Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Boniecki

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2023 r. w Krakowie
na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko M. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z 22 października 2021 r. sygn. akt IX GC 180/20

1.  odrzuca apelację odnośnie do pkt. II zaskarżonego wyroku;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo oraz w punkcie IV, w ten sposób, że obok kwoty 2657 zł przyznaje dodatkowo kwotę 130,38 zł (sto trzydzieści złotych
i trzydzieści osiem groszy);

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie na rzecz kuratora – radcy prawnego K. O. wynagrodzenie w kwocie 1992,60 zł (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dwa złote i sześćdziesiąt groszy), w tym podatek od towarów i usług;

4.  nakazuje pobrać od strony powodowej (...) Bank S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie kwotę 10.782,60 zł (dziesięć tysięcy siedemset osiemdziesiąt dwa złote
i sześćdziesiąt groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I AGa 408/21

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 6 października 2023 r.

Wyrokiem z 22 października 2021 r. Sąd Okręgowy w Krakowie: zasądził od pozwanego M. P. na rzecz strony powodowej (...) Bank S.A. w W. kwotę 175.791,55 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 27.06.2019 r. do dnia zapłaty (pkt I); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II); zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 17.405 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III); przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz kuratora - radcy prawnego K. O. kwotę 2.657 zł,w tym podatek VAT.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, z którego to uzasadnienia wynika, że:

- strona powodowa zawarła 30 stycznia 2017 r. z pozwanym jako prowadzącym działalność gospodarczą umowę o udzielenie kredytu gotówkowego oraz o prowadzenie rachunku i usług bankowych;

- bank udzielił kredytobiorcy kredytu w wysokości 193.348,36 zł na 144 miesiące, celem finansowania bieżącej działalności gospodarczej kredytobiorcy łącznie z finansowanym kosztem prowizji przygotowawczej i ubezpieczenia spłaty kredytu;

- oprocentowanie kredytu było zmienne i nie mogło w stosunku rocznym przekroczyć dwukrotności wysokości odsetek ustawowych;

- kredytobiorca zobowiązany był do spłaty kredytu w terminach określonych
w harmonogramie spłat kredytu; w przypadku, gdy na rachunku bankowym wystąpił brak środków do spłaty zadłużenia, bank pobierał odsetki w wysokości 14% od zadłużenia przeterminowanego;

- kredyt został uruchomiony 16 lutego 2017 r.;

- pozwany zaprzestał na bieżąco regulować swoje zobowiązania, wobec czego kierowano do niego monity i pisemne wezwania; wobec ich bezskuteczności pismem z 11 marca 2019 r. powodowy bank wypowiedział umowę wraz z wezwaniem do zapłaty całości należności; kwota należności na dzień 22 marca 2019 r. wyniosła 180.419,88 zł; na dzień 21 października 2019 r. zadłużenie wynosiło łącznie 194.765,27 zł, w tym kapitał 175.791,55 zł, odsetki umowne naliczone od 16 stycznia 2019 r. do 8 maja 2019 r. w wysokości 5753,70 zł oraz koszty w kwocie 1809,07 zł; kwota niezapłaconych odsetek za zwłokę za okres od 16 stycznia 2019 r. do 8 maja 2019 r. wyniosła 11.41,095 zł; stan zadłużenia uwidoczniono
w wyciągu z ksiąg bankowych.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w przeważającej części w świetle postanowień łączącej strony umowy oraz przepisów art. 69 i nast. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 2324 ze zm., dalej: prawo bankowe), przyjmując, że:

- nietrafiony okazał się zarzut braku skutecznego wypowiedzenia umowy, albowiem oświadczenie w tym przedmiocie podpisane przez osobę do tego uprawnioną;

- wykazane zostało również, że wezwanie wysłała do pozwanego, wezwanie to zawierało informacje wymagane przez art. 75 c prawa bankowego, a ponieważ bezspornie pozwany nie spłacił zadłużenia, wypowiedzenie z 25 marca 2019 r. było uprawnione;

- niepoinformowanie pozwanego o możliwości restrukturyzacji przed podjęciem decyzji skutkującej wypowiedzeniem umowy bankowej nie może skutkować uznaniem nieważności oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej, ponieważ przepis nie zawiera takiej sankcji, a nadto pozwany podpisując umowę kredytową z powódką, wiedział, że po otrzymaniu wezwania do zapłaty całej należności może złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia (§ 12 pkt 4 umowy);

- powód udowodnił wysokość kapitału pozostałego do spłaty w wysokości 175.791,55 zł, skuteczny natomiast okazał się zarzut dotyczący naliczania odsetek od zaległych odsetek (art. 482 §1 k.c.);

- kuratorowi dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego przysługiwało wynagrodzenie w wysokości określonej zgodnie z §1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 536), tj. 40% stawki minimalnej wynoszącej 5.400 zł, powiększone o podatek VAT tj. 2657 zł.

Wyrok powyższy zaskarżył w całości apelacją pozwany (poprzez kuratora), wnosząc
o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości, podwyższenie przyznanej kuratorowi kwoty do 2.787,38 zł oraz przyznanie kuratorowi wynagrodzenia za postępowanie apelacyjne.

Apelujący zarzucił naruszenie: 1) art. 58 k.c. w zw. z art. 75 k.c. prawa bankowego, poprzez błędną jego interpretację i uznanie, że brak informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia przed wypowiedzeniem umowy nie powoduje nieskuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej; 2) art. 98 k.p.c. w zw. z §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, poprzez nieorzeczenie o zwrocie wydatków poniesionych przez kuratora, pomimo złożonego wniosku na rozprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja w zakresie zaskarżającym pkt II wyroku podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna na podst. art. 373 §1 k.p.c. z uwagi na brak interesu prawnego po stronie pozwanego w zaskarżeniu tej części wyroku.

W pozostałym zakresie apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. Dodatkowo Sąd odwoławczy ustalił, że w §12 ust. 4 łączącej strony umowy kredytu (k. 46) w przypadku opóźnienia się kredytobiorcy ze spłatą kredytu, Bank przed skorzystaniem z uprawnienia do wypowiedzenia umowy zobowiązał się do wezwania kredytobiorcy do uregulowania zaległej płatności w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych od otrzymania wezwania i jednoczesnego poinformowania o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w tym samym terminie.

Okoliczność powyższa nie była w sprawie sporna, a nadto wynikała z przedłożonej przez powoda umowy kredytu. Sąd Apelacyjny ustalił także, że strona powodowa nie doręczyła (ani nie wysłała) pozwanemu wezwania do uregulowania zaległości spełniającego wymogi opisane w §12 ust. 4 umowy. Ustalenie to jest wynikiem zaprzeczenia przez pozwanego tej okoliczności i niewykazania przez powoda, zgodnie z regułą z art. 6 k.c., faktu przeciwnego.

W kontekście ustaleń poczynionych przez Sądy obu instancji za uzasadniony uznać należało zarzut obrazy prawa materialnego w postaci art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowego. W świetle dominującej linii orzeczniczej sądów powszechnych, do której przyłącza się Sąd Apelacyjny w obecnym składzie, wypowiedzenie przez bank umowy kredytowej bez zachowania wymogów z art. 75c prawa bankowego jest nieważne w świetle art. 58 §1 k.c. w zw. z art. 75c prawa bankowego (por. m.in. wyrok Sąd Apelacyjnego w Krakowie z 8 czerwca 2021 r., I ACa 817/20). Gdyby nawet jednak uznać, że brak wyraźnego przepisu prawa bankowego przemawia przeciwko nieważności wypowiedzenia umowy, przyjąć należałoby bezskuteczność takiego wypowiedzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2021 r., IV CSKP 92/21, OSNC 2022, nr 1, poz. 9), która w okolicznościach badanej sprawy prowadziłaby do tożsamego rozstrzygnięcia sporu.

Wadliwie także Sąd Okręgowy zinterpretował §12 ust. 4 umowy, który nie tylko nie zwalniał banku z obowiązku informowania o możliwości złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, ale wręcz kredytodawcę do tego zobowiązywał. W tej sytuacji, nawet przyjęcie, że naruszenie przywołanego wcześniej art. 75 c prawa bankowego nie rodzi skutku nieważności czy bezskuteczności wypowiedzenia, prowadziłoby do analogicznego rozstrzygnięcia z uwagi na niedochowanie przez bank przewidzianej w umowie procedury wypowiedzenia.

Słusznie także pozwany zarzucił naruszenie §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej. Występujący w sprawie kurator wniósł o przyznanie zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę,
w wysokości nie wykraczającej poza granice zakreślone ww. przepisem (k. 206).

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym na podst. art. 374 k.p.c. Zauważyć należy, że odpis apelacji pozwanego doręczony został pełnomocnikowi strony powodowej (k. 245) przed poinformowaniem Sądu o wypowiedzeniu pełnomocnictwa (k. 243).

O wynagrodzeniu ustanowionego dla pozwanego kuratora orzeczono na podst. art. 91a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 1125 ze zm., dalej: u.k.s.c.) w zw. z §1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w zw. z §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).

O nieuiszczonych, a powstałych w postępowaniu apelacyjnym kosztach sądowych, na które złożyło się wynagrodzenie kuratora, orzeczono na podst. art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 u.k.s.c.