Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2024 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S.
kwotę 7,38 zł (siedem złotych trzydzieści osiem groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 110/24 upr T., dnia 4 czerwca 2024 roku

UZASADNIENIE

Pozwem z 12 września 2023 roku powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. kwoty 3 173,30 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 26 listopada 2022 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w wyniku zdarzenia drogowego, które miało miejsce w dniu 26 października 2022 roku uszkodzeniu uległ pojazd marki M. o numerze rejestracyjnym (...) należący do K. L.. Powód wyjaśnił, że sprawca zdarzenia posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. Pozwany po zgłoszeniu szkody przeprowadził oględziny pojazdu i sporządził kosztorys naprawy na podstawie którego przyznał poszkodowanemu kwotę 1 860,41 zł. Według powoda kosztorys ten został sporządzony nieprawidłowo. Powód twierdził, że prawidłowo ustalony koszt naprawy uszkodzonego pojazdu to kwota 5 033,71 zł, w związku z czym domagał się zasądzenia różnicy pomiędzy tą kwotą a odszkodowaniem wypłaconym przez pozwanego poszkodowanemu w wysokości 1 860,41 zł, czyli kwoty 3 173,30 zł. Uzasadniając żądanie w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie powód wskazał, że domaga się ich od dnia 26 listopada 2022 roku, czyli od dnia w którym upłynął trzydziestodniowy termin od zgłoszenia szkody, w którym pozwany miał obowiązek dokonać likwidacji szkody.

W dniu 7 listopada 2023 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu w sprawie X Nc 1946/23 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający w całości żądanie pozwu.

W ustawowym terminie pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W finalnie sprecyzowanym w piśmie przygotowawczym z dnia 13 marca 2024 roku stanowisku pozwany wskazał, że w sprawie ustalenia kosztów naprawy pojazdu, ustalenia te nie powinny sprowadzać się do analizy hipotetycznego kosztorysu naprawy pojazdu jeżeli pojazd został naprawiony i można ustalić rzeczywistą wartość szkody. Pozwana wskazała, że ustalenia wysokości szkody powinny być ustalone zgodnie z rzeczywiście poniesionymi kosztami naprawy pojazdu. Pozwany zakwestionował kalkulację naprawy przedstawioną przez powoda.

Na dalszym etapie postępowania stanowiska stron pozostały bez zmian.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 października 2022 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki M. o numerze rejestracyjnym (...) należący do K. L.. Sprawca kolizji miał zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S..

okoliczności bezsporne

W dniu 26 października 2022 roku zgłoszono szkodę ubezpieczycielowi. Szkoda została zarejestrowana przez ubezpieczyciela pod numerem (...).

dowód: druk zgłoszenia szkody komunikacyjnej – k. 107-108, wiadomość e-mail z dnia 26 października 2022 roku – k. 109-110, wiadomość e-mail z dnia 26 października 2022 roku wraz z załącznikiem – k. 113-118

W dniu 4 listopada 2022 roku rzeczoznawca pozwanego ubezpieczyciela dokonał oględzin uszkodzonego pojazdu. Na podstawie dokonanych oględzin ubezpieczyciel dokonał kalkulacji naprawy określając koszt naprawy pojazdu na kwotę 1 860,41 zł. Taką też kwotę w drodze decyzji z dnia 4 listopada 2022 roku pozwana wypłaciła poszkodowanemu jako odszkodowanie z tytułu uszkodzenia pojazdu.

dowód: wiadomość e-mail z dnia 3 listopada 2022 roku – k. 128,

kalkulacja naprawy nr (...) – k. 137-145,

decyzja w sprawie szkody z dnia 4 listopada 2022 roku – k. 136

Poszkodowany K. L. zawarł z O..eu (...) w dniu 14 listopada 2022 roku umowę przelewu wierzytelności z tytułu odszkodowania od sprawcy szkody mającej miejsce w dniu 26 października 2022 roku oraz od zakładu ubezpieczeń, który udzielał w dniu powstania szkody ochrony ubezpieczeniowej sprawcy zdarzenia. Na mocy tej umowy poszkodowany przelał na rzecz O..eu (...) prawo do odszkodowania z tytułu szkody powstałej w dniu 26 października 2022 roku z wyłączeniem kosztów najmu pojazdu zastępczego, holowania pojazdu, a także parkowania.

Następnie umową przelewu wierzytelności z dnia 15 listopada 2022 roku O..eu (...) zbył na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. swoje prawa do odszkodowania z tytułu szkody komunikacyjnej nr (...) w samochodzie marki M. o nr rej. (...) mającej miejsce w dniu 26 października 2022 roku. O dokonanych cesjach wierzytelności pozwany ubezpieczyciel został przez powoda zawiadomiony.

dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 14 listopada 2022 r. – k. 17-18,

umowa przelewu wierzytelności z dnia 15 listopada 2022 r. – k. 11,

zawiadomienie o dokonaniu przelewu wierzytelności z dnia 15 listopada 2022 r. – k. 12,

oświadczenie z dnia 15 listopada 2022 roku – k. 13

zawiadomienie z dnia 14 listopada 2022 roku – k. 26

Powód dokonał własnej kalkulacji naprawy pojazdu marki M. o nr rej. (...) zgodnie z którą koszt naprawy wynosi 5 033,71 zł

dowód: kalkulacja naprawy nr 47/11/222 z dnia 15 maja 2023 r. – k. 27-28

W związku z tak dokonaną kalkulacją powód pismem z dnia 31 sierpnia 2023 roku wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3 173,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 listopada 2022 roku do dnia zapłaty w terminie 5 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie to wpłynęło do siedziby pozwanego w dniu 4 września 2023 roku. W odpowiedzi na wezwanie pismem z dnia 20 września 2023 roku pozwany odmówił wypłaty dodatkowego świadczenia stwierdzając brak podstaw zweryfikowania ustalonych na podstawie sporządzonego uprzednio kosztorysu. Jednocześnie ubezpieczyciel zaproponował zakończenie sprawy w sposób polubowny poprzez dopłatę kwoty 1500 zł.

dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 31 sierpnia 2023 r. – k. 33,

przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 31 sierpnia 2023 r. w aktach szkody z pieczęcią pozwanego z dnia 4 września 2023 r. – k. 287,

pismo pozwanego z dnia 20 września 2023 roku – k. 326-328

Samochód M. B. nr rej. (...) stanowił własność poszkodowanego K. L., lecz pojazd ten został sprzedany. Pojazd został wyprodukowany w roku 2008. Pojazd nie był serwisowany w autoryzowanych stacjach obsługi. Poszkodowany naprawił pojazd przed sprzedażą. Poszkodowany naprawił pojazd do stanu sprzed szkody. Naprawy kosztowała w granicach 3000 złotych. Poszkodowany naprawił go w warsztacie swojego kolegi.

dowód: kopia dowodu rejestracyjnego pojazdu – k. 250,

zeznania świadka K. L. na rozprawie w dniu 22 maja 2024 r. – k. 390-391, znacznik czasowy 00:04:14 do 00:14:46

Sąd zważył co następuje.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, zarówno dokumentów przedstawionych przez powoda, jak i pozwanego. Wiarygodność tych dokumentów nie budziła wątpliwości sądu, nie były one także kwestionowane przez żadną ze stron. Były to dokumenty prywatne stanowiące dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Sąd uznał za wiarygodny także dowód z zeznań świadka K. L.. Świadek nie jest związany z żadną ze stron, a jego zeznania były bardzo konkretne – poszkodowany był właścicielem pojazdu, sam zajmował się kwestiami naprawy pojazdu i dysponował pełnymi informacjami na temat jego losu po uszkodzeniu aż do momentu sprzedaży samochodu.

Sąd na rozprawie w dniu 22 maja 2024 roku na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego, którego przeprowadzenia domagał się powód (pkt 5 pozwu) z uwagi na to, że dowód ten zmierzał do ustalenia faktu nieistotnego dla rozstrzygnięcia sprawy. Skoro nastąpiła rzeczywista naprawa pojazdu, która doprowadziła go do stanu sprzed szkody, nie było podstaw, by ustalać hipotetyczne koszty jego naprawy.

Sąd postanowił na rozprawie w dniu 22 maja 2024 roku również oddalić wniosek pozwanej o zobowiązanie poszkodowanego do złożenia faktur, rachunków, pokwitowań, oświadczeń i potwierdzeń lub innych dokumentów wykazujących fakt, specyfikację i koszt naprawy pojazdu marki M. nr rej. (...) po szkodzie z dnia 26 października 2022 roku (punkt 8 pisma procesowego pozwanej z dnia 13 marca 2024 roku). W ocenie Sądu złożenie takich dokumentów przez poszkodowanego w przedmiotowej sprawie było zbędne, gdyż w obliczu wykazania, że pojazd został naprawiony, to na powodzie spoczął ciężar dowodu w zakresie wykazania kosztów naprawy pojazdu.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (art. 822 § 4 k.c.). Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (art. 824 ¹ § 1 k.c.). Jak wynika z art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2500 ze zm.), w obowiązkowych ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotów objętych ubezpieczeniem, nie wyżej jednak niż do wysokości sumy gwarancyjnej ustalonej w umowie. Nadto, stosownie do art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Pomiędzy zakładem ubezpieczeń a poszkodowanym zawiązuje się w chwili wyrządzenia szkody objętej zakresem ubezpieczenia stosunek prawny, w ramach którego obowiązkowi ubezpieczyciela do naprawienia szkody odpowiada roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy przysługujące poszkodowanemu (por. uchwała SN z dnia 24 stycznia 1971 r., sygn. III CZP 74/71, LEX nr 1373). Roszczenie o zapłatę przysługujące w takim wypadku poszkodowanemu nie mieści się oczywiście w ramach odpowiedzialności kontraktowej, gdyż nie jest roszczeniem wynikającym wprost z umowy ubezpieczenia, lecz przysługuje w ramach reżimu odpowiedzialności deliktowej, gdyż jego źródłem jest wyrządzenie szkody przez osobę ubezpieczoną.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W myśl § 2 cytowanego przepisu, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono. Przepis art. 361 § 2 kodeksu cywilnego statuuje zatem zasadę tzw. pełnego odszkodowania. Wynika z niego, że naprawienie szkody ma zapewnić całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku, nie dopuszczając zarazem do nieuzasadnionego wzbogacenia poszkodowanego. Koszty naprawy uszkodzonego pojazdu stanowią w tym rozumieniu stratę, którą winna zrekompensować powodowi strona pozwana. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu (art. 363 § 1 k.c.).

W niniejszej sprawie nie była sporna zasada odpowiedzialności pozwanej, a także kwota wypłaconego przez nią odszkodowania. Spór między stronami sprowadzał się jedynie do określenia ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy pojazdu marki M. o numerze rejestracyjnym (...), a więc wysokości dochodzonego roszczenia. Powód stał na stanowisku, że ustalenie kosztów naprawy pojazdu powinno zostać oparte o hipotetyczne koszty naprawy pojazdu, zaś pozwana twierdziła, że powinno oprzeć się na kosztach rzeczywistych.

W obliczu zeznań świadka K. L., Sąd doszedł do wniosku, że brak jest podstaw do dochodzenia przez powoda zwrotu hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu marki M. o nr rej. (...) po szkodzie mającej miejsce w dniu 26 października 2022 roku. Świadek zeznał bowiem, że dokonał naprawy uszkodzonego pojazdu. Z zeznań świadka wynika, że pojazd został naprawiony do stanu sprzed szkody, a naprawa kosztowała około 3000 złotych. Poszkodowany dokonał naprawy pojazdu poza autoryzowaną stacją obsługi. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2022 roku (...) 726/22 (LEX nr 3456189), w razie naprawienia pojazdu we własnym zakresie uprawniony nie może żądać zapłaty odszkodowania obliczonego metodą kosztorysową, tzn. stanowiącego równowartość kosztów restytucji, czyli hipotetycznych koszów naprawy tego pojazdu. Żądanie zapłaty kosztów nieprzeprowadzonej restytucji nie może być uwzględnione, jeśli przywrócenie stanu poprzedniego nie jest możliwe. W takich bowiem przypadkach zgodnie z art. 363 § 1 zd. 2 k.c. roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu, rozumianego jako rekompensata pieniężna obliczana metodą dyferencyjną. Mowa tu w szczególności o dwóch sytuacjach: zbycia uszkodzonego pojazdu, wykluczającego dokonanie jego naprawy przez poszkodowanego, albo samodzielnego naprawienia samochodu, które - wobec dokonania rzeczywistej naprawy pojazdu - nie pozwala na obliczenie odszkodowania w sposób kosztorysowy jako hipotetycznych kosztów przywrócenia stanu poprzedniego, a z pominięciem kosztów rzeczywiście poniesionych (por. wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 4 października 2023 roku VIII Ca 741/23, LEX nr 3628827, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2021 r., (...) 1/21, LEX nr 3191839). Nie można bowiem przyjąć, że obowiązek naprawienia szkody nie jest uzależniony od jakichkolwiek zdarzeń następczych. Przeciwnie, szkoda ma charakter dynamiczny, a wysokość roszczenia o naprawienie szkody może zmieniać się w czasie, gdyż jest zależna od okoliczności, które nastąpiły po zdarzeniu szkodzącym. Roszczenie odszkodowawcze nie jest stałym, niezmiennym składnikiem majątku poszkodowanego. Naprawienie szkody, następujące w postępowaniu sądowym, obejmuje natomiast pokrycie tego uszczerbku, który istnieje w dacie zamknięcia rozprawy.

Żądanie odszkodowania obliczonego metodą kosztorysową jako hipotetyczne i nieponiesione koszty przyszłej naprawy pojazdu jest wykluczone, skoro naprawa już nie jest możliwa, co ma miejsce przykładowo w przypadku naprawienia pojazdu. W takiej sytuacji punktem odniesienia są koszty rzeczywistej naprawy i to ich wysokości odpowiada suma pełnego odszkodowania. Jednocześnie jak już wskazano powyżej, świadek K. L. zeznał, że naprawił pojazdu przywracając go do stanu sprzed szkody. Warto zaznaczyć, że uszkodzony pojazd był stosunkowo stary – został wyprodukowany w 2008 roku, zatem założenie, że jego naprawa powinna następować tylko w oparciu o nowe, oryginalne części producenta, nie znajduje racjonalnego uzasadnienia, tym bardziej, że świadek K. L. zeznał, że samochód nie był serwisowany w autoryzowanej stacji obsługi. Świadek nie był w stanie dokładnie określić kwoty, za którą przywrócił pojazd do stanu sprzed szkody. W tym stanie rzeczy jednak ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie. Oparcie się na hipotetycznych kosztach, w sytuacji gdy pojazd został naprawiony w sposób przywracający go do stanu sprzed szkody za kwotę niższą aniżeli hipotetyczny koszt naprawy przedstawiony przez powoda, prowadziłoby do wykreowania fikcyjnej szkody, oderwanej od rzeczywistych jej rozmiarów i kosztów jej usunięcia.

Powyższe przesądza o tym, że w efekcie ustalenia, że poszkodowany dokonał naprawy uszkodzonego pojazdu, to na powodzie spoczął ciężar udowodnienia kosztów naprawy pojazdu, które poniósł poszkodowany i tym samym wykazania, że koszty te były wyższe aniżeli kwota odszkodowania wypłacona przez stronę pozwaną. W obliczu faktu, iż powód nie sprostał ciężarowi dowodu (art. 6 k.c. i 232 k.p.c.) w tym zakresie, a nawet nie zmierzał do tego, by mu sprostać konsekwentnie podnosząc, że odszkodowanie należy obliczyć z zastosowaniem hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu, powództwo podlegało oddaleniu i tak Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 2 k.p.c. zasądzając z tego tytułu od powoda na rzecz pozwanego 7,38 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Na koszty te składa się 6 zł z tytułu taksy notarialnej oraz 1,38 zł podatku od towarów i usług, czyli koszty związane z notarialnym poświadczeniem za zgodność dokumentu pełnomocnictwa udzielonego w sprawie pracownikowi pozwanego (k. 44v).

Asesor sądowy Paweł Kamiński