Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2023 roku w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko B. Ł. i K. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 4 stycznia 2023 roku, sygn. akt (...)

oddala apelację;

przyznaje radcy prawnej A. G. kwotę 1992 zł 60 gr (tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt groszy) za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych w postępowaniu odwoławczym, którą nakazuje wypłacić z niewykorzystanej zaliczki nr (...), podlegającej zwrotowi na rzecz powoda zgodnie z punktem 4. wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 4 stycznia 2023 roku.

I AGa 36/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 stycznia 2023 roku Sąd Okręgowy w Lublinie:

utrzymał w mocy w części nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Lublinie w sprawie o sygn. (...), tj. co do zasądzonej na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. od pozwanych solidarnie kwoty 11 250 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 marca 2018 roku do dnia zapłaty oraz co do kwoty 1 062 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz uchylił nakaz zapłaty w pozostałej części i w tym zakresie oddalił powództwo;

przyznał na rzecz radcy prawnego A. G. kwotę 2 656, 80 zł za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych, która obejmuje należny podatek VAT, którą nakazał wypłacić z zaliczki zaksięgowanej za nr (...).

nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 3 373, 38 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty od zarzutów;

nakazał zwrócić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 2 743, 20 zł tytułem części niewykorzystanej zaliczki nr (...).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące bezsporne ustalenia Sadu Okręgowego:

Pozwany B. Ł. zawarł w dniu 1 sierpnia 2011 roku z powodem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. umowę leasingu operacyjnego, w ramach której finansujący zobowiązał się nabyć i przekazać pozwanemu (...) do odpłatnego korzystania w okresie od 1 sierpnia 2011 roku do 1 sierpnia 2015 roku (podstawowy okres umowy). Strony ustaliły wartość początkową przedmiotu leasingu na kwotę 65 722 zł. Pozwany zobowiązał się płacić na rzecz powoda opłaty leasingowe w wysokości i terminach wskazanych w załączniku nr(...)do umowy (harmonogram płatności). Po upływie podstawowego okresu umowy pozwany miał prawo do nabycia przedmiotu leasingu za cenę równą kwocie 2 497, 43 zł plus podatek VAT pod warunkiem wywiązania się z wszystkich zobowiązań wynikających z umowy a w szczególności opłacenia opłat leasingowych. Termin na skorzystanie z prawa nabycia przedmiotu umowy leasingu strony ustaliły na 7 dni od zakończenia podstawowego okresu umowy.

W dniu 5 sierpnia 2011 roku pozwany odebrał przedmiot umowy leasingu.

W aneksie nr (...) do tej umowy strony ustaliły zasady ubezpieczenia pojazdu.

Na zabezpieczenie roszczeń powoda z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy leasingu, pozwany wystawił weksel gwarancyjny in blanco, poręczony przez K. Ł., który powód miał prawo wypełnić w każdym czasie na sumę wierzytelności przysługującej z tego tytułu od pozwanego oraz opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania, informując o tym korzystającego i poręczyciela listem poleconym nadanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności, deklarację do weksla podpisała jako poręczyciel K. Ł..

Pismem z dnia 23 maja 2012 roku powód zwrócił się do pozwanego z informacją o podwyżce podstawowych stóp procentowych NBP, przez co podniesiona została także wysokość opłat leasingowych, obowiązujących pozwanego, wymagalnych od dnia 1 czerwca 2012 roku. Do pisma załączony został obowiązujący harmonogram opłat.

Według zapisów Ogólnych Warunków Umowy Leasingu Operacyjnego, z dniem wygaśnięcia umowy – z wyjątkiem jej wygaśnięcia wskutek utraty (w tym kradzieży) przedmiotu leasingu, względnie z dniem rozwiązania umowy, korzystający zobowiązany jest bezzwłocznie zwrócić przedmiot leasingu wraz ze wszelkimi dokumentami na miejsce wskazane przez finansującego. W razie opóźnienia zwrotu w stosunku do terminu pisemnie wyznaczonego przez finansującego, korzystający zobowiązany był do uiszczenia kary umownej w wysokości 1% wartości przedmiotu leasingu za każdy dzień opóźnienia (k. 108).

Pismem z dnia 23 czerwca 2015 roku powód poinformował pozwanego, że zbliża się termin wygaśnięcia umowy leasingu, wobec czego ma on możliwość skorzystania z opcji wykupu, której warunkiem jest przesłanie na adres siedziby powoda wniosku o wykup, spłata wszelkich zobowiązań umownych oraz zapłacenie odsetek karnych 34, 88 zł i zapłata kwoty wykupu w wysokości 3 071, 84 zł brutto. Powód wskazał pozwanemu miejsce zwrotu samochodu po wygaśnięciu umowy.

Kolejnym pismem z dnia 2 września 2015 roku powód przypomniał, ze umowa leasingu wygasła w dniu 1 sierpnia 2015 roku a pozwany nie skorzystał w terminie z opcji wykupu i nie zwrócił przedmiotu leasingu co powoduje konieczność zapłaty kary umownej. Powód wskazał na zaległości pozwanego także z tytułu innej umowy zawartej z (...) S.A., wobec czego zaproponował polubowne zamkniecie rozliczenia obydwu umów na wskazanych warunkach oraz zobowiązał pozwanego do zwrotu samochodu F. (...).

W ramach czynności zleconych przez powoda Z. P. do odbioru samochodu F. (...) od pozwanego, w dniu 22 października 2015 roku tenże udał się do miejsca siedziby firmy pozwanego w (...) i ustalił na miejscu, że rodzina pozwanego przeprowadziła się 3 miesiące temu do N.a dom został sprzedany, pozwany pozostawił wiele długów. Ze Z. P. skontaktował się telefonicznie pozwany informując, że przebywa w A., na żądanie zwrotu pojazdu oświadczył, że go nie zwróci zapewniając, że chce spłacić zobowiązania finansowe ale potrzebuje czasu. Także w dniu 23 października 2015 roku pozwany w rozmowie telefonicznej poinformował, że chce sprawę załatwić polubownie ale bez zwracania pojazdu.

Wyrokiem z dnia 21 października 2016 roku Sąd Rejonowy w G.nakazał pozwanemu wydanie powodowi samochodu F. (...), wraz z kluczami do niego i dowodem rejestracyjnym. Postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tego tytułu zostało umorzone z powodu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Powód wypełnił weksel gwarancyjny wystawiony przez pozwanego i poręczony przez K. Ł. na kwotę 101 217, 48 zł z data płatności 8 marca 2018 roku i miejscem płatności w G.. Pismem z dnia 27 lutego 2018 roku powód wezwał pozwanych do wykupienia weksla w terminie do 8 marca 2018 roku, co nie nastąpiło.

Na dzień wygaśnięcia umowy, dłużna kwota od pozwanych składała się z: 126, 55 zł 47 raty leasingowej, 1632, 74 zł jako 48 raty, 1632, 54 zł jako 49 raty, łącznie 3 391, 83 zł. Pozwany zapłacił w ramach opłat leasingowych kwotę 61 386, 17 zł, z łącznej kwoty zobowiązania 64 778 zł oraz zapłacił opłatę leasingową w kwocie 13 801, 62 zł.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w części.

Jako podstawę żądania wskazał art. 483 §1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). § 2. dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Sąd wyjaśnił, że celem kary umownej jest naprawienie szkody, wynikłej z niewykonania albo nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, przy czym z art. 484 k.c. wynika, że wysokość poniesionej szkody pozostaje bez znaczenia dla obowiązku zapłaty kary umownej. Przesłanką zapłaty kary umownej jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

W niniejszej sprawie pozwany nie wykonał zobowiązania wynikającego z zawartej z powodem umowy, a dotyczącej zwrotu przedmiotu leasingu w terminie 7 dni do daty wygaśnięcia umowy, tj. 1 sierpnia 2015 roku i nie skorzystał z opcji wykupu. Z ustaleń w sprawie wynika, że pozwany z uwagi na nadmierne zadłużenie latem 2015 roku zmienił miejsce zamieszkania (przeprowadził się poza granice Polski) oraz poinformował w dniu 22 października 2015 roku, że nie wyda pojazdu powodowi oraz w dalszym ciągu chce skorzystać z opcji wykupu.

Sąd Okręgowy zważył, że spełnione zostały przesłanki naliczenia kary umownej przez powoda, skoro pozwany nie wykonał zobowiązania wynikającego z zawartej umowy, zaś nie przemawiały za tym żadne obiektywne przyczyny, zwalniające go z tego zobowiązania. Nie jest takim obiektywnym argumentem ucieczka przez długami. W niniejszej sprawie powód wykazał okoliczność nienależytego wykonania umowy przez pozwanego, a pozwany nie wykazał okoliczności zwalniających go z odpowiedzialności wobec powoda. Rozważając ustalenia umowne, stanowiące podstawę żądania zapłaty kary umownej Sąd zważył, że według zapisów Ogólnych Warunków Umowy Leasingu Operacyjnego, w razie opóźnienia zwrotu przedmiotu leasingu w stosunku do terminu pisemnie wyznaczonego przez finansującego, korzystający zobowiązany był do uiszczenia kary umownej w wysokości 1% wartości przedmiotu leasingu za każdy dzień opóźnienia. Powód wskazał, że za okres od 8 sierpnia 2018 roku do 26 lutego 2018 roku kara umowna wynosi ponad 560 000 zł, przyjmując 1 % wartości przedmiotu leasingu za każdy dzień opóźnienia, przy czym powód ograniczył tą kwotę do 101 217, 48 zł za brak zwrotu auta przez 2,5 roku, co odpowiada stawce dziennej 110 zł. Wskazał jednocześnie, że dzienna stawka wynajmu pojazdu to około 150 zł, ale z uwagi na represyjną funkcję kary powinna być ona podwojona, jednak kwota żądna jest niższa niż średnia rynkowa wartość możliwego do uzyskania czynszu.

Mając na uwadze powyższe, Sad rozważył, czy umowne zastrzeżenie kary w umowie leasingu jest ważne, gdyż w doktrynie i orzecznictwie sporna jest dopuszczalność zastrzeżenia kary umownej za zwłokę w wykonaniu zobowiązania w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, bez określenia końcowego terminu naliczania kary umownej ani jej kwoty maksymalnej, co mogłoby być sprzeczne z zapisem art. 483 k.c. i mogłoby prowadzić do powstania po stronie pozwanego zobowiązania niekończącego się (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2015 r., IV CSK 687/14, uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9.12.2021 r. , III CZP 16/21, Legalis, z dnia 9.12.2021 r., III CZP 26/21 ). Zważając na racje dotyczące tak ukształtowanego zastrzeżenia kary umownej, nie można według Sadu I instancji nie brać pod uwagę propozycji doktryny i orzecznictwa, dotyczącej ograniczenia obciążenia dłużnika karą umowną takimi instrumentami, jak miarkowanie, czy przedawnienie. Przy czym na szczególną uwagę w zakresie powyższych rozbieżności zasługuje stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 czerwca 2017 r., sygn. IV CSK 525/16, Legalis, gdzie wskazano na tle stanu faktycznego kary umownej za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,5 % wynagrodzenia za każdy dzień zwłoki, że strony wskazały podstawy wyliczenia kwoty kary umownej w sposób pozwalający na ustalenie jej maksymalnej kwoty, co wywiedziono z możliwości wykazania przez dłużnika, że w istocie stan nienależytego wykonania umowy przekształcił się w stan jej niewykonania w dacie wcześniejszej, tj. gdy na podstawie okoliczności faktycznych konkretnej sprawy wierzyciel mógł uznać, że dłużnik nie wykona zobowiązania.

Mając na uwadze tą koncepcję, pozwalającą na uznanie za dozwolone prawnie zastrzeganie kary umownej w wysokości 1% wartości przedmiotu leasingu za każdy dzień opóźnienia, bez ograniczania wysokości kary umownej kwotowo czy datą końcową, Sąd zważył, że w niniejszej sprawie stan opóźnienia ustał w dniu 22 października 2015 roku, gdy pozwany poinformował umocowanego przez powoda do odbioru pojazdu, że go nie wyda. Tym samym, także w niniejszej sprawie można uznać, że stan nienależytego wykonania umowy przekształcił się w stan jej niewykonania, wyłączający uprawnienie do dalszego naliczania kary umownej, wobec czego zasadny okres ich naliczania w niniejszej sprawie trwał od 8 sierpnia 2015 roku do 22 października 2022 roku, czyli przez okres 75 dni.

Kolejno Sąd rozważył zarzut pozwanych rażącego wygórowania kary umownej w oparciu o art. 484 k.c. § 1. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. § 2. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy uznał, że kara umowna w wysokości 1% wartości przedmiotu leasingu za każdy dzień opóźnienia w zwrocie pojazdu, jest rażąco wygórowana już w dacie jej zastrzeżenia, skoro pozwalałaby po upływie 100 dni uzyskać przez powoda kwotę stanowiącą równowartość zakupu przedmiotu leasingu. Zważył przy tym, że na datę wygaśnięcia umowy, tj. 1 sierpnia 2015 roku, pozwany uregulował na rzecz powoda 61 386, 17 zł, z łącznej kwoty zobowiązania 64 778 zł oraz zapłacił pierwszą opłatę leasingową w kwocie 13 801, 62 zł. Nie zapłacił zaś kwoty 3 391, 83 zł opłat leasingowych i kwoty wykupu w wysokości 3 071, 84 zł brutto, aby nabyć własność pojazdu, będącego przedmiotem umowy leasingu. Tym samym, aczkolwiek kara umowna nie jest ustawowo skorelowana z wysokością doznanej szkody, jednak w tym przypadku po stronie powoda nie jest ona znaczna, zwłaszcza że 22 października 2015 roku wiedział on, że przedmiot umowy leasingu nie zostanie wydany, zaś kwota zapłacona przez pozwanego rekompensuje jego wartość. Sąd zważył, że w doktrynie wskazuje się na wypracowane kryteria miarkowania kary umownej jako rażąco wygórowanej w odniesieniu do wysokości ewentualnego odszkodowania wobec poniesionej szkody, pobudek strony, stopnia winy, wysokości kary do wartości całego świadczenia (por. W. Borysiak w komentarzu pod red. K. Osajdy do art. 484 kodeksu cywilnego, Legalis). W niniejszej sprawie, Sąd przyjął kwotę wskazaną przez powoda dziennej stawki wynajmu pojazdu na 150 zł i okres opóźnienia w jego wydaniu na 75 dni, co daje kwotę zasądzoną w punkcie 1 wyroku – 11 250 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 marca 2018 roku na podstawie art. 481 k.c. Przy czym odpowiedzialność za to zobowiązanie pozwanej wynika z poręczenia udzielonego w deklaracji wekslowej i normuje ją art. 881 k.c. wobec oceny roszczenia powoda na tle stosunku podstawowego, po złożeniu zarzutów od nakazu zapłaty przez pozwanych.

Niezależnie od powyższego wyliczenia wysokości kary umownej w odniesieniu do okresu opóźnienia w wykonaniu zobowiązania (75 dni), w ocenie Sądu Okręgowego kwota 11 250 zł spełniłaby swoje funkcje także w odniesieniu do okresu wskazanego przez powoda 2,5 roku, gdyż jej miarkowanie jako rażąco wygórowanej na tle okoliczności sprawy nie pozwala na zasądzenie kwoty w wysokości żądanej przez powoda.

Wobec powyższego, uwzględniając częściowo roszczenia powoda, Sąd Okręgowy na podstawie art. 493 § 4 k.p.c., utrzymał w mocy w części nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Lublinie w sprawie o sygn. (...), tj. co do zasądzonej na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. od pozwanych solidarnie kwoty 11 250 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 marca 2018 roku do dnia zapłaty oraz co do kwoty 1 062 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz uchylił nakaz zapłaty w pozostałej części i w tym zakresie oddalił powództwo.

Rozstrzygnięcie powyższe o kosztach procesu wynikało z art. 100 k.p.c., zaś pozostałe rozstrzygnięcia o kosztach Sąd uzasadnił treścią § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018, poz, 536), art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. i art. 84 tej ustawy.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w części co do pkt 1 w zakresie uchylającym nakaz zapłaty co do kwoty 89 967,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 marca 2018r. do dnia zapłaty i w tym zakresie powództwo oddalającym oraz co do pkt 3 z uwagi na zaskarżenie wyroku w całej części dotyczącej uchylonego nakazu zapłaty i oddalającej powództwo. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. Naruszenie prawa materialnego tj. art. 483§1 k.c. w zw. z art. 484 § 2 k.c. polegające:

-na ich niewłaściwym zastosowaniu i uznaniu, że naliczenie przez powoda kary umownej od dnia 23 października 2015r. do 26 lutego 2018r. było błędne (co stanowiło również podstawę do oddalenia powództwa) z uwagi na to, że pozwany poinformował osobę umocowaną przez powoda w dniu 22 października 2015r. (tylko i wyłącznie do odbioru pojazdu, a nie odbioru oświadczeń woli skutkujących bezpośrednio u powoda), że pojazdu nie wyda, a tym samym ustał stan nienależytego wykonania zobowiązania i przekształcił się w stan niewykonania zobowiązania, który to zdaniem Sądu stanowi okoliczność prowadzącą do trwalej nieskuteczności roszczenia powoda, podczas gdy kara umowna została zastrzeżona na wypadek opóźnienia w zwrocie przedmiotu umowy po jej zakończeniu, powód nigdy nie zwolnił pozwanego z tego obowiązku, podjął bezpośrednie czynności prawne w celu zrealizowania tego roszczenia, zaś samo oświadczenie dłużnika, że nie wykona zobowiązania nie oznacza, że nie można go do tego przymusić. Sąd I Instancji pominął fakt, że powód legitymuje się prawomocnym i nieprzedawnionym wyrokiem nakazującym pozwanemu wydanie pojazdu, co oznacza, że pozwany jest cały czas zobowiązany do zwrotu przedmiotu umowy i jego oświadczenia w tym zakresie nie mają żadnego skutku prawnego, zaś sama kara nie może zastąpić spełnienia świadczenia, gdyż stanowi roszczenie odszkodowawcze związane z brakiem zwrotu pojazdu przez cały czas takiego stanu, na którego koniec pozwany ma wpływ poprzez wydanie powodowi auta.

- na ich niewłaściwym zastosowaniu i oddaleniu roszczenia z tytułu kary umownej z uwagi na brak szkody po stronie powoda (co przejawiać się miało w uregulowaniu na rzecz powoda kwoty 61 386,17 zł z tytułu opłat leasingowych, co rekompensuje rzekomo jego wartość, chociaż strony były związane umowa leasingu operacyinego, kiedy dochodzi do zwrotu pojazdu, a nie leasingu finansowego, w której celem jest przeniesienie prawa własności na korzystającego), podczas gdy brak zwrotu pojazdu nie tylko powoduje u powoda brak składnika majątkowego, jakim jest pojazd, ale trwały brak możliwość czerpania zysków, jakie powód mógłby osiągać oddając pojazd w najem czy leasing, zatem niewątpliwie powód dalej ponosi szkodę - przy jednoczesnej możliwości zakończenia przez pozwanego tego stanu zwrotem pojazdu zgodnie z obowiązkiem umownym i realizacją ww wyroku nakazującego

- na ich niewłaściwym zastosowaniu i miarkowaniu kary umownej jako rażąco wygórowanej przyrównując ją do wartości pojazdu, podczas gdy wysokości kary umownej z tytułu opóźnienia w zwrocie pojazdu nie można przyrównywać ani do wartość pojazdu ani wysokości raty leasingowej z uwagi na charakter umowy leasingu, ale wysokości czynszów i to dziennych.

Powód wniósł o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku co do pkt I poprzez zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda dalszej kwoty 89 967,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 marca 2018 r. do dnia zapłaty oraz zmianą w zakresie zasądzonych w tym punkcie kosztów procesu

2. zmianę pkt 3 wyroku w zakresie nakazu ściągnięcia na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Lublinie od powoda kwoty 3 373,38 zł z uwagi na żądanie zmiany wyroku w części uchylającej nakaz zapłaty i oddalającej powództwo

ewentualnie

na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

Nadto wniósł o: obciążenie pozwanego kosztami postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwani (reprezentowani przez kuratora) wnieśli o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym materiale dowodowym. Jak zauważył Sąd Okręgowy są one bezsporne – powód w apelacji ich nie kwestionuje.

Sąd Apelacyjny podziela także ocenę prawną Sądu Okręgowego, w tym, że zastrzeganie kary umownej w wysokości 1% wartości przedmiotu leasingu za każdy dzień opóźnienia w zwrocie przedmiotu leasingu jest co do zasady dopuszczalne, ale mamy do czynienia z sytuacją, w której stan nienależytego wykonania umowy przekształcił się w stan jej niewykonania, wobec czego kara umowna za opóźnienie winna być naliczona jedynie do momentu, gdy stało się oczywiste, że dłużnik nie zwróci pojazdu. Zarzut apelacji naruszenia art. 483 §1 k.c. nie zasługuje na uwzględnienie.

Należy podkreślić, że powód dochodzi kary umownej za opóźnienie w zwrocie przedmiotu leasingu (czyli za nienależyte wykonanie zobowiązania), a nie za brak zwrotu przedmiotu leasingu (niewykonanie zobowiązania). Natomiast w orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że kara umowna za zwłokę nie może rodzić zobowiązania niekończącego się, do czego zmierza skarżący. Musi wystąpić limit co do wysokości, terminu, bądź należy ją ograniczyć stosując inne instrumenty, co wyjaśnił Sąd Okręgowy odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Jedną z takich sytuacji, która skutkuje ustaniem uprawnienia do naliczania kary umownej za zwłokę jest przekształcenie stanu nienależytego wykonania umowy w stan niewykonania umowy, W tym względzie Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje argumentację Sądu Okręgowego opartą na uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego w sprawie IV CSK 525/16.

Wbrew wywodom apelacji w sprawie IV CSK 525/16 bynajmniej nie doszło do rozwiązania umowy w drodze konsensusu stron, co wprost wskazał Sąd Najwyższy. Natomiast sytuacja w niniejszym przypadku jest zbliżona do tej, jak miała miejsce w sprawie powyższej - na pewnym etapie zwłoki w wykonaniu umowy (zaprzestanie realizacji robót przez wykonawcę) wiadomym się stało, że nie dojdzie do wykonania zobowiązania (przekazanie inwestorowi placu budowy po konsekwentnej odmowie kontynuacji prac), co z kolei spowodowało zaprzestanie naliczania kary umownej za zwłokę.

Nie chodzi przy tym o samo oświadczenie dłużnika, że nie wykona zobowiązania, na czym skupia się skarżący w zarzucie apelacji, ale o całokształt okoliczności wskazujących, że to zobowiązanie nie zostanie wykonane, tj. gdy na podstawie okoliczności faktycznych konkretnej sprawy wierzyciel mógł uznać, że dłużnik nie wykona zobowiązania.

Natomiast biorąc pod uwagę, że leasingobiorca B. Ł., który posiadał liczne długi i który wyzbył się majątku – m.in. sprzedał dom i wyprowadził się z rodziną za granicę nie ujawniając nowego adresu, a wręcz go ukrywając (został uznawany przez Sąd za nieznanego z miejsca pobytu) i jednocześnie wprost stwierdzał w rozmowie telefonicznej, że pojazdu nie odda, to w tych warunkach było oczywistym, że zobowiązanie to nie zostanie wykonane i brak jest realnych perspektyw na odzyskanie pojazdu. Tym samym stan nienależytego wykonania umowy przekształcił się w stan jej niewykonania, wyłączający uprawnienie do dalszego naliczania tej kary umownej.

Natomiast w tych okolicznościach stanowisko powoda zmierzające do naliczania kary umownej za zwłokę aż do czasu zwrotu pojazdu, na co nie ma realnych szans, zmierza do wykreowania zobowiązania wiecznego, co jak zaznaczono nie jest dopuszczalne. Dlatego też ten zarzut apelacji nie ma uzasadnienia.

Także zarzut apelacji odwołujący się do szkody w postaci braku składnika majątkowego, czy trwałej utraty zysków z wynajmu lub leasingu nie mają racji bytu w niniejszym postępowaniu, gdyż nie jest to szkoda wynikająca z nienależytego wykonania zobowiązania (opóźnienia) a z niewykonania zobowiązania, co nie jest podstawą roszczenia strony powodowej w sprawie. Jednocześnie należy stwierdzić, że powód nie jest pozbawiony możliwości odrębnego dochodzenia roszczeń związanych z definitywnym niewykonaniem umowy.

Z kolei zarzuty dotyczące niewłaściwego zastosowania art. 484 k.c. i miarkowania kary umownej są o tyle bezprzedmiotowe, że sam powód dochodził kary umownej w wysokości 110 zł za dzień (k. 100) podczas gdy Sąd Okręgowy przyjął kwotę kary 150 zł za dzień, a co oznacza, że i tak orzekł ponad żądanie z naruszeniem art. 321 k.p.c. Natomiast Sąd Apelacyjny nie mógł skorygować zasądzonej kwoty z uwagi na zakaz orzekania na niekorzyść strony wnoszącej apelację (art. 384 k.p.c.).

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny oddalił apelację na mocy art. 385 k.p.c.

Na mocy §1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej Sąd przyznał r.pr. A. G. kwotę 1992 zł 60 gr (1620 zł + VAT) tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora pozwanych w II instancji, obciążając jednocześnie tymi kosztami powoda, jako przegrywającego postępowanie w II instancji (art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 §1 k.p.c.) i nakazując ich pobranie z zaliczki uiszczonej na ten cel.