Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 września 2012 r. w K. sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko J. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Gospodarczego w Krakowie

z dnia 4 stycznia 2012 r. sygn. akt IX GC 56/11

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I i III i znosząc postępowanie przed Sądem Okręgowym – Sądem Gospodarczym w Krakowie od dnia 4 stycznia 2012 r. przekazuje sprawę temu Sądowi w opisanym zakresie do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 481/12

UZASADNIENIE

Nakazem zapłaty z dnia 24 sierpnia 2009 roku – wydanym na podstawie weksla - Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Krakowie nakazał pozwanej zapłacić na rzecz strony powodowej kwotę 216.311,17 zł z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu (k. 409 i k. 410 akt sprawy).

Strona powodowa - po wniesieniu zarzutów - pismem z dnia 27 października 2009 roku ograniczyła powództwo do kwoty 89.406,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu (k. 491 akt sprawy).

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2010r Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 24 sierpnia 2009r w części zasądzającej kwotę 89.406,74 zł oraz uchylił nakaz zapłaty w pozostałym zakresie i w tej części umorzył postępowanie, znosząc wzajemnie koszty postępowania (k. 548 akt sprawy).

Sprawę rozpoznał Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 23 lutego 2010r – pod nieobecność pozwanej - mimo jej wniosku o odroczenie rozprawy z powodu choroby – co skutkowało nieważność postępowania.

W uwzględnieniu apelacji pozwanej oraz zażalenia strony powodowej Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 października 2010r uchylił wyrok w części utrzymującej w mocy nakaz zapłaty co do kwoty 89.406,74 zł (pkt I) oraz orzekającej o kosztach procesu (pkt III) i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania odwoławczego, znosząc postępowanie przed Sądem I instancji od dnia 23 lutego 2010r (k. 636 akt sprawy).

Sąd I Instancji rozpoznając ponownie sprawę wyznaczył sześć rozpraw w dniach : 31 marca 2011 roku, 9 czerwca 2011 roku, 15 września 2011 roku, 21 października 2011 roku, 18 listopada 2011 roku oraz 4 stycznia 2012 roku, przy czym rozprawy do 18 listopada 2011r były odraczane, z uwagi na stan zdrowia pozwanej stwierdzony zaświadczeniami lekarskimi, wystawionymi przez lekarza sądowego. Na rozprawie w dniu 4 stycznia 2012r Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę pod nieobecność pozwanej, mimo jej wniosku o odroczenie rozprawy, z uwagi na stan zdrowia i konieczność przeprowadzenia dowodów w innym terminie (k. 688 do 691 akt sprawy).

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy utrzymał w mocy nakaz zapłaty tego Sądu z dnia 24 sierpnia 2010 roku w części zasądzającej kwotę 89.406,74 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot: 57.792, 87 zł oraz 31.613, 87 zł (pkt I) i uchylił nakaz zapłaty w pozostałym zakresie, umarzając w tej części postępowanie oraz uchylił w całości rozstrzygnięcie co do kosztów postępowania ( pkt II); zasądzając od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 6.321 zł tytułem kosztów procesu (pkt III).

Za podstawę rozstrzygnięcia Sąd I instancji przyjął, że w dniu 1 sierpnia 2005 roku strony zawarły umowę handlową, której przedmiotem była sprzedaż towarów, w szczególności produktów leczniczych dostarczanych przez stronę powodową.

Zabezpieczeniem roszczeń strony powodowej z tytułu umowy handlowej był między innymi weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową, wystawiony przez pozwaną.

Jednocześnie w tym samym dniu strony zawarły ugodę w ramach, której pozwana uznała zobowiązanie wobec strony powodowej w kwocie 340.002,36 zł, zobowiązując się do spłaty w ratach. Do ugody przystąpili : P. Ł. i M. Ł. oświadczając, że przystępują do długu w kwocie 94.959,78zł, wynikającego z faktur stanowiących załącznik nr 5 do ugody.

Zgodnie z postanowieniem § 8 ugody zabezpieczeniem był weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową, złożony stronie powodowej.

Strona powodowa - pismem z dnia 18 grudnia 2008 roku wypowiedziała ugodę ze skutkiem natychmiastowym - wobec nieuiszczenia wymagalnej raty na dzień 30.11.2008 roku i wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 91.020,60 złotych wraz z odsetkami (k. 55 akt sprawy).

Wobec niewykonania przez pozwaną zobowiązań z umów sprzedaży towarów strona powodowa wypełniła weksel do kwoty 226.533,64 zł z terminem płatności 3 sierpnia 2009 roku i wezwała pozwaną do wykupu weksla.

W ocenie Sądu Okręgowego jest usprawiedliwione ostatecznie sprecyzowane żądanie pozwu w piśmie strony powodowej z dnia 27 października 2009 roku na kwotę 89.406,74 zł obejmującą należność główną w kwocie 57.792,87 zł wynikającą z zawartego w 2005 roku przez strony porozumienia oraz skapitalizowane odsetki w kwocie 31.613,87 zł na dzień 3 lipca 2009 roku.

Pozwana nie zanegowała zasadności ostatecznie sprecyzowanego żądania pozwu. Roszczenie o zapłatę należności za odebrany towar znajduje oparcie

w art. 535 kc, a o odsetki ustawowe w przepisie art. 481 § 1 k.c. i art. 482 § 2 k.c.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości - stwierdzając, iż wyliczenie dochodzonego roszczenia nie wymaga umiejętności specjalnych.

Apelacja pozwanej zaskarża wyrok w części utrzymującej nakaz zapłaty co do kwoty 89.406,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu, wnosząc o zmianę wyroku w części utrzymującej nakaz zapłaty poprzez uchylenie nakazu zapłaty w całości i oddalenie powództwa oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuca :

1.naruszenie prawa materialnego, a to art. 10 Prawa wekslowego, polegające na nieprawidłowym przyjęciu, że zachodziła podstawa do wypowiedzenia ugody, a w związku z tym stronie powodowej przysługiwało uprawnienie do wypełnienia weksla in blanco;

2.naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 386 § 6 k.p.c, polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przez pominięcie zeznań świadków powołanych na okoliczność wzajemnych rozliczeń ze stroną powodową oraz pominięcie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, na taką samą okoliczność – a tym samym niezastosowanie się do wskazań Sądu Apelacyjnego odnośnie dalszego postępowania;

3.naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na całkowitym pominięciu zeznań świadków wnioskowanych przez pozwaną na okoliczność wzajemnych rozliczeń stron,

4.błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nieprawidłowym uznaniu, że jedna z rat ugody zawartej w dniu 1.08.2005 roku nie została uiszczona;

Wskazując na wymienione zarzuty apelująca domaga się zmiany wyroku w części utrzymującej nakaz zapłaty z dnia 24 sierpnia 2009 roku, poprzez uchylenie nakazu zapłaty w całości i oddalenie powództwa, za przyznaniem kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zaskarżony wyrok nie może się ostać, bowiem sprawa po raz kolejny została rozpoznana z powtórzeniem poprzednich błędów zarówno przepisów prawa procesowego oraz prawa materialnego.

Sąd Okręgowy po raz kolejny rozpoznał sprawę pod nieobecność pozwanej pomimo jej wniosku zawartego w piśmie z dnia 27 grudnia 2011r o usprawiedliwienie nieobecności na rozprawie, z uwagi na jej stan zdrowia oraz o odroczenie rozprawy na kolejny termin celem „przeprowadzenia dowodów w innym terminie” (k. 688 akt sprawy). Sąd I instancji wniosku tego nie uwzględnił. Powołany zaś w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepis art. 242 kpc związany z ciężarem dowodzenia i zakreśleniem terminu oczekiwania na możliwość przeprowadzenia dowodu z przesłuchania strony w budynku sądowym nie ma w sprawie zastosowania.

W toku ponownego rozpoznania sprawy pozwana nie brała udziału w kolejnych rozprawach, przy czym za każdym razem składała do akt zaświadczenie lekarza sądowego potwierdzające niezdolność do stawienia się na wezwanie Sądu I Instancji. Z zaświadczenia lekarskiego z dnia 22 grudnia 2011r wystawionego przez lekarza sądowego M. W. – przedłożonego przed rozprawą - wynika, że pozwana ma(...)lat i jest „trwale niezdolna, nie rokuje poprawy stanu zdrowia” (k. 689 akt sprawy). W tej sytuacji nie mógł mieć zastosowania przepis art. 242 kpc, bowiem w sprawie zaistniały przesłanki z art. 263 kpc. Przepis ten stanowi, że przesłuchanie osób dotkniętych chorobą lub kalectwem odbywa się w miejscu, gdzie przebywają, jeżeli nie mogą go opuścić, przy czym w orzecznictwie przyjmuje się, że przepis ten ma zastosowanie także do dowodu z przesłuchania stron (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2000 r., I CRN 109/94).

Zamknięcie zatem rozprawy i wydanie zaskarżonego wyroku – pod nieobecność pozwanej, z pominięciem jej wniosków dowodowych – stanowi powtórzenie poprzedniego uchybienia procesowego, które skutkuje nieważność postępowania z art. 379 pkt 5 kpc, z powodu pozbawienia pozwanej możliwości obrony swych praw.

Jednocześnie należy stwierdzić, że wniosek Sądu I instancji, iż pozwana nie podniosła „merytorycznych zarzutów na obronę swojego stanowiska” pozostaje w sprzeczności z treścią zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla in blanco oraz apelacji pozwanej wniesionej zarówno od wyroku Sądu I instancji z dnia 23 lutego 2010r oraz wyroku z dnia 4 stycznia 2012r.

Sąd Apelacyjny uchylając wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Gospodarczego z dnia 23 lutego 2010r, sygn. IXGC (...) i znosząc postępowaniem dotknięte nieważnością zalecił zbadanie zarzutów pozwanej podniesionych w zarzutach od nakazu zapłaty, a powtórzonych w apelacji z dnia 24marca 2010r. Rozpoznając ponownie sprawę Sąd I instancji nie przeprowadził żadnych dowodów zawnioskowanych przez pozwaną, a rozstrzygnięcie oparł tylko na twierdzeniach strony powodowej. W tej sytuacji zasługuje na aprobatę zarzut apelacji naruszenia przepisów prawa procesowego art. 386 § 6 kpc oraz art. 233§ 1 kpc.

W zarzutach od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla in blanco oraz apelacji z dnia 24 marca 2010r (k. 569 do 573 akt sprawy) oraz w apelacji z dnia 5 lutego 2012r (k. 703 do 710 akt sprawy) pozwana podnosiła zarzut naruszenia art. 10 prawa wekslowego przez uzupełnienie weksla niezgodnie z zawartą ugodą.

Natomiast strona powodowa – po ograniczeniu powództwa pismem z dnia 9 lutego 2000r - twierdziła, że wypełniła weksel dopiero w dniu 2 lipca 2009r, bowiem „pozwana nieuregulowana całego zadłużenia wynikającego z zawartej przez strony ugody w dniu 1 sierpnia 2005r. (k. 525 do 528 akt sprawy). W aktach sprawy zalega zaś deklaracja wekslowa z dnia 14 maja 2004r z podpisem nieczytelnym, uprawniająca do uzupełnienia weksla na „sumę odpowiadającą łącznej wartości kwoty niespłaconych zobowiązań wynikających ze współpracy stron w zakresie dostawy towarów farmaceutycznych wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę od kwoty przeterminowanej należności” (k. 397 akt sprawy). Rozbieżności tych Sąd I instancji nie wyjaśnił, ani też nie przeprowadził żadnych dowodów zawnioskowanych przez pozwaną.

Podniesienie przez pozwaną zarzutu uzupełnienia weksla in blanco niezgodnie z zawartym porozumieniem wekslowym wymaga rozstrzygnięcia przez Sąd I Instancji rozpoznający zarzuty od nakazu zapłaty m.in. wysokości wynikającego zadłużenia ze stosunku podstawowego objętego zabezpieczeniem wekslowym.

W okolicznościach sprawy powodowy wierzyciel winien wykazać z jakiego tytułu domaga się zapłaty (jakie faktury nie zostały zapłacone, a odnośnie skapitalizowanych odsetek jakie faktury zostały zapłacone z opóźnieniem) oraz przedstawić stosowne wyliczenie sumy wekslowej. Natomiast na pozwanej spoczywa ciężar dowodu, że weksel wypełniono niezgodnie z porozumieniem wekslowym.

Z przytoczonych wyżej względów orzeczono jak w sentencji, na zasadzie art. 386 § 2 kpc.