Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek (spr.)

SSA Paweł Rygiel

SSA Beata Kurdziel

Protokolant: Edyta Sieja

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2023 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Usług (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko Gminie O.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 30 lipca 2021 r .

sygn. VII GC 186/20

1. zmienia zaskarżony wyrok, nadając mu treść:

„I. zasądza od strony pozwanej Gminy O. na rzecz powodów: Przedsiębiorstwa Usług (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. łącznie kwotę 214 299,44 zł/ dwieście czternaście tysięcy, dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć złotych, czternaście groszy/ z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

- od kwoty 71 500zł /siedemdziesiąt jeden tysięcy pięćset złotych/ od dnia 7 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 67 500 zł /sześćdziesiąt siedem tysięcy pięćset złotych/ od dnia 22 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 70 311, 94 zł / siedemdziesiąt tysięcy trzysta jedenaście złotych, dziewięćdziesiąt cztery grosze/ od dnia 12 maja 2020 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 4 987, 50 zł /cztery tysiące dziewięćset osiemdziesiąt siedem złotych, pięćdziesiąt groszy/ od dnia 11 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty,

II. w pozostałej części powództwo oddala,

III. zasądza od pozwanej Gminy O. na rzecz powodów: Przedsiębiorstwa Usług (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K., łącznie kwotę 16 759 zł /szesnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt dziewięć złotych/, tytułem części kosztów procesu„;

2. w pozostałym zakresie apelację oddala,

3. zasadza od pozwanej Gminy O. na rzecz powodów: Przedsiębiorstwa Usług (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. łącznie kwotę 1518 zł /tysiąc pięćset osiemnaście złotych/, tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I AGa 335/21

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko Gminie O. , powódki : Przedsiębiorstwo Usług (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. , domagały się zasądzenia kwoty 274.299,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

do sumy 71.500 zł od dnia 7 kwietnia 2020 r.,

od sumy 67.500 zł od dnia 22 kwietnia 2020 r.,

od sumy 70.311,94 zł od dnia 12 maja 2020 r.,

od sumy 64.987,50 zł od dnia 11 czerwca 2020 r. , do dnia zapłaty.

Wniosły także o przyznanie na ich rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie wskazywały , że strony łączyła umowa nr (...) zawarta w dniu 19 grudnia 2019 r. Na jej podstawie miały prowadzić odbiór i zagospodarowywać (...) z nieruchomości mieszkańców z terenu gminy oraz prowadzić Punkt (...) (...) zgodnie z ustalonymi harmonogramami.

Umowa była zawarta na okres od 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. Ustalone przez strony wynagrodzenie miało charakter ryczałtowy i wynosiło 19.279.999,99 zł brutto.

Mimo, iż prawidłowo wykonywały swoje obowiązki, dokumentując przez wystawianie faktur, należne im wynagrodzenie za okres od 1 stycznia do 30 kwietnia 2020r., strona przeciwna nie zapłaciła jego całości , bezzasadnie potrącając z niego kary umowną oraz nie wykazane koszty prowadzenia przez nią , jak twierdziła w zastępstwie powódek , w tym czasie zastępczego (...) . Z tych niezasadnie potrąconych należności spółki dochodzą kwoty określonej w żądaniu pozwu - 274.299,44 zł wraz z odsetkami.

Zdaniem powódek te potrącenia nie miały dostatecznej podstawy ani w umowie stron ani w faktach opisujących to , w jaki sposób (...) był prowadzony. Punkt funkcjonował w tym okresie dzięki ich staraniu i na ich koszt. Stąd jakiejkolwiek części kosztów z tym związanych , które spółki określiły podstawie żądania na kwotę 32.299,44 zł , nie można uznać za rzeczywiście poniesione przez gminę O..

Odpowiadajac na pozew strona pozwana domagała się oddalenia powództwa i obciążenia powódek kosztami postępowania.

W swoim stanowisku procesowym nie kwestionując faktu zawarcia przez strony umowy oraz jej warunków ani też tego , iż spółki zostały wyłonione jako kontrahentki gminy w wyniku procedury o udzielenie zamówienia publicznego, podniosła , iż miała podstawę do dokonania zrealizowanych przez siebie potrąceń

Powódki nie zadbały bowiem o to aby przed podpisaniem umowy , uzyskać zezwolenie na zbieranie i zagospodarowywanie (...) oraz prowadzenie Punktu (...) (...) , chociaż miały taka możliwość . Mimo to procedurę jego uzyskania wszczęły dopiero w dniu 21 stycznia 2020r , kiedy wniosek skierowany przez spółki do Starosty (...) był już wolny od wad formalnych .

Takie zezwolenie pozwane otrzymały wobec tego dopiero w dniu 30 kwietnia 2020 a gmina musiała prowadzić w tych okolicznościach (...) jako zastępczy na własny koszt przez cały okres nie dysponowania zezwoleniem przez powódki .

Dlatego strona pozwana była uprawniona, zgodnie z postanowieniami umowy łączącej strony do naliczenia kary umownej na każdy dzień prowadzenia tego Punktu w zastępstwie powodowych spółek. Gmina była , w tych okolicznościach, uprawniona także do rekompensowania rzeczywistych kosztów prowadzenia tego Punktu , które odzwierciedlały przygotowane , za zamknięte okresy miesięczne , noty księgowe.

Formą pokrycia tych wzajemnych należności pozwanej wobec powódek - przewidzianą przez umowę stron, były ich potrącenia z należnym im wynagrodzeniem miesięcznym. Gmina z takiej możliwości skorzystała , a wobec tego dochodzenie od niej roszczeń określonych w pozwie nie jest , w jakimkolwiek zakresie , uzasadnione.

Wyrokiem z dnia 30 lipca 2021r Sąd Okręgowy w Kielcach :

-zasądził a od Gminy O. w O. na rzecz Przedsiębiorstwa Usług (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. solidarnie kwotę 274 299,44 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

od kwoty 71 500 zł od dnia 7 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 67 500 zł od dnia 22 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 70 311,94 zł od dnia 12 maja 2020 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 64 987,50 zł od dnia 11 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty

oraz sumę 24 532 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Gmina O. ogłosiła przetarg nieograniczony celu wyłonienia wykonawcy usług , obejmujących(...) (...)w O. w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2021 r.Miało ono obejmować (...) (...) wytwarzanych na nieruchomościach, na których zamieszkują mieszkańcy a także organizację i prowadzenie Punktu(...) (...) / (...) /

W procedurze przetargowej uczestniczyły, w formie konsorcjum, Przedsiębiorstwo Usług (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. i Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K., których oferta została przez stronę pozwaną wybrana jako najkorzystniejsza.

Pismem z dnia 13 grudnia 2019 r. strona pozwana zwróciła się do powódek o podanie czy są gotowe do zorganizowania i prowadzenia (...) zgodnie z wymogami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia, począwszy od dnia 1 stycznia 2020 r.

W tym samym dniu odpowiedziały , iż nie mają takiej możliwości albowiem nie dysponują dotąd wymaganym na to zwolnieniem na zbieranie (...).

Wniosek powódek o wydanie takiego zezwolenia i prowadzenie punktu odbioru (...) powódki złożyły do Starosty (...) nosi datę 16 grudnia 2019r.

W trzy dni później w dniu 19 grudnia 2019r Gmina O. zawarła z konsorcjum, w którego skład wchodziły obydwie spółki, umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie zamówienia pod nazwą „(...) (...) w O. w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. Odbiór i zagospodarowanie (...)na nieruchomościach, na których zamieszkują mieszkańcy. Organizacja i prowadzenie (...).”.

Jej przedmiot został bliżej określony w Opisie Przedmiotu Zamówienia, stanowiącym załącznik do umowy.

Obowiązkiem wykonawcy było wykonywanie przedmiotu umowy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz z zachowaniem należytej staranności. Strony ustaliły, że całkowite wynagrodzenie z tytułu wykonania umowy ma charakter ryczałtowy i wynosi brutto 19.279.999,99 zł.

Wynagrodzenie ryczałtowe należne za jeden miesiąc realizacji świadczenia przez wykonawców wynosiło 743.827,16 zł powiększone o należny podatek Vat w wysokości 8%.- czyli 803 333,33 zł brutto Było płatne po zakończeniu drugiego miesiąca trwania umowy po zaakceptowaniu przez zamawiającą na podstawie raportu i faktury Vat wystawionej przez wykonawcę.

Gmina miała prawo, po myśli §9 ,w przypadkach bliżej w tym postanowieniu wskazanych, do naliczenia wykonawcy kar umownych. Mogły one być potrącane z płatności realizowanych na rzecz wykonawcy. Jeżeli kwota kary przekroczyłaby wartość należnego mu wynagrodzenia, nadwyżka miała być stwierdzona notą księgową.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż:

w dniu 31 grudnia 2019r strony zawarły umowę użyczenia części nieruchomości położonej w O. przy ul. (...) , którą dzierżawiło Przedsiębiorstwo (...). Korzystającym była strona pozwana , a użyczenie miało charakter nieodpłatny i miało trwać od 1 stycznia 2020 r. do 30 kwietnia 2020 r.

Pismem z dnia 29 stycznia 2020 r. powódki wezwały gminę do należytego przekazania (...), które winno nastąpić zgodnie z przepisami Ustawy o odpadach czyli w oparciu o karty przekazania (...) generowane za pośrednictwem elektronicznego systemu (...). Obydwa przedsiębiorstwa informowały także druga stronę sporu, że były zmuszone, począwszy od 1 stycznia 2020r. na terenie przy ul. (...), prowadzić własnym staraniem (...) . Spółki wskazywały , iż w dalszym ciągu będą to czynić dla dobra mieszkańców.

W odpowiedzi na to pismo , datowanej na 6 lutego 2020r., właściwy wydział urzędu gminy podał przyczyny dla których ten Punkt został zlokalizowany właśnie w tym, miejscu oraz na to , że żaden podmiot nie może prowadzić (...) bez uprzednio uzyskanego administracyjnego zezwolenia na zbieranie i gromadzenie w nim (...).

W dniach: 15 lutego 2020 r., 19 marca 2020 r., 7 kwietnia 2020 r., 23 kwietnia 2020 r., 27 maja 2020 r. Przedsiębiorstwo Usług (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wystawiła pozwanej gminy faktury nr (...) nr (...), wszystkie na kwoty po 803.333,33 zł.

Pismem z dnia 15 marca 2021 r. Wydział (...) (...) Urzędu Miasta O. zaakceptował sprawozdanie powodowych spółek dotyczące zbierania (...) oraz sposobu prowadzenia (...).

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że w związku ze złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na zbiórkę (...) za pośrednictwem (...) przez powódki , dniach 4-11 marca 2020 r. (...) (...) Inspektor Ochrony Środowiska przeprowadził kontrolę miejsca gdzie Punkt miał być prowadzony . W protokole pokontrolnym organ wskazał, że podmiot kontrolowany – Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. prowadzi zbieranie (...)w (...) bez wymaganego zezwolenia.

Pismem z dnia 16 marca 2020 r. (...) (...) Inspektor Ochrony Środowiska wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie nałożenia na to przedsiębiorstwo w związku z tym kary administracyjnej.

W dniu 26 marca 2020 r. strona pozwana obciążyła (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K. karą umowną m. in. za prowadzenie przez gminę w zastępstwie wykonawców, zastępczego (...) za okres 31 dni stycznia 2020r , w łącznej kwocie 62 000zł [ 31 dni x 2 000zł ] oraz kosztami prowadzenia tego Punktu za ten okres w kwocie 9.500 zł.

Należność z tego tytułu potrąciła z wynagrodzeniem należnym za ten miesiąc wykonawcom, stwierdzonym w wystawionej przez Przedsiębiorstwo Usług (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. fakturze nr (...) z dnia 19 marca 2020 r.

W dniu 14 kwietnia 2020 r. pozwana obciążyła Przedsiębiorstwo (...) spółkę z o.o. w K. notą księgową nr (...) na kwotę 99.300 zł tytułem kary umownej naliczonej m in. za prowadzenie zastępczego (...) przez 29 dni lutego 2020r (29 dni x 2.000 zł =58.000 zł). Ponadto gmina zażądała pokrycia również noty obciążeniowej w kwocie 9.500 zł odpowiadające kosztom obsługi tego Punktu w tym okresie.

Należność ta została potrącona z wynagrodzeniem powódek stwierdzonym fakturą nr (...) z dnia 7 kwietnia 2020 r.

Noty księgowe nie zostały zaaprobowane przez spółki , które odmawiając ich zaksięgowania i zapłaty stwierdzonych w nich należności argumentowały , iż (...) przy ul. (...), od chwili jego utwoirzebnia był prowadzony i finansowany przez nie a nie przez gminę. Stad obciążanie wykonawców karą umowną i kosztami prowadzenia Punktu jest nieuzasadnione.

W odpowiedzi na to stanowisko Wydział (...) (...) Urzędu Gminy O. , w piśmie z dnia 23 kwietnia 2020r zaprzeczył zasadności takiego stanowiska , zmierzającego zdaniem pozwanej do uniknięcia odpowiedzialności za zapłatę kary umownej za kolejne okresy nie prowadzenia Punktu przez spółki wykonawców / określanej jako klauzula gwarancyjna /. Stwierdzono w nim , że podmiotem prowadzącym zastępczy (...) przy ul. (...) jest gmina , która złożyła do Marszałka Województwa wniosek aktualizacyjny w systemie (...), w celu wpisania do systemu zbierania (...) także tego adresu jako miejsca prowadzenia takiego Punktu.

Sąd Okręgowy ustalił także , że

W dniu 27 kwietnia 2020 r. Starosta (...) wydał decyzję nr (...), w której udzielił Przedsiębiorstwu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zezwolenia na zbieranie (...). W kolejnych punktach decyzji zostały określone warunki wynikające z art. 43 ust. 1 ustawy o odpadach oraz oznaczenie miejsca zbierania (...) w ramach Punktu(...)Zezwolenie zostało wydane do dnia 31 grudnia 2021 r. z możliwością jego przedłużenia.

Pismem z dnia 30 kwietnia 2020 r. powódki poinformowały gminę O. o wydaniu tego zezwolenia. Tego samego dnia został sporządzony przez pozwaną protokół zdawczo odbiorczy terenu zajętego przez (...), którego przedstawiciel powódek nie podpisał.

W dniu 6 maja 2020 r. gmina obciążyła (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w notą księgową nr (...)na kwotę 102.822,94 zł obejmującą m.in. należność z tytułu kary umownej za prowadzenie przez wystawcę zastępczego (...) przez okres miesiąca marca 2020r (31 dni x 2.000 zł), w łącznej kwocie 62 000 złotych, a także kosztami związanymi z jego prowadzeniem w tym czasie na sume 8.311,94 zł . M. in. o nie zostało obniżone wynagrodzenie za marzec 2020r należne powódkom wykonawcom , stwierdzone w fakturze nr (...) z dnia 23 kwietnia 2020 r.

Podobnie jak w przypadku poprzednich not , została ona przez adresatów odesłana bez księgowania i zapłaty.

W dniu 8 czerwca 2020 r. gmina obciążyła (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K. obowiązkiem zapłaty kary umownej m. in z tytułu prowadzenia, w zastępstwie wykonawców ,Punktu(...) (...) za okres miesiąca kwietnia 2020 r [ 30 dni x 2 000zł ] łącznie 60 000 złotych oraz należnością odpowiadającą kosztom prowadzenia tego Punktu w tym czasie , które określiła [ podobnie jak poprzednio na podstawie noty księgowej wystawionej przez Zakład (...) w O.] na kwotę 4 987, 50 zł.

O sumę m. in tych należności została przez stronę pozwaną pomniejszona kwota wynagrodzenia należna powódkom za kwiecień 2020r stwierdzona fakturą nr (...) z dnia 27 maja 2020 r.

Dokument ten został odesłany przez powódki bez księgowania i zapłaty.

W dniu 7 września 2020 r. powódki wezwały gminę O. do zapłaty łącznej kwoty 274.299,44 zł wraz z odsetkami - objętej żądaniem pozwu, wskazując na bezzasadne ograniczenie o nią należnego wzywającym wynagrodzenia umownego za okres pomiędzy 1 stycznia 2020 i 30 kwietnia 2020r

Odpowiadając na nie pismem z dnia 16 września 2020r., odmawiając dobrowolnej zapłaty gmina argumentowała , iż istniały podstawy do takiego ograniczenia poprzez naliczenie kary umownej za poszczególne zamknięte okresy nieprowadzenia przez powódki (...) oraz kompensaty z nim należności odpowiadających kosztom prowadzenia przez nią zastępczego (...) we wskazanym wyżej okresie.

Z informacji pochodzącej z Urzędu(...) w K. , datowanej na 15 września 2020r wynika , że strona pozwana złożyła wniosek aktualizacyjny w systemie (...) dotyczący (...) przy ul. (...) złozyła w dniu 11 lutego 2020r.

Ocenę prawną roszczenia powódek które uznał za uzasadnione w całości Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach ,które można podsumować w następujący sposób :

a/odwołując się do ustalonej w postepowaniu treści poszczególnych postanowień umowy zawartej przez strony sporu w dniu 19 grudnia 2019r., nr (...)- (...), stanął na stanowisku , że istota sporu sprowadzała się do tego czy gmina O. była uprawniona do naliczenia kary umownej spółkom wykonawcą i ograniczenia o nią wynagrodzenia należnego im za wykonywanie umowy w okresie pomiędzy 1 stycznia i 30 kwietnia 2020r.

b/ z kolei dla oceny tego zagadnienia zasadnicze znaczenie miało, zdaniem Sądu I instancji to, kto prowadził (...) przy ul (...).

Przyjął przy tym , że możliwość ograniczenia wynagrodzenia należnego, powódkom byłoby usprawiedliwione tylko wtedy gdyby pozwana udowodniła / a na niej, po myśli art. 3 kpc i 6 kc spoczywał ciężar dowodzenia okoliczności faktycznych potwierdzających taki stan rzeczy / , że prowadziła w zastępstwie spółek (...), Punkt (...) (...) nazywanego zastępczym (...).

c/ strona pozwana nie podołała temu obowiązkowi a z okoliczności ustalonych w sprawie wynika , że to powódki okresie pomierzy 1 stycznia 2020r i 30 kwietnia 2020r Punkt ten prowadziły, czynić to w sposób faktyczny , nawet mimo braku wymaganego w tym celu zezwolenia Starosty (...), ponosząc także bieżące koszty jego funkcjonowania.

Sąd I instancji zaakcentował , iż taki stan rzeczy potwierdziły także ustalenia (...) (...) Inspektora Ochrony Środowiska w K. , który w marcu 2020r , podczas oględzin nieruchomości przy ul. (...) , potwierdził prowadzenie (...) bez zezwolenia przez powódki, co było podstawą do nałożenia na Przedsiębiorstwo (...) spółkę z o. o. w K. kary administracyjnej.

Powołał się przy tym także na relacje wskazanych przez siebie świadków: P. N. , W. J. i E. M. z których wynikało , iż to pracownicy powódek zajmowali się w tym czasie na bieżąco prowadzeniem Punktu oraz przygotowaniem dokumentacji obrazującej rodzaj i ilość przyjmowanych w nim (...),

d/ podstawą orzeczenia o odsetkach ustawowych za opóźnienie od kwot cząstkowych składających się na sumę żądania głównego były normy art. 481 §1 i §2 kc .

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc , w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy. Szczegółowo przy tym wskazał jakie elementy składowe tworzą ich sumę , obciążającą przegrywającą stronę pozwaną.

W apelacji od tego orzeczenia, zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości gmina O. , w jej wniosku domagała się wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia reformatoryjnego którym powództwo zostanie oddalone w całości, a powódki obciążone kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści zaskarżonego orzeczenia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 233 §1 kpc pod postacią wadliwej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów , który to błąd spowodował nieprawidłowości części ustaleń przyjętych za podstawę oceny roszczenia powódek.

Zdaniem skarżącej gminy wada ustaleń dotyczyła nie uwzględnienia przez Sąd I instancji tego , że w warunkach nie uzyskania przez powódki zezwolenia na zbieranie (...) w ramach Punktu (...) (...) , umowa zawarta przez strony w dniu 19 grudnia 2019r przewidywała uprawnienie gminy do prowadzenia zastępczego (...) i naliczania im kary umownej za okres w którym miało ono miejsce , a także obciążenia kontrahentek kosztami związanymi z bieżącym funkcjonowaniem Punktu.

Kolejne podnoszone nieprawidłowości faktyczne dotyczyły :

- nie ustalenia , że umowa użyczenia części terenu przy ul. (...) zawarta pomiędzy skarżącą a spółką (...) służyła zapewnieniu gminie miejsca na którym miała w okresie od 1 stycznia 2020r. do 30 kwietnia 2020r. prowadzić zastępczy (...) ,

- nie ustalenia , że spółka (...) mogła , na podstawie obowiązujących wówczas przepisów, ubiegać o uzyskanie zezwolenia na zbieranie (...) w (...) jeszcze przed podpisaniem umowy z dnia 19 grudnia 2019r a to , iż powódki z takiej możliwości nie skorzystały świadczy o ich celowej w tym zakresie zwłoce, uprawniającej gminę do obciążenia ich karą umowną w związku z koniecznością prowadzenia przez nią zastępczego Punktu (...) (...).

Kolejne błędy ustaleń miał polegać na:

- nie uwzględnieniu przez Sąd I instancji , iż strona pozwana jeszcze przed zawarciem umowy z powódkami dysponowała wpisem do (...) [ Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami] - w związku z czym była uprawnioną do gromadzenia ich za pośrednictwem zastępczego (...) oraz przygotowywania dokumentacji / chociaż w formie tradycyjnej dopuszczonej jeszcze wówczas przez obowiązujące przepisy / o ilości i rodzaju przyjmowanych w ten sposób (...), co było uniemożliwione działaniem pracowników powódek , którzy w ten sposób stwarzali mylne wrażenie , że to spółki , a nie gmina prowadzą faktycznie Punkt. Powódki wykorzystywały przy tym fakt , że jego teren nie był wydzielony z obszaru nieruchomości na pozostałej części której Przedsiębiorstwo (...) spółka z o. o. prowadziła swoją działalność gospodarczą,

- ustaleniu , iż to powódki , mimo braku wymaganego zezwolenia , prowadziły (...) w okresie objętym sporem, chociaż zdaniem skarżącej, materiał dowodowy, a w szczególności relacja świadka M. K. pozwala na potwierdzenie , że było inaczej , a zaniechanie pracowników powódek a w szczególności spółki (...) było nakierowane tylko na stworzeniu pozorów takiego stanu rzeczy, dla uniknięcia obciążenia karą umowną.

- naruszenia prawa materialnego poprzez niezastosowanie :

a/ art. 3 ust.2 pkt 6 i ust 2 a ustawy z dnia 13 września 1996r O utrzymaniu czystości i porządku w gminach / DzU z 2021 poz. 888/ oraz art. 27 ust.2 pkt 1 , art. 41 ust. 1 , art. 45 ust. 1 pkt 11 i art. 175 ustawy z dnia 14 grudnia 2012r O odpadach / DzU z 2021 poz. 779 ze zm/ i konsekwencji niezasadne uznanie przez Sąd I instancji , iż możliwe jest prowadzenie (...) przez podmiot nie działający na zlecenie gminy , bez wymaganego zezwolenia na zbieranie (...),

b/ art. 236 a §1 ustawy O odpadach i nie ustalenie , że gmina mogła metodą tradycyjna / ręcznie / a nie tylko za pośrednictwem systemu (...) ewidencjonować przyjmowane w Punkcie odpady i dystrybuować jej do miejsc przetwarzania,

c/ art. 65 kc wobec nie ustalenia rzeczywistej woli stron wyrażonej w umowie z 19 grudnia 2019r oraz w umowie użyczenia części nieruchomości zawartej w dniu 31 grudnia 2019r ,

d/ art. 354 kc poprzez pominiecie kryteriów na podstawie których należało ocenić sposób wykonywania zobowiązań umownych przez strony.

Odpowiadając na apelację powódki domagały się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia strony skarżącej kosztami postępowania apelacyjnego.

W swoim stanowisku procesowym spółki odniosły się polemicznie do wszystkich zarzutów podniesionych przez gminę , aprobując zarówno ustalenia faktyczne jak i ocenę prawną ich roszczenia przyjętą przez Sąd Okręgowy

Wniosły o uzupełnienie postępowania o przeprowadzenie przed Sądem II instancji dowodów z dokumentów w postaci tzw. karty (...) / (...)/ z dnia 21 lutego 2020r oraz pisma Starostwa(...) w S. z 3 lutego 2021 r wskazując , że powołanie tych dowodów okazało się potrzebne dopiero na tym etapie sporu stron , wobec treści zarzutów apelacyjnych gminy.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej jest uzasadniony w części, proweadzac do zmiany objętego nim orzeczenia Sądu Okręgowego w sposób wskazany w punkcie 1 I- III wyroku Sadu Apelacyjnego. W pozostałym zakresie apelacja , jako niezasadna podlega oddaleniu.

Rozpoczynając jej ocenę od zarzutu procesowego naruszenia art. 233 §1 kpc i ściśle z nim związanych zarzutów dotyczących ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy , na wstępie przypomnieć należy , iż zarzut procesowy jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując, zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Z kolei skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233§1 kpc oraz wynikających z kwestionowanej oceny dowodów wytykanych nieprawidlowości ustaleń , oprócz wskazanych wyżej przesłanek generalnych, wymaga od strony wykazania na czym , w

odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona skarżąca ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustalań faktycznych , aprobować .

To, w jaki sposób strona pozwana motywuje realizację zarzutów dotyczących oceny dowodów oraz faktów ustalonych przez Sąd I instancji w większości wyklucza uznanie ich za uzasadnione. Nawet bowiem ich potwierdzenie nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia .

Odnosi się to do okoliczności dotyczących tego czy powódki prowadziły zastępczy (...) w okresie pomiędzy 1 stycznia i 30 kwietnia 2020r., czy teren przeznaczony ten Punkt (...) był czy też nie był oddzielony od pozostałej części nieruchomości przy ul. (...) w O. oraz tego czy gmina mogła samodzielnie zbierać odpady w tam usytuowanym (...) , prowadząc konieczna do tego , wymaganą przez ustawę O odpadach , dokumentację, zagospodarowywać je oraz ilu pracowników skierowała faktycznie do jego obsługi i jakie były wzajemne relacje pomiędzy osobami przebywającymi na co dzień na terenie Punktu , skierowanymi tam przez gminę lub powódki , a w szczególności Przedsiębiorstwo Usług (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialności w K..

Fakty te bowiem z punktu widzenia uprawnienia pozwanej do naliczania kary dla której podstawą jest postanowienie §9 ust.7 pkt 1 umowy stron z dnia 19 grudnia 2019r, która jako tzw.” klauzula gwarancyjna „ , zgodnie z ustępem 8 tego paragrafu obciążała powódki na rzecz gminy niezależnie od przyczyn nie rozpoczęcia lub opóźnienia w prowadzeniu przez nie Punktu (...) (...) w kwocie po 2 000 złotych, za każdy dzień , począwszy od 1 stycznia 2020r od którego były do tego , na podstawie umowy zobowiązane . Zasadnicze dla powstania uprawnienia do naliczenia tego świadczenia , było to czy powódki mogły Punkt ten prowadzić legitymując się wymaganym zezwoleniem na zbieranie w nim (...) odebranych od mieszkańców , wydanego przez Starostę (...). / to zagadnienie będzie bliżej omówione dalszej części motywów orzeczenia/.

Uznanie wskazanych zarzutów , w określonym wyżej zakresie , za nieuzasadnione powoduje , że Sąd II instancji przyjmuje za własne okoliczności w tej części oraz tej , która nie była przez stronę skarżącą podważana.

Natomiast zmienia je lub uzupełnia na skutek podzielenia niektórych spośród zarzutów faktycznych pozwanej oceniając , iż nie były to okoliczności wzajemnie kwestionowane przez strony lub wynikają z treści dokumentów , których wiarygodność nie była przez nie negowana.

Zmiana i uzupełnienie faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia przedstawia się następująco:

- integralną częścią umowy zawartej przez strony w dniu 19 grudnia 2019r , określającą bliżej zakres ich wzajemnych świadczeń był , stanowiący załącznik do niej, opis przedmiotu zamówienia [ (...) ].

Zgodnie z jego rozdziałem III , punktem 3 zatytułowanym (...) miał on być prowadzony przez gminę O. w sytuacji gdy powódki jako wykonawcy nie uzyskają przed podpisaniem umowy zezwolenia na zbieranie (...)w nim, w takim terminie aby mogły prowadzić ten Punkt , począwszy od 1 stycznia 2020. W warunkach gdyby takiego zezwolenia nie uzyskały do 30 kwietnia 2020r zamawiająca mogła rozwiązać umowę z przyczyn za które odpowiadały powódki. Wówczas Punkt miała , w tym okresie prowadzić gmina , a na podstawie ppkt 14 tej części (...) spółki w- wykonawcy miały zwrócić jej / zrefundować / udokumentowane koszty prowadzenia takiego zastępczego Punktu.

/ dowód : opis przedmiotu zamówienia k.133- 135 akt /

Powódki przed podpisaniem umowy składały wnioski do Starosty (...) o udzielenie zezwolenia na zbieranie(...)w (...).

Pierwszy z nich nosił datę wpływu 30 października 2019r. Pozostał bez nadania mu biegu z powodu wad formalnych , które nie zostały usunięte przez wnioskodawcę - Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w wyznaczonym na ten cel terminie 21 dni.

/ dowód : wniosek k. 261-269, wezwanie k. 270-271 , informacja starosty o pozostawieniu wniosku bez biegu z dnia 17 grudnia 2019 k. 272 akt /

Podobnie obarczony brakami był kolejny wniosek złożony przez spółkę (...) w dniu 16 grudnia 2019r , który wpłynął do Starostwa w dniu 20 grudnia 2020r - już po podpisaniu umowy przez strony.

Jego braki zostały uzupełnione w takim czasie , że stał się skuteczną podstawą wszczęcia procedury uzyskania zezwolenia w dniu 21 stycznia 2020r. .

/ dowód ponowny wniosek o udzielenie zezwolenia k. 286-303 akt , co do daty wszczęcia postępowania administracyjnego o wydanie zezwolenia przed Starostą (...) - okoliczność wzajemnie niekwestionowana/.

Decyzja Starosty o udzieleniu zezwolenia spółce (...) na zbieranie (...) wraz z oznaczeniem Punktu (...) (...) przy ul. (...) w O. została wydana w dniu 27 kwietnia 2020r a spółka poinformowała o jej wydaniu zamawiającą gminę w dniu 30 kwietnia 2020r

/ dowód decyzja Starosty (...) k. 161-174 akt , co do daty poinformowania gminy o jej wydaniu okoliczność wzajemnie niekwestionowana /

Strona pozwana , na podstawie korespondencji prowadzonej przez strony przed podpisaniem umowy wiedziała ,iż powódki nie mają zezwolenia na zbieranie(...)i prowadzenie (...). Mimo to zdecydowała się na podpisanie umowy z konsorcjum utworzonym przez nie.

Dla zapewnienia terenu na którym planowała w tych okolicznościach prowadzenie zastępczego (...) zawarła z Przedsiębiorstwem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K. - dzierżawcą nieruchomości przy ul. (...) w O. umowę użyczenia części jej powierzchni , na okres od 1 stycznia do 30 kwietnia 2020r.

/ w zakresie nie dysponowania przez spółki zezwoleniem w chwili podpisania umowy z 19 grudnia 2019r okoliczność wzajemnie niekwestionowana , umowa użyczenia z dnia 31 grudnia 2019 k. 181-182 akt/

Podstawą dla ustaleń faktycznych nie mogły być dowody , które powódki zgłosiły w odpowiedzi na apelację. Sąd II instancji wnioski o ich przeprowadzenie oddalił uznając , że pierwszy z nich / karta (...)/ jest spóźniony w rozumieniu art. 381 kpc , a ponadto żaden z wnioskowanych dokumentów nie jest podstawą do ustaleń istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia.

Wnioskowane przez powódki pismo Starostwa (...)w S. pochodzi od innego podmiotu aniżeli ten , który był właściwy dla rozpatrzenia wniosku spółki (...) o udzielenie zezwolenia na zbieranie (...) za pośrednictwem (...) w O.. Po wtóre nosi ono datę późniejszą aniżeli okres , który był doniosły dla oceny roszczeń powódek.

Z kolei treść karty przyjęcia (...) / powoływanej w drugim wniosku dowodowym spółek, nie prowadzi do ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia skoro dla oceny roszczenia zgłoszonego w pozwie , o czym była już uprzednio mowa fakt , który miałby być tym dokumentem potwierdzony nie ma znaczenia.

Trzeba też dostrzec , że okoliczności dotyczące tego , która ze stron w rzeczywistości prowadziła (...) w okresie pomiędzy 1 stycznia i 30 kwietnia 2020r od samego początku trwania postępowania były sporne pomiędzy nimi , a niewątpliwie możliwość skutecznego wystawienia takiej karty przez gminę stanowiło element faktyczny prowadzenia Punktu / jako zastępczego / przez pozwaną. Powódki zgłaszając wniosek o przeprowadzenie z niej dowodu na etapie postępowania apelacyjnego, nie podnosiły twierdzeń , że nie mogły z niego skorzystać w ramach postępowania przed Sądem Okręgowym. To tylko potwierdza zasadność oceny o procesowym spóźnieniu tego wniosku.

Odwołując się do w ten sposób uzupełnionych, a także w części skorygowanych przez Sąd Odwoławczy ustaleń faktycznych, przed przejściem do oceny sformułowanych przez stronę apelującą zarzutów materialnych, dla uporządkowania dalszej części motywów wskazać należy ,że :

- zgodnie z twierdzeniami obu spółek , które powołały w podstawie faktycznej powództwa i konsekwentnie podtrzymywały w tracie całego postępowania , ich roszczenie odpowiada niezasadnie ograniczonemu im przez stronę przeciwną wynagrodzeniu za zbieranie i zagospodarowanie(...)z nieruchomości (...) za okres od 1 stycznia 2020 do 30 kwietnia 2020r , które zgodnie z umową stron z dnia 19 grudnia 2019r wynosiło brutto 803 333, 33 zł miesięcznie , a było stwierdzane w kolejnych, przekazywanych gminie fakturach , począwszy od drugiego miesiąca obowiązywania umowy , nie będąc w zakresie poprawności ich wystawienia w tym co co sum w nich ujętych kwestionowane przez pozwaną gminę,

- strona przeciwna w swoim stanowisku procesowym także konsekwentnie twierdziła , że nie jest zobowiązana do zapłaty należności stwierdzonych tymi dokumentami rozliczeniowymi , w zakresie , który jest przedmiotem sporu , nie dlatego , że powódki nie wykonały w tym czasie swoich obowiązków umownych zwianych z odbiorem (...) ale dlatego , że może skutecznie przeciwstawić tym wierzytelnościom własne , także pieniężne wierzytelności , które w formie przewidzianej przez umowę stron skutecznie zostały potrącone z pretensjami (...) spółek (...). Potrącenie prowadzi do skutku umorzenia w zakresie , którego dotyczy żądanie powódek,

- strona pozwana jednoznacznie przy tym określiła podstawy własnych wierzytelności, które przeciwstawiła należnościom spółek - wykonawców wskazując, iż są to :

należność z tytułu kary umownej za okres pomiędzy 1 stycznia 2020r. i 30 kwietnia 2020r w wymiarze po 2 000zł za każdy dzień tego okresu – łącznie 242 000 złotych. [121 x 2000zł ]

Uznawała przy tym , iż podstawą naliczenia tej kary / nazywanej w umowie „klauzulą gwarancyjną” / jest fakt nie prowadzenia , mimo takiego obowiązku przez powódki w tym okresie Punktu (...) (...) , wobec nie dysponowania przez powódki wymaganego zezwolenia na odbiór takich (...)i prowadzenie (...) , które miało być udzielone przez Starostę (...).

Druga , zważywszy na rozmiar ilościowy dochodzonego pozwem świadczenia, w kwocie łącznej 32 299, 44zł , stanowi część kosztów prowadzenia tego Punktu jako

tzw. Zastępczego (...) , który pozwana była zobowiązana w tych okolicznościach prowadzić , wyręczając w tym obowiązku powódki.

Podstawą do kompensowania tych kosztów przez spółki - wykonawców było postanowienie ppkt 14 ust.3 rozdziału III , stanowiącego integralną część umowy stron, Opisu Przedmiotu Zamówienia [OPZ].

Tak zidentyfikowane podstawy roszczenia powódek oraz treść zarzutów obronnych ich oponentki procesowej pozwalają na wniosek , że istotą sporu stron było to czy gmina mogła skutecznie , w oparciu o wskazane przez siebie podstawy wierzytelności wzajemnych , nie zapłacić powódkom części wynagrodzenia za wskazany wyżej okres realizacji umowy , o którą toczy się spór. [ kwota 274 299,44zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od sum cząstkowych i terminów wskazanych w żądaniu pozwu]

Weryfikując tę istotę przez pryzmat sformułowanych przez pozwaną w apelacji zarzutów materialnych , wskazać na wstępie trzeba , że żaden z nich nie odnosi się wprost do drugiego źródła wierzytelności gminy , czyli sumy odpowiadającej części kosztów prowadzenia / obsługi - jak to ujmowała w notach księgowych jednostka organizacyjna strony pozwanej Zakład usług (...)/ zastępczego (...) .

Wobec tego wystarczy , oceniając zasadność stanowiska strony pozwanej powiedzieć , że zgodnie z powoływanym postanowieniem ppkt 14 ust. 3 Rozdziału III OPZ pozwana mogła się ubiegać o zwrot przez powódki jedynie takich kosztów , które zostaną udokumentowane jako rzeczywiście poniesione na ten cel. Tymczasem poza ujęciem ich w w wyodrębnionych pozycjach not księgowych , fakt ich rzeczywistego poniesienia i skali nie został powódkom przedstawiony w sposób pozwalający na ich weryfikację / por. dla przykładu k. 79 akt /

Także w tracie procesu mimo jednoznacznego stanowiska powodowych spółek, kwestionującego tę wierzytelność tak co do zasady [(...) i (...) konsekwentnie twierdziły , iż to one w sposób faktyczny prowadziły Punkt przy ul. (...) w okresie objętym sporem , nawet mimo braku zezwolenia na zbieranie (...) za jego pośrednictwem a gmina nie ponosiła żadnych związanych z tym kosztów ] jak i co do wysokości strona pozwana nie przedłożyła żadnych innych dokumentów obrazujących tego koszty.

Nie można też tracić z pola widzenia tego , że spór stron dotyczył także tego ilu pracowników gmina skierowała do obsługi Punktu i jaka była ich rzeczywista rola i zakres zadań wobec podejmowania podobnych czynności , [ których część się wręcz wzajemnie dublowała] , na miejscu przez pracowników spółki (...).

Gmina nie złożyła również wniosku o opinię biegłego odpowiedniej specjalności przedmiotem której byłoby stwierdzenie jak kształtował się przeciętny koszt prowadzenia takiego Punktu w czasie istotnym z punktu widzenia rozstrzygnięcia.

Dowód taki, w opisanej sytuacji procesowej , należy uznać za niezbędny. Brak aktywności dowodowej strony pozwanej idącej w tym kierunku , tym bardziej uzasadnia wniosek zgodnie z którym nie dowiodła w postępowaniu , iż koszty te wskazane w kolejnych notach obciążeniowych wystawionych w jej imieniu przez (...) w wymiarach istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia / co do kwoty łącznej 32 299,44 zł / rzeczywiście zostały przez nią poniesione.

Oceniając istnienie podstaw drugiej z wierzytelności pozwanej gminy , która miała wynikać z jej uprawnienia do naliczenia kary umownej powódkom za nieprowadzenie (...) w okresie pomiędzy 1 stycznia 2020r i 30 kwietnia 2020r / kwota 242 000zł / powiedzieć na wstępie należy , iż ma rację skarżąca gdy podnosząc zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy wskazanych przez nią norm ustaw O utrzymaniu porządku i czystości w gminach oraz O odpadach , kwestionuje jego stanowisko zgodnie z którym nie gmina , a powódki faktycznie prowadziły Punkt (...) (...) przy ul. (...) w O., mogąc to robić mimo , iż nie dysponowały administracyjnym zezwoleniem na zbieranie (...). A taka sytuacja wykluczała uprawnienie pozwanej do obciążania powódek karą za każdy dzień nieprowadzenia przez powódki tego Punktu.

Powołane w zarzucie materialnym normy ustaw z dnia 13 września 1996r O utrzymaniu czystości i porządku w gminach [ jedn. tekst DzU z 2023 poz. 1496] oraz z dnia 14 grudnia 2012r O odpadach [ jedn. tekst DzU z 2022 poz. 699] /w zakresie powołania ust. 2a art. 3 pierwszej z nich niewątpliwie doszło do oczywistej omyłki pisarskiej/ jednoznacznie wskazują , iż to gmina jako zadanie własne ma obowiązek stworzyć warunki dla utrzymania porządku i czystości na swoim obszarze a jednym z nich jest utworzenie co najmniej jednego , stacjonarnego Punktu (...) / art. 3 ust 2 pkt 6 oraz ust. 2 b ustawy z dnia 13 września 1996r /.

Zbieranie (...) , w tym prowadzenie takiego Punktu wymaga zezwolenia wydanego w formie decyzji administracyjnej , w zależności od ich rodzaju, przez marszałka województwa lub właściwego starostę.

Z tego obowiązku zwolniona jest . mi.in. gmina lub gminy jeżeli taka zbiórkę i (...) samodzielnie prowadzą /argumenty z art. 27 ust.2 pkt 1 , art. 41 ust. 1 i 2 oraz 45 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 14 grudnia 2012r./

Odwołując się do ustaleń dokonanych w sprawie wskazać należy , że podpisując umowę z dnia 19 grudnia 2019r żadna z powódek nie dysponowała zezwoleniem na zbieranie (...) , a w konsekwencji ani (...) ani (...) (...)nie mogły prowadzić , począwszy od 1 stycznia 2020r Punktu (...) (...).

Z ustaleń tych wynika również , że jedna ze spółek tworzących konsorcjum wykonawcze- Przedsiębiorstwo (...) spółka z o. o. w K. wystąpiła z wnioskiem do Starosty (...) o wydanie takiego zezwolenia ale uczyniła to dopiero na trzy dni przed podpisaniem umowy przez strony bo 16 grudnia 2019r a sam wniosek wpłynął do organu administracyjnego w dniu 20 grudnia 2020r.

Z usateleń tych wynika również , że powódki informowały gminę w korespondencji datowanej na 13 grudnia 2019r. , że takiego zezwolenia nie maja i nie będą wobec tego w stanie rozpocząć prowadzenia (...) począwszy od 1 stycznia 2020r.

W tych okolicznościach bez znaczenia dla oceny czy strona pozwana była uprawniona do naliczania kary umownej za każdy dzień nie prowadzenia przez powódki (...) w okresie pomiędzy 1 stycznia i 30 kwietnia 2020r pozostaje to , czy spółki w sposób faktyczny prowadziły Punkt przy ul. (...) .Nawet gdyby tak było byłoby ono działanie niegodne z prawem. nielegalnym.

Zatem prima facie należałoby potwierdzić dysponowanie przez gminę uprawnieniem do naliczenia powódkom kary umownej za cały okres w którym (...) (...) i (...) nie prowadziły (...) w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami dotyczącymi sposobu zbierania i zagospodarowywania (...), tym bardziej , że zgodnie z nimi , a także postanowieniami umowy stron sytuacja ta rodziła po stronie pozwanej obowiązek prowadzenia Punktu zastępczego.

Tak jednak nie jest , a gmina w ocenie Sądu Apelacyjnego, była uprawnioną do naliczenia tej kary jedynie za okres trzydziestu dni kwietnia 2020r w łącznej kwocie 60 000zł [ 30 dni x 2 000zł ].

Jak już wskazano wyżej , strona pozwana jako zamawiająca, jeszcze przed podpisaniem umowy z powódkami , najpóźniej w dniu 13 grudnia 2019r wiedziała ,że nie dysponują one zezwoleniem administracyjnym na zbieranie (...) a tym samym , iż nie będą w stanie prowadzić Punktu (...) (...) , począwszy od 1 stycznia 2020r. Nie było też jasne czy w ogóle i kiedy taką decyzję uzyskają , tym bardziej , że było stronie pozwanej także wiadome , że wcześniejszy wniosek o jego uzyskanie został pozostawiony bez biegu z powodu nieusunięcia braków formalnych / na te okoliczności pozwana powoływała się wprost w stanowisku procesowym zawartym w odpowiedzi na pozew/.

Tę wątpliwość powinien pogłębić fakt ,że (...) złożyła [ kolejny ] wniosek na trzy dni przed datą umowy.

Pomimo to gmina zdecydowała się na zawarcie umowy z wykonawcami , którzy przyjemniej części obowiązków z niej wnikających nie mogli zrealizować, w tym w jakimkolwiek zakresie tych , które były związane z prowadzeniem (...) z zaniechaniem w zakresie którego to obowiązku łączyła się podstawa do naliczenia kary umownej określonej w postanowieniu §9 ust7 pkt 1 umowy stron.

Ten brak należytej staranności po stronie zamawiającej i nie podjęcie w odpowiednim czasie żadnych kroków zmierzających do tego aby przed podpisaniem umowy powódki legitymowały się zezwoleniem na zbieranie (...) albo rezygnacji z jej zawarcia , wyklucza uznanie, że kara umowna jest gminie należna za cały okres za który pozwana ją naliczyła spółkom wykonawcom.

Z drugiej strony niewątpliwie także powódki , w opisany sposób działając i wszczynając zbyt późno procedurę uzyskania zwolnienia także nie postępowały wobec kontrahentki z taką starannością jakiej wymagał zawodowy charakter ich działalności jako podmiotów gospodarczych.

Nie realizowały tym samym swojego zobowiązania umownego w taki sposób jak tego wymaga norma art. 354 kc , a w szczególności wynikająca z niej reguła współdziałania kontrahentów przy wykonywaniu zobowiązania.

Biorąc to pod rozwagę , Sąd II instancji ocenia , że kara umowna jest stronie pozwanej należna za okres nie prowadzenia (...) przez powódki , w którym podejmując czynności w sposób staranny , wymagany od profesjonalistów na rynku takich usług i zgodny z obowiązującymi przepisami , w normalnym ich biegu mogły takim zezwoleniem już legitymować się i prowadzić Punkt.

Z faktów ustalonych w postępowaniu wynika , że złożony przez powódki , a formalnie przez spółkę (...) wniosek do Starosty (...) o udzielenie zezwolenia, po usunięciu jego braków formalnych stał się podstawą wszczęcia postepowania administracyjnego w dniu 21 stycznia 2020r. Decyzja udzielająca zezwolenia na zbieranie (...) w (...) przy ul. (...) w O. została wydana w dniu 27 kwietnia tego roku , a o jej treści gmina została powiadomiona przez jej adresata 30 kwietnia 2020r.

Zatem uzasadnione jest przyjęcie , iż postępowanie administracyjne w normalnym biegu spraw, od skutecznego złożenia wniosku , któremu organ administracyjny mógł nadać bieg do jego zakończenia trwało 13 tygodni.

Przy założeniu , że wniosek o wydanie zezwolenia zostałby złożony w sposób prawidłowy już 20 grudnia 2019 r / kiedy wpłynął do Starostwa / nie będąc obarczony brakami formalnymi , a powódki musiały wiedzieć jakie są jego wymogi , skoro już wcześniej , co też wynika z ustaleń , wniosek taki składały , decyzja obejmująca zezwolenie mogła być wydana najpóźniej w końcu marca 2020r. Uwzględniwszy czas na jej doręczenie wnioskodawcy , od początku kwietnia tego roku spółki mogły się nim dysponować i prowadzić zbiórkę (...) za pośrednictwem (...) w lokalizacji przy ul. (...).

Stąd usprawiedliwionym jest stanowisko zgodnie z którym strona pozwana była uprawniona do naliczenia im kary umownej za nieprowadzenie tego Punktu przez okres 30 dni kwietnia 2020r w łącznej kwocie 60 000zł i potrącając ją z wynagrodzeniem umownym spółek za ten miesiąc, ograniczyć je w tym wymiarze.

Trzeba jeszcze dla porządku dodać , że bez znaczenia dla takiego stanowiska pozostaje podnoszona przez stronę apelującą okoliczność , że powódki mogły złożyć taki wniosek wcześniej aniżeli to faktycznie uczyniły.

Formułując ten argument strona pozwana nie uwzględnia , iż decydowała o treści umowy z 19 grudnia 2019r , podpisanej w wyniku procedury przetargowej na wyłonienie wykonawcy zamówienia publicznego , nie ujmując w niej ujęła wymogu dysponowania przez wykonawcę , w dacie jej zawierania decyzją zezwalającą na zbieranie (...) w (...).

Aprobowała stan jego braku po stronie powódek , który nie był dla niej przeszkodą do związania się z nimi umową z dania 19 grudnia 2019r. W tej sytuacji nie może zarzucać skutecznie wykonawcom zbyt późnego złożenia wniosku o wydanie decyzji administracyjnej , na konsekwencjach takiego stanu opierając podstawę do obciążenia kontrahentek karą umowną , w pełnym , przyjętym przez siebie wymiarze, będącym pochodną okresu nie prowadzenia przez nie w sposób zgodny z prawem Punktu gromadzenia (...).

Zaprezentowane stanowisko wyklucza uznanie pozostałych zarzutów materialnych za usprawiedliwione i prowadzi do zmiany zaskarżonego wyroku w sposób wskazany w pkt 1 I i II orzeczenia zmieniającego przy uznaniu , że w zakresie żądania zapłaty kwoty 60 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 czerwca 2020r do dnia zapłaty , roszczenie powódek nie jest uzasadnione.

Kwota ostatecznie uznana za należną obu spółkom została zasądzona na ich rzecz łącznie albowiem brak było podstaw do oceny , iż są w tym zakresie wierzycielkami solidarnymi wobec strony przeciwnej.

Solidarny charakter tego uprawnienia nie wynika bowiem ani z przepisu ustawy ani z umowy stron , która jest źródłem należnego im świadczenia.

Także umowa konsorcjum zawarta przez powódki w dniu 3 września 2019r / por. k. 347-350 akt / nie jest podstawa dla potwierdzenia takiego jego charakteru. Umowa ta w pkt 4 określa jako solidarną jedynie odpowiedzialność konsorcjantów wobec zamawiającego.

Zmiana orzeczenia Sądu I instancji objęła także rozstrzygniecie o kosztach procesu.

Sad odwoławczy , stosując art. 100 kpc uwzględnił proporcję skali w jakiej powódki wykazały swoje roszczenie i w której gmina skutecznie się przed nim obroniła

Proporcja ta 78 % : 22% .

Ponieważ powódki poniosły ogółem tytułem tych kosztów kwotę 24 532 zł [ opłata od pozwu , opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika – adwokata reprezentującego obydwie spółki ] , a gmina O. kwotę 10 800zł tytułem wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika , po odniesieniu ich do przyjętej proporcji i wzajemnej kompensacie, na rzecz powódek z tego tytułu została zasądzona kwota różnicy w wysokości 16 759 zł / pkt 1 III orzeczenia zmieniającego./

Z podanych przyczyn , w częściowym uwzględnieniu apelacji strony pozwanej Sąd II instancji orzekł reformatoryjnie na podstawie art. 386 §1 kpc , w pozostałej części oddalając ją na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 100 kpc w zw z art. 391 §1 kpc ,stosując tę samą co uprzednio proporcję oraz uwzględniając , iż koszty tego etapu sporu , to po stronie skarżącej kwota łączna 21 816 zł , a powódek 8 100zł

Po wzajemnym skompensowaniu tych należności , na rzecz obu spółek została zasądzona z tego tytułu od przeciwniczki procesowej kwota 1518 zł.[ 6318 zł – 4800 zł ].