed Sądem I instancji ogółem to kwota 15.245,75 zł (7.885,35 zł + 7.360,40 zł), z czego każdy z powodów winien opłacić 40 % czyli stosunek, w jakim przegrał sprawę (40 % x 15.245,75 zł), tj. 6.098,30 zł. Skoro zaś każdy z powodów poniósł koszty w kwocie 7.885,35 zł, to pozwany winien zwrócić każdemu z nich różnicę (7.885,35 zł – 6.098,30 zł), tj. 1.787,05 zł.

S. N. dochodził zapłaty od pozwanego kwoty 140.697 zł tytułem zadośćuczynienia, natomiast Sąd uwzględnił jego powództwo do kwoty 60.697 zł. Powód wygrał więc sprawę w 43 % (60.697 zł/140.697 zł x 100 %), zaś przegrał ją w 57 %. Analogicznie pozwany przegrał sprawę w 43 %, a wygrał ją w 57 %.

Wysokość kosztów procesu poniesionych przez S. N. i pozwanego przed Sądem I instancji ogółem to kwota 14.522,37 zł (7.161,97 zł + 7.360,40 zł), z czego pozwany winien opłacić 43 % czyli stosunek, w jakim przegrał sprawę (43 % x 14.522,37 zł), tj. 6.244,62 zł. Skoro zaś pozwany poniósł koszty w kwocie 7.360,40 zł, to powód winien zwrócić ubezpieczycielowi różnicę (7.360,40 zł – 6.244,62 zł), tj. 1.115,78 zł.

E. N. dochodziła zapłaty od pozwanego kwoty 160.697 zł tytułem zadośćuczynienia, natomiast Sąd uwzględnił jej powództwo do kwoty 60.697 zł. Powódka wygrała więc sprawę w 38 % (60.697 zł/160.697 zł x 100 %), zaś przegrała ją w 62 %. Analogicznie pozwany przegrał sprawę w 38 %, a wygrał ją w 62 %.

Wysokość kosztów procesu poniesionych przez E. N. i pozwanego przed Sądem I instancji ogółem to kwota 15.245,75 zł (7.885,35 zł + 7.360,40 zł), z czego pozwany winien opłacić 38 % czyli stosunek, w jakim przegrał sprawę (38 % x 15.245,75 zł), tj. 5.793,38 zł. Skoro zaś pozwany poniósł koszty w kwocie 7.360,40 zł, to powódka winna zwrócić ubezpieczycielowi różnicę (7.360,40 zł – 5.793,38 zł), tj. 1.567,02 zł.

Stąd orzeczono jak w pkt V wyroku zasądzając tytułem kosztów procesu od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz B. i B. N. (1) kwoty po 1.787,05 zł na rzecz każdego z nich oraz od S. N. kwotę 1.115,78 zł i od E. N. kwotę 1.567,02 zł na rzecz pozwanego.

W oparciu o art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1125) Sąd nakazał również ściągnąć od stron na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone w sprawie koszty sądowe, na które składały się brakujące opłaty od żądań powodów w zakresie uwzględnionym przez Sąd.

Opłaty od żądań zgłoszonych przez B. i B. N. (1) w zakresie uwzględnionym przez Sąd wynoszą 115.808,56 zł x 5 % = 5.791 zł od każdego z powodów. Wymienieni powodowie zostali częściowo zwolnieni od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu każdy z nich ponad kwotę 1.000 zł. W związku z tym nieuiszczone opłaty od żądań każdego z powodów wynoszą po 4.791 zł (5.791 zł – 1.000 zł), przy czym powinny one zostać ściągnięte w takim stosunku od każdej ze stron, w jakim przegrała ona sprawę. B. i B. N. (1), co przedstawiono wyżej, przegrali sprawę w 40 % każde z nich, dlatego w takim stosunku powinni pokryć nieuiszczoną część opłaty od pozwu, co daje kwotę 1.916,40 zł od każdego z powodów (4.791 zł x 40 %). Natomiast pozostała część nieuiszczonej opłaty od pozwu w kwocie 2.874,60 zł podlega ściągnięciu od pozwanego (4.791 zł – 1.916,40 zł = 2.874,60 zł x 2, co daje łącznie 5.749,20 zł).

Opłata od żądania zgłoszonego przez S. N. w zakresie uwzględnionym przez Sąd wynosi 60.697 zł x 5 % = 3.035 zł. Wymieniony powód został częściowo zwolniony od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu ponad kwotę 1.000 zł. W związku z tym nieuiszczona opłata od żądania powoda wynosi 2.035 zł (3.035 zł – 1.000 zł), przy czym powinna ona zostać ściągnięta w takim stosunku od każdej ze stron, w jakim przegrała ona sprawę. S. N., co przedstawiono wyżej, przegrał sprawę w 57 %, dlatego w takim stosunku powinien pokryć nieuiszczoną część opłaty od pozwu, co daje kwotę 1.159,95 zł (2.035 zł x 57 %). Natomiast pozostała część nieuiszczonej opłaty od pozwu w kwocie 875,05 zł podlega ściągnięciu od pozwanego (2.035 zł – 1.159,95 zł).

Opłata od żądania zgłoszonego przez E. N. w zakresie uwzględnionym przez Sąd wynosi 60.697 zł x 5 % = 3.035 zł. Wymieniona powódka została częściowo zwolniona od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu ponad kwotę 1.000 zł. W związku z tym nieuiszczona opłata od żądania powódki wynosi 2.035 zł (3.035 zł – 1.000 zł), przy czym powinna ona zostać ściągnięta w takim stosunku od każdej ze stron, w jakim przegrała ona sprawę. E. N., co przedstawiono wyżej, przegrała sprawę w 62 %, dlatego w takim stosunku powinna pokryć nieuiszczoną część opłaty od pozwu, co daje kwotę 1.261,70 zł (2.035 zł x 62 %). Natomiast pozostała część nieuiszczonej opłaty od pozwu w kwocie 773,30 zł podlega ściągnięciu od pozwanego (2.035 zł – 1.261,70 zł).

Stąd orzeczono jak w pkt VI wyroku nakazując ściągnąć tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od B. i B. N. (1) kwoty po 1.916,40 zł od każdego z nich oraz od S. N. kwotę 1.159,95 zł, od E. N. kwotę 1.261,70 zł i od pozwanego łącznie kwotę 7.397,55 zł (2.874,60 zł x 2 + 875,05 zł + 773,30 zł).

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

W postępowaniu apelacyjnym spór koncentrował się – podobnie jak w postępowaniu przed sądem Okręgowym na trzech zagadnieniach:

1. zasadności ustalonych przez Sąd sum należnego powodom zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości adekwatnej do stopnia doznanej przez nich krzywdy powodów;

2. ustalenia stopnia przyczynienia M. N. do wypadku;

3. daty naliczania odsetek od zasądzonych kwot.

Odnosząc się do pierwszej kwestii spornej Sąd Apelacyjny uznaje za bezzasadne podnoszone w apelacjach obydwu stron zarzuty naruszenia prawa procesowego i materialnego.

Zarzuty naruszenia prawa procesowego – w szczególności zarzut naruszenia art. 231 § 1 kpc są o tyle bezzasadne, że Sąd Okręgowy poczynił bardzo szczegółowe ustalenia faktyczne w oparciu o cały przedstawiony mu materiał dowodowy, nie pomijając żadnej z istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych i nie zawarł w swych ustaleniach faktów, które nie miałyby potwierdzenia w dowodach wskazanych w sprawie i omówionych przez Sąd. Wyprowadzone przez Sąd Okręgowy wnioski co do faktów są logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Natomiast kwestia ustalenia wysokości należnego powodom zadośćuczynienia dotyczy zastosowania przez Sąd prawa materialnego – art. 446 § 4 kc .

Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego w zakresie okoliczności istotnych dla orzekania o wysokości zadośćuczynienia za doznane przez powodów – rodziców i brata zmarłego krzywdy w wyniku śmierci syna i brata.

Sąd Apelacyjny podziela również ustalenie wysokości należnych powodom kwot zadośćuczynienia w oparciu o art. 446 § 4 kc, za wyjątkiem kwoty zadośćuczynienia ustalonej dla siostry zmarłego – E. N.. W ocenie Sądu Apelacyjnego stan zdrowia E. N. uzasadnia wniosek, że łączące ją z bratem więzy były silniejsze aniżeli więzy pomiędzy braćmi. E. N. była pod szczególną opieką członków całej rodziny, przy czym brat M. N. był dla niej osobą szczególnie bliską, także z racji posługi kapłańskiej jaką pełnił. Uzasadniony jest także wniosek, że w większym stopniu aniżeli brat S. dawał jej komfort zapewnienia opieki w przyszłości, w szczególności po śmierci rodziców. Z tych względów krzywda doznana przez E. N. była obiektywnie głębsza i w tym zakresie kwota zadośćuczynienia winna tę okoliczność uwzględniać w większym stopniu.

Nie są natomiast uzasadnione zarzuty z apelacji powodów, zmierzające do uznania, że krzywda rodzeństwa była jednakowo głęboko odczuwana, jak krzywda odczuwana przez rodziców. Taki wniosek jest sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, które pozwalają przyjąć, że stopień bólu i cierpienia odczuwanego przez rodziców po śmierci dziecka w nagłych, nieprzewidywanych okolicznościach, jako sprzeczny z naturalnym porządkiem, dotyka najgłębiej, co w pełni uzasadnia ustalenie kwoty zadośćuczynienia na rzecz rodziców w wyższej wysokości, aniżeli w przypadku rodzeństwa.

Powyższy wniosek nie stoi na przeszkodzie w różnicowaniu wysokości kwot należnych rodzeństwu zmarłego, ze względu na szczególne okoliczności faktyczne dotyczące relacji zmarłego z każdym z rodzeństwa, co w sprawie niniejszej miało miejsce.

Z tego względu Sąd Apelacyjny uznał, że kwota zadośćuczynienia pieniężnego dla siostry zmarłego – E. N. winna być podwyższona do kwoty 150 000zł. Natomiast nie uwzględnił żądań podwyższenia kwoty zadośćuczynienia na rzecz brata zmarłego – S. N., uznając że przyznana przez Sąd Okręgowy kwota 100 000zł jest adekwatna do stopnia odniesionej przez niego krzywdy.

Niewątpliwie w ustalonych w sprawie okolicznościach prawidłowa jest ocena Sądu Okręgowego co do samej zasady przyczynienia się M. N. do szkody, co dawało podstawę do zmniejszenia wysokości kwot należnych powodom ( art. 362 kpc).

Sąd Apelacyjny podzielając szczegółowe ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego dotyczące okoliczności zaistnienia wypadku, podzielił zarzuty apelacji dotyczące wątpliwości co do faktu, działania świateł lewego tylnego kierunkowskazu w samochodzie H., kierowanego przez P. K.. Okoliczność ta była o tyle istotna, że w sposób zdecydowany wpływała na ustalenie stopnia przyczynienia się obu kierowców do wypadku.

Z ustaleń Sądu Okręgowego – opartych na opiniach biegłych – jednoznacznie wynika, że oboje kierowcy pojazdów – zarówno M. N. , jak i P. K. przyczynili się do wypadku naruszając w sposób oczywisty zasady ruchu pojazdów. M. N. przystępując do wyprzedzania pojazdu w miejscu oczywiście niedozwolonym. P. K. zajeżdżając mu drogę wskutek dokonania skrętu w lewo na posesję, w miejscu niedozwolonym i zajeżdżając drogę M. N..

Okolicznością wątpliwą w sprawie była sprawność przed wypadkiem w samochodzie H. tylnego kierunkowskazu. W przypadku wadliwości tych świateł, należałoby uznać że M. N., mimo że podjął manewr wyprzedzania w miejscu niedozwolonym, nie miał żadnych informacji o zamiarze skrętu przez P. K. i był przekonany o jej zamiarze poruszania bez zmiany pasa ruchu, w kierunku przed siebie. W tej sytuacji stopień jego przyczynienia się do wypadku byłby zdecydowanie mniejszy.

Z tych względów Sąd Apelacyjny uwzględnił wniosek dowodowy zgłoszony w apelacji – oddalony przez Sąd Okręgowy – na okoliczność ustalenia czy w samochodzie H. działały przed wypadkiem światła lewego tylnego kierunkowskazu. Przypomnieć należy, że Sąd Okręgowy uznał, że światła te były sprawne, jednakże wątpliwości wynikały z wyników opinii mechanoskopijnej wydanej na potrzeby sprawy karnej, z której wynikało że w czasie wydawania opinii światła te nie działały, podczas gdy z protokołu oględzin pojazdu sporządzonego przez funkcjonariuszy policji po wypadku wynikało, że kierunkowskaz lewy tylny po wypadku był sprawny.

Przeprowadzona w postępowaniu apelacyjnym opinia biegłych potwierdziła stanowisko Sądu Okręgowego, szczegółowo wyjaśniając brak podstaw do przyjęcia, że światła lewego tylnego kierunkowskazu w samochodzie H. przed wypadkiem nie działały.

Z opinii biegłych wynika, że nie ma podstaw do podważenia zapisów w protokole oględzin samochodu H. po wypadku, w którym stwierdzono, że lewy tylny kierunkowskaz w samochodzie H. działał. Natomiast do uszkodzenia żarówek z lewego tylnego kierunkowskazu w samochodzie H. doszło z dużym prawdopodobieństwem po wypadku, przed poddaniem ich badaniom mechanoskopijnym na potrzeby wydania opinii w sprawie karnej.

W tym stanie sprawy Sąd Apelacyjny uznał tezę Sądu Okręgowego, że światła kierunkowskazu lewego tylnego w samochodzie H. działały i brak jest podstaw do uznania, że P. K. nie sygnalizowała zamiaru skrętu w lewo i zjechania na lewy pas drogi, po którym M. N. miał zamiar wyprzedzić samochód H..

Uznając jednak, że obydwa manewry – P. K. i M. N. – podjęte były w miejscach niedozwolonych i wyeliminowanie ze stanu faktycznego któregokolwiek z tych manewrów, skutkowałoby niezaistnieniem wypadku, w ocenie Sądu Apelacyjnego uznać należy, że zarówno P. K. jak i M. N. w jednakowym stopniu przyczynili się do zaistnienia wypadku. Powyższe skutkowało przyjęciem przez Sąd Apelacyjny wyższego - niż przyjęty przez Sąd Okręgowy, stopnia przyczynienia się M. N. do wypadku i podwyższenia go do 50 %. Sąd Apelacyjny uznał, że w okolicznościach sprawy ustalenie to winno skutkować obniżeniem należnych powodom kwot o 50 %.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc i w oparciu o art. 446 § 4 oraz 362 kc z apelacji obydwu stron zmienił częściowo zaskarżony wyrok w punkcie I. ppkt 1-4.

Zasądzone na rzecz rodziców i brata M. N. kwoty ( pkt I ppkt 1,2 i 3 ) Sąd Apelacyjny obniżył do kwot – po 74 697zł dla każdego z rodziców oraz do kwoty 40 697zł zasądzonej na rzecz S. N.. Obniżenie zasądzonych kwot wynikało wyłącznie z faktu przyjęcia wyższego stopnia przyczynienia się M. N. do szkody ( 50%) i uwzględniało wszystkie pozostałe okoliczności ustalenia kwot zadośćuczynienia przyjęte przez Sąd Okręgowy ( w przypadku rodziców - 200 000zł (kwota wyjściowa) – 100 000zł (50%) – 19 346, 60zł (wypłacone przez pozwanego) - 6000zł (zasądzone nawiązki; w przypadku S. N. – 100 000zł – 50 000zł ( %) – 9 303zł ( wypłacone przez pozwanego).

Natomiast w przypadku E. N. Sąd Apelacyjny podwyższył zasądzoną przez Sąd Okręgowy kwotę do wysokości 65 697zł, co wynikało z podwyższenia kwoty zadośćuczynienia do 150 000zł i przyjęcia wyższego stopnia przyczynienia się poszkodowanego do szkody – 50%. ( 150 000zł – 75 000 – 9303(wypłacone przez pozwanego).

Z uwagi na fakt, że w toku postępowania międzyinstancyjnego zmarł B. N. (1), a pozostali powodowie nabyli po nim spadek w części po 1/3, Sąd Apelacyjny uwzględnił ten fakt zmieniając pkt I.2 wyroku Sądu Okręgowego i zasądził należne B. N. (2) zadośćuczynienie na rzecz pozostałych powodów jako następców prawnych po B. N. (1) w części po 1/3, co dało kwoty po 24 884,33zł.

W ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadnione były również zarzuty apelacji powodów co do daty początkowej naliczania odsetek za opóźnienie.

W apelacji powodowie przedstawili dowód z dokumentu nadania do pozwanego wezwania do zapłaty. Sąd Okręgowy przyjął w swych ustaleniach, że do wezwania pozwanego do zapłaty musiało dojść przed wypłaceniem odszkodowań przez pozwanego, niemniej z powodu braku dowodów na tę okoliczność Sąd uznał, datę doręczenia pozwu za datę pierwszego wezwania do zapłaty.

W ocenie Sądu Apelacyjnego już z samych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że do wezwania do zapłaty pozwanego musiało dojść przed procesem. Z doświadczenia życiowego wynika, że ubezpieczyciel nie wypłaca odszkodowań przed sprecyzowaniem żądań przez poszkodowanego. Fakt wypłacenia – skromnych wprawdzie, kwot tytułem zadośćuczynienia oraz dowód nadania do pozwanego pisma przez pozwanych z maja 2020r. pozwalają przyjąć, że do wezwania pozwanego do zapłaty doszło najpóźniej w maju 2020r. Z tych względów Sąd Apelacyjny zmienił datę początkową zasądzenia odsetek za opóźnienie na dzień od 1 lipca 2020r. uznając , że w tej dacie roszczenie powodów było wymagalne, z uwagi na upływ 30 dniowego terminu od wezwania pozwanego do zapłaty.

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II zasądzającym kwotę tytułem odszkodowania i oddalił roszczenie odszkodowawcze powodów. Sąd podzielił ustalenia Sądu Okręgowego w części dotyczącej zasadności i wysokości roszczenia, jednakże z uwagi na podwyższenie stopnia przyczynienia się M. N. do szkody, do 50 %, i pomniejszenia kwoty należnego odszkodowania o 50 %, odszkodowanie wypłacone przez pozwanego zaspokajało roszczenia odszkodowawcze powodów w całości (koszty pogrzebu i wybudowania grobu 17 630zł : 2 = 8815zł , a pozwany wypłacił z tego tytułu 10 331zł ).

Z uwagi na ostateczny wynik procesu Sąd Apelacyjny zmienił także zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu znosząc je wzajemnie pomiędzy stronami z uwagi na ustalony stopień przyczynienia, co wpłynęło na uwzględnienie roszczeń powodów jedynie w części (art. 100 kpc zd. 1). Ponadto Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążania powodów kosztami sądowymi i w tym zakresie koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa, mając na uwadze, że powodowi dochodzili naprawienia szkody niemajątkowej (krzywdy) i dopiero ustalenia dokonane w toku procesu pozwoliły na ustalenie jej ostatecznej wysokości, ze względu na wielkość doznanej przez powodów krzywdy i ustalony stopień przyczynienia się poszkodowanego.

Natomiast kwotę kosztów sądowych należnych od pozwanego Sąd obniżył do kwoty 3 500zł mając na uwadze ostateczny wynik procesu.

W pozostałej części nieuiszczone koszty sądowe Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Na podstawie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów i apelację pozwanego w pozostałej części uznając pozostałe zarzuty i wnioski apelacyjne z apelacji każdej ze stron bezzasadne.

Z uwagi na uwzględnienie i oddalenie apelacji każdego z powodów w części oraz z uwagi na uwzględnienie i oddalenie apelacji pozwanego w części w przybliżonych co do wysokości żądań zakresach, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 108 § 1 kpc i art. 100 kpc zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu poniesione przez strony w postępowaniu apelacyjnym, a koszty sądowe tymczasowo wyłożone przez Skarb Państwa przejął na rachunek Skarbu Państwa.