Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2024r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 stycznia 2024r.

sprawy z powództwa (...) 1 Niestandaryzowany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z/s w K. ( (...))

przeciwko pozwanej J. R. (PESEL (...))

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej J. R. na rzecz powoda (...) 1 Niestandaryzowany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z/s w K. kwotę 6.848,10zł (sześć tysięcy osiemset czterdzieści osiem złotych 10/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25 maja 2023r. do dnia zapłaty, zastrzegając pozwanej prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe do wartości ustalonego w inwentarzu na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 23 listopada 2023r. w sprawie o sygn. akt I Ns 1010/23 stanu czynnego spadku,

2.  oddala powództwo w pozostałej części,

3.  zasądza od pozwanej J. R. na rzecz powoda (...) 1 Niestandaryzowany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z/s w K. kwotę 1.800,66zł (jeden tysiąc osiemset złotych 66/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 1526/23

UZASADNIENIE

W dniu 25 maja 2023r. powód P. 1 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z/s w K. skierował do tut. Sądu w stosunku do pozwanej J. R. żądanie zasądzenia kwoty 7.825,51zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie naliczanymi w wysokości stanowiącej dwukrotność sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a ponadto żądanie zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż jest nabywcą wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki o numerze (...) z dnia 27 lutego 2019r. W umowie tej zbywca wierzytelności, Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z/s w G., udzielił pożyczki na kwotę 11.000,00zł W. R.. W dniu 6 września 2021r. pożyczkobiorca zmarł, nie regulując należności wynikających z zawartej umowy. Wysokość zadłużenia stanowi sumę kapitału pożyczki wynoszącą 5.984,36zł oraz odsetek w łącznej wysokości 1.841,15zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 25 września 2013r. w sprawie o sygn. akt I Nc 1315/23 uwzględniono w całości roszczenia powództwa i rozstrzygnięto o kosztach postępowania.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodziła się pozwana i wniosła sprzeciw.

P. zaskarżyła przedmiotowy nakaz w całości i wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wywiedzionego środka zaskarżenia pozwana podniosła, iż jest spadkobierczynią pożyczkobiorcy. Wskazała, że przyjęła spadek z dobrodziejstwem inwentarza i w dniu 5 października 2021r. został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Pozwana zarzuciła, iż pracownicy Oddziału (...) w K. odmówili jej udzielenia informacji na temat ewentualnego zadłużenia zmarłego ojca W. R.. Pożyczkodawca wiedział, że jako spadkobierca poszukuje informacji o pożyczkach zaciągniętych przez ojca, jednak zamiast skontaktować się z nią, sprzedał wierzytelność powodowi. Również powód nie kontaktował się z pozwaną po przejęciu długu.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko procesowe a ponadto przedstawił dane, które stanowiły podstawę wyliczenia dochodzonej należności składającej się na kapitał i odsetki, a ponadto podał, iż na poczet długu zostało również rozliczone świadczenie z tytułu umowy ubezpieczenia, którą objęty był pożyczkobiorca.

Dodatkowo wskazał, że na dzień wniesienia pozwu, to jest 25 maja 2023r. zaległa kwota składała się z pozostałego kapitału pożyczki w wysokości 5.984,36zł oraz kwoty skapitalizowanej 1.841,15zł, która jest sumą odsetek karnych naliczonych od wpłaty z dnia 12 stycznia 2022r. do dnia wniesienia pozwu, czyli za 498 dni, od zaległego kapitału wynoszącego 5.984,36zł.

W piśmie procesowym z dnia 5 grudnia 2023r. pozwana podniosła dodatkowo, że powód nie miał prawa do naliczania odsetek karnych po śmierci pożyczkodawcy. Zdaniem strony pozwanej żaden przepis regulaminu bądź samej umowy nie upoważnia pożyczkodawcy do naliczania jakichkolwiek odsetek, w tym przede wszystkim karnych, po śmierci pożyczkobiorcy i obciążania spadkobiercy tak naliczonymi odsetkami. Według pozwanej spadkobierca obowiązany jest jedynie do zwrotu pożyczki według stanu na dzień otwarcia spadku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Uchwałą Zarządu Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. z dnia 21 czerwca 2017r. W. R., na swój wniosek złożony w dniu 20 czerwca 2017r., został przyjęta w poczet członków tejże Kasy.

( deklaracja członkowska wraz z uchwałą k. 61)

W dniu 27 lutego 2019r. W. R. zawarł ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z/s w G. umowę pożyczki nr (...). Została mu udzielona pożyczka gotówkowa na dowolny cel konsumpcyjny na okres od dnia 27 lutego 2019r. do dnia 29 kwietnia 2026r., na warunkach określonych niniejszą umową oraz Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich (...), stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszej umowy. Kwota pożyczki, z uwzględnieniem kredytowanych kosztów w postaci prowizji z tytułu udzielenia pożyczki oraz kosztów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń, kosztów usług dodatkowych i innych kosztów, wynosiła 11.000,00zł. Całkowita kwota pożyczki nieobejmująca kredytowanych przez Kasę kosztów pożyczki, wynosiła 7.962,96zł. Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd Kasy wynoszącej w dniu zawarcia umowy 9,75% w skali roku (pkt 1 – 7 umowy).

W przypadku nieterminowej spłaty, należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia, pobierane mogły być odsetki według stopy procentowej stanowiącej dwukrotność stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych, wynoszącej na dzień zawarcie umowy 14% (pkt 22 w związku z pkt. 20 umowy).

( umowa pożyczki k. 18–21, regulamin udzielania kredytów i pożyczek k. 25-26, wniosek o przyznanie pożyczki k. 57-59)

W dniu zawarcia w/w umowy, Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z/s w G. przelała na rachunek płatniczy pożyczkobiorcy w Kasie IKS+ kwotę 11.000,00zł. W tym samym dniu pożyczkobiorca wydał polecenie przelewu kwoty 1.595,00zł tytułem prowizji związanych z udzieleniem pożyczki.

( zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS+ k. 60, dokumenty ubezpieczeniowe k. 79-91)

W. R. zmarł w dniu 6 września 2021r. Spadek po nim nabyła w całości z dobrodziejstwem inwentarza jego córka – pozwana J. R..

( odpis skrócony aktu zgonu k. 22, akt poświadczenia dziedziczenia k. 27, dokumenty akt SR w Kaliszu I Ns 1010/23)

Zgodnie z § 15 pkt 4 Statutu Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S., członkostwo w Kasie ustaje m. in. na skutek śmierci członka. Stosownie natomiast do § 28 Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich, w razie ustania członkostwa roszczenie o zwrot pożyczki staje się wymagalne z dniem ustania członkostwa. Zarząd Kasy może postanowić inaczej w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

( statut k. 64-66, regulamin k. 73-78)

Zadłużenie W. R. na dzień jego śmierci opiewało na kwotę 8.223,33zł, w tym kwotę 8.112,31zł z tytułu kapitału, 109,32zł z tytułu odsetek umownych oraz 1,70zł z tytułu odsetek karnych naliczonych do dnia wymagalności.

Po tej dacie, w dniach 19 października 2021r., 10 listopada 2021r. i 12 stycznia 2022r., nastąpiły wpłaty na rzecz (...) w wysokości 1.833,23zł, 1,00zł, 721,26zł, wobec czego zaległość zmniejszyła się do 5.984,36zł i obejmowała wyłącznie kapitał.

( raport spłaty k. 28–29, zestawienie operacji k. 67-72, oświadczenie k. 92-93, decyzja k. 94)

W dniu 30 marca 2022r. zawarta została umowa przelewu wierzytelności pomiędzy Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. (cedent) a P. 1 Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym (cesjonariusz).

Cedent dokonał przelewu na rzecz cesjonariusza wierzytelności wynikających z umów kredytów i pożyczek, w tym m. in. wierzytelności w stosunku do W. R. z tytułu umowy numer (...) z dnia 27 lutego 2019r.

( umowa przelewu wierzytelności wraz z wykazem wierzytelności k. 13 – 17)

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Stosownie do treści art. 353 § 1 kc, podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia. Prowadzi ono do zaspokojenia interesu wierzyciela, wskutek czego zobowiązanie wygasa.

Artykuł 354 kc określa obowiązki dłużnika w ten sposób, że oprócz treści zobowiązania rozumianej jako nakazy wyrażone w czynności prawnej stanowiącej źródło zobowiązania oraz odnoszących się do tego zobowiązania normach prawnych jego zachowanie powinno odpowiadać trzem dalszym wzorcom postępowania - celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego, a także ewentualnie ustalonym zwyczajom, natomiast art. 355 kc określa sposób, w jaki dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie i w tym znaczeniu stanowi swoistą kontynuację uregulowań zawartych w art. 354 kc i jednocześnie przepis ten definiuje pojęcie należytej staranności oraz ustanawia obowiązek dokładania owej staranności.

Niedostosowanie się przez dłużnika do opisanych wyżej wymagań sprawia, że dojdzie do nienależytego wykonania zobowiązania lub niewykonania całkowitego (art. 471 kc). Każda bowiem rozbieżność pomiędzy prawidłowym spełnieniem świadczenia a rzeczywistym zachowaniem się dłużnika rodzi odpowiedzialność kontraktową. Nienależyte wykonanie zobowiązania ma bowiem miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany. Wskazać jednak należy, że dłużnik zawsze, bez względu na rodzaj winy, odpowiada wobec wierzyciela za uchybienia obowiązkowi dołożenia należytej staranności (art. 355 kc).

Powoda oraz poprzednika prawnego pozwanej wiązała ważna i skuteczna umowa pożyczki w rozumieniu art. 29 i n. ustawy z dnia 5 listopada 2009r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych (Dz. U. 2023.1278 – t.j. ze zm) w zw. z art. 720 § 1 kc i n. i art. 3 i n. ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2023.1028 – t.j. ze zm.).

Stosownie do treści art. 922 § 1 kc prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

Następstwo prawne po osobie zmarłej, inaczej zwane dziedziczeniem (sukcesją), ma charakter sukcesji uniwersalnej, jest to następstwo pod tytułem ogólnym, spadkobierca na mocy jednego zdarzenia, jakim jest otwarcie spadku, wstępuje w ogół praw i obowiązków osoby zmarłej (spadkodawcy), bez potrzeby podejmowania ze swojej strony dodatkowych czynności może więc stać się spadkobiercą. Otwarcie spadku następuje zawsze w chwili śmierci osoby fizycznej, z tą też chwilą spadkobierca nabywa spadek. Z chwilą otwarcia spadku określone prawa i obowiązki wchodzą do majątku spadkobierców (art. 925 kc), stając się prawami i obowiązkami tych osób.

Należy wskazać, iż podnoszone przez J. R. w sprzeciwie od nakazu zapłaty okoliczności związane z brakiem po jej stronie wiedzy odnośnie zadłużenia ojca są irrelewantne z punktu widzenia odpowiedzialności za dług spadkodawcy. Dziedziczenie następuje bowiem z mocy samego prawa, kwestia wiedzy o długach jest nieistotna, spadkobierca może co najwyżej uwolnić się od odpowiedzialności poprzez uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku, czego jednak pozwana nie uczyniła.

Co się tyczy przedmiotu roszczenia, nie było między stronami postępowania sporne, że ich poprzedników prawnych łączyła umowa pożyczki. Wysokość zadłużenia pożyczkodawcy w dacie jego śmierci wynika z dokumentu księgowego w postaci raportu spłaty przedłożonego przez powoda i również ta okoliczność nie była kwestionowana przez pozwaną. Pozwana podważała natomiast zasadność obciążenia jej odsetkami karnymi, a więc odsetkami przewidzianymi na wypadek nienależytego wywiązywania się z postanowień umowy, za okres po śmierci spadkodawcy. Zarzut ten jest zasadny. Zważyć bowiem należy, że pozwana nie była stroną umowy pożyczki zawartej z poprzednikiem prawnym powoda, a zatem nie wiążą jej obowiązki określone w umowie, w tym obowiązki w zakresie zapłaty odsetek umownych i karnych. Umowa pożyczkowa uległa rozwiązaniu z chwilą śmierci pożyczkobiorcy, a wskutek dziedziczenia ustawowego pozwana nie wstąpiła w stosunek umowny w miejsce zmarłego, lecz jedynie odpowiada z mocy ustawy za dług po nim odziedziczony, który stał się wymagalny w dniu otwarcia spadku. Oznacza to, że nie można uznać postanowień umowy, z których powód wywodzi konieczność zapłaty odsetek, za obowiązujące pomiędzy stronami niniejszego procesu.

Przyjmując dopuszczalność domagania się wyłącznie odsetek za opóźnienie w wysokości ustawowej, Sąd skorygował kwotę należnego powodowi roszczenia, przyjmując, ze odsetki te przysługują:

- od kwoty 8.112,31zł od dnia 7 września 2021r. do dnia 19 października 2021r. w łącznej wysokości 35,56zł,

- od kwoty 6.499,27zł od dnia 21 października 2021r. do dnia 12 stycznia 2022r. w łącznej wysokości 73,00zł,

- od kwoty 5.984,36zł od dnia 14 stycznia 2022r. do dnia 24 maja 2023r. w łącznej wysokości 755,38zł.

Ich suma za cały wyżej wskazany okres wynosi 863,74zł. Powodowi należy się zatem kwota 5.984,36zł tytułem kapitału oraz kwota skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości 863,74zł, co daje łącznie kwotę 6.848,10zł. Dalsze odsetki za opóźnienie również w wysokości ustawowej przysługują zgodnie z art. 482 § 1 kc od dnia wytoczenia powództwa.

Z uwagi na fakt, że zobowiązanie pozwanej wynikało ze spadkobrania i przyjęcia przez nią spadku po W. R. z dobrodziejstwem inwentarza, Sąd, stosownie do treści art. 319 kpc w związku z art. 1031 § 2 kpc, zastrzegł pozwanej prawo powoływania się w toku egzekucji na ograniczenie jej odpowiedzialności do wysokości stanu czynnego spadku po spadkodawcy.

Uwzględniając żądania powództwa w części, co do zasady i wysokości, biorąc pod uwagę, iż odpowiedzialność pozwanej wynika ze spadkobrania z dobrodziejstwem inwentarza, Sąd miał na względzie treść art. 319 kpc zgodnie z którym jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności oraz treść art. 792 kpc w myśl którego jeżeli następca ponosi odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości, należy w klauzuli wykonalności zastrzec mu prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność, o ile prawo to nie jest zastrzeżone już w tytule egzekucyjnym.

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 - 2 ⁴ kc.

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 1 ¹ i 3 kpc i art. 100 kpc i w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2023.1964 – t.j. ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2023.1144 – t.j. ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2023.2111 – t.j.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek