Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy Alicja Pniewska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko H. Ł., B. Ł.

o zapłatę ewentualnie o ukształtowanie świadczenia i zapłatę

I.umarza postępowanie o zapłatę kwoty 262.026,80 zł z tytułu zwrotu kapitału wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 05 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

II.umarza postępowanie o zapłatę kwoty 105.575,95 zł z tytułu zwrotu równowartości świadczenia, polegającego na udostępnieniu kapitału wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 05 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

III. umarza postępowanie w zakresie roszczeń ewentualnych,

IV.zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 7.128 (siedem tysięcy sto dwadzieścia osiem) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty,

V. oddala powództwo w pozostałym zakresie,

VI.zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 5.434 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 1342/21

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. w pozwie wniesionym w dniu 13 grudnia 2021 r. domagał się od pozwanych H. Ł. i B. Ł.:

1.  zasądzenia solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 385.575,96 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 05 listopada 2021 roku do dnia zapłaty, na którą składały się:

- kwota 280.000 zł tytułem zwrotu kapitału udostępnionego pozwanym

- kwota 105.757,95 zł tytułem równowartości świadczenia banku polegającego na udostępnieniu stronie pozwanej kapitału wypłaconego w ramach nieważnej umowy,

ewentualnie - gdyby Sąd uznał, że nie ma podstaw do zasądzenia ww. kwot solidarnie - wniósł o zasądzenie ich w częściach równych, tj. po 192.787,98 zł od każdego z pozwanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

ewentualnie, na wypadek nieuwzględniania powyższego roszczenia w części, tj. w przypadku oddalenia roszczenia w zakresie wartości korzystania przez stronę pozwana z kapitału):

1.  na podstawie art. 358(1) § 3 k.c. wniósł o:

1.  zmianę wysokości świadczenia (ukształtowanie) w ten sposób, że kwota należności banku od strony pozwanej z tytułu rozliczenia nieważności bądź bezskuteczności umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF nr (...) z dnia 22 stycznia 2008 r. powinna być poddana waloryzacji sądowej w ten sposób, że poza roszczeniem o zwrot środków wypłaconych przy uruchomieniu kredytu w ich nominalnej wysokości, powodowi przysługuje dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 99.755,19 zł wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza,

2.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 99.755,19 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia do dnia zapłaty, stanowiącej dodatkową kwotę (ponad wskazaną w pkt I.1 powyżej), o którą należy zwaloryzować roszczenie o zwrot świadczenia w postaci kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej (jako świadczenia nienależnego); bądź w przypadku, gdyby Sąd uznał, że nie ma podstaw do zasądzenia ww. kwoty solidarnie - wniósł o zasądzenie jej w częściach równych, tj. po 49.877,60 zł od każdego z pozwanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Ponadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w ramach odrębnego procesu strona pozwana zakwestionowała ważność umowy kredytu. Wskazał, że na dzień wniesienia pozwu sprawa toczyła się w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie, sygn. akt(...). W przypadku upadku umowy kredytu, bankowi przysługuje zwrot udostępnionego kapitału w kwocie 280.000 zł. Obowiązek zwrotu udostępnionego kapitału jest w świetle żądań kredytobiorcy względem banku okolicznością bezsporną i ma bezpośrednie umocowanie w art. 405 w zw. z art. 410 k.c. Ponadto powód przedstawił argumentację, mającą wskazać na zasadność pozostałych żądań. (pozew k. 5-17)

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwani zgłosili ewentualny zarzut potrącenia roszczeń objętych pozwem z kwotą wierzytelności kredytobiorców wobec banku z tytułu całkowitej/ częściowej bezskuteczności umowy. Jako kwoty do potrącenia przedstawili w piśmie z dnia 14 kwietnia 2022 r. :

- 215.228,81 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 grudnia 2021 r do dnia zapłaty jako zwrot nienależnego świadczenia pobranego w okresie od 22.01.2008 r. do 20.08.2018 r.,, jako żądanie zasądzone prawomocnym wyrokiem w sprawie(...),

- 87.400 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty, jako zwrot nienależnego świadczenia z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych zapłaconych przez kredytobiorców, w okresie od 01.09.2018 r. do 25.11.2021 r.,

- 8.138 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty, jako zwrot nienależnych opłat pobranych przez bank w okresie od 01.09.2018 r. do 25.11.2021 r.

Ponadto pozwani w odpowiedzi na pozew zgłosili ewentualny zarzut zatrzymania. Pozwani zakwestionowali roszczenia pozwu co do zasady i wysokości. Co do zwrotu kapitału, pozwani byli gotowi rozliczyć się z powodem. Bank nie widział jednak możliwości porozumienia się z powodem, przedłużając postępowania sądowe. Ponadto pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczeń powoda, które miały miejsce dalej niż 3 lat od dnia złożenia pozwu. Ponadto podnieśli zarzut przedawnienia, co do możliwości potrącenia należności banku z umowy kredytu z kwotą pierwotnie wypłaconego kredytobiorcy kapitału kredytu, co miało miejsce ponad 10 lat temu.

(odpowiedź na pozew k. 83- 99, pismo z dnia 14 kwietnia 2022 r. – k 112- 124)

Pismem z dnia 11 grudnia 2023 r. powód dokonał zmiany powództwa, wskazując, że:

I.  cofa pozew co do kwoty 262.026,80 zł ze zrzeczeniem się roszczenia dochodzonej tytułem zwrotu części kapitału oddanego pozwanym do dyspozycji na mocy umowy,

II.  cofa pozew co do kwoty 105.575,95 zł tytułem zwrotu równowartości świadczenia banku polegającego na udostępnieniu stronie pozwanej kapitału wypłaconego w ramach nieważnej (bezskutecznej) umowy,

III.  podtrzymuje powództwo o zapłatę kwoty 99.755,19 zł stanowiącej dodatkową kwotę w zakresie rozliczenia kapitału, o którą należy zwaloryzować świadczenia w postaci kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 listopada 2022 r. do dnia zapłaty, jednocześnie zaznaczył, że dotychczasowe roszczenie ewentualne z pkt II pozwu staje się równoległym roszczeniem głównym,

IV.  w zakresie w jakim powództwo nie zostało cofnięte, wnosi o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pisma bank wskazał, że pozwani spełnili częściowo roszczenie powoda o zwrot kapitału. (pismo procesowe z 11.12.2023 k. 152)

W odpowiedzi pełnomocnik pozwanych wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu (pismo procesowe z 02.01.2024 r. - k. 162- 170)

Pismem z dnia 24 stycznia 2024 r. powód wskazał, że:

I.  cofa pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 105.575,95 zł tytułem zwrotu równowartości świadczenia banku polegającego na udostępnieniu stronie pozwanej kapitału wypłaconego w ramach nieważnej (bezskutecznej) umowy,

II.  cofa pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w całości co do pkt II petitum pozwu, tj. dochodzonej kwoty 99.755,19 zł stanowiącej dodatkową kwotę w zakresie rozliczenia kapitału, o którą należy zwaloryzować świadczenia w postaci kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej,

III.  w zakresie w jakim powództwo nie zostało cofnięte, wnosi o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pisma bank zakwestionował sumaryczną wartość wierzytelności kredytobiorców, wskazywaną w piśmie z dnia 31 maja 2022 r. na poziomie 318.646,17 zł. W całym okresie wykonywania umowy pozwani wpłacili na rzecz banku łącznie 302.386,29 zł. Powód na uznał pobranych składek ubezpieczenia nieruchomości za świadczenie nienależne, podlegające zwrotowi przez bank. W okresie funkcjonowania kredytu opłacanie składek ubezpieczenia nieruchomości zapewniało rzeczywistą ochronę ubezpieczeniową od ognia i innych zdarzeń losowych.

Zgodnie z ustaleniami wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 kwietnia 2022 r., sygn. akt (...), pozwani do dnia 20 sierpnia 2018 r. uiścili 216.243,46 zł z tytułu spłat rat. Jako, że całość spłat wyniosła, w tym również składek ubezpieczeniowych wyniosła 302.386,29 zł, wartość wierzytelności nieobjętych wyrokiem należało określić na 86.142,83 zł. Bank natomiast wypłacił kapitał w wysokości 280.000 zł. Różnica miedzy sumą spłat a kapitałem kredytu to 22.386,28 zł. Kwota ta odpowiada wysokości wierzytelności, która pozostała po złożeniu oświadczenia przez pozwanych o potrąceniu.

W toku postępowania egzekucyjnego pozwani uzyskali od banku kwotę 38.646,16 zł tytułem należności głównej oraz 1.713,33 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie, łącznie 40.359,49 zł. Suma 40.359,49 zł przewyższa o 17.973,21 zł kwotę należną pozwanym wskutek złożenia zarzutu potrącenia o 17.973,21 zł. Środki w wysokości 17.973,21 zł stanowią w ocenie banku, bezpodstawne wzbogacenie pozwanych kosztem banku. (pismo procesowe z 27.11.2023 k. 201-202)

Pełnomocnik pozwanych pismem z dnia 23 stycznia 2024 r. wskazał, że na kwoty objęte zarzutem potrącenia składają się następujące kwoty:

- 215.228, 81 zł jako kwota łączna zasądzona prawomocnym Sądu Okręgowego z dnia 06 listopada 2020 r. oraz prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 kwietnia 2022 r., wraz z odsetkami, które na dzień 31 grudnia 2022 r. wynosiły 9.291,69 zł, przy czym powyższa suma obejmuje nienależne świadczenie z tytułu nieważnej umowy kredytu w okresie od 22.01.2008 r. do 20.08.2018 r.,

- 85.987, 67 zł jako zwrot nienależnego świadczenia z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych zapłaconych przez kredytobiorców, w okresie od 11.09.2018 r. do 25.04.2022 r.,

- 8.138 zł jako zwrot nienależnych opłat pobranych przez bank w okresie od 30.01.2008 r. do 25.04.2022 r. w tym: 1.010 zł opłaconej prowizji, 7.128 zł opłaconych składek.

Pozwani podali, że kwoty te zostały przedstawione do potrącenia w odpowiedzi na pozew, w pismach z dnia 14 kwietnia 2022 r i 31 maja 2022 r. oraz niniejszym pismem. Sumując kredytobiorcy już na dzień 31 maja 2022 r. posiadali wobec banku wierzytelność przynajmniej na poziomie 318,646,17 zł. Dokonując potrącenia ww. wierzytelności z kwotą udostępnionego kapitału, kredytobiorca na dzień 31 maja 2022 r. posiadał wierzytelność 38.646,16 zł. Powyższa kwota została wyegzekwowana w postępowaniu egzekucyjnym (pismo procesowe z 23.01.2024 r. – k. 206- 209)

Powód ostatecznie żądał zasądzenia od pozwanych kwoty 17.973,21 zł tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanemu do dyspozycji na mocy umowy kredytu hipotecznego wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 05 listopada 2021 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powód cofnął pozew wraz z ze zrzeczeniem się roszczenia (protokół rozprawy z dnia 28 lutego 2024 r – k. 220).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 stycznia 2008 r. H. Ł. i B. Ł. zawarli jako kredytobiorcy z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. jako kredytodawcą umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF.

Na podstawie § 1 ust. 2 umowy bank udzielił kredytobiorcom kredytu w wysokości 280.000 zł. Walutę waloryzacji kredytu określono na CHF. Jednocześnie wskazano, że kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 11.01.2008 r. według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku S.A. wynosi 130.335,61 CHF, przy czym kwota miała charakter informacyjny i nie stanowiła zobowiązania banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej z dnia uruchomienia kredytu mogła być różna od podanej w umowie. (§ 1ust. 3, §1ust. 3A, umowy). Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane były w złotych, po uprzednim przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 11 ust. 4 umowy). Wysokość raty odsetkowej i kapitałowo-odsetkowej kredytu waloryzowanego wyrażonego w złotych ulegała comiesięcznej modyfikacji w zależności od kursu sprzedaży waluty, według tabeli kursowej (...) Banku S.A. na dzień spłaty (§ 23.3 regulaminu).

(dowód: umowa k. 22-25, regulamin k. 26-34)

Kredyt został wypłacony w kwocie 280.000 zł (bezsporne).

Pozwani w sprawie o sygn. akt(...) wnieśli pozew przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 215.228,81 zł z uwagi na nieważność umowy kredytu.

Wyrokiem z dnia 06 listopada 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od banku na rzecz H. Ł. i B. Ł. kwoty po 2.477,06 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 listopada 2018 r. do dnia zapłaty.

W związku z tym, że pozwani zakwestionowali ważność umowy, pismem z dnia 13 września 2021 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty m.in. kwoty 280.000 zł tytułem wypłaconego kapitału. Wezwania zostały doręczone pozwanym w dniu 04 października 2021 r.

W odpowiedzi pozwani pismem z dnia 25 listopada 2021 r. wezwali powoda do zwrotu uiszczonych kwot na rzecz banku.

Pismem z dnia 17 marca 2022 r. pozwani wezwali bank do zapłaty następujących kwot:

- 216.243,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 października 2021 r. do dnia zapłaty jako zwrot nienależnego świadczenia z tytułu nieważnej umowy kredytu w okresie od 22.01.2008 r. do 20.08.2018 r., o co toczył się spór przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie,

- 87.400 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 listopada 2021 r do dnia zapłaty jako zwrot nienależnego świadczenia z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych zapłaconych przez kredytobiorców, w okresie od 11.09.2018 r. do 25.11.2021 r.,

- 8.138 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 listopada 2021 r do dnia zapłaty jako zwrot nienależnych opłat pobranych przez bank w okresie od 01.09.2018 r. do 25.11.2021 r.

Ponadto złożyli ewentualny zarzut potrącenia powyższych kwot z wierzytelnością powoda.

Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 07 kwietnia 2022 r., sygn. akt
(...) zmienił zaskarżony wyrok, w ten sposób, że oddalił powództwo pozwanych o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonych kwot za okres od dnia 10 listopada 2018 r. do dnia zapłaty. Ponadto zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz H. Ł. i B. Ł. dalszą kwotę 210.274,69 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie postanowienia dotyczące klauzuli indeksacyjnej stanowią postanowienia niedozwolone. Wyeliminowanie powyższych postanowień powoduje, że umowa nie może obowiązywać i musiała być uznana za trwale bezskuteczną (nieważną). Sąd wskazał, że w okresie od 22 stycznia 2022 r. do dnia 20 sierpnia 2018 r. powodowie zapłacili łącznie 216.243,46 zł na podstawie nieważnej umowy kredytu. Żądanie pozwu było ograniczone do kwoty 215.228,81 zł było w pełni uzasadnione.

(dowód: wyrok SO w Warszawie z uzasadnieniem k.126-133, wyrok SA w Warszawie k. 125- 126, wezwania do zapłaty wraz z wydrukiem śledzenia przesyłek – k. 43- 65, pismo z dnia 25.11.2021 r – k 172- 175, wezwanie do zapłaty z dnia 17.03.2022 r. – k. 100- 105, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie – k. 1078-1092 sygn. akt (...))

Powodowie wpłacili prowizję za udzielenie kredytu w kwocie 1.010 zł. Ponadto uiścili składki ubezpieczenia nieruchomości w kwocie 7.128 zł. W okresie od 11.09.2018 r. do 25.04.2022 r. pozwani zapłacili na rzecz banku kwotę 85.987,67 zł z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych zapłaconych przez kredytobiorców. (bezsporne, ponadto zaświadczenia – k. 108,190,)

Pismem z dnia 31 maja 2022 r. (doręczonym powodowi w dniu 1 czerwca 2022 r. ) pozwani wezwali bank do zapłaty kwoty 38.646,16 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty. Wskazali, że żądanie to obejmuje ostateczne rozliczenie stron zgodnie z treścią prawomocnego wyroku. Podali, że na dzień 31 maja 2022 r. wierzytelność kredytobiorców wynosiła:

- 215.228,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, które na dzień 31 grudnia 2022 r. wynoszą 9.291,69 zł, przy czym powyższa suma obejmuje nienależne świadczenie z tytułu nieważnej umowy kredytu, objęte powagą rzeczy osądzonej,

- 85.987,67 zł jako zwrot nienależnego świadczenia z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych zapłaconych przez kredytobiorców w okresie od 11.09.2018 r. do 25.04.2022 r.,

- 8.138 zł jako zwrot nienależnych opłat pobranych przez bank w okresie od 30.01.2008 r. do 25.04.2022 r.

Pozwani podali, że kwoty te zostały przedstawione do potrącenia w odpowiedzi na pozew. oraz niniejszym pismem. Sumując kredytobiorcy posiadali wobec banku wierzytelność przynajmniej na poziomie 318.646,17 zł. Dokonując potrącenia ww. wierzytelności z kwotą udostępnionego kapitału, kredytobiorca na dzień 31 maja 2022 r. posiadał wierzytelność 38.646,16 zł.

(dowód: pismo z dnia 31 maja 2022 r. – k.182 – 185, wydruk śledzenia przesyłek –k 188 )

W dniu 05 lipca 2022 r. pozwani wystąpili do komornika sądowego o egzekucję należności głównej w kwocie 38.646,16 zł oraz odsetek od 2 czerwca 2022 r, do dnia zapłaty, objętej tytułami wykonawczymi, stanowiącymi wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 listopada 2020 r. i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2022 r. zaopatrzonymi w klauzulę wykonalności. Organ egzekucyjny wyegzekwował od banku kwotę 38.646,16 zł tytułem należności głównej oraz odsetek ustawowe naliczone od dnia 2 czerwca 2022 r. w kwocie 1.719,49 zł.

(dowód: dokumenty w aktach (...) – wniosek o wszczęcie egzekucji – k, 1-4, tytuły wykonawcze – k 7, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – k. 46, karta rozliczeniowa)

Sąd zważył, co następuje:

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt przez strony dokumenty, oraz dokumenty znajdujące się w aktach sprawy Km 417/22, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Wskazać w tym miejscu również należy, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Powyższe stanowi o prawomocności materialnej w sensie pozytywnym, która, zgodnie z poglądem doktryny, zabezpiecza poszanowanie dla rozstrzygnięcia sądu ustalającego i regulującego stosunek prawny stanowiący przedmiot rozstrzygnięcia.

Jeżeli wcześniejszy wyrok rozstrzyga kwestię, która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie aktualnie rozpoznawanej, kwestia ta nie może być w ogóle badana (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2002 r.,(...), wyrok z 29 marca 1994 r., (...) oraz postanowienie z 21 października 1999 r., (...)).

Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 365 § 1 k.p.c. w odniesieniu do sądów oznacza, że podmioty te muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak to orzeczono w prawomocnym orzeczeniu. Zatem w kolejnym postępowaniu sąd jest związany prawomocnym orzeczeniem, rozumianym jako określona wypowiedź sądu rozpoznającego poprzednią sprawę, będącą syntezą ustaleń faktycznych i prawnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 2005.05.19(...)

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 07 kwietnia 2022 r. przesądził, że umowa kredytu jest nieważna.

W ocenie Sądu roszczenia banku nie są przedawnione. Zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń powoda jako związanych z jego działalnością gospodarczą jest trzyletni i nie upłynął do daty wniesienia powództwa w tej sprawie (22 grudnia 2021 r.). W ocenie Sądu rozpoznającego tę sprawę początek biegu przedawnienia należy liczyć od daty wydania prawomocnego wyroku w sprawie (...). Niezasadne byłoby przyjęcie jakiejkolwiek wcześniejszej daty, gdyż nie można wymagać by bank wytoczył powództwo opierające się o nieważność umowy (lub bezskuteczność jej postanowień), z którą przecież się nie zgadza – czego odzwierciedleniem było złożenie apelacji. Dopiero prawomocny wyrok daje początek biegu terminu przedawnienia.

W niniejszej sprawie powód ostatecznie żądał zasądzenia od pozwanych kwoty 17.973,21 zł tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanemu do dyspozycji na mocy umowy kredytu hipotecznego wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 05 listopada 2021 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powód cofnął pozew wraz z ze zrzeczeniem się roszczenia.

Stosownie do art. 203 § 1 i 4 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego, aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.

Cofnięcie pozwu w części nie było sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i nie zmierzało do obejścia prawa, dlatego też Sąd na podstawie art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w tym zakresie o czym orzekł jak w punkcie I, II, III wyroku.

To sprawia, że przedmiotem sporu w tej sprawie jest już tylko kwestia pozostałych żądania banku o zapłatę 17.973,21 zł tytułem zwrotu kapitału wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 05 listopada 2021 r. do dnia zapłaty.

Strony, które zawarły nieważną umowę, powinny sobie zwrócić wzajemnie otrzymane świadczenia. Skoro bowiem podstawa tych świadczeń została uznana za nieważną i sprzeczną z prawem, świadczenia te są świadczeniami nienależnymi w rozumieniu art. 410 k.c. Zgodnie z nim w przypadku świadczeń nienależnych zastosowanie znajdują przepisy art. 405 i nast. k.c.

Zgodnie z teorią dwóch kondykcji wyrażoną m.in. w uchwale SN z 16.02.2021r. ((...),(...) nr 6, poz. 40), w razie nieważności umowy kredytu dokonywane przez kredytobiorcę płatności, mające stanowić spłatę wykorzystanego kredytu, są świadczeniami nienależnymi, podobnie jak świadczeniem nienależnym jest w takiej sytuacji wypłata środków pieniężnych przez bank.

Powód w piśmie z dnia 11 grudnia 2023 r. przyznał, że pozwani spełnili częściowo roszczenie o zwrot kapitału w wyniku złożonego oświadczenia o potrąceniu.

Niewątpliwie bankowi przysługiwała wierzytelność w wysokości 280.000 zł z tytułu wypłaconego kredytu.

Pozwanym zaś przysługiwały w stosunku do banku wierzytelności z tytułu spłaty kredytu i opłat w następujących kwotach:

I. 215.228,81 zł jako kwota łączna zasądzona prawomocnym Sądu Okręgowego z dnia 06 listopada 2020 r. oraz prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 kwietnia 2022 r., przy czym powyższa suma obejmuje nienależne świadczenie z tytułu nieważnej umowy kredytu w okresie od 22.01.2008 r. do 20.08.2018 r., wraz z odsetkami naliczonymi od powyższej kwoty od dnia 1 grudnia 2021 r. do dnia 31 maja 2022 r. w kwocie 9.291,69 zł,

- sąd przyjął, że termin naliczania odsetek do dnia 31 maja 2022 r. (w piśmie z dnia 31 maja 2022 r. pozwani dokonali bowiem rozliczenia), pozwanym przysługują odsetki za opóźnienie zgodnie z wyrokami, kwota 215.228,81 zł została bowiem zasądzona w wyrokach wraz z odsetkami od dnia 1 grudnia 2021 r.,

- z uwagi na wyegzekwowanie w postępowaniu egzekucyjnym kwoty 38.646,16 zł tytułem należności głównej, pozwani w niniejszej sprawie mogli potrącił z tytułu należności głównej kwotę 176.582,65 zł (215.228,21 zł - 38.646,16 zł= 176.582,65zł) oraz odsetki ustawowe naliczone od kwoty 215.228,21 zł od dnia 1 grudnia 2021 r. do dnia dzień 31 maja 2022 r. w kwocie 9.291,69 zł,

II. 85.987,67 zł jako zwrot nienależnego świadczenia z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych zapłaconych przez kredytobiorców w okresie od 11.09.2018 r. do 25.04.2022 r.

III.kwota 1010 zł jako zwrot nienależnie pobranej prowizji. Odnosząc się do poniesionych przez pozwanych opłat z tytułu składek ubezpieczenia nieruchomości w kwocie 7.128 zł, należy wskazać, że aby wywołać skutek w postaci obciążenia pozwanych kosztami banku, powinny mieć one charakter celowy tj. w sposób rzeczywisty odzwierciedlać nakład pracy banku, czy też odzwierciedlać poniesione koszty przez bank, nie zaś zmierzać do powiększania zobowiązania. W ocenie Sądu uiszczane składki na ubezpieczenie nieruchomości były celowe. Pozwani uzyskali bowiem ochronę ubezpieczeniową od zdarzeń losowych ich nieruchomości. Wbrew twierdzeniom pozwanych, składka tytułem ubezpieczenia nieruchomości była pobierana od wartości nieruchomości.

Zatem łącznie wierzytelność pozwanych, którą pozwani mogą potrącić wynosi

272.872,01 zł (176.582,65 zł + 9.291,69 zł +85.987,67 zł +kwota 1010 zł)

Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko, co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Niewątpliwie pozwani dokonali skutecznego potrącenia w zakresie kwoty 272.872,01 zł, dochodzonej przez powoda. Na skutek potrącenia wierzytelności powoda i pozwanych uległy wzajemnemu umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c). Zatem do zapłaty na rzecz banku z tytułu zwrotu kapitału pozostaje kwota 7.128 zł.

Z tych przyczyn na podstawie powołanych przepisów Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powoda kwotę 7.128 zł tytułem zwrotu kapitału z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. – liczonymi od daty 28 stycznia 2024 r. Na rozprawie w dniu 17 stycznia 2024 r. pozwani dowiedzieli, że powód nie uznał pobranych składek na ubezpieczenie nieruchomości. Termin 10 dni był odpowiedni aby pozwani spełnili świadczenie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. W wypadku cofnięcia pozwu zasadniczo obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanych, na ich żądanie, obciąża powoda bez względu na przyczynę cofnięcia. Dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony.

Niewątpliwie strona pozwana złożyła oświadczenie o potrąceniu, jednocześnie wywodziła, że roszczenia banku są przedawnione. W ocenie Sądu powyższe okoliczności wskazują na to, aby nie obciążać w tym zakresie kosztami procesu powoda. Ponadto Sąd nie obciążał pozwanych kosztami procesu w zakresie kwoty 7.128 zł, mając na względzie okoliczności niniejszej sprawy.

W przedmiotowej sprawie, nie można przyjąć celowości dochodzenia przez bank od pozwanych kwoty 105.575,95 zł z tytułu zwrotu świadczenia polegającego na udostępnieniu stronie pozwanej kapitału wypłaconego w ramach nieważnej umowy kredytu oraz zaniechania żądania zwrotu tego kapitału. Nie było również celowości dochodzenia przez bank żądania o zmianę wysokości świadczenia i zasądzenia od pozwanych kwoty 99.755,19 zł z tytułu waloryzacji kredytu. W przypadku bowiem, gdy umowa kredytu zawarta przez bank i konsumentów jest nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, bank oprócz zwrotu pieniędzy wypłaconych z tytułu kapitał kredytu, nie może domagać się innych świadczeń. Celem art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG jest zniechęcający skutek wywierany na przedsiębiorców, którzy winni być zniechęcani do stosowania niedozwolonych klauzul umownych, zaś wyeliminowanie rzeczonego skutku powodowałoby, że nadal byliby oni zachęcani do stosowania rzeczonych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to interes przedsiębiorców zostanie zagwarantowany.

Niewątpliwie w zakresie w/w żądań powód jest przygrywającym sprawę i powinien zwrócić pozwanym koszty procesu w kwocie 5.434 zł. Na powyższe koszty składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych w kwocie 5.400 zł w wysokości stawki minimalnej oraz opłaty skarbowe od pełnomocnictw w kwocie 34 zł.

Z tych przyczyn orzeczono jak w pkt VI wyroku.

sędzia Ewa Oknińska