Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 892/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2024 roku

Sąd Apelacyjny w L. I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	SSA Ewa Bazelan
Protokolant	p.o. protokolant sądowy Sylwia Stachula

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2024 roku w L. na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - (...) w L.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością” spółce komandytowej w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 22 lutego 2023 roku sygn. akt (...)

I. zmienia zaskarżony wyrok:

a) w punkcie I. w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” spółki komandytowej w B. na rzecz powoda Skarbu Państwa – (...)w L. kwotę 43945 zł 85 gr (czterdzieści trzy tysiące dziewięćset czterdzieści pięć złotych osiemdziesiąt pięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 41360 zł (czterdzieści jeden tysięcy trzysta sześćdziesiąt złotych) od dnia 1 października 2019 roku do dnia zapłaty;

b) w punkcie II. w ten sposób, że obniża zasądzoną w nim od powoda Skarbu Państwa - (...) w L. na rzecz pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” spółki komandytowej w B. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 10834 zł do kwoty 7574 zł 45 gr (siedem tysięcy pięćset siedemdziesiąt cztery złote czterdzieści pięć groszy);

c) dodając punkt III. o następującej treści: nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego wL. od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” spółki komandytowej w B. kwotę 2198 zł (dwa tysiące sto dziewięćdziesiąt osiem złotych) tytułem części opłaty od pozwu, której nie miał obowiązku uiścić powód;

II. oddala apelację w pozostałej części;

I. zasądza od powoda Skarbu Państwa - (...) w L. na rzecz pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” spółki komandytowej w B. kwotę 5670 zł (pięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję;

III. nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w L. od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” spółki komandytowej w B. kwotę 2198 zł (dwa tysiące sto dziewięćdziesiąt osiem złotych) tytułem części opłaty od apelacji, której nie miał obowiązku uiścić powód.

I ACa 892/23

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 17 lutego 2020 roku powód Skarb Państwa reprezentowany przez (...)w L., zastępowany przez (...) wnosił o:

1. zasądzenie od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w B.:

a) kwoty 291 166,54 zł, w tym kwoty:

- 274 010,00 zł;

- 17 156,54 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 274 010,00 zł za okres od dnia 9 listopada 2018 roku do dnia 30 września 2019 roku;

b) odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 274 010,00 zł od dnia 1 października 2019 roku do dnia zapłaty.

Nadto wniósł o zasadzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisami z odsetkami zgodnie z art. 98 § 1¹ k.p.c., zaś kosztów zastępstwa procesowego – na rzecz Skarbu Państwa –(...)

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2023 roku Sąd Okręgowy w L.

I. oddalił powództwo;

II. zasądził od powoda Skarbu Państwa -(...) w L. na rzecz pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” spółki komandytowej z siedzibą w B. kwotę 10.834 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

III. nieuiszczone koszty sądowe w sprawie przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Okręgowego:

W dniu 26 czerwca 2017 roku doszło do zawarcia pomiędzy (...) w O. (dalej również: Zamawiający) reprezentowaną przez (...) (...) w O., który działał jako pełnomocnik na mocy porozumienia zawartego w dniu 16 sierpnia 2016 roku w sprawie realizacji projektu „Usprawnienie systemu ratownictwa w transporcie kolejowym – etap I” oraz upoważnień do przeprowadzenia i udzielenia wspólnego zamówienia, m.in. w imieniu i na rzecz L. (...)w L., a pozwanym (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w B. (dalej również: Wykonawca) umowy nr (...), której przedmiotem było między innymi dostarczenie jednej sztuki ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego z żurawiem dla (...) w L. (dalej również: Odbiorca). Umowa została zawarta po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, zgodnie z przepisami ustawy prawo zamówień publicznych na podstawie Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), sprawa: (...)

Zgodnie z umową pozwany miał wystawić odrębną fakturę na każdego odbiorcę, zaś każdy odbiorca miał zapłacić mu, jako wykonawcy, cenę brutto wartości swojej dostawy przelewem w ciągu 30 dni od dnia otrzymania faktury, na konto w niej wskazane, po uprzednim odbiorze faktycznym przedmiotu umowy lub jej części, potwierdzonym protokołem odbioru faktycznego, podpisanym przez Zamawiającego bez zastrzeżeń i uwag. Na mocy § 4 Umowy pozwany zobowiązał się przy tym wydać przedmiot umowy w terminie do 23 marca 2018 roku. W § 10 ust. 1 Umowy strony postanowiły jednocześnie, iż w przypadku gdy Wykonawca dopuści się zwłoki w wydaniu przedmiotu umowy w stosunku do terminu ustalonego w § 4 ust. 1 umowy, zapłaci, za każdy dzień zwłoki, karę umowną w wysokości 0,1% wartości netto przedmiotu umowy wydanego ze zwłoką, jednakże nie więcej niż 20%, na podstawie noty wystawionej przez właściwego Odbiorcę, na kwotę zgodną z warunkami umowy.

Załącznik do umowy stanowił będący jednocześnie elementem SIWZ dokument w postaci: „OPIS TECHNICZNY PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Wymagania dla ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego (z żurawiem) PN-EN 1846-1 S-1-3-1/2-1-1”, w treści którego znalazły się m.in. następujące zapisy:

„2.1. Pojazd musi spełniać wymagania polskich przepisów o ruchu drogowym z uwzględnieniem wymagań dotyczących pojazdów uprzywilejowanych zgodnie z ustawą „Prawo o ruchu drogowym” oraz wymagania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. nr 32 z 2003 roku, poz. 262). Pojazd musi posiadać świadectwo dopuszczenia do stosowania w ochronie przeciwpożarowej na terenie Polski zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2009 roku, nr 178, poz. 1380 ze zm.).

2.2. Pojazd musi posiadać świadectwo dopuszczenia do stosowania w ochronie przeciwpożarowej na terenie Polski zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. nr 143, poz. 1002 z późn. zm.). Ważne świadectwo dopuszczenia wraz ze sprawozdaniem z badań musi być dostarczone na dzień odbioru techniczno – jakościowego pojazdu.”

W trakcie wykonywania przedmiotu umowy, w związku z nieterminowym dostarczeniem pozwanemu urządzenia hydraulicznego oraz z uwagi na konieczność zmiany sposobu wyprowadzenia wydechu spalin z górnego na układ wydechowy z dolnym poprowadzeniem końcówki układu wydechowego na lewą stronę pojazdu, strony w dniu 6 kwietnia 2017 roku strony zawarły Aneks do opisanej wyżej umowy, wprowadzając zmianę w zapisie 5.10 załącznika nr 1B, w opisanym wyżej zakresie sposobu wyprowadzenia końcówki układu wydechowego pojazdu. Przed zawarciem przedmiotowego Aneksu, pozwany w piśmie z dnia 22 marca 2018 roku informował (...) w O., o spóźnieniu dostawy ww. urządzenia hydraulicznego oraz o tym, że fakt ten pociąga za sobą opóźnienie w jednostce certyfikującej (...), co w konsekwencji wiązać się będzie z tym, iż wydanie pojazdu w terminie określonym w umowie nie będzie możliwe. Jednocześnie zapewnił, iż czyni wszelkie starania by proces produkcyjny, jak i badawczy pojazdu odbył się jak najszybciej, zaś na chwilę obecną nie jest znana dokładna data jego zakończenia i wydania świadectwa dopuszczenia, jednak życzyłby sobie, aby całość zakończyć w miesiącu kwietniu, w związku z czym, termin inspekcji techniczno – jakościowej zostanie ustalony niezwłocznie po zakończeniu badań. W kolejnym piśmie z dnia 26 marca 2018 roku pozwany zwrócił się natomiast do (...)w O. z prośbą o dopuszczenie zmiany sposobu wyprowadzenia rury wydechowej w pojazdach, przytaczając argumentację na poparcie takiego rozwiązania. W związku z powyższym, pismem z dnia 29 marca 2018 roku (...) (...) zwracał się m.in. do (...)w L. o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie oraz przesłanie informacji czy zmiany takie mogą zostać w umowie wprowadzone – w terminie do dnia 30 marca 2018 roku.

Początkowo odbiór techniczno – jakościowy pojazdu wyznaczony został przez pozwanego na dzień 16 maja 2018 roku, natomiast odbiór faktyczny – na dzień 23 maja 2018 roku. Kolejno, pozwany przesunął wszystkie wymienione wyżej czynności, w tym również szkolenie na dzień 23 maja 2018 roku, a następnie – z uwagi na brak uzyskania dopuszczenia UDT, na dzień 28 maja 2018 roku. W dniu 29 maja 2018 roku sporządzony został Protokół odbioru techniczno – jakościowego. Odbiór zakończył się wynikiem negatywnym z uwagi na brak przedstawienia przez Wykonawcę świadectwa dopuszczenia (...)W Protokole stwierdzono ponadto szereg braków w zakresie dokumentacji oraz niezgodności z wymaganiami technicznego opisu przedmiotu zamówienia. W piśmie z dnia 16 lipca 2018 roku pozwany, jako przyczynę braku możliwości dostawy pojazdów wskazywał przedłużający się proces uzyskiwania świadectwa dopuszczenia wydawanego przez (...), jednocześnie informując, że problemy z uzyskaniem świadectwa dopuszczenia nie są spowodowane stanem technicznym pojazdu, bowiem pojazd przeszedł pozytywnie wszystkie wymagane badania, jednakże (...) wymaga przedłożenia dodatkowych dokumentów. Ostatecznie (...) wydał pozwanemu świadectwo dopuszczenia po około 4 miesiącach od dnia złożenia wniosku, na podstawie wyłącznie dokumentów, które pozwany załączył wraz z uprzednim wnioskiem o wydanie świadectwa dopuszczenia.

Faktyczne wydanie oraz odbiór przedmiotu umowy (...) w L. miały miejsce w dniu 28 września 2018 roku. W tym dniu został przeprowadzony został Odbiór techniczno – jakościowy pojazdu będącego przedmiotem umowy, tj. ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego z żurawiem (typu dźwig), nr podwozia (VIN) (...), nr zabudowy (...) z wynikiem pozytywnym oraz Odbiór faktyczny przedmiotowego pojazdu, z pozytywnym wynikiem końcowym odbioru. Ponadto, w tym dniu przeprowadzone zostało również szkolenie w zakresie obsługi ww. pojazdu. Sam pojazd, zgodnie z § 6 ust. 11 umowy, na czas niezbędny do przeprowadzenia procesu rejestracji we właściwym Wydziale Komunikacji pozostał natomiast w depozycie.

Z uwagi na dostarczenie przedmiotu umowy, w dniu 28 września 2018 roku pozwany wystawił na Odbiorcę, tj. (...)w L. Fakturę nr (...), opiewającą na kwotę 2 585 000,00 zł netto (3 179 550,00 zł brutto).

Uznając, iż w związku z nieterminową dostawą samochodu specjalistycznego w okolicznościach niniejszej sprawy zaistniały przesłanki z § 10 ust. 1 Umowy, (...) w L. w dniu 25 października 2018 roku wystosowała do pozwanego notę księgową nr (...), na mocy której obciążyła go karą umowną w łącznej wysokości 405 845,00 zł, naliczoną jako iloczyn okresu zwłoki, tj. 157 dni oraz 0,1% wartości netto jednego pojazdu, tj. 2 585,00 zł. Przedmiotowa nota księgowa została doręczona pozwanemu w dniu 31 października 2018 roku.

W odpowiedzi na powyższą notę księgową, w dniu 2 listopada 2018 roku pozwany wystosował do (...) w L. pismo, w którym przedstawił obszerne wyjaśnienie przyczyn opóźnienia dostawy mającego miejsce przy wykonaniu umowy, powołując się na leżące po stronie (...) opóźnienie w wydaniu świadectwa dopuszczenia pojazdu, które w jego ocenie było możliwe już po dacie 18 maja 2018 roku, kiedy to pojazd przeszedł z wynikiem pozytywnym wszystkie wymagane badania, zaś mając na uwadze ewentualny czas potrzebny na końcową analizę oraz wydanie dokumentu, najpóźniejszą datą wydania świadectwa dopuszczenia mogła być data 25 maja 2018 roku. Tym samym wskazał, iż z uwagi na mający miejsce w niniejszej sprawie stan faktyczny oraz fakt, iż opóźnienie po dacie 25 maja 2018 roku miało miejsce z przyczyn, za które wykonawca w żaden sposób nie ponosi odpowiedzialności, wnosi o nienaliczanie kary umownej za okres opóźnienia od daty 26 maja 2018 roku do dnia 28 września 2018 roku. Jednocześnie zwrócił się z prośbą o rozważenie możliwości uregulowania mającej miejsce sytuacji drogą ugody zgodnie z art. 54a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, co pozwoliłoby uniknąć stronom prowadzenia czasochłonnego postępowania sądowego, wyrażając gotowość wyjaśnienia opisanej w piśmie sytuacji w trakcie spotkania.

Równolegle (...)w L. prowadziła korespondencję z(...) – (...). W piśmie z dnia 20 grudnia 2018 roku (...) powołał się na poniższe fakty, jakie zaistnieć miały w procesie świadectwa dopuszczenia nr (...) dla ciężkiego specjalnego samochodu ratownictwa technicznego (...)na podwoziu (...): (...), (...):

- złożenie oraz rejestracja wniosku o przeprowadzenie procesu dopuszczenia wyrobu do użytkowania nastąpiło w dniu 15 listopada 2017 roku,

- pojazd do badań w(...) został podstawiony w dniu 16 kwietnia 2018 roku – zgodnie z umową na badania pojazd powinien zostać podstawiony w dniu 15 lutego 2018 roku,

- badania zakończyły się w dniu 18 maja 2018 roku sprawozdaniem z badań nr (...) w którym brak było potwierdzenia zgodności pojazdu z pkt 4.2.1 załącznika do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. nr 143, poz. 1002, z 2010 roku, nr 85, poz. 553 i z 2018 roku, poz. 984), zwanego dalej „rozporządzeniem” (ze wskazaniem, iż przedmiotowe sprawozdanie z badań na stronach 8 i 9 zawierało zapisy w brzmieniu: „Świadectwo homologacji typu WE pojazdu dla przedstawionego przez zleceniodawcę wariantu podwozia przewiduje techniczną dopuszczalną masę całkowitą równą 44 000 kg, zleceniodawca dostarczył „Oświadczenie do Wydziału komunikacji pojazdów o nr VIN (...) i (...)” z dnia 4 maja 2018 roku, S., stwierdzające, iż dopuszczalna masa techniczna pojazdu zwiększa się z 44 000 kg na 46 000 kg),

- sprawozdanie z badań zostało dostarczone do Jednostki Certyfikującej w dniu 29 maja 2018 roku po uregulowaniu przez wnioskodawcę zobowiązań wobec (...)

- po dokonaniu szczegółowej analizy złożonej do wniosku przez wnioskodawcę dokumentacji, a także po próbach w formie kontaktów roboczych wyjaśnienia niejasności z przedstawicielami firmy, (...) wystąpiło do firmy (...) pismem w dniu 14 czerwca 2018 roku z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiocie braku spełnienia wymagania pkt 4.2.1 załącznika do rozporządzenia, ze wskazaniem, iż wnioskodawca w odpowiedzi z dnia 20 czerwca 2018 roku przedstawił oświadczenie producenta podwozia pojazdu (SCANIA POLSKA) z dnia 15 czerwca 2018 roku dot. wprowadzonych zmian w podwoziu pojazdu, które polegały na przebudowie przedniego zawieszenia pojazdu, co skutkowało zmianą parametru maksymalnego (technicznego) nacisku każdej z przednich osi pojazdu z 9 000 kg na 10 000 kg oraz DMC z 44 000 kg na 46 000 kg w ww. oświadczeniu znajduje się informacja, że podwozie pojazdu po przebudowie jest tożsame z podwoziami pojazdu objętego homologacją typu (...), zaś wobec wskazanych, wprowadzonych zmian w podwoziu pojazdu (...) prowadziło dalsze wyjaśnienia w sprawie z wnioskodawcą, a także wystąpiło o stanowisko do (...); (...) w korespondencji skierowanej do (...) w przedmiocie zapytania (...), wskazał, że zmiana konstrukcyjna spowodowała powstanie niezgodności pomiędzy wystawionym przez producenta świadectwem zgodności WE pojazdu niekompletnego a stanem faktycznym oraz tabliczką znamionową pojazdu,

- z uwagi na istnienie rozbieżnych stanowisk (...) oraz firmy (...), przekazanych do (...) w trakcie czynności wykonywanych podczas procesu dopuszczenia, które skutkowały powstaniem przeszkody formalnej w tym procesie, (...) wystąpił w dniu 26 lipca 2018 roku do MSWiA o rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy. MSWiA w odpowiedzi z dnia 3 sierpnia 2018 roku wskazało na konieczność ponownego wystąpienia (...) do (...) jako jednostki właściwej do homologacji pojazdu o zajęcie stanowiska w sprawie, a także wystąpienia do (...). Do MSWiA wystąpił również niezależnie producent firma (...),

- (...) zgodnie z zaleceniem MSWiA wystąpiło do (...) i (...) z zapytaniem w przedmiotowej sprawie. W ramach odpowiedzi udzielonej przez (...) uzyskano informację, że: „zgodnie z prowadzoną wcześniej korespondencją, w opisanym w ww. piśmie pojeździe, przed jego pierwszą rejestracją, zostały wprowadzone zmiany polegające na zmianie nośności przednich osi z 2 x 9000 kg na 2 x 10000 kg, a co za tym idzie, na zmianie dopuszczalnej masy technicznej pojazdu z 44000 kg na 46000 kg. Przedmiotowa zmiana konstrukcyjna spowodowała powstanie niezgodności pomiędzy wystawionym przez producenta świadectwem zgodności WE pojazdu niekompletnego a stanem faktycznym oraz tabliczką znamionową pojazdu, na której widnieją parametry: (...) pojazdu: 46 000 kg, naciski na osie 2 x 10000 kg i 2 x 13000 kg.

Mając na uwadze zapisy art. 70d ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1260, z późn. zm.), które stanowią, iż nowy typ pojazdu specjalnego jednostek ochrony przeciwpożarowej, nie podlega obowiązkowi uzyskania świadectwa homologacji typu WE pojazdu oraz świadectwa homologacji typu pojazdu oraz art. 70zm ust. 4, nowy pojazd specjalny przeznaczony jest dla jednostek ochrony przeciwpożarowej nie podlega obowiązkowi uzyskania dopuszczenia jednostkowego pojazdu, w dalszej części niniejszej odpowiedzi zwrócono również uwagę, iż: „Producent tych typów pojazdów może uzyskać świadectwo homologacji typu WE pojazdu, jeżeli typ pojazdu spełnia odpowiednie wymagania techniczne określone w przepisanych wydanych na podstawie art. 70zm ust. 1 pkt 1” lub „Producent takiego pojazdu może wystąpić o uzyskanie dopuszczenia jednostkowego pojazdu, jeżeli pojazd spełnia odpowiednie warunki lub wymagania techniczne obowiązujące w procedurze dopuszczenia jednostkowego pojazdu, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 70zs ust. 1 pkt 1.”,

- w trakcie procesu dopuszczenia wnioskodawca przedłożył również stanowisko zawarte w piśmie (...) (jednostka uprawniona do wykonywania badań homologacyjnych dla (...)) nr (...) z dnia 19 września 2018 roku, w którym stwierdzono, iż przedmiotowy pojazd nie spełnia wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2016 r. poz. 2022 z późn. zm.) w zakresie jego mas i wymiarów; zawierało ono konkluzję w brzmieniu „W oparciu o posiadane materiały, w tym sprawozdanie z (...) nr (...)z dnia 18 maja 2018 roku wydane przez(...) ( (...)), możemy stwierdzić, iż przedmiotowy pojazd marki SCANIA o nr VIN (...) nie spełnia wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2016 r., poz. 2022, z późn. zm.), w zakresie jego mas i wymiarów. Pojazd jest niezgodny z wymaganiami zawartymi w § 3 ust. 1 pkt 11 (dopuszczalna masa całkowita pojazdu), § 5 ust. 1 pkt 6 (nacisk osi) oraz § 2 ust. 2 (max. szerokość pojazdu). Pojazd jest niezgodny w zakresie dopuszczalnej masy całkowitej, nacisków na osie, szerokości pojazdu; jednocześnie w ww. stanowisku poinformowano, że w związku z powyższym nie ma możliwości uzyskania decyzji o jego dopuszczeniu jednostkowym, jak również, że nie ma możliwości wydania, dla takich pojazdów, świadectwa homologacji typu WE pojazdu lub świadectwa homologacji typu pojazdu,

- dopiero na podstawie opinii jednostki uprawnionej tj. (...)z dnia 19 września 2018 roku potwierdzono możliwość wydania świadectwa dopuszczenia dla pojazdów z wprowadzonymi zmianami konstrukcyjnymi w podwoziu bez konieczności uzyskiwania innych dokumentów homologacyjnych,

- na podstawie otrzymanych dokumentów i ich analizy wydano świadectwo dopuszczenia jako wypełnienie postanowień pkt 4.2.1 załącznika do rozporządzenia, którego potwierdzeniem jest homologacja typu (...) dla dwóch pojazdów o określonym nr VIN, dla których otrzymano stosowne potwierdzenia ze strony (...) w zakresie zgody na wymianę osi pojazdu wskazując tym samym na zwiększenie (...) pojazdu z 44000 kg na 46000kg,

- w dniu 24 września 2018 roku po otrzymaniu brakującej dokumentacji wydano świadectwo dopuszczenia na określone dwa numery VIN.

Ponadto, odnosząc się do czasu wydania dopuszczenia poinformował, iż kwestię tą reguluje przepis § 11 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. nr 143, poz. 1002). Podniósł, iż w przedstawionym przypadku po uzyskaniu pozytywnych wyników badań i kompletu dokumentów pozwalających na podjęcie decyzji o wydaniu dopuszczenia, czas o którym mowa w § 11 tego rozporządzenia na wydanie tego świadectwa nie został przekroczony, zaś (...) wydało je niezwłocznie po uzyskaniu niezbędnych, wskazanych powyżej dokumentów stanowiących do tego podstawę. Reasumując wskazał, że nieprawdziwe jest, jak wskazuje producent pojazdu, iż w dniu 18 maja 2018 roku (...) uzyskano wszystkie wyniki badań z wynikiem pozytywnym oraz niezbędną dokumentację i mogło wydać przedmiotowe dopuszczenie oraz, że stanowisko w sprawie obejmuje swoim zakresem wyłącznie obszar działalności statutowej Instytutu i nie odnosi się do innych rozwiązań prawnych, wynikających zarówno z postanowień zawartych umów cywilnoprawnych między Zamawiającym a Wykonawcą, jak i z obowiązujących przepisów prawa cywilnego, karnego oraz administracyjnego .

Z uwagi na brak płatności, notą odsetkową nr (...) z dnia 31 grudnia 2018 roku, (...) w L. wezwała pozwanego do zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 405 845,00 zł, w wysokości 4 125,16 zł w ciągu 10 dni od daty otrzymania wezwania. Nota została doręczona pozwanemu w dniu 26 lutego 2019 roku. W dniu 22 stycznia 2019 roku pozwany uiścił natomiast na rzecz (...) w L. kwotę 131 835,00 zł tytułem zapłaty za uznaną część naliczonej kary umownej, tj. za okres od dnia 23 marca 2018 roku do dnia 25 maja 2018 roku .

Pismem z dnia 31 marca 2019 roku, stanowiącym przedsądowe wezwanie do zapłaty, (...)w L. wezwała pozwanego (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytowo – akcyjną w B. do natychmiastowego uregulowania sumy w wysokości 283 420,88 zł, wynikającej z noty księgowej nr (...) z dnia 25 października 2018 roku (274 010,00 zł), noty odsetkowej nr (...) z dnia 31 grudnia 2018 roku (4 125,16 zł) oraz noty odsetkowej nr (...) z dnia 31 marca 2019 roku (5 285,72 zł) w ciągu 7 dni od daty otrzymania wezwania, pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową bez ponownego wzywania do zapłaty, co spowoduje dodatkowe obciążenie kosztami procesu. Zarówno ww. wezwanie do zapłaty, jak i wskazana w jego treści nota odsetkowa nr (...) zostały doręczone pozwanemu w dniu 24 kwietnia 2019 roku .

W dniu 7 maja 2019 roku pozwany uiścił przelewem na rzecz (...) w L. kwotę 1 870,97 zł tytułem opłaty za odsetki od nieterminowej zapłaty noty (...) Kolejno, w dniu 30 czerwca 2019 roku (...) w L. wystawiła notę odsetkową nr (...) na kwotę 4 782,04 zł, natomiast w dniu 30 września 2019 roku – notę odsetkową nr (...) na kwotę 4 834,59 zł. Wyżej wymienione noty odsetkowe z wezwaniem do zapłaty zostały doręczone pozwanemu odpowiednio w dniach 18 lipca 2019 roku i 7 października 2019 roku.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane w uzasadnieniu dowody.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo jako bezzasadne winno podlegać oddaleniu i wyjaśnił, że powód Skarb Państwa reprezentowany przez (...)w L. dochodził zasądzenia od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w B. kwoty 291 166,54 zł, w tym kwoty 274 010,00 zł oraz 17 156,54 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 274 010,00 zł za okres od dnia 9 listopada 2018 roku do dnia 30 września 2019 roku jak również odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 274 010,00 zł od dnia 1 października 2019 roku do dnia zapłaty tytułem kary umownej za nieterminową realizację zobowiązania wynikającego z zawartej między stronami w dniu 26 czerwca 2017 roku umowy, na mocy której pozwany zobowiązał się do dostarczenia jednej sztuki ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego z żurawiem dla (...) w L..

Sąd I instancji wskazał, że stosownie zaś do treści art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Przepis art. 484 k.c. stanowi zaś, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły (§ 1). Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana (§ 2).

Kara umowna jest przejawem ogólnej odpowiedzialności kontraktowej, wynika to zarówno z jej celu, jak również z umieszczenia przepisów jej dotyczących w dziale kodeksu cywilnego odnoszącego się do skutków niewykonania zobowiązań. Powoduje to, iż zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się w pełni z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania określonej
w art. 471 k.c. Podporządkowanie kary umownej odpowiedzialności kontraktowej sprawia, że zobowiązany do zapłaty tej kary może bronić się zarzutem – podobnie jak każdy dłużnik zobowiązany do naprawienia szkody stosownie do art. 471 k.c., że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności. Konsekwencją udowodnienia takiego stanu rzeczy jest zwolnienie się dłużnika z odpowiedzialności za szkodę (vide też art.476 kc). Egzoneracja jest zatem możliwa w sytuacji obalenia domniemania, że uchybienie zobowiązaniu jest następstwem obciążających go okoliczności, a więc inaczej mówiąc obalenia domniemania winy dłużnika. Z reści powołanych wyżej przepisów wynika, że roszczenie o zapłatę kary umownej powstaje wówczas, gdy dłużnik nie wykonał lub nienależycie wykonał swoje zobowiązanie, a więc gdy powstaje po jego stronie odpowiedzialność kontraktowa (art. 471 i następne k.c.). Zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika określonej w art. 471 k.c., jednakże od określonego w tym przepisie odszkodowania kara umowna różni się tylko tym, że przysługuje - jak wynika z art. 484 § 1 k.c. - bez względu na wysokość szkody. Wierzyciel, dla którego zastrzeżona została kara umowna nie ma więc obowiązku wykazywać faktu poniesienia szkody. Dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi jednak wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Dla przypisania pozwanej Spółce odpowiedzialności z tytułu kary umownej niezbędne było więc ustalenie, czy dopuściła się ona zwłoki w faktycznym wydaniu przedmiotu umowy.

W rozpoznawanej sprawie strony przewidziały odpowiedzialność wykonawcy z tytułu kary umownej w sytuacji, gdy wykonawca dopuściłby się zwłoki w faktycznym wydaniu przedmiotu umowy w stosunku do uzgodnionego terminu jej realizacji. Przedmiotowa umowa została zawarta po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, zgodnie z przepisami ustawy prawo zamówień publicznych na podstawie Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), sprawa: (...). Załącznik do umowy stanowił będący jednocześnie elementem SIWZ dokument w postaci: „OPIS TECHNICZNY PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Wymagania dla ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego (z żurawiem)(...), w treści którego znalazły się m.in. następujące zapisy:

W rozpoznawanej sprawie bezsporne było, że ostatecznym dniem realizacji przedmiotowej umowy był dzień 23 marca 2018 roku (par. 4 umowy). Bezspornym było również to, że na mocy § 10 ust. 1 Umowy strony postanowiły, iż w przypadku gdy Wykonawca dopuści się zwłoki w wydaniu przedmiotu umowy w stosunku do terminu ustalonego w § 4 ust. 1 umowy, zapłaci, za każdy dzień zwłoki, karę umowną w wysokości 0,1% wartości netto przedmiotu umowy wydanego ze zwłoką, jednakże nie więcej niż 20%, na podstawie noty wystawionej przez właściwego Odbiorcę, na kwotę zgodną z warunkami umowy. Niewątpliwym jest także w sprawie okoliczność, że w trakcie wykonywania przedmiotu umowy, w związku z nieterminowym dostarczeniem pozwanemu urządzenia hydraulicznego oraz z uwagi na konieczność zmiany sposobu wyprowadzenia wydechu spalin z górnego na układ wydechowy z dolnym poprowadzeniem końcówki układu wydechowego na lewą stronę pojazdu, strony w dniu 6 kwietnia 2017 roku strony zawarły Aneks do opisanej wyżej umowy, wprowadzając zmianę w zapisie 5.10 załącznika nr 1B, w opisanym wyżej zakresie sposobu wyprowadzenia końcówki układu wydechowego pojazdu. Przed zawarciem przedmiotowego Aneksu, pozwany w piśmie z dnia 22 marca 2018 roku informował (...)w O., o spóźnieniu dostawy ww. urządzenia hydraulicznego oraz o tym, że fakt ten pociąga za sobą opóźnienie w jednostce certyfikującej (...), co w konsekwencji wiązać się będzie z tym, iż wydanie pojazdu w terminie określonym w umowie nie będzie możliwe. W konsekwencji, za aprobatą powoda, początkowo odbiór techniczno – jakościowy pojazdu wyznaczony został na dzień 16 maja 2018 roku, natomiast odbiór faktyczny – na dzień 23 maja 2018 roku. Następnie, z uwagi na brak uzyskania dopuszczenia(...), na dzień 28 maja 2018 roku. W dniu 29 maja 2018 roku sporządzony został Protokół odbioru techniczno – jakościowego. Odbiór zakończył się wynikiem negatywnym z uwagi na brak przedstawienia przez pozwanego świadectwa dopuszczenia (...)( (...)). Poza sporem pozostawało również to, że faktyczne wydanie oraz odbiór przedmiotu umowy (...) w L. miały miejsce w dniu 28 września 2018 roku. W tym dniu został przeprowadzony został Odbiór techniczno – jakościowy pojazdu będącego przedmiotem umowy, tj. ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego z żurawiem (typu dźwig), nr podwozia (VIN) (...), nr zabudowy (...) z wynikiem pozytywnym oraz Odbiór faktyczny przedmiotowego pojazdu, z pozytywnym wynikiem końcowym odbioru. Z uwagi na dostarczenie przedmiotu umowy, w dniu 28 września 2018 roku pozwany wystawił na Odbiorcę, tj. (...) w L. Fakturę nr (...), opiewającą na kwotę 2 585 000,00 zł netto (3 179 550,00 zł brutto). Następnie bezspornym w sprawie było, że powód, działając na podstawie § 10 ust. 1 umowy naliczył wykonawcy- pozwanemu karę za 157 dni zwłoki za opóźnienie w dostarczeniu przedmiotu umowy w wysokości 405 845,00 zł. W dniu 22 stycznia 2019 roku pozwany uiścił karę umowną za okres od dnia 23 marca 2018 roku do dnia 25 maja 2018 roku.

W niniejszej sprawie powstał między stronami spór co do zakresu zobowiązania pozwanego z tytułu naliczonej przez powoda kary umownej. Pozwany w toku niniejszego postępowania konsekwentnie kwestionował zasadność naliczenia przez powoda i domagania się zapłaty kary umownej za okres od dnia 26 maja 2018 roku do dnia 28 września 2018 roku, wyjaśniając, że opóźnienia nie wynikały z jego winy i nie ponosi od za nie odpowiedzialności. Powód zaś utrzymywał, że z winy pozwanego doszło do zwłoki w dostarczeniu powodowi przedmiotu umowy w uzgodnionym terminie, w konsekwencji czego żądanie zapłaty kary umownej w wysokości wskazywanej przez powoda jest w pełni uzasadnione.

Istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było więc ustalenie, czy opóźnienie w dostarczeniu powodowi przedmiotu umowy wynikało z winy pozwanego i winien ponieść on odpowiedzialność z tego tytułu, a zatem czy zasadne jest obciążenie pozwanego karą umowną za okres od dnia 26 maja 2018 roku do dnia 28 września 2018 roku za niedostarczenie przedmiotu umowy.

W razie ustalenia winy pozwanego, nieterminowe dostarczenie przedmiotu umowy, stanowiłoby nienależyte wykonanie zobowiązania skutkujące obowiązkiem zapłaty kary umownej. Okoliczność tę powinien wykazać powód, jako strona która z faktem tym wiąże określone skutki prawne (art. 6 k.c.).

W ocenie Sądu I insatncji, Skarb Państwa nie wykazał jednak istnienia po stronie pozwanej spółki okoliczności, że opóźnienie w dostarczeniu powodowi przedmiotu umowy wynikało z winy strony pozwanego i winna ponieść ona odpowiedzialność z tego tytułu.

Jak wykazało niniejsze postępowanie dowodowe, przyczyną opóźnienia przez pozwanego w dostarczeniu pojazdu powodowi po dacie zakończenia badań pojazdu w (...)było nieprawidłowe działanie (...) uzależniające wydanie świadectwa dopuszczenia od przeprowadzenia procedury uzyskania świadectwa homologacji pojazdu skompletowanego lub dopuszczenia jednostkowego. Jak wynika z treści pisma (...) z dnia 25 września 2018 roku wydało ono świadectwo dopuszczenia dla pojazdów wyprodukowanych przez pozwanego pomimo tego, iż pozwany nie przeprowadził żądanych wcześniej procedur homologacyjnych i oczywistym jest, że gdyby zgłaszane przez niego do pozwanego działania i żądania od początku były prawidłowe i zgodne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa, to (...) nie wydałoby ww. świadectwa dopuszczenia. Podkreślenia wymaga, iż ostatecznie (...) wydał pozwanemu świadectwo dopuszczenia po około 4 miesiącach od dnia złożenia wniosku o jego wydanie, na podstawie wyłącznie dokumentów, które pozwany załączył wraz z uprzednim wnioskiem o wydanie świadectwa dopuszczenia. Nie ma więc żadnych podstaw do tego, aby błędne działania wynikające z braku znajomości i/lub błędnej interpretacji przepisów prawa dokonanej przez (...) miałaby obciążać pozwanego. W przeciwnym razie należałoby uznać, co jest niedopuszczalne, że (...) nie ma żadnych ram czasowych na przeprowadzenie czynności dopuszczenia, tj. może wydłużać ww. proces wydawania dopuszczenia poprzez kierowanie do producentów żądań nie mających uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa, a następnie od wcześniejszych żądań odstąpić oraz wydać świadectwo po upływie dowolnego upływu czasu od zakończenia badań w (...), a negatywnymi finansowymi konsekwencjami takiej sytuacji (w postaci nałożenia kar umownych) miałby być obciążony producent pojazdu. Co więcej, na uwagę zasługuje fakt, że obecnie (...) jest jedynym (...) prowadzącym procesy dopuszczenia do użytkowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, a zatem niewątpliwym jest, że pozwany nie miał możliwości przeprowadzenia dopuszczenia oraz uzyskania certyfikacji pojazdu w żadnej innej jednostce. Adekwatne wydaje się stwierdzenie, że jako podmiot posiadający swoistego rodzaju monopol - (...) narzuca producentom nie tylko terminy wykonywania badań oraz prowadzenia czynności w procesie dopuszczenia, ale również zasady współpracy. Nie do zaakceptowania jest zatem w ocenie Sądu sytuacja, w której pozwany miałby zostać obciążony karą umowną tylko z tego powodu, że nie był w stanie uzyskać świadectwa dopuszczenia, z uwagi na błędne działanie (...). Brak znajomości przepisów prawa ani też niewłaściwa ich interpretacja przez (...) nie może stanowić okoliczności obciążającej pozwanego, jako że pozwany na działania lub zaniechania (...) nie ma żadnego wpływu. Wspomnieć w tym miejscu można, że w przypadku umów zawieranych w trybie przepisów ustawy prawo zamówień publicznych, których przedmiotem jest dostawa na rzecz zamawiających pojazdów specjalnych wykorzystywanych w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, zamawiający co do zasady nakładają na wykonawców obowiązek uzyskania dopuszczenia do użytkowania oraz przedstawienia przy odbiorze końcowym świadectwa dopuszczenia. Uznanie natomiast, że (...) uprawnione jest do dowolnego - niezasadnego wydłużania procesu przeprowadzania dopuszczenia i obarczania producenta konsekwencjami takiego działania prowadziłoby do sytuacji, w której producent pojazdu w żaden sposób nie mógłby oszacować terminu wykonania obowiązków wynikających z umowy, skoro nie jest on w stanie przewidzieć działań i zaniechań (...), które to działania lub zaniechania mogą mieć realny wpływ na możliwość dokonania terminowej dostawy pojazdów do zamawiających i na które to producent pojazdów nie ma żadnego wpływu.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, w realiach rozpoznawanej sprawy, wydanie przez (...) świadectwa dopuszczenia pojazdu było możliwe już po dacie 18 maja 2018 roku, kiedy to pojazd przeszedł z wynikiem pozytywnym wszystkie wymagane badania, zaś mając na uwadze ewentualny czas potrzebny na końcową analizę oraz wydanie dokumentu, najpóźniejszą datą wydania świadectwa dopuszczenia mogła być data 25 maja 2018 roku. A zatem, z uwagi na mający miejsce w niniejszej sprawie stan faktyczny, Sąd uznał, że opóźnienie w dostarczeniu przedmiotu umowy przez pozwanego po dacie 25 maja 2018 roku nie miało miejsca z przyczyn, za które wykonawca - pozwany z jakiejkolwiek przyczyny ponosi odpowiedzialność.

Mając a uwadze powyższe rozważania, Sąd uznał, że pozwana spółka nie uchybiła swojemu zobowiązaniu wobec strony powodowej ze swojej winy w okresie od dnia 26 maja 2018 roku do dnia 28 września 2018 roku, brak więc było podstaw do nałożenia na pozwaną Spółkę kary umownej za powyższy okres, dlatego też Sąd na podstawie art. 484 k.c. powództwo w całości oddalił.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód Skarb Państwa, który zaskarżył wyrok w całości i zarzucił:

1) naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, sprzecznej z własnymi ustaleniami faktycznymi, a więc sprzecznej z zasadami logiki, polegającej na uznaniu, że "w realiach rozpoznawanej sprawy, wydanie przez (...) świadectwa dopuszczenia pojazdu było możliwe już po dacie 18 maja 2018 roku, kiedy to pojazd przeszedł z wynikiem pozytywnym wszystkie wymagane badania, zaś mając na uwadze ewentualny czas potrzebny na końcową analizę oraz wydanie dokumentu, najpóźniejszą datą wydania świadectwa dopuszczenia mogła być data 25 maja 2018 roku." pomimo że sam sąd ustalił, że "w protokole z 29.05.2018 r. stwierdzono ponadto szereg braków w zakresie dokumentacji oraz niezgodności z wymaganiami technicznego opisu przedmiotu zamówienia",

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i nieprawidłową ocenę dowodu z dokumentu pisma (...) z dnia 20 grudnia 2018 roku skierowanego do (...) w L., w którym opisano daty poszczególnych działań podejmowanych przez (...) (...), zwane dalej (...), w celu wydania dla pojazdu świadectwa dopuszczenia, co doprowadziło sąd do wadliwego ustalenia, że "najpóźniejszą datą wydania świadectwa dopuszczenia mogła być data 25 maja 2018 roku".

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, t.j.:

a) niezastosowanie art. 473 § 1 k.c. i niewłaściwie zastosowanie art. 65 § 1 i 2 k.c. w związku z nieprawidłową wykładnią § 10 ust. 1 i § 7 pkt 5 umowy z dnia 26 czerwca 2017 r. (nr (...) i postanowieniami SIWZ, stanowiącymi załącznik do tej umowy, skutkujące nierozważeniem, że umowa ta rozszerzała zakres odpowiedzialności pozwanej spółki na działania i zaniechania podmiotu trzeciego ( (...)),

b) art. 483 § 1 k.c. i art. 484 § 1 k.c. w związku z art. 471 k.c., art. 474 k.c., i art. 476 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że powodowi nie przysługuje od pozwanego kara umowna za nienależyte, ze zwloką wykonanie umowy z 26 czerwca 2017 r. (nr (...)) na dostawę ciężkiego samochodu ratownictwa technicznego (z żurawiem), że strona pozwana nie ponosi winy za zaistniałą po dniu 25 maja 2018 r. zwlokę w wykonaniu przedmiotu umowy, a odpowiedzialność tą ponosi (...),

c) § 11 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U. z 2007 r. nr 143 poz. 1002, z późn. zm.) poprzez jego niezastosowanie, czego wynikiem było przyjęcie, że (...) może dowolnie narzucać kontrahentom terminy badań i terminy wydania świadectwa dopuszczenia, pomimo że z przepisu tego wynikają, w jakich terminach (...) podejmuje czynności.

Mając na względzie powyższe powód wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w (...)z 22 lutego 2023 r., sygn. akt (...), w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji;

1. zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa - (...) kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych prawem.

Na wypadek nieprzychylenia się Sądu Apelacyjnego do wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku, wniósł o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w (...) z 22 lutego 2023 r., sygn. akt (...), w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji,

1. zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa - (...) kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych prawem.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja, o ile wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku jest uzasadniona, ale jedynie w części.

Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym materiale dowodowym, ocenionym przez ten Sąd w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c.

Wymagają one jedynie doprecyzowania poprzez wskazanie, że w protokole odbioru z dnia 29.05.2018 roku jako przyczynę negatywnego wyniku odbioru wskazano to, że nie przedstawiono świadectwa dopuszczenia (...) (k. 90). Natomiast oprócz tego sporządzono dokument zatytułowany: „Ustalenia dodatkowe poczynione w trakcie odbioru”, w którym wymieniono inne dokumenty i czynności wymagające poprawy lub uzupełnienia (k. 91).

Skarżący stawiając zarzuty dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w istocie nie tyle kwestionuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, co już wyciągnięte przez ten Sąd wnioski w ramach oceny prawnej. Zarzuty te są uzasadnione, ale jedynie w części.

Przede wszystkim nie jest uzasadnione stanowisko powoda jakoby przyczyną braku odbioru pojazdu w dniu 25 maja 2018 roku były „braki w zakresie dokumentacji oraz niezgodności z wymaganiami technicznego opisu przedmiotu zamówienia” Rzeczywiście w dokumencie sporządzonym tego samego dnia zostały wymienione pewne usterki i niedociągnięcia wymagające uzupełnienia (k.91), ale brak jest podstaw do uznania, że były na tyle istotne, że uzasadniały one odmowę odbioru, gdyż pozostaje to w sprzeczności z treścią protokołu.

Z protokołu odbioru wprost wynika, że jedyną przyczyną braku odbioru pojazdu było nieprzedstawienie świadectwa dopuszczenia (...) (k.90).

Dlatego też do oceny czy występują przesłanki do naliczenia kary umownej po 25 maja 2018 roku, konieczna jest analiza przyczyn opóźnienia uzyskania tego świadectwa.

Co do zasady należy się zgodzić z pozwanym i Sądem I instancji, że przyczyn opóźnienia należy upatrywać po stronie (...) który dopuścił się nieprawidłowości uzależniając wydanie świadectwa dopuszczenia od przeprowadzenia procedury uzyskania świadectwa homologacji pojazdu skompletowanego lub dopuszczenia jednostkowego i żądając w związku z tym zbędnie od pozwanego dodatkowej dokumentacji, co spowodowało wydłużenie terminu wydania świadectwa dopuszczenia. Niemniej jednak stwierdzenie to nie dotyczy całości spornego okresu, tj. już od 25 maja 2018 roku.

W tym względzie uzasadniony jest zarzut skarżącego, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął jakoby najpóźniejszą datą wydania świadectwa dopuszczenia mogła być data 25 maja 2018 roku. Trudno uznać, że w tym dniu mogło być wydane to świadectwo już choćby z tego względu, że sprawozdanie z badań dotarło do Jednostki Certyfikującej Instytutu dopiero w dniu 29 maja 2018 roku po uregulowaniu przez pozwanego zobowiązań wobec (...)(k. 102).

W tym miejscu należy przypomnieć, że w niniejszym postępowaniu przedmiotem osądu nie jest rozliczanie samego Instytutu, a ocena za jaki okres opóźnienia pozwany nie ponosi odpowiedzialności. Dlatego też nie ma podstaw automatycznie do przyjęcia sześciotygodniowego terminu wskazanego w § 11 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U. z 2007 r. nr 143 poz. 1002, z późn. zm.), w którym Instytut formalnie był uprawniony do wydania świadectwa dopuszczenia, ani też nie ma podstaw do uwzględnienia terminu, kiedy pozwany uważał, że zostanie wydane to świadectwo. Natomiast należy dokonać analizy w konkretnych okolicznościach jakie wystąpiły – kiedy przy należytym postępowaniu Instytutu w normalnym toku czynności byłoby wydane to świadectwo i za opóźnienie po tej dacie pozwany nie ponosi odpowiedzialności.

Według Sądu Apelacyjnego za taką datę należy uznać 14 czerwca 2018 roku.

Po otrzymaniu sprawozdania z badań (...)podjęła wątpliwości co do możności dopuszczenia pojazdu do użytkowania, co było o tyle uprawnione, że nie była to sytuacja typowa z uwagi na pewne zmiany konstrukcyjne, jakie zostały dokonane w pojeździe. Tym samym nie można czynić z tego tytułu zarzutu – pracownik Instytutu miał prawo powziąć wątpliwości i je wyjaśniać. Niemniej jednak do dnia 14 czerwca 2018 roku zaistniały wszelkie podstawy, żeby te wątpliwości wyjaśnić i wydać stosowne świadectwo. Przede wszystkim w tym okresie Jednostka ta otrzymała z (...) pismo z dnia 4 czerwca 2018 roku zwracające uwagę, że w świetle art. 70 d ust. 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym nowy typ pojazdu specjalnego jednostek ochrony przeciwpożarowej nie podlega obowiązkowi uzyskania świadectwa homologacji typu pojazdu, co powoduje brak konieczności przeprowadzania wyżej przytoczonych procedur w stosunku do przedmiotowego pojazdu (k. 183). Pomimo tego w dniu 14 czerwca 2018 roku skierowano do pozwanego zbędne wezwanie do uzupełnienia złożonej dokumentacji – świadectwa homologacji typu pojazdu skompletowanego lub dopuszczenia jednostkowego (k. 174). Z pisma wynika, że jest to jedyna przeszkoda do wydania świadectwa dopuszczenia przedmiotowego pojazdu. Okres 10 dni, do kiedy podjęto tą czynność był to niewątpliwie czas wystarczający do zapoznania się z pismem (...), jak też na zapoznanie się i analizę podanego w nim przepisu, czego zapewne zaniechano.

Dlatego też datę 14 czerwca 2018 roku należy potraktować jako moment, w którym Instytut postępując właściwie powinien zakończyć proces dopuszczenia i wydać świadectwo – domaganie się dalszej dokumentacji nie miało żadnego uzasadnienia i czas po tej dacie obciąża wyłącznie Instytut. Natomiast to, że pozwany składał do Instytutu kolejne pisma, które miały wzmocnić jego argumentację i spowodować wydanie świadectwa nie może przemawiać na jego niekorzyść. Jak trafnie wywodzi pozwany i Sąd I instancji przecież we wrześniu 2018 roku wydano świadectwo dopuszczenia pomimo, że pozwany nie uzupełnił dokumentacji i świadectwo homologacji nie zostało złożone, co potwierdza, że było ono zbędne. Tym samym w pełni słuszne jest stanowisko Sądu I instancji, że działanie (...) uzależniające wydanie świadectwa dopuszczenia od przeprowadzenia procedury uzyskania świadectwa homologacji pojazdu skompletowanego lub dopuszczenia jednostkowego było nieprawidłowe.

Dlatego też należy uznać, że spowodowane tym opóźnienie w wykonaniu umowy przez pozwanego (tj. od 14.06 do 28.09) jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi w rozumieniu art.471 i 476 k.c., a w konsekwencji wyłącza to zwłokę dłużnika i uprawnienie powoda do naliczenia kary umownej za zwłokę (art. 483 k.c. §1 k.c. w zw. z §10 ust. 1 umowy).

Wbrew zarzutowi apelacji brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, jakoby strony w umowie rozszerzyły odpowiedzialność pozwanej spółki na działania podmiotu trzeciego – (...) w trybie art. 473 §1 k.c. Stwierdzenie to wynika już stąd, że rozszerzenie odpowiedzialności na tej podstawie musi być w umowie wyraźnie przewidziana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2004 r., IV CK 583/03 i przytoczone tam orzecznictwo) i konieczne jest także wskazanie za jakie konkretnie okoliczności dłużnik będzie ponosił rozszerzoną odpowiedzialność, zaś z umowy stron (w szczególnie powoływanych w apelacji § 7 pkt 5 i i 10 ust. 1) bynajmniej to nie wynika.

Nie jest uzasadnione także przyjęcie odpowiedzialności pozwanego za zaniedbania (...) na podstawie art. 474 k.c.

Przepis ten stanowi, że dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza.

Należy się zgodzić, że pozwany zlecił (...) wydanie świadectwa dopuszczalności zawierając z nim stosowną umowę, ale mamy tu do czynienia ze szczególną sytuacją, w której pozwany był zmuszony do skorzystania z usług tego podmiotu, jako jedynego uprawnionego do wydania tego rodzaju świadectw. Dlatego też nie jest to sytuacja, jak podnosi strona powodowa, jakoby był to podwykonawca pozwanego, gdyż w przypadku podwykonawcy dłużnik ma prawo jego wyboru.

Sytuacja czy dłużnik powinien ponosić odpowiedzialność za działania osoby, co do której istnieje przymus korzystania z jej usług przy wykonaniu zobowiązania jest oceniana rozbieżnie (por. komentarz do art. 474 KC red. serii Osajda/red. tomu Borysiak 2024, wyd. 32/W. Borys i przytaczane tam piśmiennictwo i orzecznictwo), a w ocenie Sądu Apelacyjnego przyjęcie w takiej sytuacji odpowiedzialności dłużnika jest co najmniej kontrowersyjne. Dlatego też wymaga to każdorazowo analizy okoliczności sprawy.

W niniejszym przypadku za wyłączeniem odpowiedzialności pozwanego za działania (...) przemawia przede wszystkim bardzo ścisłe powiązanie z wierzycielem – Skarbem Państwa, w tym (...) Jest to wprawdzie obecnie odrębna osoba prawna posiadająca status(...), ale funkcjonująca w strukturze (...) – powstała się z przekształcenia jednostki badawczo rozwojowej tej (...) i podlegająca nadzorowi Ministra Spraw Wewnętrznych, któremu podlega także (...). Jest to podmiot państwowy i jako jedyny został wyznaczony przez organy państwa m.in. do dopuszczenia wyrobów stosowanych w ochronie przeciwpożarowej. W tych warunkach nie można obciążać pozwanego nieprawidłowościami z jej strony w kontekście zapłaty kary umownej na rzez Skarbu Państwa.

Natomiast z uwagi na powyższe pozwanego obciążała kara umowna także za okres od 26 maja 2018 roku do 14 czerwca 2018 roku, czyli za 16 dni (licząc z pominięciem dni wolnych od pracy) po 2585 zł, co daje kwotę 41360 zł.

Powód domagał się także skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie od dochodzonej kwoty od dnia 9 listopada 2018 roku (dzień następny po terminie płatności wskazanym w nocie księgowej - k.97) do dnia 30.09.2019 roku, co w przypadku uwzględnionego roszczenia daje kwotę 2585, 85 zł (art. 481 §1 i 2 k.c.).

Z uwagi na powyższe na mocy art. 386 §1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok zasądzając na rzecz powoda kwotę 43945 zł 85 gr (41360 zł + 2585, 85 zł) z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 41360 zł od dnia 1 października 2019 roku, zaś na mocy art. 385 k.p.c. oddalając apelację w pozostałej części.

Konsekwencją merytorycznej zmiany zaskarżonego wyroku jest zmiana rozstrzygnięć o kosztach procesu i kosztach sądowych.

Powództwo zostało uwzględnione w 15 %, w pozostałym zakresie (85 %) oddalone, co uzasadniało zastosowanie zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów przewidzianej w art. 100 k.p.c.

Koszty w I instancji wyniosły 21617 zł, z czego powód poniósł 10800 (wynagrodzenie pełnomocnika), zaś pozwany 10817 zł. Powód winien ponieść koszty w 85 % -18374, 45 zł, zaś pozwany w 15 % - 3242, 55 zł. Uzasadniało to zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 7574, 45 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i do takiej kwoty obniżono kwotę zasądzoną w punkcie II zaskarżonego wyroku.

Ponadto na mocy art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążono pozwanego kwotą 2198 zł odpowiadającą nieuiszczonej przez powoda opłacie od pozwu od uwzględnionego powództwa.

Tożsame zasady zadecydowały o rozstrzygnięciach o kosztach procesu i kosztach sądowych w II instancji.

Koszty w II instancji wyniosły 16200 zł (każda ze stron po 8100 zł wynagrodzenie pełnomocnika). Powód winien ponieść koszty w 85 % -13770 zł, zaś pozwany w 15 % - 2430 zł. Uzasadniało to zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 5670 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, o czym orzeczono w punkcie III wyroku.

Ponadto na mocy art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążono pozwanego kwotą 2198 zł odpowiadającą nieuiszczonej przez powoda opłacie od apelacji w części uwzględnionej.

I ACa 892/23

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE