Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w J.

przeciwko Skarbowi Państwa - Staroście (...)

o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego

1.  ustala, że od 1 stycznia 2016 roku obciążająca powoda (...) Spółkę Akcyjną w J. opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego położonej w K. nieruchomości, składającej się z działek o numerze: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...),(...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze:(...), (...), (...) dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), wynosi 1% wartości tej nieruchomości;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 25 268,88 zł (dwadzieścia pięć tysięcy dwieście sześćdziesiąt osiem 88/100 złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Monika Muszko - Adamczak

Sygn. akt I C 124/17

UZASADNIENIE

Do Sądu Okręgowego w Gliwicach wpłynął sprzeciw (...) S.A. od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 3 lutego 2017 roku. W sprzeciwie strona wniosła o ustalenie wysokości stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego położonej w K. nieruchomości, składającej się z działek o numerze: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działki o numerze (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), działek o numerze: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta numer (...), na poziomie 1% wartości nieruchomości. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że orzeczeniem z dnia 3 lutego 2017 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. oddaliło wniosek powoda w przedmiocie zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego wyżej wymienionych nieruchomości z 3% na 1% z uwagi na brak przesłanek do zmiany stawki opłaty rocznej, zwłaszcza z uwagi na brak trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości, o której mowa w art. 73 ust. 2 u.g.n. Skarżący nie zgadza się z tym rozstrzygnięciem. Nie istnieje bowiem umowa, w której zostałby określony cel, na który ma być wykorzystana nieruchomość. Tak więc, zgodnie z art. 221 ust. 3 u.g.n., stawka procentowa opłaty rocznej winna być określona zgodnie ze sposobem korzystania z nieruchomości. Ponieważ celem realizowanym przez powoda jest wydobywanie złóż kopalin, tj. cel publiczny wskazany w art. 6 ust. 8 u.g.n., uzasadnione jest zastosowanie stawki 1% wartości nieruchomości.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...), zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, że nie zaistniały przesłanki do zmiany stawki procentowej z 3% na 1% wartości nieruchomości, gdyż nieruchomości objęte sporem nie są wykorzystywane na realizację celu publicznego tj. poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin objętych własnością górniczą. W ocenie pozwanego, powód nie przedłożył dowodów, pozwalających na uwzględnienie powództwa. Na spornych nieruchomościach prowadzona jest działalność inna, niż wydobywanie złóż kopalin, gdyż są to obiekty przemysłowe, tory, drogi, hałdy itp., a zatem nie ma podstaw do obniżenia stawki, na mocy art. 221 w związku z art. 6 pkt 8 u.g.n. Podstawą obniżenia stawki może być bowiem jedynie prowadzenie działalności wydobywczej na całym terenie.

W toku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Użytkowanie wieczyste przysługujące powodowi na spornej nieruchomości gruntowej powstało z mocy prawa na dzień 5 grudnia 1990 roku. Powód nabył prawo użytkowania wieczystego nieruchomości w 2014 roku, przejmując prawa i obowiązki poprzedniego użytkownika wieczystego. Nie istniej umowa o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste, w której byłby określony cel wykorzystywania nieruchomości.

Strona powodowa złożyła w dniu 27 sierpnia 2015 roku wniosek do Starostwa Powiatowego w G. o zmianę stawki procentowej opłaty rocznej z obowiązującej 3% na 1% z tytułu użytkowania wieczystego gruntu Skarbu Państwa, obejmującego wymienione we wniosku działki, począwszy od 1 stycznia 2016 roku. Wniosek uzasadniła realizacją celu publicznego w postaci poszukiwania, rozpoznawania, wydobywania złóż kopalin objętych własnością górniczą, zgodnie z art. 6 ust. 8 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Pismem z dnia 28 lipca 2016 roku strona powodowa wycofała część działek ze swojego wniosku.

Decyzją z dnia 3 października 2016 roku Starostwo odmówiło dokonania zmiany stawki procentowej. W ocenie Starostwa, stawka procentowa w wysokości 3% jest zasadna, gdyż tereny objęte wnioskiem są terenami przemysłowymi, dla których zastosowanie ma art. 72 ust. 3 pkt 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Większość terenu jest bowiem zabudowana obiektami przemysłowymi, zakładowymi drogami i torami kolejowymi, co nie wskazuje na wykorzystywanie przedmiotowych nieruchomości na bezpośrednie prowadzenie wydobycia złóż kopalin, czyli wykonywanie celu publicznego określonego w art. 6 pkt 8 ustawy.

Od decyzji tej strona powodowa złożyła odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji, wnosząc o ustalenie stawki procentowej w wysokości 1% z powołaniem na poprzednie argumenty.

Orzeczeniem z dnia 3 lutego 2017 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. oddaliło wniosek strony powodowej. W uzasadnieniu wskazało, że podstawą dokonania zmiany stawki procentowej jest trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości w myśl art. 73 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. W decyzjach Wojewody (...) i Wojewody (...) nie wskazano sposobu korzystania z nieruchomości, a jedynie określono, że nieruchomość winna być wykorzystana przez użytkownika zgodnie z planem zagospodarowania, w celu realizacji zadań statutowych. Kolegium wskazało, że użytkownik wieczysty prowadzi na nieruchomości zorganizowaną działalność gospodarczą, mającą charakter zarobkowy, a ponadto od oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste nie nastąpiła zmiana sposobu korzystania z tej nieruchomości.

(dowód: dokumenty z akt Starostwa Powiatowego w G. i Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. nadesłane wraz ze sprzeciwem)

Nieruchomości sporne stanowią obszar, na którym zlokalizowane są obiekty zakładu górniczego, wymienione w Planie Ruchu Zakładu. W planie zagospodarowania przestrzennego sporne nieruchomości znajdują się na terenach zabudowy techniczno-produkcyjnej przemysłu wydobywczego. Ponieważ nie istniej jedna definicja wydobywania kopalin ze złoża, powołany w sprawie biegły, dla celów opinii sporządził opisową definicję wydobywania kopalin ze złoża, czyli eksploatacji węgla kamiennego. Wg definicji biegłego, jest to proces złożony, składający się z wielu części składowych, takich jak: urabianie węgla pod ziemią, transport poziomy urobku, transport pionowy urobku, korzystanie z obiektów i urządzeń do wentylacji oraz wytwarzania sprężonego powietrza, zasilanie kopalni w energię, przeróbka mechaniczna-wzbogacanie węgla, korzystanie z mostów i estakad technologicznych, składowanie węgla, wywóz węgla poza zakład górniczy. Proces wydobywania węgla wymaga zatem podjęcia wielu czynności, zarówno pod ziemią, jak i na powierzchni, gdzie znajdują się obiekty i tereny będące miejscem realizacji poszczególnych czynności dla wytworzenia efektu końcowego, czyli odpowiedniego sortymentu węgla. Nie można zatem rozdzielić poszczególnych elementów, związanych z wydobyciem kopalin. W ocenie biegłego, wszystkie sporne nieruchomości są związane bezpośrednio lub pośrednio z wydobywaniem kopalin i jako takie powinny podlegać opłacie roczne z tytułu użytkowania wieczystego w wysokości 1% ceny nieruchomości.

(dowód: opinia biegłego k 198-212, opinia uzupełniająca k 246-247, 270-272)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego opisanego powyżej. Dokumenty dołączone do sprawy, a przekazane przez Starostwo Powiatowe oraz Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie były sporne. Opinia biegłego została zakwestionowana przez stronę pozwaną, która domagała się sporządzenia ponownej opinii przez innego biegłego. Sąd oddalił jednakże wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, gdyż w ocenie Sądu złożona opinia i opinie uzupełniające są spójne, a biegły jednoznacznie i przekonująco wyjaśnił wątpliwości Sądu wymagające wiedzy specjalnej. Dlatego sporządzenie kolejnej opinii do sprawy Sąd uznał za zbędne.

Sąd uznał zebrany w sprawie materiał dowodowy za wystarczający do merytorycznego rozstrzygnięcia sporu.

Sąd następnie zważył, co następuje:

Bezspornym jest, że strona powodowa nabyła prawo użytkowania wieczystego z mocy prawa na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. nr 79 poz. 464). Nie istniała więc umowa o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste, w której zostałby określony cel, na jaki przedmiotowa nieruchomość ma być wykorzystana, zgodnie z dyspozycją art. 72 ust. 3 ustawy. Wobec powyższego, w przedmiotowej sprawie zastosowanie ma art. 221 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym stawkę procentową przyjmuje się stosownie do celu, na jaki nieruchomość faktycznie jest wykorzystywana (tak też wyrok SN z dnia 13 lutego 2009 roku, II CSK 268/08). O stawce procentowej opłaty rocznej decyduje więc, w braku umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, faktyczny sposób korzystania z nieruchomości. Określenie „oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste” dotyczy również nabycia tego prawa z mocy ustawy, co miało miejsce w spornej sprawie.

W ocenie Sądu, celem działalności powoda jest wydobywanie złóż kopalin, czyli węgla kamiennego. Jest to cel publiczny, wskazany wprost w art. 6 ust. 8 ustawy o gospodarce nieruchomościami (zwaną dalej u.g.n.). zgodnie bowiem z art. 6 ust. 8 u.g.n., celem publicznym w rozumieniu ustawy jest poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie złóż kopalin objętych własnością górniczą. Nie stanowi odstępstwa od wskazanego przepisu fakt, iż bezpośrednio na danej nieruchomości prowadzona jest również inna działalność, niż wydobywanie złóż kopalin, ale jednocześnie działalność ta jest bezpośrednio związana z wydobywaniem złóż. Bez tych działalności pośrednich, wspomagających wydobywanie złóż, działalność główna nie byłaby możliwa. Nieruchomość należy bowiem traktować jako całość terenu Kopalni, a tereny wspomagające działalność podstawową, jaką jest wydobywanie złóż nie można wyodrębniać tylko z uwagi na fakt, że na tym terenie nie prowadzi się działalności wydobywczej. Tak więc zdaniem Sądu, wszystkie tereny sporne, wskazane przez stroną powodową zmierzają do umożliwienia Kopalni wydobywania kopalin. Terenami związanymi z działalnością wydobywczą są też kwestionowane przez stroną pozwaną tereny zajmowane np. przez hałdy, parking, czy też planowane lądowisko dla helikopterów. Sąd przychyla się do stanowiska biegłego, określonego w opinii z kwietnia 2018 roku (k 199) oraz ustnej opinii uzupełniającej, złożonej na rozprawie w dniu 6 lutego 2019 roku (k 270-271), dotyczącej skonstruowanej przez biegłego definicji opisowej wydobywania kopalin ze złoża. Jest to zatem proces, składający się z wielu części składowych, takich jak: urabianie węgla pod ziemią, transport poziomy urobku, transport pionowy urobku, korzystanie z obiektów i urządzeń do wentylacji oraz wytwarzania sprężonego powietrza, zasilanie kopalni w energię, przeróbka mechaniczna-wzbogacanie węgla, korzystanie z mostów i estakad technologicznych, składowanie węgla, wywóz poza zakład górniczy. Zatem proces wydobywania węgla wymaga wykonania wielu czynności nie tylko pod ziemią, lecz również na powierzchni, gdzie poszczególne obiekty są miejscem realizacji poszczególnych etapów dla wytworzenia efektu końcowego. Zdaniem biegłego, nie można usunąć żadnego elementu definicji, gdyż przerwany byłby ciąg czynności, których celem jest wydobycie kopalin. Kopalnia tworzy bowiem zorganizowaną całość, wszystkie położone na jej terenie nieruchomości służą wydobywaniu węgla, stanowią zatem cel publiczny w rozumieniu art. 6 ust. 8 u.g.n. Biegły podczas przeprowadzonej wizji lokalnej oraz po analizie dokumentów dołączonych do akt sprawy stwierdził jednoznacznie, że wszystkie sporne tereny na dzień 27 sierpnia 2015 roku, czyli na dzień złożenia wniosku przez powoda do Starostwa Powiatowego w G., stanowiły nieruchomości związane z wydobywaniem kopalin ze złoża. A zatem, zgodnie z art. 72 ust. 3 pkt 4 u.g.n., wysokość stawki procentowej powinna wynieść 1% ceny nieruchomości gruntowej. Mając powyższe na uwadze Sąd ustalił, że od 1 stycznia 2016 roku obciążająca stronę powodową opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego położonej w K. nieruchomości, składającej się ze spornych działek, wynosi 1% wartości tej nieruchomości.

Jednocześnie Sąd uznał, że w sprawie nie ma zastosowania art. 73 ust. 2 u.g.n., natomiast istniały przesłanki do zastosowania art. 221 ust. 1 u.g.n., który w niniejszej sprawie stanowi podstawę prawną do zmiany stawki procentowej na zgodną z wysokością stawki, przewidzianej w ustawie. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 11 maja 2011 roku, przepis art. 221 u.g.n. nie stanowi przepisu przejściowego, na jego podstawie możliwa jest więc zmiana stawki procentowej opłaty rocznej, jeżeli nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste przed 1 stycznia 1998 roku.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 kpc, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 25 268,88 zł, na którą złożyła się opłata od pozwu, koszt opinii biegłego oraz wynagrodzenie pełnomocnika.