Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z 27 lipca 2022 r.

Powód J. S. (1) wniósł pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia, w tym 10.000 zł w związku z naruszeniem jego dobra osobistego w postaci zdrowia fizycznego (poprzez spowodowanie u powoda bólów głowy, omdleń, narażenia na zatrucie organizmu poprzez kontakt z klejem i materiałami toksycznymi, bólów brzucha i obstrukcji żołądkowych z powodu konieczności picia wody kranowej) oraz 10.000 zł w związku z naruszeniem jego dóbr osobistych w postaci zdrowia psychicznego, w tym poczucia godności ( poprzez wystąpienie u powoda stresu związanego z wykonywaniem pracy w opisanych w pozwie warunkach, w tym braku możliwości umycia się w pracy, zapewnienia środków higieny); a nadto o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że odbywając karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w G. został skierowany do wykonywania pracy na rzecz pozwanej spółki, która nie zapewniła w miejscu pracy odpowiednich warunków pracy (brak wentylacji, brak odzieży roboczej, brak środków ochronnych, brak środków higienicznych, brak butelkowanej wody do picia, brak możliwości kąpieli po pracy), co skończyło się dla powoda pogorszeniem zarówno zdrowia fizycznego (bóle głowy, omdlenia, narażenie za zatrucie organizmu poprzez kontakt z klejem i materiałami toksycznymi, bóle brzucha i obstrukcje żołądkowe), jak i psychicznego (stres związany z wykonywaniem pracy w nieodpowiednich warunkach i atmosferą w pracy, lęk o utratę pracy).

Pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego, a nadto o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postepowania. Pozwana zaprzeczyła wszelkim zarzutom podniesionym przez powoda.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

Skarb Państwa – Zakład Karny w G. w dniu 30 października 2018 r. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. umowę dzierżawy części hali produkcyjno-magazynowej o powierzchni użytkowej 767,16 m ².

Celem realizacji powyższej umowy oraz współtworzenia miejsc pracy dla osób pozbawionych wolności strony zawarły w dniu 30 października 2018 r. również umowę o zatrudnieniu odpłatnym skazanych nr (...). Zgodnie z tą umową, osoby pozbawione wolności miały wykonywać pracę na rzecz i ryzyko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (pracodawcy). Pracodawca zobowiązał się do zaopatrywania zatrudnionych skazanych w odzież roboczą, sprzęt ochrony osobistej odpowiedniej jakości i niezbędne narzędzia, które winny zostać wydane skazanym przed podjęciem pracy i zdane po jej zakończeniu (§ 3 ust. 4). W razie przedwczesnego zużycia odzieży roboczej lub ochronnej pracodawca był zobowiązany do wydania nowej odzieży w jej miejsce. Pranie, konserwacja oraz magazynowanie odzieży należało do obowiązków Pracodawcy. Pracodawca został zobowiązany także do zapewnienia skazanym środków czystości oraz odpowiedniego urządzenia i warunków higieniczno-sanitarnych. Posiłki profilaktyczne oraz napoje zatrudnieni skazani mieli otrzymywać zgodnie z zasadami obowiązującymi u pracodawcy.

Zawierając umowę o zatrudnieniu odpłatnym skazanych, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. zapewniła Skarb Państwa – Zakład Karny w G., iż praca skazanych będzie się odbywać w warunkach zgodnych z przepisami BHP, za co jako pracodawca będzie ponosić odpowiedzialność.

Bezsporne, nadto wynika z:

- umowa dzierżawy części hali z 30.10.2018 r. k. 342-343,

- umowa o zatrudnieniu odpłatnym skazanych nr (...) z 20.10.2018 r. k. 344-347.

Od grudniu 2018 r. Zakład Karny w G. dokonywał kontroli hali dzierżawionej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

W lutym 2019 r. Zakład Karny w G. dokonał kontroli wewnętrznej z zakresu ochrony przeciwpożarowej w tej hali, w wyniku której stwierdzono nieprawidłowości mające wpływ na bezpieczeństwo oraz ochronę przeciwpożarową, w tym:

- brak wymaganego podręcznego sprzętu gaśniczego na hali produkcyjnej,

- brak odpowiedniej wentylacji na stanowisku klejenia natryskowego co powoduje brak skuteczności usuwania oparów kleju,

- brak kurtyn oddzielających stanowisko natryskowe od pozostałej części pomieszczenia, w którym znajdują się stanowiska do obróbki drewna oraz składu surowca do obróbki,

- brak wyposażenia pracownika na stanowisku klejenia natryskowego pianki meblarskiej w odzież i obuwie w wykonaniu antyelektrostatycznym,

brak wydzielenia pomieszczenia do palenia tytoniu,

- niezgodne z przeznaczeniem wykorzystywanie wyznaczonego ciągu komunikacyjnego, stanowiącego również drogę ewakuacyjną (obszaru określonego i wyznaczonego liniami poziomymi) – na ciągu tym ustanowiono stanowiska pracy.

Dowody:

- notatka służbowa z 5.02.2019 r. k. 227-228,

- notatka służbowa z 13.12.2018 k. 242.

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w G., J. S. (1), na swój wniosek, został zatrudniony na podstawie skierowania do pracy w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na stanowisku pracownik fizyczny (podmiot zewnętrzny) – pracownik fizyczny przy produkcji mebli tapicerowanych .

J. S. (1) podjął pracę w dniu 26 kwietnia 2019 r., początkowo był zatrudniony na 7/8 etatu, później na 6/8 etatu.

W dniu 26 kwietnia 2019 r. J. S. (1) przeszedł instruktaż ogólny, zaś w dniu 30 kwietnia 2019 r. instruktaż stanowiskowy.

Dowody:

- wnioski k. 402-403, 407-408, 414-416,

- decyzja k. 404,

- karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy k. 405,

- informacja o ryzyku zawodowym k. 406,

- warunki zatrudnienia i wynagrodzenia osadzonego k. 409,

- rejestr zatrudnienia osadzonego k. 417.

W czerwcu 2019 r. funkcjonariusz Zakładu Karnego w G. ponownie dokonał kontroli hali dzierżawionej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., w wyniku której stwierdził nieprawidłowości w postaci: nieodpowiednich warunków panujących w szatni (zbyt mało miejsc siedzących, nieprawidłowe wieszaki, zbyt mało wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z szatni), jadalni (braki w wyposażeniu) oraz umywalni (za mało umywalek). Ponadto funkcjonariusz zwrócił uwagę na ogólny bałagan, a także niewyposażenie części pracowników w odzież roboczą i danie im w zamian dresów, mimo iż część z nich pracowała przy obsłudze maszyn.

W sierpniu 2019 r. funkcjonariusze Zakładu Karnego w G. ponownie dokonali kontroli hali, tym razem w zakresie organizacji stanowiska pracy związanego z klejeniem gąbki, a w wyniku której stwierdzono wiele nieprawidłowości, w tym brak wentylacji na tym stanowisku, co powodowało, że wytwarzane podczas pracy pary kleju lub rozpuszczalników przedostawały się na teren hali produkcyjnej, powodując dyskomfort pracy oraz zagrożenia zdrowia pracowników.

W dniu 5 września 2019 r. miała miejsce wizytacja miejsca pracy skazanych zatrudnionych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. przez funkcjonariuszy Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w S.. Podczas wizytacji stwierdzono szereg nieprawidłowości mogących mieć duży wpływ na warunku pracy, jak i na bezpieczeństwo znajdujących się tam pracowników, w postaci:

- złej organizacji pracy osadzonych, przez co praca przebiegała w sposób chaotyczny i niekontrolowany, a na hali panował ogólny nieład i bałagan,

- braku odpowiedniej wentylacji na stanowisku klejenia natryskowego, jak i na powierzchni całej hali produkcyjnej,

- braku wydzielonego pomieszczenia do palenia tytoniu,

- braku ciągu komunikacyjnego stanowiącego drogę ewakuacyjną,

- braku wydzielonego miejsca na składanie odpadów poprodukcyjnych i wyrobów gotowych,

- niewyposażenia szatni w odpowiednią ilość wieszaków, szafek ubraniowych,

- braku odpowiedniej ilości wyposażenia do właściwego spożycia posiłków w jadalni,

- niespełnienia przez pomieszczenie umywalni podstawowych wymogów.

Ponadto funkcjonariusze Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w S. stwierdzili, że nie wszyscy pracownicy zostali wyposażeni w odzież roboczą.

Z uwagi na wyniki przeprowadzonej 5 września 2019 r. wizytacji, Dyrektor Zakładu Karnego w G. zlecił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. naprawę nieprawidłowości stwierdzonych przez funkcjonariuszy Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w S., zakreślając spółce terminy na podjęcie stosownych działań (do 27 września 2019 r., do 15 października 2019 r. oraz do 31 października 2019 r.).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. nie wykonała zleconych jej zadań w zakreślonych terminach, a podczas kontroli 12 listopada 2019 r. funkcjonariusz Zakładu Karnego w G. stwierdził kolejne uchybienia po stronie spółki, m.in. w postaci nieprania i niemagazynowania odzieży roboczej skazanych oraz niezapewnienia skazanym środków czystości oraz środków higienicznych.

W grudniu 2019 r. funkcjonariusz Zakładu Karnego w G. ponownie dokonał kontroli hali dzierżawionej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., podczas której ponownie stwierdził szereg nieprawidłowości, w tym brak odpowiedniej wentylacji na stanowiskach klejenia natryskowego, co powodowało brak skuteczności usuwania oparów kleju, a także brak kurtyn oddzielających stanowiska natryskowe od pozostałej części pomieszczenia, w którym znajdowały się stanowiska do obróbki drewna oraz składu surowca do obróbki.

Dowody:

- notatka z przeprowadzonej kontroli wewnętrznej k. 225-226,

- notatka służbowa z 5.02.2019 r. k. 227-228,

- pismo z 13.11.2019 r. k. 231,

- notatka służbowa z 12.11.2019 r. k. 232,

- pismo z 20.09.2019 r. k. 233,

- notatka służbowa z 19.09.2019 r. k. 234,

- pismo z 28.08.2019 r. k. 235,

- notatka służbowa z 23.08.2019 r. k. 236,

- notatka służbowa z 19.08.2019 r. k. 237,

- notatka służbowa z 19.06.2019 r. k. 239,

- pismo z 18.01.2019 r. k. 240,

- notatka służbowa z 17.01.2019 r. k. 241,

- notatka służbowa z 13.12.2018 k. 242,

- protokoły k. 243-260.

Hala dzierżawiona przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., w której J. S. (1) wykonywał pracę, była podzielona na dwie części – w jednej wykonywano tzw. „brudne” prace, gdzie kleiło się meble, a w drugiej – „czyste” prace, gdzie meble były tapicerowane, a gdzie jako tapicer pracował J. S. (1). Hala była przedzielona ścianą z szerokimi drzwiami, które zawsze były otwarte.

Na hali produkcyjnej znajdowały się okna, które były otwierane jedynie za zgodną pilnującego porządku na hali funkcjonariusza. Okna były otwierane jednak rzadko, ponieważ osadzeni pracujący na hali kontaktowali się przez nie z innymi osadzonymi, którzy przebywali w tym czasie na spacerniaku.

Na hali produkcyjnej jednocześnie przebywało około 50 osób - podczas jednej zmiany pracowało ponad 40 pracowników, przy czym na hali przebywali również pilnujący ich funkcjonariusze.

Podczas pracy J. S. (1) ciężko się oddychało, ponieważ na hali panował zaduch, a w powietrzu unosił się pył oraz śmierdziało klejem. Na hali produkcyjnej nie było także odpowiedniej wentylacji – była zamontowana jedynie wentylacja grawitacyjna, która była niewydolna i nie spełniała swojego zadania. Z uwagi na panujący na hali zaduch, J. S. (1) cały czas chciało się pić. W trakcie świadczenia pracy, J. S. (1) oraz inni pracownicy wykonujący na hali prace, rzadko kiedy otrzymywali od pracodawcy do picia butelkowaną wodę, zdarzało się to jedynie sporadycznie podczas lata i przy wyższych temperaturach. W pozostałym okresie pracownicy pili wodę prosto z kranu. W części socjalnej znajdowały się dwa czajniki, gdzie mogli zaparzyć sobie kawę lub herbatę.

Pracodawca zapewnił J. S. (2) odzież roboczą dopiero pod koniec jego zatrudnienia, przy czym nigdy nie przekazał mu obuwia roboczego. J. S. (1) nie otrzymał także środków ochronnych, jedynie przez cały okres świadczenia pracy otrzymał dwukrotnie maseczkę przeciwpyłową, przy czym jedna maseczka mogła być używana tylko przez 2-3 dni.

Po wykonanej pracy, osadzeni mogli skorzystać z jednego z trzech pryszniców.

Dowody:

- zeznania świadka K. D. k. 169v-170,

- zeznania świadka P. W. k. 170-171,

- zeznania świadka K. K. k. 171-171v,

- zeznania świadka R. C. k. 268v, 312v-314,

- notatka służbowa z 19.08. 2019 r. k. 237,

- częściowo zeznania świadka A. G. k. 268v-269v,

- częściowo zeznania świadka B. F. k. 269v-270,

- zeznania świadka A. T. (1) k. 314-315,

- zeznania świadki E. G. k. 315-315v,

- zeznania świadka A. R. k. 353-v-354v,

- przesłuchanie powoda k. 355-356.

Na prośbę (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., J. S. (1) został z dniem 8 października 2019 r. wycofany przez Dyrektora Zakładu Karnego w G. z zatrudnienia odpłatnego z uwagi na aroganckie zachowania w stosunku do przełożonych, brak dyscypliny pracy oraz nie wykonywanie powierzonych obowiązków.

Dowody:

- pismo pozwanego z 7.10.2019 r. k. 410,

- pismo ZK w G. z 8.10.2019 r. k. 411, 418.

Na początku 2020 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zamontowała prawidłowo działającą wentylację mechaniczną oraz kurtyny oddzielające stanowiska pracy, na których wykonywano tzw. „brudne” prace polegające na klejeniu mebli.

Dowody:

- zeznania świadka A. T. (1) k. 314-314v,

- częściowo zeznania świadka A. G. k. 689v-269v.

J. S. (1) od lat korzysta z pomocy psychiatry oraz leczy się gastrologicznie jeszcze przed podjęciem pracy na rzecz pozwanej. W 2017 r. miał wykonywane badanie gastroskopii z powodu wrzodów żołądka, następnie w okresie od 8 maja 2018 r do 8 maja 2019 r., miał zaleconą dietę lekkostrawną z powodu choroby wrzodowej żołądka.

J. S. (1) nie mógł spać po wycofaniu go z odpłatnego zatrudnienia na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., dlatego też zapisał się do psychiatry i zwiększył ilość zażywanych już wcześniej leków antydepresyjnych.

Dowody:

- dokumentacja medyczna powoda (koperta) oraz k. 197-199,

- przesłuchanie powoda k. 355-356.

Sąd I instancji zważył, co następuje:

W ocenie Sądu I instancji powództwo o zadośćuczynienie okazało się częściowo zasadne.

Na wstępie należy wskazać, że w myśl przepisów art. 121 § 9 k.k.w. w stosunku do skazanych zatrudnionych na podstawie skierowania do pracy nie stosuje się przepisów prawa pracy, z wyjątkiem przepisów dotyczących czasu pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Nadto, przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy (art. 476 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Powód dochodził w niniejszej sprawie zapłaty zadośćuczynienia w wysokości 20.000 zł za doznane krzywdy w związku z niewłaściwymi warunkami pracy, w jakich świadczył pracę na rzecz strony pozwanej w okresie od 26 kwietnia 2019 r. do 8 października 2019 r., a które przełożyły się na pogorszenie jego stanu zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Uzasadnienie żądania pozwu w zakresie tego roszczenia, pozwala na przyjęcie, że podstawą prawną żądania zgłoszonego przez powoda były przepisy art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., ale nie tylko. Otóż, przedmiotem ochrony przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, w tym przepisów działu dziesiątego kodeksu pracy, są zagrożone w procesach pracy zdrowie i życie pracownika, a więc jego dobra osobiste. Dobra te zgodnie z art. 23 i 24 k.c. pozostają pod ochroną prawa cywilnego i to niezależnie od ochrony przewidzianej przez inne przepisy, w tym przepisy prawa pracy, z jego podstawową zasadą wyrażoną w przepisie art. 111 k.p., stanowiącym, że pracodawca obowiązany jest szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Pracodawca naruszający jakieś pracownicze dobro osobiste dopuszcza się zatem zarówno pogwałcenia podstawowej zasady prawa pracy, jak też powszechnie wiążącego obowiązku szanowania godności i innych dóbr osobistych każdego człowieka. Innymi słowy, jeżeli naruszenie przez pracodawcę obowiązków nakierowanych na ochronę ludzkiego zdrowia zagrożonego w procesach pracy doprowadziło do powstania szkody, to poszkodowany pracownik może dochodzić ich wyrównania w reżimie odpowiedzialności deliktowej, który - w przeciwieństwie do odpowiedzialności ex contractu - pozwala liczyć na pokrycie zarówno szkody majątkowej, jak i niemajątkowej. Podstawą zasądzenia zadośćuczynienia w tego typu sprawach jest przede wszystkim art. 445 § 1 k.c., który ma zastosowanie w związku z art. 444 k.c., a więc w sytuacji, gdy wskutek czynu niedozwolonego doszło do uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Pracodawca ma obowiązek chronić życie i zdrowie pracowników oraz zapewnić im bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

W ocenie Sądu, powództwo wniesione przez powoda okazało się co do zasady zasadne, gdyż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na przyjęcie, iż na skutek nie zapewnienia przez pozwaną właściwych warunków pracy, doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci jego godności oraz zdrowia.

Sąd ustalił, że praktycznie od samego początku obowiązywania umowy dzierżawy oraz umowy o zatrudnieniu odpłatnym skazanych z 30 października 2018 r. zawartych przez pozwaną ze Skarbem Państwa – Zakładem Karnym w G., pozwana nie wykonywała wynikających z tych umów obowiązków. Od grudnia 2018 r. funkcjonariusze Zakładu Karnego w G. dokonywali co kilka miesięcy kontroli i wizytacji na dzierżawionej przez nią hali produkcyjnej, przy czym od lutego 2019 r. każdorazowo stwierdzali szereg nieprawidłowości. W wyniku kontroli przeprowadzonej w lutym 2019 r., a więc na około 2 miesiące przed zatrudnieniem powoda, stwierdzono takie nieprawidłowości, jak:

- brak wymaganego podręcznego sprzętu gaśniczego na hali produkcyjnej,

- brak odpowiedniej wentylacji na stanowisku klejenia natryskowego co powoduje brak skuteczności usuwania oparów kleju,

- brak kurtyn oddzielających stanowisko natryskowe od pozostałej części pomieszczenia, w którym znajdują się stanowiska do obróbki drewna oraz składu surowca do obróbki,

- brak wyposażenia pracownika na stanowisku klejenia natryskowego pianki meblarskiej w odzież i obuwie w wykonaniu antyelektrostatycznym,

brak wydzielenia pomieszczenia do palenia tytoniu,

- niezgodne z przeznaczeniem wykorzystywanie wyznaczonego ciągu komunikacyjnego, stanowiącego również drogę ewakuacyjną (obszaru określonego i wyznaczonego liniami poziomymi) – ustanowienie na ciągu stanowisk pracy.

W czerwcu 2019 r. stwierdzono kolejne nieprawidłowości, tym razem występujące w szatni (zbyt mało miejsc siedzących, nieprawidłowe wieszaki, zbyt mało wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z szatni), jadalni (braki w wyposażeniu) oraz umywalni (za mało umywalek). Stwierdzono także ogólny bałagan oraz niewyposażenie części pracowników w odzież roboczą i danie im w zamian dresów, chociaż część z nich pracowała przy obsłudze maszyn.

W sierpniu 2019 r. ponownie stwierdzono wiele nieprawidłowości, w tym brak wentylacji na stanowisku pracy związanym z klejeniem gąbki, co powodowało, że wytwarzane podczas pracy pary kleju lub rozpuszczalników przedostawały się na teren hali produkcyjnej, powodując dyskomfort pracy oraz zagrożenia zdrowia pozostałych pracowników.

We wrześniu 2019 r. miała z kolei miejsce wizytacja miejsca pracy skazanych przez funkcjonariuszy Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w S., podczas której raz jeszcze stwierdzono szereg nieprawidłowości mogących mieć duży wpływ na warunku pracy, jak i na bezpieczeństwo znajdujących się tam pracowników, w postaci:

- złej organizacji pracy osadzonych, przez co praca przebiegała w sposób chaotyczny i niekontrolowany, a na hali panował ogólny nieład i bałagan,

- braku odpowiedniej wentylacji na stanowisku klejenia natryskowego, jak i na powierzchni całej hali produkcyjnej,

- braku wydzielonego pomieszczenia do palenia tytoniu,

- braku ciągu komunikacyjnego stanowiącego drogę ewakuacyjną,

- braku wydzielonego miejsca na składanie odpadów poprodukcyjnych i wyrobów gotowych,

- niewyposażenia szatni w odpowiednią ilość wieszaków, szafek ubraniowych,

- braku odpowiedniej ilości wyposażenia do właściwego spożycia posiłków w jadalni,

- niespełnienia przez pomieszczenie umywalni podstawowych wymogów.

- niewyposażenie wszystkich pracowników w odzież roboczą.

Mimo zobowiązania pozwanej przez Dyrektora Zakładu Karnego w G. do naprawienia stwierdzonych nieprawidłowości w zakreślonych do tego terminach, strona pozwana co najmniej do listopada 2019 r. wciąż nie podjęła stosownych działań w tym zakresie. Co więcej, przeprowadzona w grudniu 2019 r. kontrola ponownie wykazała liczne nieprawidłowości. Dopiero na początku 2020 r. pozwana podjęła pewne czynności, jak zamontowanie odpowiedniej wentylacji hali oraz kurtyn oddzielających stanowiska, gdzie klejono meble, jednak nastąpiło to już kilka miesięcy po odsunięciu powoda od wykonywania pracy na rzecz strony pozwanej.

Nie ulega zatem wątpliwości, iż w okresie kiedy na hali produkcyjnej pracował powód (w okresie od 26 kwietnia 2019 r. do 8 października 2019 r.) nie były zapewnione przez pozwaną warunki bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, w szczególności w zakresie odpowiedniej wentylacji hali produkcyjnej z oparów kleju i pyłu, niespełnienia przez pomieszczenie umywalni podstawowych wymogów, czy niewyposażenie wszystkich pracowników w odzież roboczą. Z powyższymi naruszeniami tj. brak wentylacji, brak odzieży roboczej, brak środków ochronnych, brak środków higienicznych, brak butelkowanej wody do picia, brak możliwości kąpieli po pracy- powód łączył dochodzone roszczenie.

Przedłożone do akt protokołu kontroli i wizytacji hali produkcyjnej dzierżawionej przez pozwaną, w sposób jednoznaczny przesądzają za uznaniem, iż powód wykazał, iż pozwana spółka dopuściła się naruszeń zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, które zarzucał powód w pozwie. Pozwana nie wykazała żadnej inicjatywny dowodów, aby wykazać, iż podejmowała jakiekolwiek działania związane z usuwaniem nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli, w tym w zakresie zapew3nienia właściwej wentylacji na hali produkcyjnej, porządku, wyposażenia wszystkich pracowników w odzież ochronną i środki higieny czy zapewnienie pracownikom środków czystości.

Jak już ustalono, pozwana jako pracodawca nie zapewniła powodowi jako jej pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – na hali produkcyjnej będącej jego miejscem pracy nie było prawidłowo działającej wentylacji, mimo iż w części hali, gdzie klejono meble stosowane były niebezpieczne substancje chemiczne, których opary rozchodziły się po całym pomieszczeniu. Nadto, pozwana nie zapewniła powodowi niezbędnych środków czystości i higienicznych, ani właściwych środków ochronnych, naruszającym tym samym przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy wynikające z § 15 ust. 1 i § 32 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1488).

Mając na uwadze powyższe ustalenia, niewątpliwie należy uznać, iż strona pozwana złamała wobec powoda jedną z podstawowych zasad prawa pracy, jaką jest obowiązek pracodawcy do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunki pracy (art. 15 k.p.). Zgodnie z art. 207 § 1 i 2 k.p. pracodawca ponosi zaś odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy oraz jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w szczególności jest obowiązany m.in. do: (1) organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy; (2) zapewniania przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonanie tych poleceń; (3) reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

W ocenie Sądu należy uznać, iż wykonywanie pracy przez powoda pracy w czasie, kiedy na hali produkcyjnej przebywało łącznie nawet około 50 osób, bez odpowiedniej wentylacji przed pyłem i oparami kleju, którym klejono meble, godziło w jego dobra osobiste takie jak zdrowie i godność. Niewątpliwie bowiem w ocenie Sądu, biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego, praca w warunkach braku dostępu do świeżego powietrza w sytuacji, w której w tej samej hali używa się pistoletów z klejem do klejenia mebli, wydalającym chemiczne opary i przycina drewniane elementy mebli, co powoduje unoszący się w hali pył, godzi w zdrowie pracownika, jak również w jego godność, skoro jest on obowiązany pracować w takich warunkach, mając świadomość, iż opuszczenie stanowiska pracy skutkować może dla niego zwolnieniem z pracy. Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów i zeznań świadków jednoznacznie wykazał, iż wentylacja na hali nie działała prawidłowo i nie była wydajna, okna były z reguły pozamykane (ze względu na zachowanie osadzonych, którzy wbrew regulaminowi kontaktowali się z innymi osadzonymi, którzy akurat byli na spacerze), a część hali, gdzie wykonywano tzw. „brudne” prace związane z klejeniem mebli, nie była wystarczająco odgrodzona od pozostałych stanowisk pracy, przez co pył i opary kleju rozchodziły się po całej hali, co potwierdził również jeden z funkcjonariuszy Zakładu Karnego w G. w swojej notatce służbowej z 19 sierpnia 2019 r. (k. 237). Tym samym bez znaczenia pozostawała okoliczność podnoszona przez pozwaną, iż powód jako tapicer wykonywał swoją pracę w pewnej odległości od tej części hali, gdzie klejono meble. Skoro nie było kurtyn oddzielających stanowiska pracy i nie było sprawnie działającej i wentylacji, na wdychanie oparów kleju narażeni byli wszyscy pracownicy pracujący na hali, w tym powód.

Treść przedłożonych do akt sprawy notatek służbowych z przeprowadzonych kontroli oraz zeznania większości świadków, poza złymi warunkami pracy panującymi na hali produkcyjnej, potwierdziły także zarzut powoda, iż przez dłuższy czas pracy nie otrzymał on żadnej odzieży roboczej (butów ochronnych nie otrzymał zaś wcale), a nadto, iż pracodawca nie zapewniał pracownikom środków ochronnych, ani środków czystości oraz higienicznych, a także nigdy nie prał, nie konserwował, ani nie magazynował odzieży roboczej swój pracowników, mimo obowiązku wynikające z § 3 ust. 4 umowy o zatrudnieniu odpłatnym skazanych zawartej ze Skarbem Państwa – Zakładem Karnym w G.. Należy zauważyć, że co prawda strona pozwana przedłożyła do akt kartę ewidencyjną wyposażenia, z której wynika, że powód miał otrzymać odzież roboczą i buty robocze, jednak z jej treści nie wynika, kiedy powód miał te rzeczy otrzymać (k. 124). Kartę uzupełniono jedynie w zakresie daty zdania spodni roboczych oraz koszuli w dniu 7 października 2019 r.

Sad uwzględnił zatem roszczenie powoda domagającego się zadośćuczynienia z naruszeni jego dóbr osobistych w postaci: zdrowia i godności działaniami pozwanego polegającymi na braku zapewnienia w miejscu pracy odpowiedniej wentylacji, braku wyposażenia powoda w odpowiednią odzież roboczą i braku dostarczenia powodowi odpowiednich środków higieny.

Sąd nie uwzględnił roszczeń powoda w zakresie domagania się zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych, w tym zdrowia i godności, z powodu braku dostarczania przez pracodawcę wody butelkowanej i konieczności picia wody z kranu. Wbrew twierdzeniom powoda, pracownicy mieli nieograniczony dostęp do wody kranowej, która była zdatna do picia, a także do czajników, w których mogli ewentualnie tę wodę przegotować. Świadkowie zeznali również, iż pozwana latem kupowała czasami butelkowaną wodę. Nie negując ogólnie obowiązującego każdego pracodawcę obowiązku dostarczania pracownikom chłodnych napoi w nieograniczonej ilości, należy jednak uznać, że powód nie wykazał, iż ziściły się okoliczności, w których po stronie pracodawcy taki obowiązek zaistniałby, tj.: by temperatura w pomieszczeniu spowodowana warunkami atmosferycznymi przekroczyła 28 stopni Celsjusza, a pracodawca nie zapewnił pracownikom chłodnych napojów (§ 4 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów).

Powód nie wykazał również, aby jego dobra osobiste zostały naruszone poprzez brak możliwości skorzystania po pracy z prysznica na terenie hali dzierżawionej przez pozwaną. Świadkowie zeznali, że możliwość taka była, lecz części pracowników przeszkadzał brak ciepłej wody, a nadto z uwagi na krótki czas przeznaczony na prysznice zdarzało się, że nie wszystkim chętnym udawało zdążyć się wykąpać. Powód nie wykazał, aby kiedykolwiek pozwana uniemożliwiła mu wykąpanie się pod zainstalowanym w łazience przy hali prysznicem. W tym zakresie powództwo jako niewykazane podlegało oddaleniu.

Powód nie wykazał również naruszenia jego dobra osobistego w postaci doprowadzenia do rozstroju jego zdrowia psychicznego, czy też gastrologicznego. Z przedłożonej do akt sprawy dokumentacji medycznej powoda wynika, że jeszcze przed podjęciem pracy na rzecz pozwanej, powód leczył się zarówno psychiatrycznie oraz gastrologicznie (już w 2017 r. miał wykonywane badanie gastroskopii z powodu wrzodów żołądka, następnie w okresie od 8 maja 2018 r do 8 maja 2019 r., miał zaleconą dietę lekkostrawną z powodu choroby wrzodowej żołądka, co wynika z dokumentacji medycznej powoda). Powód zeznał nadto, iż w czasie zatrudnienia u pozwanej starał się o zawieszenie kary pozbawienia wolności celem spędzenia czasu z żoną i dzieckiem, jednak Sąd Penitencjarny nie przychylił się do jego wniosku, a co zapewne miało wpływ na stan jego zdrowia psychicznego w tym czasie.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął wniosek dowodowy powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa, gdyż zmierzał on jedynie do przedłużenia postępowania. Powód nie przedłożył żadnego dowodu świadczącego o tym, iż w czasie wykonywania pracy na rzecz pozwanej jego stan zdrowia czy to pod katem psychicznym, czy gastrologicznym, się pogorszył. Należy w tym miejscu podkreślić, iż powód podczas przesłuchania zeznał, że dopiero po zwolnieniu z pracy zapisał się do psychiatry i zaczął brać większą ilość leków antydepresyjnych, nie twierdził jednak, aby miało to związek z warunkami panującymi w jego miejscu pracy. Pozew nie dotyczył zaś zadośćuczynienia w związku ze zwolnieniem powoda z pracy, tylko naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez wykonywanie pracy w warunkach zagrażających jego zdrowiu.

Przeprowadzania dowodu z opinii biegłego psychologa na okoliczność doznania przez powoda uszczerbku na zdrowiu psychicznym, w sytuacji w której powód nie wykazał, aby podjął jakiekolwiek leczenie psychologiczne, czy psychiatryczne pozostające w związku z warunkami w jakich pracował u pozwanej, zmierzałoby jedynie do przedłużenia postępowania.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, a także zeznań przesłuchanych w sprawie świadków oraz powoda. Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd pominął częściowo zeznania świadków A. G. oraz B. F., będących pracownikami pozwanej spółki, gdyż ich zeznania były częściowo sprzeczne nie tylko z zeznaniami pozostałych świadków, ale i notatkami służbowymi sporządzonymi w różnych miesiącach 2019 roku w wyniku przeprowadzanych kontroli warunków pracy na hali produkcyjnej dzierżawionej przez pozwaną, tak więc Sąd częściowo odmówił im wiarygodności. Zeznania tychże świadków jako całkowicie sprzeczne z treścią protokołów pokontrolnych, jawiły się jako stronnicze i nakierowane na obronę strony pozwanej. Sąd przy ustalaniu stanu faktycznego pominął także przedłożone przez stronę pozwaną rachunki i protokół, bowiem dowody te również były sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w toku postępowania. Sąd dał wiarę świadkom K. D., P. W., K. K., R. C., E. G., A. T. (2), A. R., w zakresie w jakim znajdowały one potwierdzenie w zebranych w sprawie dowodach z dokumentów, w tym protokołach pokontrolnych i wizytacyjnych oraz notatkach z kontroli.

Sąd mając na uwadze całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, iż pozwana naruszyła dobro osobiste powoda w postaci jego zdrowia i godności w ten sposób, iż mimo ciążącemu na niej obowiązkowi zapewnienia powodowi jako pracownikowi warunków bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, nie podjęła jakichkolwiek działań w okresie, kiedy powód wykonywał pracę na jej rzecz, mających na celu zapewnienie odpowiedniej wentylacji hali, porządku na hali, dostarczenia odpowiedniej odzieży roboczej powodowi czy odpowiednich środków higieny, zmuszając tym samym powoda do pracy w warunkach nieporządku, smrodu oparów kleju, przy braku odpowiedniej wentylacji, bez odpowiedniej odzieży roboczej ( w tym butów ochronnych czy okularów ochronnych), bez dostępu do środków higieny umożliwiających umycie się pracownika po pracy. W tym zakresie powództwo o zadośćuczynienie wysunięte przez powoda podlegało uwzględnieniu.

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela (art. 30 Konstytucji RP). Co prawda godność człowieka nie jest dobrem wymienionym w treści art. 23 k.c., jednak Konstytucja nadaje godności szczególne znaczenie, wskazując ją jako źródło wszystkich wolności i praw oraz podkreślając jej nienaruszalny charakter (Kodeks cywilny. Komentarz Art. 23 KC red. Osajda 2017, wyd. 16/P. Sobolewski). Fakt ochrony godności w ustawie zasadniczej świadczy o jej szczególnym charakterze. Zgodnie z treścią art. 24 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Powyższy przepis odsyła w zakresie naruszenia dóbr osobistych do przepisów szczególnych, w szczególności art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

W ocenie Sądu doszło do naruszenia przez stronę pozwaną dobra osobistego pozwanego w postaci jego godności i zdrowia poprzez pracę w warunkach nieodpowiadających warunkom bezpieczeństwa i higieny pracy. Tym samym roszczenie powoda o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia z tego tytułu okazało się zasadne co do zasady.

Mając zatem na uwadze naruszenie przez pozwaną dóbr osobistych powoda Sąd uznał za zasadne żądanie o zapłatę zadośćuczynienia, jednak w wysokości niższej, niż wnioskował powód. Zdaniem Sądu rozmiar cierpień powoda spowodowanych naruszeniem jego dóbr osobistych uzasadniał zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w wysokości 6.000 zł. W ocenie Sądu zadośćuczynienie w postaci 1.000 zł za każdy miesiąc pracy powoda jest wystarczające i tym samym roszczenie w pozostałym zakresie oddalono w punkcie II wyroku jako wygórowane. Nie ujmując bowiem prawa domagania się przez powoda stosownej kompensaty, która ma na celu złagodzenie powyżej opisanych ujemnych doznań związanych z pracą w warunkach niezgodnych z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, rozmiar zadośćuczynienia został dostosowany przez Sąd do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może jedynie rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny poszkodowanego. Przesłanka "przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa" ma charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar. W ocenie Sądu przyznana kwota zadośćuczynienia w wysokości 6.000 zł (1000 zł za każdy miesiąc pracy powoda u pozwanej od kwietnia do października 2019 r., uwzględniając przerwę w pracy z uwagi na zwolnienie lekarskie powoda od 4 do 31 lipca 2019 r.) będzie odpowiednia i w pełni zrekompensuje doznaną przez powoda krzywdę, zwłaszcza iż powód przebywa obecnie w jednostce penitencjarnej, odbywając karę pozbawienia wolności, a zatem zadośćuczynienie w przyznanej wysokości winno w pełno zrekompensować mu poniesioną krzywdę.

Tak argumentując, Sąd orzekł jak w punktach I i II wyroku.

W pkt III sentencji orzeczenia Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 295,20 zł tytułem kosztów postępowania, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wyznaczonego powodowi z urzędu, zgodnie z jego wnioskiem i oświadczeniem złożonym przed zamknięciem rozprawy. Sąd ustalił wysokość należnego pełnomocnikowi powoda wynagrodzenia działając w zgodzie z obowiązującym stanowiskiem judykatury (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 kwietnia 2020 roku, SK 66/19, Dz. U. z 2020 roku poz. 769), dlatego też ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika reprezentującego powoda z urzędu, przyjął stawki jak dla pełnomocnika z wyboru, wynikające z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 26 powyższego rozporządzenia, wynagrodzenie należne reprezentującemu powoda z urzędu pełnomocnikowi wynosiło 240 zł, przy czym wynagrodzenie to, zgodnie z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radców prawnych z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 68), została następnie powiększona o aktualną stawkę podatku od towarów i usług (23%) i łącznie wyniosła 295,20 zł.

Sąd nie uwzględnił wniosku pełnomocnika powoda o przyznanie mu zwrotu kosztów dojazdu do Sądu, ponieważ nie wykazał on ich poniesienia, a niewystarczającym jest jedynie odwołanie się przez pełnomocnika do stawki zwrotu kosztów w sferze budżetowej (uchwała SN z 29.06.2016 r., III CZP 26/16, OSNC 2017, nr 5, poz. 54).

sędzia Patrycja Wojczuk

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)

(...)