Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Józef Wąsik (spr.)

Sędziowie: SSA Izabella Dyka

SSA Sławomir Jamróg

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2023 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. w S., M. A., G. N.

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) w S. Spółce (...) z o.o.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 24 czerwca 2021 r. sygn. akt VII GC 145/20

oddala apelację.

Sygn. akt I A Ga 302/21

UZASADNIENIE

Powodowie, działający jako konsorcjum trzech podmiotów: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., M. A. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) Zakład (...) w S. oraz G. N. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) G. N. w S. domagali się zasądzenia solidarnie na ich rzecz od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) w S. Spółki (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., kwoty 83 269,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem wynagrodzenia za roboty dodatkowe. Według powodów konieczność wykonania prac według zmienionej koncepcji ujawniła się dopiero w trakcie realizacji przedmiotu umowy i z przyczyn obiektywnych nie mogła zostać przewidziana na etapie planowania procesu inwestycyjnego.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów solidarnie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Na uzasadnienie swojego stanowiska wskazała, że opis przedmiotu zamówienia robót budowlanych w SIWZ przedstawiony był za pomocą dokumentacji projektowej i nie był zmieniany. Kształt lejów osadników wtórnych był w dokumentacji projektowej oznaczony jako okrągły. Nadto w ocenie pozwanej powodowie jako przystępujący do przetargu i wykonawcy mieli wystarczająco dużo czasu (84 dni) na wnikliwe przeanalizowanie tej dokumentacji i wniesienie w formie zapytania zamawiającego ewentualnych wątpliwości w tym zakresie, aby właściwie wycenić i przygotować ofertę. Pozwana zarzuciła również brak wystarczającej współpracy przy wykonawstwie robót budowlanych z uczestnikiem konsorcjum (...), który właściwie odczytał dokumentację projektową i wykonał elementy stalowe osadników o przekroju okrągłym.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Kielcach:

I. oddalił powództwo;

II. zasądził od (...)Sp. z o.o. w S., M. A. i G. N. solidarnie na rzecz Przedsiębiorstwa (...) w S. Spółka (...) z o.o. w S. kwotę 6.917 zł (sześć tysięcy dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu;

III. nakazał pobrać od (...) Sp. z o.o. w S., M. A. i G. N. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 788,44 zł (siedemset osiemdziesiąt osiem złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. jest przedsiębiorcą prowadzącą działalność gospodarczą m.in. w zakresie robót budowlanych oraz robót związanych z budową r. i s.. Powód M. A. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) Zakład (...)”, m.in. w zakresie robót związanych z budową r. is..

Powód G. N. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą ,,Zakład (...) (...) G. N.”, m.in. w zakresie robót związanych z budową r. i s..

Pozwana Przedsiębiorstwo (...) w S. Spółka (...) z Ograniczoną Odpowiedzialnością jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą m.in. w zakresie p., u., a także z zakresu o. i o. ś..

Strony w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego w dniu 04 kwietnia 2018 roku zawarły umowę nr (...), na mocy której powodowie działając wspólnie jako konsorcjum przyjęli do wykonania roboty budowlane na zadaniu inwestycyjnym pn. ,,(...): Budowa (...) w miejscowości W. – Gmina (...) wraz z dostawą urządzeń technologicznych i wyposażeniem oraz z monitoringiem”. Strony uzgodniły, iż z tytułu realizacji przedmiotu umowy powodowie otrzymają wynagrodzenie w kwocie 7 633 693,65 zł brutto. Wynagrodzenie należne wykonawcom – zgodnie z załącznikiem nr (...) do oferty - wyliczone było ryczałtowo.

Z rozdziału 1, pkt 1.1, ppkt 1.1.4.13 oraz ppkt 1.1.4.14 Warunków Szczególnych Kontraktu wynika, iż wszelkie prace dodatkowe winny zostać przedstawione i uzasadnione przez Inżyniera Kontraktu w dokumencie pn. (...), oraz że uzgodniona cena dla robót dodatkowych będzie zawarta w dokumencie pn. ,,(...)”.

Z rozdziału 14, pkt 14.1 wynika, iż Cena Kontraktowa będzie Zryczałtowaną Zaakceptowaną Kwotą Kontraktową i będzie podlegała korektom zgodnie z Kontaktem. Ponadto zostało ustalone, iż Cena kontaktowa jest sumą częściowych cen ryczałtowych za elementy Robót określone w Wykazie Cen stanowiącego element oferty Wykonawcy. Wynagrodzenie miało charakter ryczałtowy.

Kontrakt w rozdziale 13, pkt 13.3 przewidywał, że każda zmiana mająca wpływ na zwiększenie Zatwierdzonej Kwoty Kontraktowej musi być dokonana poprzez sporządzenie Zmiany do Kontraktu.

W dniu 22 maja 2018 roku wygrodzono i oznakowano teren budowy oraz przystąpiono do realizacji prac budowlanych

Pismem z dnia 10 lipca 2019 roku przedstawiciel Wykonawcy zgłosił Kierownikowi Zespołu (...) Kontraktu zauważone rozbieżności w projekcie pomiędzy branżą konstrukcyjną a technologiczną dot. kształtu dwóch osadników wtórnych reaktora biologicznego. Według branży technologicznej rys. nr (...) koryto odpływowe ma kształt koła, zaś według branży konstrukcyjnej rys. nr (...)korona osadników wtórnych jest w kształcie kwadratu co komplikuje sposób zamocowania korytarza przelewowego. Przedstawiciel Wykonawcy zwrócił się jednocześnie o wskazanie rozwiązania problemu. dowód: pismo z dnia 10.07.2019 r. k. 73

W dniu 18 lipca 2019 roku sporządzono protokół z narady koordynacyjnej nr (...) w którym zaprotokołowano zgłoszone przez Wykonawcę rozbieżności oraz podjęto decyzję o ,,konieczności wykonania dodatkowej konstrukcji betonowej zmieniającej kształt osadnika na kołowy – informacja została przekazana wykonawcy w dniu protokołowania. Wykonawca przedstawił kosztorys na wykonane prace dodatkowe”. dowód: protokół z narady koordynacyjnej k. 74-75

Wiadomością e-mail z dnia 24 lipca 2019 roku Projektant stwierdził konieczność wykonania korony osadnika wtórnego w kształcie kołowym zgodnie z projektem technologicznym poprzez nadlanie betonu w narożnikach konstrukcji żelbetowej. Dalej Projektant stwierdził, iż do wykonania tego należy użyć betonu o parametrach podanych dla leja w projekcie konstrukcyjnym (rys. (...)) tj. (...), (...), (...), zbroić przeciwskurczowo siatką z drutu #10mm oczko 15x15cm. Powyższa informacja została przekazana Wykonawcy w tym samym dniu. dowód: wiadomość e-mail z dnia 24.07.2019 r. k. 92, pismo z dnia 24.07.2019 r. k. 93.

Pismem z dnia 11 sierpnia 2019 roku Wykonawca przesłał do Inwestora oraz do Inżyniera Kontraktu kosztorys dotyczący wykonania robót dodatkowych w osadnikach wtórnych, wraz z wnioskiem o zmianę terminu zakończenia prac. dowód: pismo z dnia 11.08.2019 r., wraz z kosztorysem k. 94-98.

Strony w dniu 20 sierpnia 2019 roku aneksem nr (...) do Umowy zmieniły termin ukończenia robót budowlanych z dnia 31 sierpnia 2019 roku na dzień 30 września 2019 roku. dowód: aneks nr (...) do umowy z dnia 20.08.2019 r. k. 70-72

Pismem z dnia 26 sierpnia 2019 roku Inwestor udzielił Wykonawcy odpowiedzi, iż jego roszczenie w zakresie prac dodatkowych uważa za niezasadne.

W dniu 05 września 2019 roku sporządzono protokół z narady koordynacyjnej nr (...) w którym zaprotokołowano zakończenie prac związanych z wykonaniem dodatkowej konstrukcji betonowej zmieniającej kształt osadnika na kołowy. Pismem z dnia 06 września 2019 roku oraz z dnia 19 maja 2020 roku Wykonawca zwrócił się do Inwestora o wprowadzenie zmian do kontraktu dot. wydłużenia terminu realizacji inwestycji, oraz zwiększenia zakresu robót o roboty dodatkowe, a także uwzględniając wzrost wartości robót w ogólności.

Pismem z dnia 27 maja 2020 roku Inwestor udzielił Wykonawcy ponownej odpowiedzi, iż roszczenia jego w zakresie wynagrodzenia za ,,dodatkowe prace” są niezasadne, wskazując że brak było prac dodatkowych w kontrakcie zrealizowanym zgodnie z wiążącą strony Umową.

Dokumentacja projektowa budowlana oraz wykonawcza, głównie w części rysunkowej zawiera niedokładności oraz posiada braki. Dotyczy to głównie konstrukcji oczyszczalni, a w szczególności kształtu osadników wtórnych: (...) oraz (...) Projekt budowlany (załącznik do pozwolenia na budowę) stanowiący rysunki nr(...)i (...) datowany na 07.2016 r. (k. 206-207) nie zawiera informacji dot. rodzaju betonu, zbrojenia oraz technologii wykonania ,,nadlewek” betonowych. Brak jest również informacji dotyczących wykonania ,,nadlewek” (wypełnienia skosów w formie walca w górnej części osadników nad lejami). Projekt budowlany wykonawczy – rysunek (...) datowany na 07.2016 r., (k. 204) również nie zawiera informacji dot. wykonania ,,nadlewek”. Ponadto rysunek ten ukazuje również ,,rzut płyty korony” na którym w części gdzie usytuowane są osadniki wtórne, wyrysowano koła z oznaczeniem średnicy ⌀550 oraz opisem dla górnego koła ,,LEJ”, gdzie także brak jest informacji dot. wykonania ,,nadlewek”. Projekt wykonawczy technologii – rysunek nr (...) datowany na 07.2017 r. ukazujący rzut oczyszczalni w skali 1:50, gdzie w miejscu usytuowania osadników wtórnych wyrysowane są podwójną linią koła z oznaczeniem średnic ⌀550 oraz opisano każde koło ,,odnośnikiem” z nr (...) (Odnośniki dotyczą poszczególnych elementów pokazanych na rysunku i zebranych w tabeli po lewej stronie rysunku. Element (...) to ,,okładzina z polimerobetonu – płyty polimerobetonowe grubości 4cm”). Zamocowanie okładzin wymagało uprzedniego wykonania ,,nadlewek” czyli wypełnienia skosów w konstrukcji żelbetowej tak, aby otrzymać kształt walca, zarówno w części dolnej jak i górnej, w celu nadania odpowiedniego kształtu komór. Prace te zostały przez Projektanta przewidziane i przedstawione w przedmiarach robót – pozycje: 1.2.23, 1.2.24, 1.2.31, 1.2.33., lecz niedostatecznie oznakowane na rysunkach ,,nadlewki” w części górnej komór.

Zasadą jest, aby przy budowie tego typu obiektów, wnętrze komory miało kształt walca, gdyż nie stosuje się obecnie osadników wtórnych w innych kształtach niż okrągłe, co wynika z praw termodynamiki oraz mechaniki cieczy i gazów. Zasadą również jest, iż z uwagi na pełnioną funkcję osadnik wtórny wykonuje się w kształcie koła. Wykonanie osadnika wtórnego w kształcie kwadratu traktować należy jako błąd technologiczny, który powinien podlegać poprawkom w postaci wykonania ,,nadlewek”. Ilość ,nadlewek” w części górnej w kształcie walców według przedmiarów to 44,90 m3. Wykonawca zaś w swoim kosztorysie robót dodatkowych wskazał, że wartość ta wynosiła 33,22 m3.

Nieścisłości i braki w dokumentacji projektowej nie zostały zgłoszone ani wyjaśnione na etapie przetargu, jak również przed przystąpieniem do robót.

dowód: pisemna oraz ustna opinia biegłego A. B. k. 219-227, 259-260, zeznania świadka Z. P. k. 143v-144, B. W. k. 144v,

Szkice oraz rysunki techniczne, w oparciu o które Wykonawca wykonywał roboty zawierają adnotację, iż należy jest odczytywać łącznie z dokumentacją branżową oraz w oparciu o wstępny kosztorys. dowód: zeznania świadka P. O. k. 211v-212, rysunki techniczne k. 204-208.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zaprezentowanych przez stronny dowodów oraz dokumentów tj. umowy nr (...) z dnia 04.04.2018 roku, dziennika budowy, rysunków technicznych oraz szkiców, protokołów z narad koordynacyjnych, korespondencji wzajemnej stron, oraz na podstawie opinii biegłego A. B., których to dokumentów prawdziwość w toku procesu nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd uznał te dokumenty za całkowicie wiarygodne i wystarczające dla ustalenia powyższego stanu faktycznego albowiem nie budziły wątpliwości Sądu. Ponadto Sąd dokonał ustaleń w oparciu o zeznania świadków Z. P. k. 143v-144, P. O. k. 211v-212, B. W. k. 144v, J. K. k. 144v-145, w zakresie w jakim obrazowały one rzetelność i prawidłowość wykonywanych robót, sposób oraz technologię wykonania robót, charakter prac w związku z poprawą kształtu osadnika wtórnego poprzez wykonanie ,,nadlewki”, które w interesującej Sąd części wzajemnie ze sobą korespondowały. Zeznania złożone przez M. A. oraz D. A. przesłuchanych w charakterze strony nie przyczyniły się do ustalenia przez Sąd stanu faktycznego albowiem, prezentowały one przyjętą przez powodów wersję wydarzeń na potrzeby wytoczonego powództwa, która to wersja nie pozostaje w zgodzie z zeznaniami wymienionych wyżej świadków oraz z dołączoną do sprawy dokumentacją.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd przeprowadził następujące rozważania prawne:

Osią sporu toczonego się w tym procesie pozostawały kwestie związane z ustaleniem czy powodowie wykonali na rzecz pozwanej prace dodatkowe, nieobjęte wiążącą strony umową i czy w związku z tym należna im jest zapłata za te prace. Przesądzenie tych wątpliwości wymaga ustalenia faktu, czy powodowie działający jako konsorcjum wykonali komory reaktorów oczyszczalni wraz z osadnikami wtórnymi w sposób zgodny z projektem, z aktualną wiedzą techniczną oraz wymaganiami stawianymi podmiotom wykonującym tego typu prace w sposób fachowy i profesjonalny (do grona których powodowie bez wątpienia należą, toteż w tych kategoriach ocenić należy jakość wykonywanych przez nich robót), co bezpośrednio wpłynie na ocenę czy wykonane przez powodów poprawki zaliczyć należy do kategorii prac dodatkowych, a tym samym na ocenę zasadności ewentualnego roszczenia o wynagrodzenie za prace dodatkowe.

W sprawie niniejszej nie było wątpliwości co do tego, iż łącząca strony umowa, uznać należy za umowę o roboty budowlane, bowiem kwestia ta była bezsporna.

Zgodnie z treścią art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgonie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych w szczególności do przekazania terenu budowy, a po wykonaniu świadczenia niepieniężnego do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Postępowanie dowodowe potwierdziło, że powodowie ze swej winy wykonali komory reaktora oczyszczalni oraz osadniki wtórne pierwotnie w nieodpowiednim kształcie, a co za tym idzie, w sposób niezgodny z aktualną wiedzą techniczną i rzeczywistym zamierzeniem projektowym. Powodowie wskazywali, iż prace wykonywali zgodnie z dokumentacją projektową, która jak się potem okazało zawierała niedokładności oraz braki, co skutkowało koniecznością wykonania poprawek - ,,nadlewek”.

Jednakże z opinii ustnej biegłego sądowego A. B., której treść koresponduje z zeznaniami świadków Z. P. oraz B. W. wynika, że wykonane przez powodów prace nie pozostawały w zgodzie z aktualną widzą techniczną oraz powszechnie przyjętymi zasadami przy budowie tego typu obiektów oraz rzeczywistym zamierzeniem projektowym inwestora, które było lub powinno być oczywiste dla profesjonalnego wykonawcy, po przeanalizowaniu kompletu dokumentacji projektowej i kosztorysowej.

Dodatkowo biegły potwierdził fakt, że pomimo iż dokumentacja projektowa nie wskazywała wprost kształtu komór oraz osadników wtórnych, to jednak powodowie są profesjonalistami i w zakresie prowadzonych przez nich działalności gospodarczych winni cechować się fachowością oraz rzetelnością i prace te wykonać w sposób zgodny z wiedzą specjalną.

Dodatkowo osoby te wskazały, że jeżeli Wykonawca dostrzeże w dokumentacji projektowej braki czy błędy, to powinien kwestie te wyjaśnić z Inwestorem. Wykonawca nie zwrócił na te kwestie uwagi ani na etapie przetargowym, ani również w trakcie przystępowania do robót budowlanych. W niniejszej sprawie, Wykonawca zasygnalizował Inwestorowi błędy oraz braki w dokumentacji w dniu 10 lipca 2019 roku, a zatem dopiero w trakcie prowadzenia robót, kiedy to już wykonał przedmiotową część prac w sposób nieprawidłowy – niezgodny z aktualną sztuką budowania tego typu obiektów i zapisami projektowymi. Biegły, tak jak i przywołani wyżej świadkowie posiadający wykształcenie inżynierskie, konsekwentnie podawali, iż nie stosuje się aktualnie w podobnych inwestycjach osadników wtórnych w innych kształtach niż okrągłe, co jest uwarunkowane prawami fizyki, a co za tym idzie oczekiwaną efektywnością pracy urządzenia.

Sąd zwrócił uwagę, iż jeden z powodów ( przedsiębiorstwo (...) działające pod firmą ,,Zakład (...) (...) G. N.) prowadził swoją część prac w oparciu o tę samą dokumentację projektową, którą odczytał prawidłowo i w sposób odpowiedni wykonał stalowe elementy osadników (koryta przelewowe) w kształcie okrągłym. Dopiero po ich przewiezieniu na teren budowy okazało się, że nie ma możliwości ich prawidłowego osadzenia i zamocowania, bowiem część prac należąca do pozostałych powód została wykonana w sposób nieprawidłowy.

Patrząc na całokształt sprawy wskazanymi powyżej kategoriami, należy dojść do wniosku – w ślad za stwierdzeniem biegłego sądowego oraz świadka Z. P., że pierwotny zakres prac wykonanych przez powodów, ocenić należy jako usterkę, natomiast ,,prace dodatkowe” zakwalifikować należy jako naprawę elementów budowy, wykonanych wadliwie lub w sposób niepełny. Idąc dalej, należy dojść do konkluzji, iż roszczenie powodów związane z wykonanymi pracami dodatkowymi nie może zasługiwać na uwzględnienie, bowiem takie prace dodatkowe, w niniejszym stanie faktycznym nigdy nie miały miejsca, skoro w istocie projekt winien być czytelny dla profesjonalnych podmiotów wykonujących zadanie, a wynagrodzenie zgodnie z umową ustalone było ryczałtowo.

Warto również zwrócić uwagę na okoliczność, którą należy powtórzyć za biegłym sądowym A. B., że projektant zaprojektował obiekt dobrze, a kosztorysant również dobrze opisał przedmiotową pozycję, polegającą na nadlaniu żelbetem nie tylko dolnej części, ale i również górnej w kształcie walca, do której według przedmiarów przewidziane zostało 44 m3 betonu – zaś Wykonawca wyliczył, iż potrzeba nieco ponad 33 m3. Powyższe potwierdza, że już na etapie przedmiarów uwzględniono wykonanie osadników wtórnych w kształcie koła.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd zwrócił także uwagę, że choć powodowie w toku postępowania podnosili, iż prace wykonali zgodnie z dokumentacją projektową, oraz że winę za wykonanie osadników wtórnych w kształcie kwadratu a nie koła, ponosi Inwestor, z uwagi na błędy i braki w dokumentacji projektowej, to jednak okoliczność tę należy rozpoznawać przez pryzmat zawodowego charakteru działalności prowadzonej przez powodów, który nakłada na powodów szczególny rodzaj obowiązków wymagany dla podmiotów działających w branży budowlanej.

Biorąc pod uwagę fakt, że powodowie są przedsiębiorcami, a zatem podmiotami od którego w stosunkach gospodarczych z innymi podmiotami wymagana jest fachowość, profesjonalizm oraz należyta staranności podczas świadczonych przez siebie usług, to należy mieć tutaj na względzie, iż to na nich spoczywał obowiązek dokładnego zapoznania się z dokumentacją projektową, odczytania jej w prawidłowy sposób, a co za tym idzie, wykonania swojej części robót w sposób zgodny z wymaganiami wiedzy technicznej. Jeżeli zatem powodowie powołują się na braki i błędy w dokumentacji projektowej, winni oni byli zwrócić się do Inwestora o wyjaśnienie wątpliwych kwestii, jeszcze przed przystąpienie do robót. Natomiast jak już zostało to wyżej podniesione, kwestie te zostały omówione już po wykonaniu części robót w sposób nieprawidłowy.

Odnosząc się do oceny należytej staranności, wskazać należy że w odniesieniu do przedsiębiorcy, dodatkowo uwzględnia zawodowy charakter jego działalności. Od podmiotu takiego wymaga się posiadania niezbędnej wiedzy fachowej, która obejmuje nie tylko formalne kwalifikacje, ale również ustalone standardy wymagań. Staranność musi zatem prowadzić do znajomości umów, które się zawiera oraz praw i obowiązków z nich wynikających, gdyż taki miernik dotyczy każdego w ramach staranności ogólnie wymaganej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 maja 2015 r. I ACa 1666/14 LEX nr 1733719).

Należyta staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, którą określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności, nie oznacza staranności wyjątkowej, lecz dostosowanej do działającej osoby, przedmiotu, jakiego działanie dotyczy, oraz okoliczności w jakich działanie to następuje. Jednak słusznie podkreśla się, że należyta staranność dłużnika określana przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej przez niego działalności gospodarczej uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2015 r. I ACa 347/14 LEX nr 1659149).

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku oceniając ,iż w istocie prac dodatkowych , których nie dało się uprzednio przewidzieć, na przedmiotowym obiekcie rzeczywiści nie wykonano, a jedynie w ramach uzgodnionego wynagrodzenia ryczałtowego poprawiono zawinioną lub nie wykonaną usterkę osadnika wtórnego zgodnie z dokumentacją projektową.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 i art. 83 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku, oraz stosownie do wyniku procesu obciążył nimi powodów jak stronę przegrywającą sprawę.

Apelację od tego wyroku – w całości - wnieśli powodowie, zarzucając:

1. naruszenie prawa procesowego — art. 233 k.p.c. poprzez:

- wyprowadzenie przez Sąd I Instancji ze zgromadzonego materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym i przez to dokonanie błędnego przyjęcia, że zasadnym jest uznanie, iż powodowie ze swej winy wykonali górną część osadników wtórnych w nieodpowiednim kształcie, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wprost wskazuje na fakt, iż wykonanie osadników wtórnych nastąpiło zgodnie z dokumentacją projektową (część konstrukcyjną), a rozbieżności wynikały tylko i wyłącznie z błędów i braków treści dokumentacji projektowej - różnic pomiędzy częścią budowlaną a technologiczną;

- dokonanie przez Sąd I Instancji błędnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż wykazane, ustalone w toku postępowania błędy w dokumentacji projektowej, nie skutkowały wykonaniem robót dodatkowych tj. nie objętych przedmiotem umowy zawartej pomiędzy stronami, podczas gdy wbrew twierdzeniom Sądu I Instancji wykonanie robót w postaci nadlewek górnej części osadników wtórnych nie zostało przewidziane w dokumentacji projektowej a tym samym nie jest uzasadnionej przyjęcie, że poprawienia zawinionej lub nie wykonanej usterki z przyczyn leżących po stronie wykonawcy (powodów);

- brak wszechstronnego rozważenia i przeanalizowania przez Sąd I Instancji zebranego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego z pominięciem faktu uzgodnienia przez strony warunków realizacji robót dodatkowych (nie objętych umową) poprzez zawiadomienie pozwanej przez powodów o błędach projektowych, sporządzeniem kosztorysu w zakresie robót dodatkowych, negocjacjami w zakresie wysokości wynagrodzenia z tytułu realizacji robót dodatkowych a tym samym akceptacją przez pozwaną konieczności realizacji tych robót jako robót nie mieszczących się w zakresie przedmiotu umowy z dnia 04.04.2018r.;

- poprzez pominięcie faktu, iż roboty budowlane w zakresie budowy spornych osadników wtórnych (część konstrukcyjna) były sukcesywnie odbierane przez przedstawicieli pozwanej tj. Inspektora Nadzoru Inwestorskiego oraz akceptowane przez Inżyniera kontraktu jako wykonane zgodnie z umową, dokumentacją projektową, wiedzą i sztuką budowlaną, co skutkowało błędnym przyjęciem, iż wykonawca w sposób zawiniony doprowadził do powstania rzekomej usterki polegającej na niewykonaniu górnej części osadników wtórnych w kształcie walca.

2. naruszenie prawa materialnego tj.

- art. 647 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym

przyjęciu, iż pomimo dostarczenia przez pozwaną dokumentacji projektowej obarczonej brakami, pozwana wywiązała się z obowiązku wynikającego z brzmienia

art. 647 k.c. oraz zawartej umowy, podczas gdy dokumentacja projektowa jako

błędna ze względu na nieoznaczenie kształtu części górnej osadników wtórnych

jako walca, przewidywała, że wykonanie leji jako nadbetonowych konstrukcji należy wykonać jedynie w części dolnej tychże osadników, co w konsekwencji doprowadziło do stanu konieczności wykonania robót dodatkowych przez powodów, według wytycznych pozwanej oraz w sposób zaaprobowany przez uprawnionego projektanta;

- art. 647 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że

powodowie nie wywiązali się z treści zawartej umowy w sposób prawidłowy, co skutkowało wyciągnięciem błędnych wniosków, iż powodowie nie wykonali robót

budowlanych zgodnie z zawartą umową tj. w sposób przewidziany w dokumentacji projektowej, podczas gdy powodowie zrealizowali prace dotyczące osadników wtórnych zgodnie z projektem budowlanym i wykonawczym części konstrukcyjnej, wskazującym na kwadratowy kształt osadników wtórnych w ich górnej części, wywiązując się z obowiązku realizacji przedmiotu umowy zgodnie z jej treścią;

- art. 647 k.c. w zw. z art. 651 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że powodowie powinni dostrzec braki i błędy projektowe jeszcze przed przystąpieniem do wykonywania robót budowlanych, podczas gdy obowiązek dostarczenia prawidłowego projektu budowlanego obarczał pozwaną, powodowie niezwłocznie po ustaleniu faktu, iż projekt jest obarczony wadami wystąpili do pozwanej z taką informacją oraz stosownie do treści umowy odwołującej się do procedur (...) zostało przeprowadzone postępowanie w przedmiocie realizacji robót dodatkowych;

- art. 405 k.c. w zw. z art. 647 k.c. poprzez niezastosowanie przedmiotowej regulacji, skutkujące błędnym przyjęciem, że powodom nie przysługuje roszczenie z tytułu wykonania robót dodatkowych, podczas gdy powodowie wykonali roboty nie objęte umową z dnia 04.04.2018r., a tym samym powodom przysługuje uzasadnione prawo żądania zapłaty równowartości wykonanych prac dodatkowych w oparciu o art. 405 k.c, ponieważ ich realizacja nie opierała się na umowie stron.

Wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powodów kwoty 83 269,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania za obie instancje.

Strona pozwana nie wniosła odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji uznał ja za bezzasadną.

Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym, ponieważ żadna ze stron nie złożyła wniosku o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a w ocenie Sądu Apelacyjnego nie zachodziła taka potrzeba (art. 148 ¹ § 1 i 3 k.p.c.).

Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjął za swoje, oraz trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego.

Na wstępie wskazać należy, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji (art. 378 §1 k.p.c.) na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art.382 k.p.c.) z tym zastrzeżeniem, że przed sądem pierwszej instancji powinny być przedstawione wyczerpująco kwestie sporne, zgłoszone fakty i dowody, a prezentacja materiału dowodowego przed sądem drugiej instancji ma miejsce wyjątkowo (art. 381 k.p.c.).

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów (III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz.55), której nadano moc zasady prawnej, sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

Apelujący podnosi zarówno zarzuty procesowe odnoszące się do ustalonego stanu faktycznego jak i zarzuty prawa materialnego. W pierwszej kolejności należy rozpoznać zarzuty procesowe, gdyż oceny zastosowania prawa materialnego można dokonać tylko w świetle ostatecznie ustalonego przez sąd stanu faktycznego, a nie stanu forsowanego przez stronę apelującą.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania ani doświadczenia życiowego, a jedynie wykazanie takich okoliczności mogłoby stanowić o skutecznym postawieniu naruszenia wskazanego wyżej przepisu (por. orz. SN z 6.11.1998 II CKN 4/98). Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu, przedstawianie własnej wizji stanu faktycznego opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów. Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest bowiem podstawowym atrybutem i zadaniem sądu orzekającego wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 16.02.1996 II CRN 173/95).

Odnośnie apelacji powodów należy podnieść, że jej zarzuty stanowią w istocie polemikę ze swobodną oceną dowodów przeprowadzoną przez sąd I instancji, której to ocenie nie można nic zarzucić, skoro ocena ta nie wykracza poza ramy zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga przede wszystkim wskazania faktu i dowodu nienależycie ocenionego. Zarzuty apelacji są w znacznej wierze nazbyt ogólne i odnoszą się w znacznej mierze do wniosków prawnych a nie faktów. Prawidłowe sformułowanie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. powinno obejmować wskazanie konkretnego dowodu niewłaściwie ocenionego oraz relewantnego faktu mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Niemniej wynika z nich, że apelujący zasadniczo stara się zdyskwalifikować dokumentację projektową dostarczoną przez stronę pozwaną upatrując w niej przyczynę wybudowania dwóch osadników wtórnych reaktora biologicznego w formie kwadratu a nie koła, co spowodowało konieczność wykonania robót dodatkowych zmieniających kształt osadnika na kołowy.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że strona powodowa nie twierdziła, aby z dokumentacji przygotowanej przez stronę pozwaną wynikało, że osadniki należy wybudować w kształcie kwadratów. Wskazywał jedynie na rozbieżności w rysunkach zawartych w tzw. branży technologicznej (kształt koła) i branżą konstrukcyjną (kształt kwadratu). Przyjmując hipotetycznie, że była to istotna wada dokumentacji projektowej (biegły sądowy A. B. w opinii ustnej uzupełniającej ostatecznie nie podzielił tego stanowiska) to problem powodów polega na tym, że mimo tej rozbieżności najpierw wybudowali osadniki w formie kwadratu, a gdy jeden z nich przywiózł wykonane przez siebie okrągłe wsady i okazało się, że nie można ich zamontować i dopiero wtedy zgłosili problem rozbieżności w dokumentacji stronie pozwanej.

Tymczasem z art. 651 k.c. wynika, że jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja techniczna nie nadaje się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zachodzą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora. Natomiast strona powodowa zrobiła to dopiero pismem z 10 lipca 2019r.

Dostrzeżenie przedmiotowej rozbieżności nie powinno stanowić dla powodów nadmiernej trudności, skoro w ostatnich latach buduje się osadniki tego typu w formie koła (stożka) a nie kwadratu (sześcianu).

Dodatkowym impulsem skłaniającym powodów do zauważenia problemy było, to, że według ich obliczeń należało zużyć mniejszą ilość betonu ( 11 m ³).

Nadto zdziwienie budzi całkowity brak koordynacji pomiędzy powodami jako uczestnikami Konsorcjum wykonującego wspólne zadanie.

Powodowie nie zdołali skutecznie podważyć stanu faktycznego sprawy, a t skutkuje również negatywna ocenę zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Wbrew zarzutom powodów dokumentacja projektowa dostarczona przez stronę pozwaną choć zawierała niedokładności i braki np. odnośnie o parametrach betonu, to jednak w ocenie biegłego dawała podstawę do wybudowanie przedmiotowych osadników formie koła. Wszak rysunek ukazywał również ,,rzut płyty korony” na którym w części gdzie usytuowane są osadniki wtórne, wyrysowano koła z oznaczeniem średnicy ⌀550 oraz opisem dla górnego koła ,,LEJ”, gdzie także brak jest informacji dot. wykonania ,,nadlewek”. Projekt wykonawczy technologii – rysunek nr (...) datowany na 07.2017 r. ukazujący rzut oczyszczalni w skali 1:50, gdzie w miejscu usytuowania osadników wtórnych wyrysowane są podwójną linią koła z oznaczeniem średnic ⌀550 oraz opisano każde koło ,,odnośnikiem” z nr(...) (Odnośniki dotyczą poszczególnych elementów pokazanych na rysunku i zebranych w tabeli po lewej stronie rysunku. Element (...)to ,,okładzina z polimerobetonu – płyty polimerobetonowe grubości 4cm”). Zamocowanie okładzin wymagało uprzedniego wykonania ,,nadlewek” czyli wypełnienia skosów w konstrukcji żelbetowej tak, aby otrzymać kształt walca, zarówno w części dolnej jak i górnej, w celu nadania odpowiedniego kształtu komór. Prace te zostały przez Projektanta przewidziane i przedstawione w przedmiarach robót – pozycje: 1.2.23, 1.2.24, 1.2.31, 1.2.33., lecz niedostatecznie oznakowane na rysunkach ,,nadlewki” w części górnej komór (stożek a nie sześcian).

W zaistniałym stanie faktycznym powodom nie przysługuje wynagrodzenie za tzw. „dodatkowe roboty budowlane”, gdyż przedmiotowe prace nie mają takiego charakteru, gdyż w istocie są pracami poprawkowymi wynikającymi z niewłaściwego odczytania całości dokumentacji projektowej. Powodom nie przysługuje zatem wynagrodzenie na podstawie art. 647 k.c.

Gdyby nawet podzielić stanowisko powodów co do istotnej wadliwości dokumentacji projektowej w postaci wskazywanych rozbieżności, to na przeszkodzie w zasądzeniu roszczenia stoi na przeszkodzie bierność powodów w kontekście art. 651 k.c.

Nie doszło też do bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej kosztem powodów, gdyż otrzymany przez stronę pozwaną ostateczny rezultat, odpowiadał przedmiotowi łączącej strony umowy i umówionemu wynagrodzeniu.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny podziela w pełni argumentacje prawną Sądu Okręgowego, której powtarzanie nie byłoby w tym stanie rzeczy celowe.

W świetle przedstawionych argumentów apelację oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.