Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2022 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wioletta Sychniak

Protokolant: sekretarz sądowy Aleksandra Sikora

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2022 roku w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę i ustalenie

I.  zasądza od Towarzystwa (...) w W. na rzecz T. K.:

1.  kwotę 19 000 (dziewiętnaście tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty,

2.  kwotę 6079,76 zł (sześć tysięcy siedemdziesiąt dziewięć złotych i siedemdziesiąt sześć groszy) tytułem odszkodowania, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty,

3.  kwotę 266,62 zł (dwieście sześćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt dwa grosze) tytułem skapitalizowanej renty, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 lipca 2018 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od T. K. na rzecz Towarzystwa (...) w W. kwotę 1549,10 zł (tysiąc pięćset czterdzieści dziewięć złotych i dziesięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nakazuje pobrać od Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 1264,80 zł (tysiąc dwieście sześćdziesiąt cztery złote i osiemdziesiąt groszy) tytułem części nieuiszczonej opłaty od pozwu oraz kwotę 1415,81 zł (tysiąc czterysta piętnaście złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) na pokrycie kosztów postępowania tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa;

V.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi z roszczenia zasądzonego na rzecz T. K. kwotę 1897,20 zł (tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt siedem złotych i dwadzieścia groszy) tytułem części nieuiszczonej opłaty od pozwu oraz kwotę 2123,72 zł (dwa tysiące sto dwadzieścia trzy złote i siedemdziesiąt dwa grosze) na pokrycie kosztów postępowania tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 11/18

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 29 grudnia 2017 roku T. K. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od Towarzystwa (...) w W.:

a)  44 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 lipca 2016 roku do dnia zapłaty,

b)  12 033 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty,

c)  renty na zwiększone potrzeby po 600 złotych miesięczne, płatnej z góry do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od 11 marca 2016 roku i na przyszłość, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 lipca 2016 roku w zakresie rat wówczas wymagalnych oraz w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat w przyszłości,

d)  zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych lub zestawienia kosztów założonego przed zamknięciem rozprawy.

Ponadto domagała się ustalenia odpowiedzialności Pozwanego za dalsze, mogące powstać w przyszłości, skutki wypadku z 10 listopada 2015 roku.

Roszczenia objęte pozwem dotyczą szkody na osobie Powódki powstałej w skutek wypadku komunikacyjnego, który miał miejsce 10 listopada 2015 roku w Ł.. Wypadek spowodował kierujący samochodem marki S. (...) nr rej. (...), objętym ubezpieczeniem w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...).

Powódka zgłosiła szkodę ubezpieczycielowi, który dobrowolnie wypłacił jej:

- 6000 złotych tytułem zadośćuczynienia,

- 861 złotych tytułem kosztów holowania i parkowania uszkodzonego samochodu,

- 1582,64 złotych tytułem utraconych dochodów,

- 371,06 złotych tytułem kosztów leczenia.

Natomiast według Powódki jej szkoda wyniosła 14 846,83 złotych. Po odliczeniu wypłaconego odszkodowania w łącznej wysokości 2814,70 złotych, pozostaje do dopłaty 12 032,13 złotych, na które składają się:

- 1501,09 zł + 372,64 zł tytułem kosztów dojazdów,

- 2136,74 zł tytułem utraconych dochodów,

- 503,80 zł tytułem zniszczonych okularów,

- 5764 zł tytułem kosztów opieki osób trzecich,

- 1753,86 zł tytułem kosztów leczenia.

/pozew k. 3-14/

W odpowiedzi na pozew Towarzystwo (...) w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości i zwrot kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady, jednakże zakwestionował powództwo co do wysokości. Wskazał, że w toku postępowania likwidacyjnego zostały wypłacone Powódce należne kwoty, adekwatne do poniesionej przez nią krzywdy i szkody. Podniósł, że na obecny stan zdrowia Powódki mają wpływ, poza wypadkiem z 10.11.2015 r., wszelkie inne urazy i schorzenia, jakich doznała. Konieczne jest ustalenie, które wydatki na leczenie dotyczyły leczenia po wypadku, a które leczenia schorzeń samoistnych. Zarzucił, że podczas zdarzenia z 10.11.2015 r. nie doszło do uszkodzenia okularów Powódki, bo wcześniej nie zgłaszała tej szkody.

/odpowiedź na pozew k. 255-256/

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

10 listopada 2015 roku w Ł., na skrzyżowaniu ul. (...) i ul. (...) doszło do wypadku komunikacyjnego. S. K., kierujący samochodem marki S. (...) nr rej. (...), skręcając w lewo nie zachował szczególnej ostrożności, nie ustąpił pierwszeństwa i doprowadził do zderzenia z samochodem marki S. (...) nr rej. (...), którym kierowała T. K..

/informacja K. w Ł. k. 154/

Kierujący S. miał polisę OC wykupioną w Towarzystwie (...) w W.. /bezsporne, informacja (...) k. 15/

Z miejsca zdarzenia T. K. została przewieziona przez zespół (...) do Miejskiego Centrum Medycznego im. dr K. J.. Została przyjęta na oddział chirurgii ogólnej. Przy przyjęciu wykonano u niej badania laboratoryjne i diagnostyczne: TK głowy i kręgosłupa szyjnego, RTG kręgosłupa lędźwiowego, RTG ręki lewej i prawego stawu kolanowego. Przeprowadzone badania TK głowy, RTG ręki lewej i prawego stawu kolanowego nie wykazały zmian pourazowych. W badaniu TK kręgosłupa szyjnego widoczne było złamanie wyrostka poprzecznego prawego trzonu kręgu C2 z oderwaniem drobnych fragmentów kostnych.

Powódka była konsultowana przez neurologa i ortopedę. Neurolog odnotował, że pacjentka nie pamiętała przebiegu zdarzenia, zgłaszała ból głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa oraz prawego kolana. Stwierdził stan po urazie głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa oraz wstrząśnienie mózgu. Lekarz ortopeda odnotował dodatkowo zgłaszany ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa i śródręcza lewego. Stwierdził niewielki obrzęk i zasinienie okolicy głowy V kości śródręcza lewego; staw kolanowy bez obrzęku i zasinienia, bez płynu o pełnym zakresie ruchomości z niewielką bolesnością w końcowej fazie zgięcia. Stwierdził stłuczenie stawu kolanowego prawego. Ponadto bolesność palpacyjną okolicy C1-C3 i wzmożone napięcie mięśni karku.

Po zakończeniu diagnostyki i obserwacji, Powódka została wypisana ze szpitala z zaleceniem dalszej opieki ambulatoryjnej (ortopedycznej i neurologicznej). Zalecono jej noszenie kołnierza ortopedycznego szyjnego stabilizującego Campa do ustąpienia dolegliwości bólowych oraz leki przeciwbólowe. Pobyt Powódki w szpitalu trwał od 10 do 13 listopada 2015 roku.

/karta informacyjna k. 16 i 18, ta sama k. 163, 421

historia choroby k. 19-34, 458-492, zaświadczenie o stanie zdrowia k. 164, 165/

Wypadek z 2015 roku był kolejnym wypadkiem komunikacyjnym, w którym uczestniczyła T. K.. Po raz pierwszy uległa wypadkowi w 2009 roku. Doznała wówczas urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu oraz urazu kręgosłupa w odcinku szyjnym i piersiowym.

/karta informacyjna k. 306, 551-553, skierowanie do szpitala k. 554,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

Powódka kontynuowała leczenie ortopedyczne i neurologiczne po wypadku z listopada 2015 roku.

Od 23 listopada 2015 r. T. K. leczyła się w poradni ortopedycznej. 14 stycznia 2016 roku wykonano jej badanie komputerowe kręgosłupa szyjnego, które wykazało: zniesienie lordozy, nierówności zarysów dolnej części wyrostka poprzecznego prawego trzonu kręgu C2, a ponadto zmiany zwyrodnieniowe w stawach międzykręgowych nasilone na poziomach C2/C3 i C6/C7 po prawej stronie.

Leczenie ortopedyczne, dotyczące urazów doznanych w wypadku z 10.11.2015 roku, zostało zakończone 8 lutego 2016 roku z zaleceniem dalszej opieki w poradni neurologicznej. W 2018 roku Powódka również leczyła się ortopedycznie, ale dotyczyło ono stawów biodrowych, kolanowych i przebytego złamania V kości śródręcza prawego. T. K. leczy się ortopedycznie od 2013 roku z powodu bólów kolan i stawów biodrowych. Z tego powodu wykonywano jej iniekcje z (...).

Po wypadku z listopada 2015 roku, od 29 stycznia 2016 roku Powódka leczyła się neurologicznie. To leczenie zakończyła w listopadzie 2016 roku; kontynuowała leczenie rehabilitacyjne.

W kwietniu 2018 roku nastąpiło nasilenie objawów bólowych kręgosłupa szyjnego. Zlecono wykonanie badania MR odcinka szyjnego kręgosłupa. Badanie wykonano 2.07.2018 r. Wykazało zaznaczone cechy dyskopatii na poziomach (...)- (...), bez uchwytnych cech złamania w obrębie kręgu C2. Przed wypadkiem z 10.11.2015 r. Powódka leczyła się z powodu dolegliwości bólowych kręgosłupa szyjnego; otrzymała zabiegi rehabilitacyjne.

/ historia choroby k. 62-63, 67-68, 802-809, wyniki badań k. 817, 818,

historia wizyt k. 819, 823-824, zaświadczenie k. 825,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

W kwietniu 2015 roku u Powódki rozpoznano zespół cieśni nadgarstka lewego i wykonano u niej zabieg operacyjny z tego powodu. W czerwcu 2016 roku wykonano u niej zabieg operacyjny z powodu zespołu cieśni nadgarstka prawego.

/karta informacyjna k. 90,

historia choroby k. 401-404, 426-440, 445-457, 493-515,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

Przed wypadkiem, w sierpniu 2015 roku T. K. była operowana z powodu wola guzkowego; wykonano całkowite wycięcie gruczołu tarczowego. Ponownie była operowana w lipcu 2017 roku; wykonano wówczas resekcję totalną kikuta płata prawego tarczycy. W wywiadzie odnotowano również pierwotne nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2, żylaki kończyn dolnych.

/karty informacyjne k. 35, 40, wyniki badań k. 36-37, 41-45,

historia choroby k. 46-49, 82, 441-444,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

Od 4 do 23 września 2016 roku T. K. korzystała z leczenia uzdrowiskowego w sanatorium w W.. Została skierowana na leczenie uzdrowiskowe w związku z rozpoznaniem nieokreślonych spondyloz, żylaków kończyn dolnych i otyłości. W ramach leczenia otrzymywała okłady borowinowe na prawe kolano i prawy nadgarstek.

W styczniu 2017 roku Powódka otrzymała skierowanie na uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne w związku z nawracającymi bólami kręgosłupa, szczególnie nasilonymi w odcinku szyjnym po wypadku komunikacyjnym.

W okresie od 30 maja do 27 czerwca 2017 roku Powódka przebyła rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS w związku ze stwierdzonym zespołem dysfunkcyjno – bólowym szyjnym kręgosłupa. Po raz kolejny Powódka korzystała z rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS w schorzeniach narządu ruchu od 9 kwietnia do 2 maja 2019 roku.

Z rehabilitacji Powódka korzystała ponadto w sierpniu/wrześniu 2017 roku i w listopadzie 2017 roku.

Po raz kolejny z leczenia uzdrowiskowego Powódka korzystała od 4 do 25 czerwca 2018 roku. Została przyjęta celem rehabilitacji narządu ruchu z rozpoznaniem pourazowej dyskopatii lędźwiowej z zespołem bólowym, choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, dyskopatii szyjnej z zespołem bólowym, przebytym złamaniem wyrostka poprzecznego C2, niedoczynnością tarczycy po leczeniu operacyjnym. Z tego rodzaju leczenia T. K. korzystała również w 2020 roku w związku z rozpoznaniem zwyrodnień wielostawowych, zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i innych postaci niedoczynności tarczycy.

/karty informacyjne k. 17, 828, skierowanie k. 38-39, zaświadczenia k. 86, 88,

informacja o przebytej rehabilitacji leczniczej k. 83-85, 1004-1008,

skierowania na zabiegi fizjoterapeutyczne k. 87, 89,

potwierdzenie skierowania na leczenie uzdrowiskowe k. 162,

karta wypisu k. 1009, 1010,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

Wskutek wypadku komunikacyjnego z 10.11.2015 r. T. K. doznała złamania wyrostka poprzecznego kręgu C2 po prawej stronie oraz stłuczenia kolana i nadgarstka prawego. Uraz spowodował trwały uszczerbek na jej zdrowiu w rozmiarze 3% (oceniany wg pkt. 91 tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania). Uraz powodował znaczne cierpienia fizyczne bezpośrednio po wypadku, stopniowo się zmniejszające w ciągu 2 miesięcy po wypadku. Leczenie polegało na unieruchomieniu odcinka szyjnego kręgosłupa sztywnym kołnierzem ortopedycznym oraz na fizjoterapii.

W związku ze złamaniem wyrostka poprzecznego kręgu C2 i noszeniem sztywnego kołnierza ortopedycznego, Powódka wymagała opieki ze strony innych osób przez 4 miesiące po 2 godziny dziennie. Pomoc dotyczyła higieny osobistej, robienia zakupów, a początkowo również przygotowywania posiłków.

Rokowania na przyszłość są dobre, choć możliwe, że Powódka w przyszłości będzie potrzebowała dalszego korzystania z zabiegów rehabilitacyjnych – w ramach NFZ. Aktualnie zgłaszane przez Powódkę dolegliwości ze strony narządu ruchu nie mają związku z urazem doznanym w wypadku. Są powodowane postępującymi zmianami zwyrodnieniowymi przeciążeniowymi w zakresie kończyn dolnych oraz zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa trwającymi od wielu lat. Leczenie Powódki (i związane z tym koszty) w prywatnym gabinecie ortopedycznym oraz stosowanie iniekcji z (...) do stawów biodrowych, kolanowych i prawego nadgarstka nie mają związku z wypadkiem z listopada 2015 roku.

/opinia biegłego ortopedy K. K. k. 853-860/

Wypadek komunikacyjny z 10.11.2015 r. spowodował dla zdrowia Powódki konsekwencje o charakterze neurologicznym. T. K. doznała urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, urazu kręgosłupa ze złamaniem wyrostka poprzecznego kręgu C2. W konsekwencji powstał trwały uszczerbek na jej zdrowiu w związku z zaistniałym zespołem bólowym kręgosłupa szyjnego po urazie odcinka szyjnego ze złamaniem wyrostka poprzecznego prawego trzonu kręgu C2 w rozmiarze 3% (oceniany wg pkt. 94a tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania). Przy tym ocena neurologa dotyczy innych objawów po przebytym urazie kręgosłupa szyjnego niż ocena ortopedy.

Zakres cierpień fizycznych Powódki był znaczny bezpośrednio przez 2 miesiące po wypadku. Po tym okresie następowała stopniowa poprawa. W związku ze złamaniem wyrostka poprzecznego kręgu C2 i noszeniem kołnierza ortopedycznego, Powódka wymagała opieki ze strony innych osób przez 4 miesiące po 2 godziny dziennie. Pomoc dotyczyła czynności wymagających użycia obu rąk, robienia zakupów, przygotowywania posiłków, wykonania cięższych prac.

Powódka wymagała leczenia farmakologicznego, którego koszt średnio wynosił około 40 złotych miesięcznie do grudnia 2016 roku.

Rokowania na przyszłość są dobre, choć możliwe, że Powódka w przyszłości będzie potrzebowała dalszego korzystania z zabiegów rehabilitacyjnych z powodu istniejących zmian zwyrodnieniowych – 2-3 razy w roku w ramach NFZ. Wypadek spowodował nasilenie zespołu bólowego kręgosłupa i nie jest wykluczone, że w miejscu złamania mogą wcześniej wystąpić zmiany zwyrodnieniowe.

/opinia pisemna biegłej neurolog B. S. k. 893-897, 970,

opinia ustna B. S. k. 1043-1044 i 1045 [00:18:17-00:32:42]/

T. K. leczy się psychiatrycznie od 2008 roku; powodem rozpoczęcia leczenia był epizod depresyjny. Po wypadku z 2015 roku – i w związku z tym wypadkiem – Powódka nie leczyła się psychiatrycznie. W 2018 roku rozpoznano u niej zaburzenia adaptacyjne, organiczne zaburzenia nastroju i epizod depresyjny powodowane blizną na szyi po resekcji tarczycy. Wynik badania MR głowy z kontrastem, wykonanego 26.01.2018 r. sugeruje zmiany na tle przewlekłych procesów niedokrwienno – niedotleniowych – przewlekłe zmiany naczyniopochodne. W kwietniu 2018 roku Powódka zgłosiła się na badanie psychologiczne, kierowana przez lekarza neurologa w związku z podejrzeniem zespołu psychoorganicznego. Po przeprowadzeniu badania postawiono wniosek: cechy organicznych zaburzeń osobowości.

U Powódki nie ma jednak wskazań do rozpoznania zaburzeń osobowości, ani do rozpoznania cech osobowości nieprawidłowo ukształtowanej na podłożu organicznym. Występują u niej cechy zaburzeń lękowo – depresyjnych, które ukształtowały się na przestrzeni całego życia. Wypadek z 10.11.2015 r. mógł czasowo doprowadzić u Powódki do wzmożenia nerwicowego reagowania z uwagi na zauważalną wysoką reaktywność przy sytuacjach trudnych.

U Powódki nie wystąpiły zaburzenia nerwicowe w następstwie urazu czaszkowo – mózgowego w związku przyczynowo – skutkowym z wypadkiem z 10.11.2015 r. Nie ma podstaw do stwierdzenia, że wzmożenie objawów nerwicowych spowodowało upośledzenie funkcjonowania Powódki w okresie powyżej 6 miesięcy. W związku z tym nie postał uszczerbek na zdrowiu Powódki o charakterze psychiatrycznym. Nie wystąpiły u niej takie zaburzenia, które by uzasadniały potrzebę korzystania z pomocy osób trzecich.

/za świadczenia k. 545-546, badanie MR głowy z kontrastem k. 820-821,

badanie psychologiczne k. 822, dokumentacja medyczna k. 1055,

opinia pisemna biegłej psychiatry A. M. k. 929-957, 1102-1108,

opinia ustna A. M. k. 1043 i 1045 [00:06:46-00:17:47],

opinia specjalisty psychologii klinicznej A. Ś. k. 1057-1073/

T. K. z zawodu jest kuśnierzem. Kiedy w 2015 roku doszło do wypadku z jej udziałem, prowadziła zakład kuśnierski. Dodatkowo pracowała w zakładzie prowadzonym przez jej syna M. K. (1) jako przedstawiciel handlowy.

Powódka otrzymywała wynagrodzenie za pracę w wysokości najniższego wynagrodzenia, które wynosiło:

- w 2015 r. 1750 zł brutto (netto 1286,16 zł)

- w 2016 r. 1850 zł brutto (netto 1355,69 zł).

Po w wypadku, od 11.11.2015 r. do 1.04.2016 r. korzystała ze zwolnienia lekarskiego w związku z niezdolnością do pracy. W tym okresie pobierała zasiłek chorobowy. Z tego tytułu otrzymała:

- 647,91 zł netto za okres 11-30.11.2015 r.,

- 1023,46 zł netto za okres 1-31.12.2015 r.,

- 1081,66 zł netto za okres 1-31.01.2016 r.,

- 1012,88 zł netto za okres 1-29.02.2016 r.,

- 1082,30 zł netto za okres 1-31.03.2016 r.,

- 34,91 zł za 1.04.2016 r.

Za miesiąc listopad 2015 roku Powódka otrzymała wynagrodzenie w kwocie 479,13 zł netto.

/umowa o pracę k. 153, 302, aneks do umowy k. 234,

oświadczenie M. K. k. 300

(...) k. 137-143, zaświadczenie k. 146,

zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach k. 152,206, 301

informacja o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy k. 209-212,

listy płac k. 281-298, w tym k. 288,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

Wskutek wypadku zostały zniszczone okulary Powódki. Kupiła je w maju 2012 roku za 503,80 złotych.

/ zlecenie na okulary k. 151,

zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

Po wypadku, przez 4 miesiące Powódka nosiła kołnierz ortopedyczny. Mogła zdejmować go tylko na czas mycia. Była ograniczona w wykonywaniu różnych czynności. Pomagał jej syn, który przygotowywał jej posiłki, pomagał w ubieraniu się. Powódka nie była mobilna, przemieszczała się jedynie po mieszkaniu. Syn pomagał jej w dojazdach do lekarzy. Jeżeli nie mógł jej zawieźć, Powódka korzystała z taksówek. Syn Powódki robił jej zakupy, jeździł po leki. Poza tym Powódka dojeżdżała również do swojego zakładu; musiała kontaktować się z klientami i wydać im ich rzeczy.

Po wypadku T. K. leczyła się z powodu różnych schorzeń. Przebywała pod opieką internisty, ginekologa, stomatologa, ortopedy, neurologa, psychiatry. Wielokrotnie korzystała z leczenia sanatoryjnego. Powódka czuje potrzebę leczenia się, ale ograniczają ją finanse.

Po 2015 roku Powódka nie wróciła do pełnej sprawności. Aktualnie nie może wykonywać wszystkich obowiązków domowych. Syn pomaga jej w myciu okien, robieniu zakupów, sprzątaniu, praniu i jego rozwieszaniu.

/zeznania T. K. k. 1164v-1165 i 1161 [00:08:41-00:58:44]/

W styczniu 2016 roku Powódka zgłosiła szkodę Pozwanemu.

W piśmie z 30 lipca 2016 r. zgłosiła szkodę w postaci zniszczenia okularów i wniosła o wypłatę z tego tytułu 850 złotych. Kolejnym pismem z tej samej daty zgłosiła szkodę z tytułu utraconych dochodów: około 35 000 – 50 000 złotych z działalności gospodarczej i około 5500 złotych z tytułu pracy w firmie (...) (należącej do jej syna). Ponadto zgłosiła żądanie zwrotu 4500 złotych z tytułu kosztów leków i 5000 złotych z tytułu poniesionych kosztów dojazdów. Swoje roszczenie z tytułu utraty zdrowia określiła na nie niższe niż 170 000 złotych.

Pozwany przyznał na rzecz Powódki:

- 307,50 zł tytułem holowania pojazdu,

- 553,50 zł tytułem kosztów parkowania uszkodzonego pojazdu,

- 6000 zł tytułem zadośćuczynienia,

- 1582,64 zł tytułem utraconych dochodów,

- 371,06 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia.

Podstawą obliczenia utraconych dochodów było wynagrodzenie netto 1286,17 złotych, co po odliczeniu otrzymanego przez Powódkę zasiłku chorobowego dawało różnicę:

- w listopadzie 2015 r. - 638,26 zł,

- w grudniu 2015 r. – 262,71 zł,

- w styczniu 2016 r. – 204,51 zł,

- w lutym 2016 r. – 273,29 zł,

- w marcu 2016 r. – 203,87 zł.

Pozwany zwrócił T. K. następujące wydatki za zakup leków:

- z faktury nr (...) – 45,91 zł,

- z rachunku z 13.11.2015 r. – 65,83 zł,

- z faktury nr (...) – 6,99 zł (I.),

- z faktury nr (...) – 25,99 zł (O.),

- z faktury nr (...) – 19,73 zł,

- z faktury nr (...) – 62,69 zł,

- z faktury nr (...) – 20,99 zł (O.) + 23,99 zł (X. Rapid),

- z faktury nr (...) – 17,95 zł (O.) + 14,95 zł (O.) + 16,95 zł (B.),

- z faktury nr (...),929 zł (O.) + 28,33 zł (K.),

- z faktury nr (...) – 11,47 zł (O.).

/zgłoszenie szkody z dowodem nadania k. 144-145, 147-150/

pisma Pozwanego k. 155-161 , akta szkody – CD k. 264/

Od lipca 2013 roku stawka pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze w dni powszednie, na terenie miasta Ł., wynosiła 11 złotych za godzinę. W soboty, niedziele i święta stawka pełnej odpłatności wynosiła 200% stawki w dni powszednie.

/informacja (...) k. 194/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego, zebranego w sprawie.

Przy ustaleniu skutków dla zdrowia Powódki spowodowanych wypadkiem z 10.11.2015 r. oraz przebiegu leczenia, Sąd oparł się przede wszystkim na zgromadzonej dokumentacji medycznej i opiniach specjalistycznych sporządzonych przez powołanych w toku sprawy biegłych: ortopedy, neurologa i psychiatry oraz psychologa klinicznego.

Powstała rozbieżność w ocenie skutków wypadku dla zdrowia Powódki przez lekarzy neurologa i psychiatrę. Według oceny biegłej neurolog, u Powódki doszło do trwałego uszczerbku na zdrowiu w związku z bólami głowy i objawami nerwicy. Tymczasem biegła psychiatra nie stwierdziła u Powódki nerwicy powodowanej wypadkiem z 2015 roku. W ocenie Sądu, w tym względzie należało oprzeć się na opinii biegłej psychiatry. Niewątpliwie to psychiatra jest tym specjalistą, który jest najbardziej kompetentny do oceny stanu zdrowia psychicznego pacjenta. Ten lekarz może również rozgraniczyć ewentualne skutki wypadku od skutków innych zdarzeń w życiu pacjenta, które mogły spowodować objawy nerwicy. W sytuacji Powódki tego rodzaju ocena musiała być pogłębiona o ocenę psychologa klinicznego, bo leczenie psychiatryczne Powódka rozpoczęła na długo przed wypadkiem komunikacyjnym z 2015 roku. Po tym wypadku Powódka poddawana była leczeniu nie tylko urazów doznanych w listopadzie 2015 roku, ale i rozlicznych schorzeń samoistnych, w tym poddawana była zabiegom operacyjnym. Powódka nie przedstawiła dokumentacji z leczenia psychiatrycznego, lecz jedynie wyrywkowo wydawane zaświadczenia psychiatry i opis badania psychologicznego. Jej wyjaśnienia, że w kilka miesięcy po wypadku zgłosiła się do lekarza psychiatry są o tyle niewiarygodne, że nie zostały potwierdzone dokumentacją medyczną. W niniejszej sprawie została zgromadzona niezwykle obszerna dokumentacja medyczna Powódki, obejmująca okres zarówno przed, jak i po wypadku z 2015 roku. Dokumentację tę Powódka systematycznie uzupełniała. Tłumaczenie, że zaginęła dokumentacja z leczenia psychiatrycznego nie przekonuje o tyle, że miałaby dotyczyć leczenia m.in. z 2018 i 2019 r., a zatem z okresu, kiedy trwało już postępowanie sądowe w niniejszej sprawie. Od razu w pozwie zgłoszony został wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry. Więc gdyby równolegle Powódka prowadziła swoje leczenie psychiatryczne, to zapewne na bieżąco złożyłaby dokumentację potwierdzającą to leczenie, tak jak miało to miejsce w odniesieniu do pozostałej dokumentacji. Twierdzenia o prowadzeniu leczenia psychiatrycznego po wypadku pojawiły się już po złożeniu opinii przez biegłą A. M. z jednoznacznym stwierdzeniem, że wypadek nie spowodował uszczerbku na zdrowiu psychicznym Powódki. Twierdzeniom Powódki przeczy dokumentacja nadesłana przez (...). Sp. z o.o. w Ł.. Są tam wpisy z 2008 i 2009 – ostatni z 31.08.2009 r., a następny dopiero z 12.03.2018 roku. Kolejne wizyty były w 2018 r. i ostatnia – 14.09.2020 r. Zapisy ze złożonej dokumentacji nie wskazują, by Powódka leczyła się psychiatrycznie w innej placówce.

W oparciu o sporządzone opinie Sąd dokonał oceny zeznań Powódki pod względem związku wskazywanych przez nią skutków wypadku i aktualnie zgłaszanych dolegliwości. Sąd przy ustalaniu zakresu negatywnych konsekwencji wypadku opierał się na zeznaniach Powódki, ze względu jednak na fakt, że część podnoszonych przez nią objawów i okoliczności była, jak wynika z opinii biegłych, związana jej z schorzeniami samoistnymi, Sąd dokonał ich weryfikacji w oparciu o wnioski wyciągnięte przez biegłych.

Niewiarygodne są zeznania Powódki o daleko idących konsekwencjach urazów doznanych w wypadku dla jej aktualnego stanu zdrowia. Podkreślenia wymaga, że zarówno przed zdarzeniem z 10.11.2015 r., jak i już po nim, Powódka leczyła się z powodu licznych schorzeń samoistnych. Wielokrotnie była poddawana zabiegom operacyjnym, które nie miały żadnego związku z urazami doznanymi w wypadku. Na długo przed wypadkiem leczyła się ortopedycznie i rehabilitowała, tymczasem jej leczenie ortopedyczne po wypadku trwało jedynie przez 3 miesiące. Dłużej trwało leczenie neurologiczne, ale i ono zostało zakończone po roku od zdarzenia. Tymczasem stan zdrowia Powódki jest tego rodzaju, że wymaga stałego leczenia i okresowych rehabilitacji. Aktualną jej kondycję i ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu trudno łączyć jedynie z urazami doznanymi w wypadku komunikacyjnym. Powódka w sposób oczywisty wyolbrzymiała w swoich zeznaniach skutki wypadku i bagatelizowała konsekwencje schorzeń samoistnych. Urazy doznane w wypadku i związane z nimi leczenie przedstawiała jako całkowite załamanie zdrowia, podczas gdy dłuższe i bardziej inwazyjne było i jest leczenie jej schorzeń samoistnych.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd przytoczył jedynie część dokumentacji medycznej, zgromadzonej w toku postępowania. Dokumentacja medyczna Powódki jest bardzo obszerna i dotyczy zarówno jej leczenia po wypadku, jak i leczenia schorzeń samoistnych, zarówno leczenia prowadzonego przed wypadkiem z 2015 roku, jak i po tym wypadku. Dodatkowo jej część została powielona przez to, że Powódka składała ją we własnym zakresie, a następnie Sąd zwracał się do zakładów opieki zdrowotnej o jej nadesłanie. Sąd wziął pod uwagę całość zgromadzonej dokumentacji medycznej, przy czym powołał się w ustaleniach faktycznych tylko na część najbardziej istotną. Całość zgromadzonej dokumentacji omówili powołani biegli, których opinie stały się podstawą ustaleń Sądu, a w ten sposób i materiał źródłowy, który biegłym służył do wydania opinii.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie nie było sporu pomiędzy stronami co do tego, że doszło do zdarzenia z 10 listopada 2015 roku o przebiegu opisywanym przez Powódkę. Bezspornie sprawcą zdarzenia był kierujący samochodem marki S. (...), któremu ochrony w zakresie odpowiedzialności cywilnej udzielało pozwane Towarzystwo (...). Pozwany nie kwestionował ciążącej na nim z tego tytułu odpowiedzialności. Stosownie bowiem do brzmienia przepisu art. 436 § 1 k.c. w związku z art. 435 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody, ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch takiego środka, chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Mając zatem na uwadze powyższe oraz treść art. 822 k.c. stanowiącego, że przez umowę odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczony, trzeba przyjąć, że na tle obowiązującego prawa roszczenie Powódki, co do zasady w stosunku do Pozwanego znajduje swoją podstawę prawną.

W toku procesu Pozwany zakwestionował powództwo co do wysokości, uznając je za zawyżone. W ocenie Pozwanego nie wszystkie wskazywane przez Powódkę dolegliwości miały swoją przyczynę w analizowanym zdarzeniu szkodzącym.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c., zobowiązany za szkodę ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Z normalnym (adekwatnym) związkiem przyczynowym w rozumieniu powołanego przepisu mamy do czynienia, gdy przyczyna była koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, czyli bez tej przyczyny skutek by nie wystąpił ( warunek sine qua non). Ponadto, takie powiązanie pomiędzy przyczyną a skutkiem musi być typowym, oczekiwanym, „normalnym” w zwykłej kolejności rzeczy. Nie może być rezultatem jakiegoś wyjątkowego zbiegu okoliczności. Ocena, czy skutek jest normalny, powinna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z zasad doświadczenia życiowego, a także zasad wiedzy naukowej, specjalnej. Wiedza specjalistyczna jest szczególnie istotna w sprawach, w których normalność skutku w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. nie jest dla laika ewidentna (tak między innymi Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 2 czerwca 1956 roku, 3 CR 515/56, OSN 1957 rok, nr 1 poz.24).

W myśl przepisu art. 445 § 1 k.c. w związku z art. 444 § 1 zd. 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno zostać dokonane z uwzględnieniem wszelkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. Pojęcie "sumy odpowiedniej" użyte w art. 445 § 1 k.c. ma charakter niedookreślony, jednak w judykaturze wskazane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być "odpowiednia" w tym znaczeniu, że powinna być - przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego - utrzymana w rozsądnych granicach (postanowienie SN - Izba Pracy z 2004-02-18 II UK 329/03).

Przenosząc powyższe rozważania natury ogólnej na grunt rozpoznawanej sprawy, wskazać należy, że określając adekwatne zadośćuczynienie, należne Powódce, Sąd wziął pod uwagę rodzaj i rozległość doznanych przez nią urazów, długość leczenia i jego rodzaj oraz związane w tym ograniczenia, nasilenie cierpień fizycznych i psychicznych oraz trwałość skutków dla jej zdrowia. Nie powielając ustaleń faktycznych, zwrócić należy jedynie uwagę na okoliczność, że łącznie trwały uszczerbek na zdrowiu Powódki został przez lekarzy ortopedę i neurologa określony na 6%. Ostatecznie nie zostało udowodnione, by skutkiem wypadku był również uszczerbek na zdrowiu Powódki o charakterze psychicznym. Niewątpliwie jednak doznane urazy, konieczność podjęcia leczenia i związane z tym ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu nie pozostały bez wpływu na kondycję psychiczną Powódki. Wydaje się oczywista ocena biegłej psycholog co do tego, że u Powódki doszło do czasowego zwiększenia objawów nerwicowych. Jakkolwiek biegła psychiatra nie stwierdziła uszczerbku na zdrowiu Powódki, to niewątpliwie wypadek i jego negatywne skutki okresowo pogorszyły jej kondycję psychiczną: do już występujących problemów doszły kolejne. Powódka musiała podjąć dodatkowe leczenie, które zdezorganizowało jej życie: nie tylko nie mogła pracować, ale nadto była ograniczona w codziennych czynnościach domowych i samoobsługowych. Musiała przez kilka miesięcy pozostawać w niewygodnym kołnierzu ortopedycznym. Musiała korzystać z pomocy osób trzecich przy czynnościach, które wcześniej wykonywała sama.

Mając to na uwadze, Sąd uznał, że adekwatne zadośćuczynienie wynosi 25 000 złotych. Powódka oczekiwała wyższej kwoty z tego tytułu, ale wskazana przez nią kwota 50 000 złotych (z uwzględnieniem wypłaconej na etapie postępowania likwidacyjnego kwoty 6000 zł) jest wygórowana.

Należy mieć na uwadze, że u Powódki występują zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe, w tym w odcinku szyjnym kręgosłupa. Jakkolwiek skutkiem wypadku było złamanie wyrostka poprzecznego prawego trzonu kręgu C2 i powstały na skutek tego zespół bólowy, to jednak stan jej zdrowia determinują schorzenia samoistne. Uraz kręgosłupa nałożył się na istniejące u Powódki zmiany zwyrodnieniowe. Pogorszył jej stan zdrowia, ale Powódka i tak musiałaby leczyć schorzenia samoistnie i korzystać z rehabilitacji. Leczenie po wypadku nie wymagało poddania się zabiegom operacyjnym i ograniczyło się do noszenia kołnierza ortopedycznego oraz farmakologii i rehabilitacji. Leczenie po wypadku jest zakończone, a obecne leczenie Powódki pozostaje bez związku z wypadkiem. Była o tym mowa wcześniej: T. K. swój aktualny stan zdrowia łączy w zasadzie tylko ze skutkami wypadku, ale jest to ocena subiektywna, nakierowana na uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia sądowego. Obiektywna ocena stanu zdrowia Powódki nie potwierdza jej stanowiska.

Biorąc pod uwagę, że Pozwany wypłacił Powódce tytułem zadośćuczynienia 6000 złotych, z tego tytułu Sąd w pkt. I.1 zasądził dalsza kwotę 19 000 złotych.

W rozpoznawanej sprawie Powódka dochodziła również odszkodowania obejmującego poniesione koszty leczenia, koszty dojazdów i opiekę osób trzecich. Podstawę prawną roszczenia Powódki w tym zakresie stanowi przepis art. 444 § 1 k.c. zgodnie, z którym w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Odszkodowanie obejmuje wszelkie wydatki pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, których ocena, na podstawie okoliczności sprawy, należy do sądu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ogranicza się jednak rozmiary obowiązku pokrycia „wszelkich kosztów” wymaganiem, aby ich żądanie było konieczne i celowe (tak m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9.01.2008 r., II CSK 425/07, LEX nr 378025). Przepis art. 444 § 1 k.c. ujmuje szkodę w sposób możliwie szeroki, a więc poszkodowany może domagać się kompensaty wszelkich kosztów, w tym także: kosztów transportu, kosztów odwiedzin osób bliskich, kosztów szczególnego odżywiania i pielęgnacji w okresie rekonwalescencji, kosztów nabycia specjalistycznej aparatury rehabilitacyjnej, kosztów przyuczenia do wykonywania nowego zawodu (przez jednorazowe albo okresowe świadczenie), zwrotu utraconych zarobków. Należy zaznaczyć, że zgodnie ze stanowiskiem Sąd Najwyższego, zaprezentowanym w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej z dnia 19 maja 2016 r., podjętej w sprawie o sygn. akt III CZP 63/15 (miejsce publikacji: Legalis) świadczenie ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje także uzasadnione i celowe koszty leczenia oraz rehabilitacji poszkodowanego niefinansowane ze środków publicznych (art. 444 § 1 KC).

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, przez pierwsze dwa miesiące po wypadku Powódka potrzebowała pomocy ze strony innych osób w wymiarze średnio 2 godzin dziennie. W tym względnie oceny, zarówno ortopedy, jak i neurologa, są zbieżne. Konieczność noszenia sztywnego kołnierza ortopedycznego wykluczała możliwość wykonywania czynności wymagających użycia obu rąk, wykonania cięższych prac. Tuż po wypadku mobilność Powódki była znacznie ograniczona, potrzebowała również pomocy przy toalecie, przygotowywaniu posiłków, robieniu zakupów. Z zeznań Powódki wynika, że taka pomoc rzeczywiście była jej świadczona przez syna, przy czym wymiar opieki był wyższy niż wyliczony przez biegłych. Pomoc obejmowała takie czynności, jak robienie zakupów (w tym zakupy leków), podwożenie do lekarzy, początkowo załatwianie również niezbędnych spraw dotyczących prowadzonego przez Powódkę zakładu kuśnierskiego, sprzątanie, pranie. Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał za uzasadnioną pomoc w wymiarze 4 godzin dziennie przez 4 miesiące po wypadku (obliczone w pozwie na 121 dni). Jako miarodajna do oceny kosztów opieki przyjęta została przez Sąd używana przez (...) stawka w wysokości 11 zł/h opieki. Stawka ta stosowana jest powszechnie przez sądy jako pomocnicza przy ustalaniu kosztów opieki osób trzecich stosownie do treści art. 322 k.p.c., gdy rozmiar poniesionej szkody podlega wyliczeniu szacunkowemu. Uwzględniając stawkę (...) za godzinę usług opiekuńczych daje to kwotę 5324 złotych według obliczenia:

121 dni x 4 godz x 11 zł = 5324 zł.

W tym miejscu zauważyć jeszcze należy, iż w judykaturze i piśmiennictwie prezentowany jest pogląd, który Sąd Rejonowy w pełni podziela, że prawo poszkodowanego do żądania zwrotu kosztów opieki sprawowanej przez osoby trzecie nie jest uzależnione od wykazania, iż poszkodowany faktycznie poniósł wydatki z nią związane. Opieka może być bowiem sprawowana nieodpłatnie przez osoby najbliższe. Chodzi bowiem o naprawienie szkody, niezależnie od tego kto i w jaki sposób tego dokonał (m.in. uchwała SN z 22.07.2020 r., III CZP 31/19). Sąd stoi na stanowisku, że do obliczeń powinna być przyjęta jedynie stawka obowiązująca w dni powszednie, skoro Powódce świadczyła pomoc osoba najbliższa i nie zostało udowodnione, by miała potrzebę korzystania z pomocy specjalistycznej, a obliczenie kosztów opieki ma charakter szacunkowy. Stosując zatem art. 322 k.p.c., Sąd ustalił, że niepokryte przez Pozwanego koszty opieki wynoszą 5324 zł, oddalając powództwo w tym zakresie w pozostałej części.

Oddaleniu podlegało powództwo w części dotyczącej żądania zwrotu kosztów leczenia. Koszty swojego leczenia Powódka określiła na 2124,92 złotych; bezspornie od Pozwanego otrzymała z tego tytułu kwotę 371,06 złotych.

Wraz z pozwem zostały przedstawione następujące rachunki, dotyczące leczenia Powódki:

1) k. 91 - rachunek z 4.07.2016 r. na 330 zł za iniekcję,

2) k. 92 - rachunek z 4.07.2016 r. na 330 zł za iniekcję,

3) k. 93 (ten sam k. 104) na 65,83 zł za leki,

4) k. 94 (ten sam k. 105) z grudnia 2015 r. na 66,46 zł,

5) k. 95 (ten sam k. 106) z grudnia 2015 r. na 90,95 zł,

6) k. 96 (ten sam k. 107) z grudnia 2015 r. na 66,95 zł ,

7) k. 97 (ten sam k. 109) z grudnia 2015 r. na 33,95 zł ,

8) k. 98 (ten sam k. 108) z grudnia 2015 r. na 11,47 zł,

9) k. 99 (ten sam k. 110) ze stycznia 2016 r. na 19,73 zł,

10) k. 100 (ten sam k. 111) ze stycznia 2016 r. na 62,69 zł ,

11) k. 101 (ten sam k. 112) z 3.03.2016 r. na 72,97 zł .

Zauważyć należy, że rachunki ad. 1) i 2) nie dotyczą leczenia Powódki związanego z wypadkiem z10.11.2015 r., lecz jej schorzeń samoistnych, co potwierdza opinia biegłego ortopedy. Koszty potwierdzone powyższymi rachunkami nie pozostają więc w związku przyczynowym ze szkodą spowodowaną wypadkiem komunikacyjnym. Co do dalszych rachunków: rachunki ad. 3), 8), 9) i 10) zostały w całości uznane przez Pozwanego i koszty z tych rachunków Pozwany zwrócił w ramach postępowania likwidacyjnego. Pozwany częściowo uznał również zasadność poniesionych kosztów z rachunków ad. 5) (do kwoty 6,99 zł), ad.6) (do kwoty 25,99 zł), ad. 11) (co do kwot 22,99 zł i 23,99 zł). Powódka nie udowodniła, że koszty z tych rachunków w całości dotyczyły jej leczenia związanego z wypadkiem komunikacyjnym z 2015 r. Nie udowodniła również, by koszty z rachunków ad. 4) i 7) dotyczyły jej leczenia związanego z wypadkiem komunikacyjnym z 2015 r.

Mając więc na uwadze, że Pozwany wypłacił Powódce w ramach postępowania likwidacyjnego kwotę 371,06 złotych tytułem kosztów leczenia, a Powódka nie udowodniła, by poniosła z tego tytułu koszty wyższe, powództwo w tej części podlegało oddaleniu.

Powódka dochodziła również odszkodowania z tytułu kosztów dojazdów:

- 372,64 złotych wydatkowanych na przejazdy taksówkami,

- 1501,09 złotych na przejazdy wynikające z zestawienia na k. 168-189 akt.

W ramach kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją poszkodowany może domagać się zwrotu kosztów dojazdu do zakładów leczniczych, na konsultacje lekarskie, zabiegi, rehabilitację.

Wraz z pozwem zostały przedstawione następujące rachunki, dotyczące przejazdów taksówkami:

1)  k. 129 (również k. 133) na 75 zł,

2)  k. 129 (również k. 133) na 35 zł,

3)  k. 129 (również k. 134) na 34,08 zł ,

4)  k. 129 (również k. 133) na 30,84 zł ,

5)  k. 130 (również k. 134) na 25,44 zł,

6)  k. 131 (również k. 135) na 54,60 zł,

7)  k. 131 (również k. 135) na 20,04 zł,

8)  k. 132 (również k. 135) na 30,84 zł,

9)  k. 132 (również k. 135) na 21,12 zł,

10)  k. 132 (również k. 133) na 15,90 zł.

Łączna suma powyższych rachunków to 342,86 złotych. Z przedstawionych rachunków za zasadne Sąd uznał: ad. 2 (dotyczący przejazdu po odbiór kołnierza Campa, co wynika z zestawienia na k. 169 akt); ad. 5), 6), 7) i 9). Te rachunki dotyczą przejazdów na rehabilitację ręki i kolana, co wynika z zestawienia na k. 170 i 171 akt. Za związany z przedmiotową szkodą Sąd uznał jeszcze przejazd celem załatwienia spraw dotyczących zwolnienia lekarskiego (rachunek ad. 8). Pozostałe rachunki nie dotyczą bezpośrednio szkody Powódki, tj. przejazdy na przesłuchanie – ad. 3) i 4), do apteki i na zakupy (ad. 10), albo nie wiadomo, jakich przejazdów dotyczą (ad. 1). Koszty z rachunków uznanych za zawiązane ze szkodą na osobie Powódki, powodowaną wypadkiem, wynoszą łącznie 251,96 złotych i taką kwotę Sąd uwzględnił w zasądzonym na jej rzecz odszkodowaniu.

Podkreślenia wymaga, że przy ocenie zasadności zwrotu kosztów przejazdów dokumentowych rachunkami za taksówki, Sąd posiłkował się zestawieniem sprowadzonym osobiście przez Powódkę, znajdującym się na k. 168-189 akt. W tym zestawieniu znalazły się bowiem daty i wskazanie celu przejazdów z zaznaczeniem środka transportu (taksówek).

Sąd nie uwzględnił pozostałych kosztów, wskazywanych przez Powódkę, a wyszczególnionych w jej zestawieniu. Po pierwsze: samo zestawienie nie jest obiektywnym dowodem na poniesienie kosztów podawanych przez poszkodowaną. Jest to dokument od niej pochodzący, podobnie jak obliczenia kosztów przejazdów. Po drugie, w zestawieniu znalazły się wszelkie przejazdy, w różnych celach. Powódka ujęła w zestawieniu przejazdy w celu zrobienia zakupów, do własnego zakładu kuśnierskiego, w celu załatwienia formalności związanych z pogrzebem członka rodziny oraz przejazdy dotyczące remontu domu. Wszystkie te przejazdy nie są związane ze szkodą, której doznała w wypadku komunikacyjnym. Wykonywałaby je także wówczas, gdyby wypadek nie zaistniał i nie ma żadnych uzasadnionych powodów, by Pozwany je refundował. Z zeznań Powódki wynika, że w zestawieniu ujęła również przejazdy wykonane przez jej syna w celu zrobienia zakupów i dowiezienia jej do lekarzy. Obliczając koszty opieki, sprawowanej nad Powódką, Sąd uwzględnił wyższy wymiar tej opieki, niż podawany przez biegłych, uwzględniając pomoc w przejazdach do lekarzy i na rehabilitację. W ocenie Sądu nie jest więc uzasadnione osobne obliczanie kosztów tych przejazdów, skoro Powódka nie przedstawiła konkretnych kosztów przejazdów, lecz oczekiwała zasądzenia swego rodzaju ryczałtu. Tak rozumiane koszty przejazdów mieszczą się w kosztach opieki i dlatego nie powinny być uwzględnione osobno, bo oznaczałoby to zasądzenie na jej rzecz podwójnego odszkodowania.

Sąd zasądził na rzecz Powódki również kwotę 266,62 złotych tytułem skapitalizowanej renty, obejmującej koszty jej leczenia po wypadku.

Możliwość przyznania przedmiotowego świadczenia statuuje art. 444 k.c., który stanowi, iż w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany może domagać się kompensaty wszelkich kosztów, wywołanych tym stanem (§ 1) oraz odpowiedniej renty, jeżeli utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość (§ 2). Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, renta może mieć charakter renty tymczasowej (art. 444 § 3 k.c.). Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa do kosztów podlegających kompensacie w myśl komentowanego przepisu należą wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Będą to więc wszelkie niezbędne i celowe wydatki niezależnie zasadniczo od tego, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia (por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, Mon. Praw. 2008, nr 3, s. 116).

Przypomnieć należy, że T. K. domagała się zasądzenia renty na zwiększone potrzeby po 600 złotych miesięczne, płatnej z góry do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od 11 marca 2016 roku i na przyszłość, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 lipca 2016 roku w zakresie rat wówczas wymagalnych oraz w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat w przyszłości. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia, by zwiększyły się jej potrzeby na przyszłość. Niewątpliwie zwiększyły się okresowo: od dnia wypadku do zakończenia leczenia (listopada 2016 roku) i związane były z kosztami leczenia i opieki ze strony osób trzecich. Koszty leczenia poniesione przez Powódkę do 10 marca 2016 roku i koszty opieki ze strony osób trzecich w całości zostały uwzględnione poprzez zasądzenie na jej rzecz odszkodowania z tego tytułu. Natomiast od 11 marca 2016 roku do listopada 2016 roku włącznie Powódka ponosiła koszty leczenia, które biegła neurolog oszacowała na około 40 złotych miesięcznie (leczenie ortopedyczne zostało zakończone w lutym 2016 r.). Powódka nie była leczona psychiatrycznie w powyższym okresie (poza stosowaniem pramolanu). Przyjmując więc szacunkowo, że od połowy marca do listopada 2016 zasadne leczenia Powódki wynosiły po 50 złotych miesięcznie, to łącznie wyniosły 400 złotych.

Pozwany częściowo zwrócił Powódce koszty poniesione przez nią po 10.03.2016 r., a wynikające z rachunków:

- z karty 102 (ten sam k. 113) na 111,70 zł (uznany do kwot 17,95 zł, 14,95 zł i 16,95 zł),

- z karty 103 (ten sam k. 114) na 104,63 zł (uznany do kwot 9,29 zł i 28,33 zł),

- z karty 115 (ten sam k. 116) na 45,91 zł (uznany w całości).

Nadmienić należy, że Powódka złożyła jeszcze rachunki z znajdujące się na karcie: 118 (na 55,87 zł), k. 119 (na 79,38 zł), k. 120 (na 102,59 zł), k. 121-124 i 127. Wszystkie one dotyczą okresu późniejszego niż okres leczenia T. K. po wypadku, dlatego nie dokumentują jej zwiększonych potrzeb po wypadku. Pozwany w sumie zrefundował Powódce koszty leczenia po 10.03.2016 r. w wysokości 133,38 zł. Uwzględniając, że ich pełna wysokość kształtowała się na poziomie 400 złotych, zasądzeniu podlegała kwota 266,62 złotych.

W niniejszej sprawie Powódka żądała zasądzenia odszkodowania z tytułu poniesionej szkody majątkowej: z tytułu utraconego dochodu i za zniszczone okulary. Podstawę prawną roszczeń w tym zakresie stanowi art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym w granicach normalnych następstw działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła jej naprawienie obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Przepis ten konstytuuje zasadę pełnej kompensacji szkody i ma na celu przywrócenie majątku poszkodowanego do stanu, który istniałby, gdyby zdarzenie szkodzące nie miało miejsca.

Odnosząc się do żądania zasądzenia odszkodowania z tytułu utraconych dochodów: jego wysokość powinna odpowiadać wielkości dochodu, jaki poszkodowana mogłaby uzyskać, gdyby nie doszło do zdarzenia powodującego utratę możliwości jego uzyskania. Wyznaczona w ten sposób szkoda wyznacza górną granicę należnego poszkodowanej świadczenia.

W powyższym kontekście należy stwierdzić, że na skutek doznanych obrażeń Powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim przez 182 dni. W dacie wypadku prowadziła własny zakład kuśnierski oraz była zatrudniona przez syna w oparciu o umowę o pracę z wynagrodzeniem na poziomie najniższego wynagrodzenia krajowego. W okresie po wypadku (w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego) nie wykonywała pracy we własnym zakładzie, ani w zakładzie syna. Niewątpliwie w majątku Powódki powstała szkoda, polegająca na utraceniu dochodów, które uzyskałaby w normalnym toku czynności.

Zgłoszone roszczenie o odszkodowanie z tytułu utraconego dochodu obejmuje jedynie czas od dnia wypadku, tj. 10 listopada 2015 r. do 1 kwietnia 2016 roku, nie zaś cały okres zwolnienia lekarskiego. Podkreślenia wymaga i to, że Powódka przedstawiła dowody pozwalające na ustalenie wysokości utraconego przez nią dochodu z tytułu wynagrodzenia za pracę w zakładzie prowadzonym przez jej syna. Nie przedstawiła żadnych dowodów pozwalających na ustalenie, czy i w jakiej wysokości utraciła dochód z tytułu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Opierając się wiec na dowodach zaoferowanych przez Powódkę, Sąd ustalił, że gdyby Powódka powyższy okres przepracowała, to otrzymałaby wynagrodzenie za pracę:

- w listopadzie i grudniu 2015 roku po 1750 zł brutto (netto 1286,16 zł),

- od stycznia 2016 roku po 1850 zł brutto (netto 1355,69 zł),

- za 1 kwietnia 2016 roku - 45,19 zł netto.

Powódka faktycznie uzyskała:

1)  w okresie 1-30.11.2015 roku:

469,13 zł netto wynagrodzenia + 647,91 zł netto zasiłku chorobowego (różnica: 169,12 zł)

2)  w okresie 1-31.12.2015 roku:

1023,46 zł netto zasiłku chorobowego (różnica: 262,70 zł)

3)  w okresie 1-31.01.2016 roku:

1081,66 zł netto zasiłku chorobowego (różnica: 274,03 zł)

4)  w okresie 1-29.02.2016 roku:

1012,88 zł netto zasiłku chorobowego (różnica: 342,81 zł)

5)  w okresie 1-31.03.2016 roku:

1082,30 zł netto zasiłku chorobowego (różnica: 273,39 zł)

6)  za 1.04.2016 roku:

34,91 zł netto zasiłku chorobowego (różnica: 10,28 zł).

Różnica pomiędzy dochodami, które uzyskałaby Powódka za okres 10.11.2015 r. – 1.04.2016 r. wynosi 1332,33 złotych. Od Pozwanego otrzymała z tego tytułu 1582,64 zł, zatem w tym zakresie szkoda została wyrównana w całości, a powództwo jako niezasadne podlega oddaleniu.

Sąd uwzględnił natomiast roszczenie Powódki o odszkodowanie za zniszczone okulary. Z zeznań Powódki wynika, że w wypadku zostały zniszczone jej okulary. Ich koszt (według rachunku z 2012 roku) wynosił 503,80 złotych, tymczasem Powódka po wypadku musiała zakupić okulary nowe i wydała na ten cel kwotę wyższą – ponad 800 złotych. Biorąc to pod uwagę, jej roszczenie w omawianym zakresie podlegało uwzględnieniu w całości.

Oddaleniu podlegało powództwo w zakresie żądania ustalenia odpowiedzialności Pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości. Przyjmuje się, że zasądzenie określonego świadczenia na rzecz powoda w sprawie o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia, w oparciu o art. 189 k.p.c. Warunkiem dopuszczalności ustalenia jest istnienie po stronie powoda interesu prawnego. Wskazuje się, iż interes taki może istnieć, zwłaszcza przy szkodach na osobie, mimo możliwości dochodzenia świadczenia z danego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają dalsze jeszcze skutki, których dochodzenie w drodze powództwa o świadczenie nie jest możliwe lub nie jest na razie aktualne. Interes ten wyraża się w tym, by nie doszło do przedawnienia roszczeń oraz pogorszenia się sytuacji poszkodowanego, który w kolejnym procesie, w związku z upływem czasu mógłby napotkać trudności przy wykazywaniu przesłanek odpowiedzialności. Ustalenie odpowiedzialności na przyszłość umożliwia poszkodowanemu dochodzenie kolejnych roszczeń, nawet gdy owe dalsze skutki wystąpią po upływie terminu przedawnienia (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 17 kwietnia 1970, III PZP 34/69, OSNC 1970 r., nr 12, poz. 217). Jednocześnie, w doktrynie i orzecznictwie, wskazuje się, że także pod rządem art. 442 ¹ § 3 k.c. powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości (tak m. in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 lutego 2009 roku, III CZP 2/09, publ. Biuletyn Sądu Najwyższego 2009 rok, nr 2, poz.10, z glosą aprobującą M. Sieradzkiej).

W przedmiotowej sprawie, nie zachodzą podstawy do ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c. odpowiedzialności Pozwanego na przyszłość. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby prawdopodobne było ujawnienie się u Powódki w przyszłości dalszych następstw przedmiotowego wypadku.

Podsumowując: uwzględnieniu podlegały roszczenia Powódki:

- o zadośćuczynienie – w kwocie 19 000 zł,

- o odszkodowanie – w kwocie odpowiednio 5324 zł, 251,96 zł i 503,80 zł (w sumie 6079,76 zł),

- o rentę – w kwocie 266,62 zł.

W pozostałej części powództwo – jako nieuzasadnione – podlegało oddaleniu.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 359 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz w zw. z art. 817 § 1 k.c. Stosownie do treści art. 817 § 1 k.c., Pozwany był zobowiązany spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zgłoszenia.

Powódka nie przedstawiła dowodu pozwalającego na ustalenie dokładnej daty zgłoszenia szkody. Niemniej jednak z pisma na k. 157 wynika, że 20 czerwca 2016 roku Pozwany dysponował zgłoszeniem szkody, a w piśmie z 18 sierpnia 2016 roku wskazał wysokość świadczeń przyznanych Powódce w związku ze szkodą na jej osobie. W pismach z 30 lipca 2016 r. Powódka zgłosiła szkodę w postaci zniszczenia okularów i wniosła o wypłatę z tego tytułu 850 złotych; zgłosiła szkodę z tytułu utraconych dochodów: około 35 000 – 50 000 złotych z działalności gospodarczej i około 5500 złotych z tytułu pracy; zgłosiła żądanie zwrotu 4500 złotych z tytułu kosztów leków i 5000 złotych z tytułu poniesionych kosztów dojazdów oraz swoje roszczenie z tytułu utraty zdrowia określiła na nie niższe niż 170 000 złotych. Skoro Pozwany powinien spełnić świadczenie w terminie 30 dni od zgłoszenia szkody, a w każdym razie w terminie 14 dni od wyjaśnienia okoliczności uzasadniających jego odpowiedzialność za szkodę, a Powódka sprecyzowała swoje roszczenia 30 lipca 2016 roku, to Pozwany powinien spełnić świadczenie w terminie 14 dni od zgłoszenia sprecyzowanych roszczeń przez Powódkę. Pozwany otrzymał pisma ze sprecyzowaniem roszczeń 8 sierpnia 2016 roku, więc term 14 dni upłynął 22 sierpnia 2016 roku. Dlatego odsetki od zadośćuczynienia i odszkodowania należą się Powódce od 23 sierpnia 2016 roku. Na etapie postępowania likwidacyjnego Powódka nie zgłosiła żądania renty, dlatego odsetki od skapitalizowanej renty należą się po upływie 30 dni od doręczenia pozwu (k. 254 - doręczenie 4.06.2018 r.) czyli od 5.07.2018 r.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując stosunkowego ich rozdzielenia. Zasądzona na rzecz Powódki kwota stanowi 40% dochodzonego roszczenia. Powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości. Poniosła koszt zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 5400 zł i koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (w sumie 5417 zł). Pozwany poniósł koszt zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 5400 zł, koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł i koszt wykorzystanych zaliczek - 600 zł + 176,17 zł (w sumie 6193,17 zł). Łącznie koszty procesu poniesione przez strony wyniosły 11 610,17 złotych, z tego 40% powinien ponieść Pozwany (4644,07 zł), a 60% Powódka (6966,10 zł). Powódka poniosła koszty procesu w wysokości niższej, to jest w kwocie 5417 zł, dlatego jest zobowiązana do zwrotu na rzecz Pozwanego kwoty 1549,10 zł i taką kwotę Sąd w pkt III sentencji wyroku zasądził od Powódki na rzecz Pozwanego tytułem zwrotu stosunkowej części kosztów procesu.

Skarb Państwa poniósł w toku procesu tymczasowo wydatki w wysokości 3539,53 zł na pokrycie kosztów postępowania związanych z wynagrodzeniem biegłego. W związku z powyższym Sąd w punkcie IV sentencji wyroku, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2022 r. poz.1125) w związku z art. 100 zd 2 k.p.c. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi od Pozwanego kwotę 1415,81 zł (3539,53 x 0,4) na pokrycie kosztów postępowania tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa. Powódka została w całości zwolniona od kosztów sądowych i nie uiściła opłaty od pozwu. Opłata wynosi 3162 zł, z tego 40% (1264,80 zł) Sąd nakazał pobrać od Pozwanego na podstawie przytoczonej powyżej.