Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2022 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. i M. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 13 maja 2021 r., sygn. akt I C 1025/20

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanego na rzecz powodów 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 961/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 13 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Katowicach ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem CHF, zawarta w dniu 18 lutego 2008 r. pomiędzy powodami a (...) Bankiem SA w W., poprzednikiem prawnym pozwanego, jest nieważna, orzekł o kosztach procesu. Sąd ustalił, że w dniu 18 lutego 2008 r. powodowie zawarli z (...) Bankiem SA umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...), waloryzowany kursem CHF na kwotę 222 000 zł. Umowa została sporządzona przy wykorzystaniu standardowego wzoru stosowanego przez bank. Kredyt został udzielony powodom na okres 360 miesięcy, miał być waloryzowany kursem franka. Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 11 lutego 2008 r. według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku wynosiła 99 520,49 CHF, przy czym w umowie zastrzeżono, że kwota ta ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku, a wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej. Kredytobiorcy zobowiązali się w umowie do spłaty kapitału wraz z odsetkami w równych ratach, spłata miała następować w złotych po uprzednim przeliczeniu rat według kursu sprzedaży franka z tabeli kursowej (...) Banku obowiązującego w dniu spłaty na podstawie nieodwołalnego przez czas trwania umowy zlecenia przelewu poprzez obciążenie przez bank wskazanego w umowie rachunku bankowego kredytobiorców. Na mocy aneksu z 22 września 2008 r. kwota kredytu została podwyższona do 270 000 zł. Integralną część umowy stanowił Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych. Powodowie regularnie spłacają kredyt, spłat dokonują w złotych. Za sprzeczny z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa uznał Sąd ustanowiony w klauzuli waloryzacyjnej umowy sposób naliczenia odsetek, nie od kwoty kredytu udzielonego powodom ale od salda ich zadłużenia wyrażonego we frankach. Klauzulę ta uznał za nieważną, stwierdził, że w rezultacie cała umowa kredytu dotknięta jest nieważnością. Wywiódł, że została ona sporządzona w sposób rażąco naruszający wymóg formułowania umów w sposób zrozumiały, że sformułowanie klauzuli waloryzacyjnej uprawniające bank do ustalania kursów franka w sposób swobodny naruszało równowagę kontraktową stron, przekraczało granice swobody umów, także prowadząc do nieważności umowy. Wskazał, że w razie nie podzielenia tej argumentacji odnośnie do przyczyn nieważności umowy, to z uwagi na abuzywność zawartych w umowie postanowień waloryzacyjnych i niemożność ich zastąpienia innymi po usunięciu z umowy, również należałoby stwierdzić jej nieważność, wobec niemożności jej wykonywania bez postanowień uznanych za niedozwolone.

W apelacji pozwany zarzucił naruszenie prawa procesowego - art. 233 k.p.c. przez dokonanie dowolnej a niewszechstronnej oceny materiału dowodowego oraz dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią materiału dowodowego, mianowicie brak uwzględnienia indywidulanego uzgodnienia ze stroną powodową postanowień dotyczących indeksacji, brak uwzględnienia zapoznania się powodów z postanowieniami umowy i regulaminu, z kwestią ryzyka kursowego, świadomego i swobodnego wyboru przez powodów kredytu indeksowanego do waluty obcej i rezygnacji z zaciągnięcia kredytu w złotych, ustalenie, że pozwany dysponował swobodą i dowolnością w kształtowaniu kursów walut, pominięcie okoliczności, że pozwany realizując postanowienia umowne stosował rynkowy kurs waluty oraz że umożliwiono powodom zawarcie aneksu do umowy przewidującego spłatę kredytu w walucie obcej, ustalenie, że powodowie nie zostali w sposób wyczerpujący i zrozumiały poinformowani przez pozwanego o zasadach przeliczania świadczeń stron, skutkach zastosowania tabel kursowych oraz zastosowania kursu kupna i sprzedaży franka, art. 227 w związku z art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. przez pominięcie wniosku o przeprowadzenie dowodu z protokołu przesłuchania świadka H. P. na okoliczność obowiązujących w banku procedur udzielania kredytów, zakresu ciążących na pracownikach banku i doradcach kredytowych obowiązków informacyjnych, sposobu finasowania akcji kredytowej, tworzenia bankowej tabeli kursów, art. 299 w związku z art. 233 k.p.c. przez dokonanie istotnych ustaleń wyłącznie w oparciu o twierdzenia strony powodowej, podczas gdy z przeprowadzonych dowodów w postaci dokumentów wynikały okoliczności przeciwne, naruszenie prawa materialnego - art. 189 k.p.c. przez błędną wykładnię i przyjęcie, że powodom przysługuje interes prawny w ustaleniu nieważności umowy, art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, art. 353 ¹ k.c., art. 358 ¹ k.c. oraz art. 385 § 2 k.c. w związku z art. 58 § 1 i 2 k.c. przez przyjęcie, że w umowie brak było określenia głównych świadczeń strona, wzorzec umowny został sformułowany w sposób nietransparentny, co prowadziło do bezwzględnej nieważności umowy, art. 58 i 385 ¹ k.c. przez błędną wykładnię i przyjęcie, że postanowienie sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym przepisem ustawy może być jednocześnie uznane za niedozwolone, art. 385 ¹ § 1 k.c. przez przyjęcie, że zawarta w umowie klauzula indeksacyjna kształtuje prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, a zatem stanowi niedozwolone postanowienie umowne, art. 6 k.c. polegające na błędnym uznaniu, że powodowie udowodnili dochodzone pozwem roszczenie co do zasady, podczas gdy nie wykazali oni abuzywności kwestionowanych postanowień, w szczególności przesłanki rażącego naruszenia interesów przez odesłanie do tabeli kursowej banku, art. 58 § 3 k.c., art. 385 ¹ § 1 k.c. w związku z art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przez niewłaściwe zastosowanie polegające na niewyodrębnieniu w umowie klauzul ryzyka walutowego oraz klauzul spreadów walutowych oraz przyjęcie, że postanowienia te dotyczą głównych świadczeń stron, art. 69 ust. 3 ustawy Prawo bankowe, art. 65 k.c. i art. 358 § 2 k.c. w związku z art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 przez zanegowanie możliwości odniesienia się do normy dyspozytywnej art. 358 § 2 k.c. wykładanej łącznie z art. 69 ust. 3 pr. bank.; domagał się skarżący zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu, zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wbrew temu, co utrzymuje skarżący nietrafnie zarzucając naruszenie art. 233 k.p.c., z wniosku kredytowego oraz umowy nie wynika, że postanowienia dotyczące indeksacji kredytu zostały z powodami indywidualnie uzgodnione.

Wprost przeczy natomiast temu twierdzeniu posłużenie się przez bank wzorcem umowy, do którego zresztą odwołuje się pozwany w innym miejscu apelacji, stosowanym w czasie zawarcia umowy z powodami także w umowach z innymi kredytobiorcami. Według art. 385 ¹ § 3 k.c., nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu; w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Fakt zapoznania się przez powodów z postanowieniami umowy i regulaminu, rzekomo pominięty przez Sąd Okręgowy, podobnie jak dokonanie przez nich wyboru kredytu indeksowanego do waluty obcej i rezygnacja z zaciągnięcia kredytu w złotych oraz nieskorzystanie z możliwości zawarcia aneksu przewidującego spłatę kredytu w walucie obcej nie wyłączały prawa powołania się przez nich na niedozwolony charakter zawartych w umowie i regulaminie udzielania kredytów postanowień.

Odebranie od kredytobiorców oświadczeń, że zostali poinformowani o ryzyku kursowym i jego wpływie na wartość świadczeń nie oznacza, że zrealizował bank ponadstandardowo obowiązki informacyjne w zakresie ryzyka kursowego, jak tego wymagało zawarcie umowy długoterminowej. Fakt, że kursy walutowe stanowiące narzędzie waloryzacji mogą ulegać zmianie nie mógł budzić wątpliwości powodów, jako oczywisty dla każdego świadomego uczestnika rynku. Jednakże zawarcie umowy, według której wysokość zobowiązań kredytobiorców w 30-letnim okresie jej realizacji zależała od kursu waluty obcej, powinno poprzedzić udzielenie im przez bank informacji wykraczających poza pewien poziom ogólności.

Ryzyko zmian kursowych w skali nieprzewidzianej przez żadną ze stron kontraktu nie może ponosić tylko jedna z nich, mianowicie kredytobiorcy, nie da się tego bowiem pogodzić z zasadą równowagi kontraktowej stron.

Rozstrzygnięcie sprawy nie zależało od stwierdzenia braku dowolności banku w określaniu wysokości kursów stanowiących narzędzie waloryzacji świadczeń, gdyż nie sposób realizacji umowy przez bank lecz przejrzystość zasad określania miernika waloryzacji i możliwość ustalania przez kredytobiorców w trakcie wykonywania umowy wysokości ich zobowiązań należały do istoty zagadnienia przy ocenie charakteru postanowień umownych zawierających klauzule przeliczeniowe.

Oceny, czy zawarte w umowie klauzule waloryzacyjne miały charakter niedozwolony dokonać należało według daty zawarcia umowy, a nie przez pryzmat sposobu jej realizacji przez bank, zatem argumentacja pozwanego odwołująca się do braku dowolności banku przy ustalaniu kursów franka w trakcie realizacji umowy i stosowania kursów rynkowych nie mogła odnieść skutku.

Nie naruszył Sąd Okręgowy prawa procesowego odmawiając przeprowadzenia dowodu z protokołu przesłuchania świadka H. P. na wskazane we wniosku dowodowym pozwanego okoliczności. Skoro świadek ten nie uczestniczył w przygotowaniu i zawarciu umowy z powodami, to nie mógł wypowiedzieć się co do zakresu informacji im udzielonych przed zawarciem kontraktu, nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy były ustalenia dotyczące obowiązujących w banku procedur zawierania umów kredytowych lecz ustalenia dotyczące zawarcia umowy z powodami. Nie zachodziła też potrzeba przeprowadzenia tego dowodu dla zobrazowania sposobu tworzenia bankowej tabeli kursów, bo jak już wskazano, oceny charakteru zawartych w umowie klauzul przeliczeniowych dokonać należało według daty zawarcia umowy a nie przez pryzmat sposobu jej realizacji, ani dla ustalenia sposobu finasowania przez bank kredytu, bo pozostawał on bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy wobec braku odnośnych postanowień w umowie, dla powodów przewidziana w niej waloryzacja świadczeń stanowiła wyłącznie operacją matematyczną, kredyt udzielony im został w złotych polskich i w tej walucie podlegał spłacie, nie stanowił kredytu walutowego.

Stwierdzenie przez Sąd Okręgowy abuzywności postanowień umownych opierało się przede wszystkim na analizie ich treści, a nie na zeznaniach powodów. Niezasadnie utrzymuje apelacja, że z dokumentów - wniosku kredytowego i umowy kredytowej wynikały okoliczności przeciwne do twierdzeń powodów.

Wbrew zarzutom apelacji dokonał Sąd Okręgowy prawidłowych ustaleń faktycznych, które należało podzielić.

Niezasadnie zarzucił skarżący naruszenie prawa materialnego.

Powodowie mieli, rzecz jasna, interes prawny, w rozumieniu art. 189 k.p.c., w żądaniu ustalenia nieważności umowy, która wiązać ich miała ze stroną pozwaną do 2038 r., gdyż rozstrzygnięcie o tym żądaniu uchylić mogło niepewność co do ich sytuacji prawnej wobec kwestionowania postanowień umowy oraz spór stron odnośnie do wymagalnych w przyszłości roszczeń banku, a także stwarzać podstawę rozliczeń stron dotyczących świadczeń już spełnionych.

Jako sprzeczną z naturą nawiązanego przez powodów z poprzednikiem prawnym pozwanego stosunku zobowiązaniowego i wykraczającą poza granice swobody kontraktowania ocenić należało sytuację, w której kredytodawca sam w sposób jednostronny określa wysokość początkowego salda zadłużenia, a następnie wysokość rat. Taka zaś sytuacja wystąpiła na gruncie umowy badanej w sprawie, bo bank udzielił powodom kredytu w złotych waloryzowanego kursem franka, kwotę kredytu wypłaconego w złotych w umowie wskazano ale o wysokości zadłużenia powodów decydowała kwota wyrażona w walucie waloryzacji, ta zaś podana w umowie miała charakter tylko informacyjny, nie stanowiła o wysokości zobowiązania, określeniu podlegała dopiero w trakcie obowiązywania umowy, mianowicie w dniu uruchomienia kredytu według kursu kupna franka z tabeli kursowej banku. Czyli w świetle tych postanowień umowy, kredytobiorcy w chwili jej zawarcia nie wiedzieli, w jakiej wysokości zobowiązanie przyjdzie im spłacać, bo wysokość tę - równowartość we frankach kredytu wypłaconego w złotych - określić miał dopiero bank w oparciu o własną tabelę kursów walut. Nieznana kredytobiorcom była też w chwili zawarcia umowy wysokość obciążających ich rat, te bowiem spłacane w złotych stanowić miały równowartość raty wyrażonej we frankach po ich przeliczeniu według kursu sprzedaży franka z tabeli kursowej banku. Ta sprzeczność uzasadniała powołanie w podstawie prawnej rozstrzygnięcia art. 353 ¹ k.c.

Za uzasadnioną, wbrew zarzutom apelacji, uznać należało dwutorową argumentację Sądu Okręgowego, który z jednej strony ocenił wskazane postanowienia umowy jako wykraczające poza granice swobody kontraktowania i sprzeczne z przepisami prawa, z drugiej zaś strony zbadał umowne postanowienia waloryzacyjne pod kątem abuzywności.

Zawarte w umowie klauzule waloryzacyjne zasadnie uznał Sąd Okręgowy za niedozwolone.

Określały one główne świadczenia stron, za czym przemawia to, że ich wyeliminowanie z umowy wyklucza realizację jej funkcji związanej z ryzykiem kursowym.

Powinny były te postanowienia podlegać kontroli na gruncie unormowania art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż nie zostały sformułowane jednoznacznie, skoro nie pozwalały kredytobiorcom na oszacowanie równowartości we frankach wysokości udzielonego im w złotych kredytu i wysokości obciążających ich w przyszłości świadczeń pozostawiając bankowi jednostronne ustalanie parametrów przeliczeniowych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych stwierdzano wielokrotnie, że mechanizm ustalania kursów waluty, który pozostawia bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula waloryzacyjna, która nie zawiera jednoznacznej treści, w rezultacie pozwala na pełną swobodę decyzyjną banku, jest klauzulą niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Odwołanie się w postanowieniach § 1 ust. 3A, § 10 ust. 5 umowy o kredyt oraz w regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych do tabeli kursowej banku oznacza naruszenie równowagi kontraktowej stron, skoro o środkach waloryzacji kredytu i rat jego spłaty decydować może jednostronnie kredytodawca kształtując przez to wysokość własnych korzyści finansowych, a jednocześnie nieprzewidywalne dla kredytobiorców koszty udzielonego im kredytu.

Regulując mechanizm waloryzacji nie odwołują się te postanowienia do zobiektywizowanych, zewnętrznych w stosunku do stron kontraktu kryteriów ustalania kursu walutowego lecz ostatecznie pozostawiają określenie warunków waloryzacji kompetencji jednej z nich, mianowicie bankowi.

W wyroku z 18 listopada 2021 r. C-212/20 odnoszącym się do polskiego porządku prawnego Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał, że art. 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu w taki sposób aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę. Rzecz jasna, odnieść należy te uwagi do będącej przedmiotem badania w sprawie umowy o kredyt waloryzowany kursem franka.

Takiej możliwości nie stwarzały powodom dotyczące waloryzacji postanowienia umowy kredytu i postanowienia regulaminu, nie określały one w swej treści sposobu ustalania wielkości kursów i ostatecznie pozostawiały bankowi określenie warunków waloryzacji. Miały one zatem charakter postanowień niedozwolonych, gdyż uprawniały jedną stronę kontraktu - przedsiębiorcę do kształtowania w trakcie realizacji umowy zobowiązań kredytobiorców, na co ci nie mieli wpływu i nie znali konkretnych zasad ustalania mierników waloryzacji.

Za niedozwolone uznać ponadto należało postanowienia umowne przewidujące ustalenie równowartości w walucie obcej wypłaconej w złotych kwoty kredytu na podstawie kursu kupna franka, a równowartości w walucie obcej rat spłaty kredytu w złotych według kursu sprzedaży franka.

Naruszały te postanowienia w sposób rażący równowagę kontraktową stron na niekorzyść konsumenta, a także dobre obyczaje, które nakazują aby koszty przez niego ponoszone w związku z zawarciem i wykonaniem umowy stanowiły zapłatę za korzyść, jaką mu ta umowa przynosi, wiązały się z nią i z niej wynikały.

Tymczasem umowa przewidując zastosowanie kursu kupna franka dla ustalenia równowartości kwoty udzielonego kredytu, a kursu jego sprzedaży dla określenia salda zobowiązań kredytobiorców i wysokości obciążających ich rat zastrzegała bankowi dodatkowy zysk powodując nieuzasadniony, oderwany od waloryzacji i kwoty uzyskanego kapitału kredytu, wzrost zobowiązań kredytobiorców. Niezależnie od zmian kursu waluty stanowiącego podstawę waloryzacji, a nawet przy założeniu, że kurs ten w ogóle nie ulegnie zmianie w trakcie wykonywania umowy, nakładała umowa na kredytobiorców obowiązek zapłaty z tytułu kapitału kredytu kwoty wyższej, niż przez nich uzyskana i odsetek od nadwyżki przewyższającej kwotę udzielonego im kredytu.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Oparcia w tym przepisie nie znajdowały postanowienia umowy, po myśli której kredytobiorcy zobowiązani byli do zwrotu bankowi nie tylko kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami oraz do zapłaty prowizji i innych opłat ale również do zapłaty kwoty przewyższającej sumę środków pieniężnych oddanych im do dyspozycji, mianowicie nadwyżki wynikającej z zastosowania do wyliczeń z jednej strony kursów kupna waluty, z drugiej kursów jej sprzedaży i odsetek od tej nadwyżki.

Stosownie do art. 385 ¹ § 2 k.c., jeżeli postanowienie umowy zgodnie z jego § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Przepis ten wraz z pozostałymi dotyczącymi nieuczciwych postanowień umownych stanowi implementację do krajowego systemu prawnego dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, z uwzględnieniem jej treści podlegał przeto zastosowaniu w sprawie wobec stwierdzenia w umowie niedozwolonych postanowień.

Art. 6 ust. 1. dyrektywy nałożył na Państwa Członkowskie obowiązek zapewnienia, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków.

Po usunięciu z umowy zawartej przez powodów z (...) Bank SA niedozwolonych postanowień obowiązywanie jej w dalszym ciągu nie jest możliwe. Wyłączenie mechanizmu waloryzacji i pominięcie odesłania do kursu franka czyni niemożliwym określenie w walucie obcej równowartości kwoty kredytu udzielonego w złotych kredytobiorcom, tym samym odpada realizacja funkcji umowy o kredyt w złotych waloryzowany kursem franka. Bez zastosowania przewidzianego w umowie narzędzia waloryzacji i kursu sprzedaży franka nie da się też określić wysokości zobowiązań kredytobiorców płatnych w złotych jako równowartości raty w walucie obcej, ani ustalić salda ich zobowiązań wobec banku.

Skoro bez niedozwolonych postanowień dotyczących sposobu waloryzacji kredytu umowa nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym ze względu na brak istotnych elementów, zachodziły podstawy do stwierdzenia jej nieważności w oparciu o art. 58 § 1 k.c.

Powołany w apelacji przepis art. 358 § 2 k.c. nie obowiązywał w dacie zawarcia badanej umowy, możliwość jego zastosowania w sprawie można by rozważać tylko w celu uniknięcia stwierdzenia nieważności umowy w interesie konsumentów, powodowie ustalenia nieważności umowy domagali się w sprawie świadomi konsekwencji takiego stwierdzenia. Określeniu wysokości świadczeń stron w oparciu o inne kursy waluty waloryzacji sprzeciwiał się też sankcyjny charakter, jaki powinny mieć działania sądu w razie stwierdzenia klauzuli abuzywnej.

Niecelowe w sprawie, w której nastąpiło ustalenie nieważności umowy, a nie zasądzenie zwrotu świadczeń spełnionych w wykonaniu umowy uznanej za nieważną, było zgłoszenie przez skarżącego zarzutu zatrzymania.

Z przytoczonych względów apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Apelacyjny po myśli art. 98 § 1,1 ¹ i 3 k.p.c. obciążając pozwanego, jako stronę przegrywającą, obowiązkiem zwrotu powodom, na ich żądanie, kosztów zastępstwa prawnego w tym postępowaniu.

SSO Tomasz Tatarczyk