Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2023 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Ludmiła Dulka - Twarogowska

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2023 roku w Wąbrzeźnie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko: M. K.

- o zapłatę

1. zasądza od pozwanej M. K. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. 2.799,96 zł (dwa tysiące siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanymi od tej kwoty za okres od 20 maja 2023 roku do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałej części;

3. zasądza od pozwanej M. K. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. 869,47 zł (osiemset sześćdziesiąt dziewięć złotych czterdzieści siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

Sygn. akt: I C 137/23 upr

POUCZENIE

(...)

(...)

Niniejsze doręczenie następuje w trybie art. 15 zzs9 ust. 2 zd. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j.- Dz.U.2020.1842 ze zm.) i wywołuje skutki procesowe określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego zgodnie z art. 15 zzs9 ust. 4 tej ustawy.

ZARZĄDZENIE

(...) C;

(...)

- (...)

- (...)

(...)

W., dnia 25 października 2023 r.

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

Wykonano (data i podpis) …………………………..

Sygn. akt I C 137/23 upr

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym (...) roku powód (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej M. K. kwoty 14.059,16 zł wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie naliczanymi od 12.115,76 zł za okres od 20 maja 2023 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu (k.3-6v, 44-48v).

W sprzeciwie od wydanego nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym oraz z odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości zarzucając, iż umowy pożyczki zawierały niedozwolone klauzule umowne w odniesieniu do opłat pozaodsetkowych oraz wskazując na pozostawanie zaległych jedynie dwóch rat z tytułu pierwszej umowy pożyczki oraz połowy rat z drugiej umowy pożyczki (k.51v-52, 59-59v).

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy pożyczki pieniężnej nr (...) z (...) roku (...) S.A. z siedzibą w W. udzielił M. K. pożyczki w kwocie 7.378,00 zł (w tym 378 zł przelano na konto agenta ubezpieczeniowego na poczet zapłaty za składkę ubezpieczeniową). Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana oprócz zwrotu kwoty pożyczki także do zapłaty 650,50 zł odsetek (7,20%) naliczanych od kwoty brutto pożyczki (tj. 12.240,83 zł), 2.363,18 zł prowizji za udzielenie pożyczki, 40 zł opłaty przygotowawczej oraz 2.459,65 zł opłaty za elastyczny plan spłat, łącznie 12.891,33 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 18 miesięcznych ratach wynoszących po 716,19 zł (ostatnia 716,10 zł) i płatnych do 21. dnia każdego miesiąca, poczynając od 21 lutego 2021 roku.

(...) stanowił pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką i składał się z okresowej przerwy w spłacie, gwarancji zniesienia obowiązku spłaty i pakietu smsów informacyjnych. Okresowa przerwa w spłacie, to świadczenie polegające na uprawnieniu klienta do odroczenia terminu spłaty raty wynikającej z harmonogramu określonego w umowie w wymiarze 1 raty w całym okresie obowiązywania umowy bez podania przyczyny. Termin wymagalności odroczonej raty miesięcznej miał zostać przesunięty w czasie, a odroczona rata miesięczna miała być płatna w terminie miesiąca po terminie spłaty pożyczki, wynikającym z pierwotnego harmonogramu spłat. Tym samym czas obowiązywania umowy miał ulec automatycznemu przedłużeniu o 1 miesiąc. Przerwa w spłacie była uruchamiana automatycznie w przypadku spełnienia łącznie następujących przesłanek:

a) upływ co najmniej 2 miesięcy od daty zawarcia umowy,

b) spłata co najmniej kwoty równej 2 pełnym ratom pożyczki,

c) opóźnienie w spłacie równe co najmniej połowie wartości raty miesięcznej.

Przerwa w spłacie mogła zostać także uruchomiona na wniosek klienta w przypadku spełnienia dwóch pierwszych przesłanek. W umowie zastrzeżono, że z tytułu odroczonej płatności raty nie są naliczane żadne dodatkowe odsetki od kwoty pożyczki brutto, a łączna kwota odsetek umownych nie ulega zmianie. Z kolei gwarancja zniesienia obowiązku spłaty to warunek umowy polegający na tym, że w przypadku zgonu pożyczkobiorcy w trakcie trwania umowy, pożyczkodawca zwalnia klienta z długu w odniesieniu do niezapłaconych na dzień zgonu klienta zobowiązań wynikających z umowy. Pakiet smsów informacyjnych było świadczeniem polegającym na przesyłaniu klientowi na numer telefonu informacji związanych z wykonywaniem przez niego umowy.

W przypadku niezapłacenia wymagalnej kwoty raty pożyczki w terminie lub w pełnej wysokości pożyczkodawca mógł naliczyć odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

W okresie od 11 lutego 2021 roku do 05 maja 2022 roku pozwana dokonała na rzecz powoda tytułem powyższego zobowiązania czternastu wpłat na łączną kwotę 8.816,20 zł.

Wskazana umowa pożyczki nr (...) z (...) uległa rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta, tj. z dniem 21 lipca 2022 r. – bez wypowiedzenia.

Dowody:

- wniosek o pożyczkę (k.27-28v);

- umowa pożyczki (k.23-26v);

- historia spłat (k.8-10v);

- przedsądowe wezwanie do zapłaty (k.26).

Na podstawie umowy pożyczki pieniężnej nr (...) z (...)roku (...) S.A. z siedzibą w W. udzielił M. K. pożyczki w kwocie 5.778,00 zł (w tym 378 zł przelano na konto agenta ubezpieczeniowego na poczet zapłaty za składkę ubezpieczeniową). Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana oprócz zwrotu kwoty pożyczki także do zapłaty 521,56 zł odsetek (7,20%) naliczanych od kwoty brutto pożyczki (tj. 9.814,51 zł), 1.998,25 zł prowizji za udzielenie pożyczki, 40 zł opłaty przygotowawczej oraz 1.998,26 zł opłaty za (...), łącznie 10.336,07 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 18 miesięcznych ratach wynoszących po 574,23 zł (ostatnia 574,16 zł) i płatnych do 16. dnia każdego miesiąca, poczynając od 16 października 2021 roku do 16 marca 2023 roku.

(...) stanowił pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką i składał się z okresowej przerwy w spłacie, gwarancji zniesienia obowiązku spłaty i pakietu smsów informacyjnych – w sposób tożsamy jak w przypadku pożyczki nr (...) z (...)roku.

W przypadku niezapłacenia wymagalnej kwoty raty pożyczki w terminie lub w pełnej wysokości pożyczkodawca mógł naliczyć odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

W okresie od 18 października 2021 roku do 05 maja 2022 roku pozwana dokonała na rzecz powoda tytułem powyższego zobowiązania pięciu wpłat na łączną kwotę 2.301,00 zł.

Pismem z 18 października 2022 roku powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki nr (...) z (...)roku oraz skierował wezwanie do zapłaty łącznej kwoty 12.617,82 zł (w tym 4.384,40 zł z tytułu pożyczki z (...) roku nr (...) i 8.233,42 zł z tytułu pożyczki z (...) roku nr (...)) w terminie do 24 listopada 2022 roku.

Pismem z 10 stycznia 2023 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty 13.026,94 zł z tytułu obu wskazanych pożyczek w terminie do 24 stycznia 2023 roku, pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego.

Pozwana nie dokonała dalszych wpłat na rzecz powoda.

Dowody:

- wniosek o pożyczkę (k.33-34v);

- umowa pożyczki (k.29-32v);

- historia spłat (k.10v-12v);

- wypowiedzenie umowy pożyczki z dowodem nadania (k.18-19v);

- przedsądowe wezwanie do zapłaty (k.35).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy).

Pozwana jest konsumentem, zaś powód przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych. Dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U.2019.1083 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 określający, iż przez umowę o kredyt konsumencki należy rozumieć umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 wskazanej ustawy).

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie "rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków.

Umowy pożyczki z (...) roku oraz z (...) roku zostały zawarte przy użyciu wzorca (formularza), zatem pozwana nie miała rzeczywistego wpływu na ich treść, poszczególne postanowienia umów nie były z nią uzgadniane indywidualnie.

Wątpliwości Sądu wzbudziła dopuszczalność naliczenia prowizji w kwocie 2.363,18 zł w pierwszej z umów oraz 1.998,25 zł w drugiej umowie i obciążenia pozwanej zobowiązaniem do ich zapłaty. W sytuacji, gdy normalnym i uprawnionym wynagrodzeniem pożyczkodawcy są odsetki umowne, Sąd uznał, że pożyczkodawca w sposób nieuprawniony naliczył dodatkowe wynagrodzenia w formie prowizji, nie określając w treści umów żadnych kryteriów, które legły u podstaw ich obliczenia. Ponadto należy podkreślić, że opłaty te cechują się w sposób rażący nadmierną wysokością, skoro stanowią odpowiednio 32,03 % i 34,58 % kwot pożyczek faktycznie udzielonych. Zawierając umowę konsument powinien mieć gwarancję, że naliczone pozaodsetkowe koszty odpowiadają kosztom czynności, których dotyczą, oraz że ich wysokość nie jest zbyt wygórowana, a więc nie narusza dobrych obyczajów. Analizowane prowizje w sposób jaskrawy naruszają dobre obyczaje, stanowiąc nieuprawnione źródło dochodu dla pożyczkobiorcy, a więc postanowienia je regulujące należy uznać za klauzule niedozwolone.

Zdaniem Sądu nieuzasadnione było także obciążenie pozwanej w obu umowach pożyczki opłatami za tzw. (...) obejmującymi okresową przerwę w spłacie, gwarancję zniesienia obowiązku spłaty i pakiet smsów informacyjnych. Kwoty z tego tytułu wynoszące odpowiednio 2.459,65 zł w pierwszej w umów i 1.998,26 zł w drugiej umowie są rażąco wygórowane i nieproporcjonalne do usługi oferowanej przez pożyczkodawcę, skoro w sytuacji skorzystania z okresowej przerwy w spłacie następowało wydłużenie okresu obowiązywania oraz naliczenie odsetek. Z kolei gwarancja zniesienia obowiązku spłaty stanowiła zwolnienie z długu na wypadek śmierci, a zatem została ona obwarowana niepewnym warunkiem, którego ziszczenie nie dawałoby żadnej korzyści dla pożyczkobiorcy, a co najwyżej dla jego spadkobierców. Wskazane usługi nie były więc ekwiwalentne do naliczonego wynagrodzenia. Opłaty te zostały ustalone w oderwaniu od rzeczywistych nakładów powoda, znacznie je przewyższając, a tym samym powodując rażącą dysproporcję praw i obowiązków stron umowy, stanowiąc odpowiednio 33,34 % i 34,58 % kwot pożyczek faktycznie udzielonych. W sposób jaskrawy naruszają dobre obyczaje, stanowiąc nieuprawnione źródło dochodu dla pożyczkobiorcy, a więc postanowienia je regulujące należy uznać także za klauzule niedozwolone.

Kwotę odsetek kapitałowych w pierwszej umowie nr (...) z (...)roku określono na 650,50 zł. Przyjmując, iż koszty pozaodsetkowe, które stanowiły klauzule niedozwolone wynosiły 39,40 % kwoty brutto z poz. F umowy pożyczki, odsetki kapitałowe należało pomniejszyć o 256,30 zł, co daje 394,20 zł za cały okres określony w umowie.

Z kolei kwotę odsetek kapitałowych w drugiej umowie nr (...) z (...) roku określono na 521,56 zł. Przyjmując, iż koszty pozaodsetkowe, które stanowiły klauzule niedozwolone wynosiły 40,72 % kwoty brutto z poz. F umowy pożyczki, odsetki kapitałowe należało pomniejszyć o 212,38 zł, co daje 309,18 zł za cały okres określony w umowie. Ponieważ powód wskazał w treści pozwu, iż kwota nienależnej część odsetek umownych z uwagi na wypowiedzenie umowy przed okresem, na który była zawarta, wynosiła 37,49 zł, kwotę odsetek wskazaną w umowie (521,56 zł) należało zredukować o 37,49 zł, a uzyskany wynik pomniejszyć o 197,11 zł (484,07 x 40,72 %), co dało kwotę 286,96 zł.

Tym samym przyjmując występowanie klauzul abuzywnych w doniesieniu do prowizji oraz (...), pozwaną obciąża w pierwszej umowie zwrot: kapitału – 7.3784 zł, opłaty przygotowawczej – 40 zł oraz odsetek umownych w kwocie 394,20 zł, łącznie kwoty 7.812,20 zł oraz w drugiej umowie zwrot: kapitału – 5.778,00 zł, opłaty przygotowawczej – 40 zł oraz odsetek umownych od kapitału za okres od daty wymagalności do daty wypowiedzenia umowy pożyczki w kwocie 286,96 zł, łącznie kwoty 6.104,96 zł. Skoro pozwana dokonała wpłat na poczet obu umów pożyczek w łącznej wysokości 11.117,20 zł (w tym na poczet pierwszej pożyczki 8.816,20 zł i na poczet drugiej 2.301 zł), zaległość na rzecz strony powodowej z tytułu obu umów będących przedmiotem postępowania wynosi 2.799,96 zł (7.812,20 + 6.104,96 = 13.917,16 – 11.117,20), którą to kwotę Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda w pkt 1 wyroku wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od 20 maja 2023 roku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo okazało się nieuzasadnione i podlegało oddaleniu ( pkt 2 sentencji).

O kosztach procesu w pkt 3 wyroku Sąd orzekł zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia, wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 19,91 %, a jego koszty wynosiły 4.367,00 zł (750 zł opłaty sądowej, 3.600 zł wynagrodzenia w stawce minimalnej pełnomocnika będącego radcą prawnym – ustalonego w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych [Dz.U.2018.265 j.t. ze zm.] i 17 zł opłaty skarbowej od czynności złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa). Tym samym pozwana winna pokryć koszty procesu powoda w zakresie 869,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia

Ludmiła Dulka-Twarogowska

Pouczenie: Niniejsze doręczenie następuje w trybie art. 15 zzs9 ust. 2 zd. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j.- Dz.U.2020.1842 ze zm.) i wywołuje skutki procesowe określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego zgodnie z art. 15 zzs9 ust. 4 tej ustawy.

ZARZĄDZENIE

(...);

(...)

- (...);

(...)

W., dnia 27.11.2023 roku

Sędzia Ludmiła Dulka-Twarogowska