Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 czerwca 2024 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w G.

przeciwko R. F. (1), B. F.

o zapłatę

1.  umarza postępowanie w zakresie obejmującym żądanie zapłaty kwoty 52032,31 zł (pięćdziesiąt dwa tysiące trzydzieści dwa złote i 31/100);

2.  w pozostałej części powództwo oddala;

3.  koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.

SSO Piotr Suchecki

Sygn. akt IC 1183/23

UZASADNIENIE

W dniu 16 października 2023 r. (...) w W. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od B. F. i R. F. (1) kwoty 108 400,46 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18 sierpnia 2023 r.

Uzasadniając powództwo Bank wyjaśnił, że zawarta przez strony umowa kredytu indeksowanego kursem CHF została przez pozwanych zakwestionowana i w efekcie ich powództwo o ustalenie jej nieważności zostało prawomocnie uwzględnione przez sąd, który w ramach wyroku zasądził też od banku na ich rzecz kwotę 34 000 CHF, wpłaconą przez nich na poczet spłaty kapitału. Wyjaśnił, że wskazanej w pozwie kwoty domaga się od pozwanych tytułem zwrotu kapitału udostępnionego im nienależnie na podstawie nieważnej umowy kredytu

B. F. i R. F. (2) domagali się oddalenia powództwa w całości. Przyznając, fakt prawomocnego ustalenia nieważności umowy kredytu wskazali, że bank nigdy nie wezwał ich skutecznie do zapłaty, a gdy otrzymali pozew to niezwłocznie zapłacili na rzecz banku kwotę 52 032,31 zł, dokonując w pozostałym zakresie potrącenia z wpłaconą przez nich na rzecz od banku kwotą w ramach wykonywania umowy 56 368,19 zł. Oświadczyli, że w wyniku tych płatności nie są wzbogaceni kosztem banku.

W piśmie procesowym złożonym w dniu 12 lutego 2024 r. powodowy Bank oświadczył o cofnięciu powództwa w zakresie obejmującym żądanie zapłaty kwoty 52 032,31 zł i oświadczył o podtrzymaniu powództwa w zakresie kwoty 56 368,15 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18 sierpnia 2023 r. oraz ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 52 032,31 zł od dnia 18 sierpnia 2023 r. do dnia 13 grudnia 2023 r.

Stan faktyczny

W dniu 25 maja 2005 r. (...) w W. zawarła z B. F. i R. F. (1) umowę kredytu hipotecznego indeksowanego kursem CHF. Na podstawie umowy bank wypłacił na rzecz pozwanych kwotę 108 400,46 zł.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 31 października 2022 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach zmienił wyrok Sadu Okręgowego w Gliwicach i ustalił, że umowa kredytu zawarta przez strony w dniu 25 maja 2005 r. jest nieważna oraz zasądził od pozwanego Banku na rzecz powodów kwotę 34 000 CHF z odsetkami tytułem zwrotu należności wpłaconej przez nich w tej walucie w ramach częściowej spłaty kapitału kredytu w toku realizacji umowy.

W ramach realizacji umowy pozwani nadto wpłacili do powodowego Banku łącznie 56 368,19 zł, a poprzez wpłatę 34 000 CHF dokonali całkowitej spłaty kredytu.

Pismem z dnia 2 sierpnia 2023 r. powodowy Bank wystosował do pozwanych wezwanie do zapłaty kwoty 108 400,46 zł tytułem zwrotu kapitału wypłaconego nienależnie kapitału kredytu. Wezwania te nie dotarły do pozwanych, którzy w tym czasie przebywali poza miejscem zamieszkania i niepodjęte przesyłki zostały zwrócone do Banku.

W reakcji na doręczenie pozwu w niniejszym procesie (w dniu 23 listopada 2023 r.) B. F. i R. F. (2) oświadczyli bankowi o potrąceniu dochodzonej wierzytelności z przysługującą im wierzytelnością z tytułu nienależnie spłaconych rat – 56 368,15 zł i w dniu 13 grudnia 2023 r. dokonali na rzecz Banku zapłaty kwoty 52 032,31 zł.

okoliczności niesporne

Ustaleń powyższych sąd dokonał kierując się dyrektywami wynikającymi z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. mając na uwadze, że wynikają one z niekwestionowanych co do autentyczności i treści dokumentów i w istocie mają od strony faktycznej charakter niekwestionowany.

Sąd zważył

Powództwo zawierało żądanie zwrotu całości środków wypłaconych pozwanym nienależnie w ramach kapitału kredytu. Sama nieważność umowy ma niesporny i wynika z wiążącego dla sądu oraz stron prawomocnego wyroku wydanego w sprawie IC 580/20.

Umorzenie postępowania w zakresie żądania zapłaty kwoty 52 032,31 zł. (pkt 1 sentencji) wynikało ze skutecznego cofnięcia pozwu w tym zakresie przez powódkę – art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c.

Powództw w pozostałym zakresie wymagało dokonania oceny, opartej na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu. Powództwo to podlegało oddaleniu, albowiem nie znajduje ono podstawy w treści art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c., gdyż po stronie pozwanych nie występuje już wzbogacenie. Oczywistym jest, że na skutek stwierdzonej nieważności umowy świadczenia spełnione przez każdą ze stron zyskały status nienależnych. Pozwani spełnili jednak świadczenie niezwłocznie po otrzymaniu wezwania, realizując obowiązek określony w art. 455 k.c.

Powodowy Bank nie może powoływać się na skuteczność doręczenia awizowanego wezwania do zapłaty z sierpnia 2023 r., albowiem pismo to nie dotarło do pozwanych. Przebywali oni wówczas poza miejscem zamieszkania i Bank nie może oceniać ich obowiązków w oparciu o zapisy umowy, które – z uwagi na nieważność – nie mają wiążącego charakteru. Pozwani nie mieli więc prawnego obowiązku informowania banku o wyjeździe urlopowym, a Bank kierując korespondencję w okresie wakacyjnym winien był dochować staranności, aby doszło do jej skutecznego doręczenia. Powołanie się przez Bank na skutek określony w art. 61 § 1 k.c. byłoby możliwe, gdyby strony łączyła umowa, określająca adres doręczenia i skutki wysłania korespondencji pod ten adres. Tymczasem w chwili wysyłania korespondencji umowa była już prawomocnie uznana za nieważną i na jej podstawie nie można było konstruować jakichkolwiek obowiązków po stronie pozwanych. Zatem chwilą skutecznego wezwania do zapłaty było dopiero doręczenie pozwanym odpisów pozwu, co nastąpiło w dniu 23 listopada 2023 r. Po jego otrzymaniu powodowie dokonali niezwłocznej zapłaty w rozumieniu art. 455 k.c. O tym, że zapłata nastąpiła bez zbędnej zwłoki świadczy w ocenie sądu fakt, że powodowie dokonali płatności w dniu 13 grudnia 2023 r., a zatem przed upływem terminu 21 dni zakreślonego im do złożenia odpowiedzi na pozew. To spełnienie przez powodów świadczenia miało charakter zapłaty (52 032,31 zł) oraz oświadczenia o potrąceniu przysługującej im bezspornie wierzytelności wobec banku (56 368,15 zł). Z niezrozumiałych względów powodowy Bank kwestionuje skuteczność potrącenia, mimo iż spełniało ono wymogi określone w art. 498 i 499 k.c. Skuteczne potrącenie wyłącza w tym przypadku możliwość dochodzenia przez Bank należności odsetkowych, z uwagi na jednoznaczną treść art. 499 zd. drugie k.c. Wobec powyższego powództwo o zapłatę w zakresie, w jakim pozew nie został cofnięty, podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 100 k.p.c., albowiem do zaspokojenia powództwa doszło faktycznie już po jego wniesieniu, a kwestia wymagalności roszczenia (przy zakończonej prawomocnie sprawie kondycyjnej powodów) może mieć charakter dyskusyjny. Można przy tym przyjąć, że oświadczenie o potrąceniu nie zostało złożone skutecznie przy pierwszej czynności procesowej, a zapłata mogła być dokonana wcześniej, gdyż pozwani z momentem uzyskania prawomocnego wyroku powinni liczyć się z obowiązkiem płatności na rzecz banku. Te okoliczności uzasadniają wzajemne zniesie kosztów procesu w sprawie, w które ostatecznie doszło do rozliczenia wzajemnych roszczeń.

SSO Piotr Suchecki