Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2022 roku

Sąd Rejonowy w Sopocie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Anna Olszewska-Kowalska

Protokolant: sek.sąd. Joanna Niewińska

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2022 roku w Sopocie,

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.

przeciwko E. M.

o zapłatę

zasądza na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. od pozwanej E. M. kwotę 32.723,55 zł (trzydzieści dwa tysiące siedemset dwadzieścia trzy złote pięćdziesiąt pięć groszy) z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych: od dnia 19 września 2022 roku do dnia zapłaty liczonymi od kwoty 31.307,94 zł (trzydzieści jeden tysięcy trzysta siedem złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze),

koszt sądowe, od uiszczenia których pozwana E. M. została zwolniona przejmuje na Skarb Państwa

zasądza na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. od pozwanej E. M. kwotę 456,69 zł (czterysta pięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem kosztów postępowania, w tym postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I C 163/22

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. złożył do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie pozew przeciwko pozwanej E. M. o zapłatę kwoty 34.859,30 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 33.443,69 zł od dnia 05 września 2019 r. dnia zapłaty oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów sądowych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż powód w dniu 20 września 2017 r. udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej nr (...) w ramach, której pozwana otrzymała kredyt w wysokości 42.379,20 zł. Pozwana była zobowiązana do spłaty kredytu zgodnie z harmonogramem na podstawie zawartej umowy. Pomimo wezwań i monitów pozwana nie wywiązała się z obowiązku spłaty. Pismem z dnia 11 czerwca 2019 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty wymagalnego zobowiązania. Na roszczenie powoda składają się: kwota 33.443,69 zł tytułem należności głównej, kwota 1.415,61 zł tytułem odsetek stanowiących różnicę pomiędzy sumą odsetek umownych w kwocie 3.353,88 zł naliczonych od dnia zawarcia umowy, tj. 20 września 2017 r. i odsetek karnych w kwocie 521,00 zł naliczonych od dnia 18 grudnia 2017 r. a sumą odsetek zapłaconych przez pozwaną w kwocie 2.459,27 zł. (pozew – k. 3-4v)

Nakazem zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym Referendarz sądowy Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie uwzględnił żądanie pozwu w całości. (nakaz zapłaty z dnia 31 października 2019 r. – k. 5)

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana E. M. złożyła sprzeciw zaskarżając powyższy nakaz zapłaty w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. (sprzeciw pozwanej – k. 6v-9, k. 56-60)

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2019 r. Referendarz sądowy Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie – z uwagi na skuteczne wniesienie przez pozwaną sprzeciwu – przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Sopocie. (postanowienie z dnia 18 grudnia 2019 r. – k. 10v)

Pismem z dnia 05 lutego 2020 r. powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 2.135,75 zł, wnosząc o zasądzenie pozostałej kwoty 32.723,55 zł wraz z dalszymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, naliczonymi od kwoty 33.443,69 zł, od dnia 05 września 2019 r. do dnia 16 września 2019 r. oraz od kwoty 31.307,93 zł od dnia 17 września 2019 r. do dnia zapłaty. (pismo powoda z dnia 05 lutego 2020 r. - k. 14)

W piśmie z dnia 16 października 2020 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana w odpowiedzi na pozew zgłosiła zarzut nieudowodnienia istnienia, wysokości oraz wymagalności wierzytelności dochodzonej pozwem, w całości i w jakiejkolwiek części, brak skutecznego umocowania pracownika banku do zawarcia umowy bankowej, z której powód wywodzi swoje roszczenie; brak wykazania przekazania pozwanej środków pieniężnych z umowy bankowej; brak wykazania wysokości należności głównej odsetek naliczonych przez powoda; posłużenie się przez powoda niedozwolonymi klauzulami umownymi, które są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, rażąco naruszają interesy pozwanej, a dodatkowo uniemożliwiają prawidłowe wyliczenie wysokości roszczenia; brak skutecznego wypowiedzenia umowy bankowej, skutkujący brakiem wymagalności roszczenia w całości i w jakiejkolwiek części. ( pismo k. 76-84v)

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2021 r., sygn. akt IC 26/20, Sąd Rejonowy w Sopocie:

zasądził na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. od pozwanej E. M. kwotę 32.723,55 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych:

od dnia 05 września 2019 roku do dnia 16 września 2019 roku liczonymi od kwoty 33.443,69 zł (trzydzieści trzy tysiące czterysta czterdzieści trzy złote sześćdziesiąt dziewięć groszy),

od dnia 17 września 2019 roku do dnia zapłaty liczonymi od kwoty 31.307,94 zł (trzydzieści jeden tysięcy trzysta siedem złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze),

w pozostałym zakresie umorzył postępowanie

zasądził na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. od pozwanej E. M. kwotę 456,69 zł tytułem kosztów postępowania.

Pozwana E. M. wniosła apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego w Sopocie.

W wyniku rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 02 marca 2022 r. uchylił zaskarżony wyrok w punktach I i III oraz w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Sopocie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy w Gdańsku wskazał, że badając sporny stosunek prawny Sąd Rejonowy nie rozważył kwestii ewentualnej abuzywności postanowień umowych zastosowanych w umowie pożyczki. Istota sporu bowiem sprowadzała się do ustalenia, w jakim zakresie umowa wiąże pozwaną, w tym czy umowa zawiera klauzule abuzywne podnoszone przez pozwaną. Dopiero po ustaleniu tych kwestii możliwe jest określenie, jakie jest ewentualne zadłużenie wobec powoda. Według Sądu II instancji sam fakt, że suma kosztów dodatkowych nie przekracza limitu kosztów kredytu nie oznacza, że każda opłata, o której mowa w umowie jest pobrana w sposób uzasadniony. W związku z powyższym, niezależnie od wysokości opłat dodatkowych, należało ocenić umowę zawartą pomiędzy stronami przez pryzmat niedozwolonych klauzul umownych. Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że Sąd I instancji nie odniósł się do zarzutów dotyczących formy złożonych przez powoda dokumentów, bowiem pozwana podnosiła, że przedłożone przez powoda dokumenty stanowią niepotwierdzone za zgodność z oryginałem kserokopie; ponadto strona pozwana wnosiła o przedstawienie przez powoda wszystkich dokumentów w oryginale na zasadzie art. 129 § 1 k.p.c. Nadto, według Sądu Okręgowego, Sąd I instancji uznał, ze w sprawie doszło do wypowiedzenia umowy zawartej pomiędzy stronami, jednak nie wskazał z jakich przyczyn uznał przedstawione przez powoda dokumenty za wystarczające dla uznania, iż doszło do doręczenia pozwanej wezwań przewidzianych w art. 75c prawa bankowego, zważając na okoliczność, iż: wezwanie nie zostało odebrane przez pozwaną i nie został przedłożony dowód na doręczenie przedmiotowego wezwania; pismo zostało podpisane przez innego pracownika powoda niż tego, który występuje w przedmiotowej sprawie. Nie wyjaśniono wątpliwości w zakresie tego, czy wypowiedzenie zostało opatrzone podpisem w dacie skierowania go do pozwanej oraz czy doręczono wypowiedzenie pozwanej. (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 125, 134-139, 183, 188-195, apelacja – k. 143-148)

Zarządzeniem z dnia 29.04.2022 r. zobowiązano powoda do wskazania aktualnego stanowiska w sprawie, w szczególności w zakresie zarzutów pozwanej dot. abuzywności postanowień umowy pożyczki gotówkowej z 20.09.2017 r., stanowiącej podstawę żądania pozwu.

Pismem z dnia 12 maja 2022 r. powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 32.723,55 zł wraz z dalszymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, naliczonymi od kwoty 33 443,69 zł od dnia 05.09.2019 r. do dnia 16.09.2019 r. oraz od kwoty 31.307,94 zł od dnia 17.09.2019 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych w kwocie 456,69 zł.

W uzasadnieniu powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Powód wskazał nadto, że wraz z umową pożyczki pozwana zawarła dobrowolnie umowę ubezpieczenia. Składka ubezpieczeniowa i prowizja były wymagalne i płatne jednorazowo w dniu zawarcia umowy. Zgodnie z postanowieniami umowy, pozwana upoważniła powoda do pobrania z kwoty udzielonej pożyczki kwoty 2880,00 zł na pokrycie prowizji oraz kwoty 3499,20 zł celem zapłaty składki ubezpieczeniowej do towarzystwa ubezpieczeniowego. Obciążenie finansowe z tytułu objęcia ochroną jest adekwatne do wysokości proponowanego w zamian świadczenia ubezpieczeniowego oraz zakresu ochrony. Wysokość składki ubezpieczeniowej ustalana jest zgodnie z warunkami ubezpieczenia, w oparciu o koszty ryzyk ubezpieczeniowych, a jej wysokość zależy od kwoty udzielonej pożyczki oraz okresu kredytowania. Zdaniem powoda całkowicie błędna jest ocena pełnomocnika pozwanej, że składka wskazana przez stronę powodową jako koszty ochrony ubezpieczeniowej pozwanego jawi się jako wartość fikcyjna a samo postanowienie umowne, które miało na celu jedynie obciążenie pozwanego dodatkową opłata przy założeniu jest nieprawdziwego celu – jako niedozwolone. Przesłanek abuzywności nie spełniają także postanowienia umowne dotyczące określonej w umowie prowizji. Określona prowizja za zawarcie umowy w kwocie 2.880,00 zł została wyraźnie ujęta w składnikach kwoty, którą pożyczkobiorca miał zgodnie z umową zapłacić powodowi. Zarówno ustawa – Prawo bankowe jak i ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przewiduje możliwość pobierania przez pożyczkodawcę oprócz odsetek tak pobieranie opłat, prowizji i marż. Prowizja stanowi powszechną formę wynagrodzenia za dokonanie czynności prawnej. (zarządzenie – k.201, pismo procesowe z dnia 12.05.2022 r. – k. 205-207)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 września 2017 r. pozwana E. M. zawarła z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Na podstawie tej umowy powód udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej w kwocie 42.379,20 zł na okres od dnia 20 września 2017 r. do dnia 18 września 2022 r. włącznie, na warunkach określonych w umowie.

Zgodnie z pkt 2 umowy, pożyczkobiorca zobowiązał się do terminowej spłaty pożyczki wraz z odsetkami w 60 ratach miesięcznych płatnych do dnia 18 każdego kolejnego miesiąca począwszy od dnia 18 października 2017 r. Kwota miesięcznej raty pożyczki wynosić miała 797,59 zł. Na całkowity koszt pożyczki składały się odsetki w wysokości 5.476,29 zł, prowizja w wysokości 2.880,00 zł, składka ubezpieczenia w kwocie 3.499,20 zł. Zgodnie z pkt 8 pożyczki wymagane spłaty miesięczne dokonywane z rachunku zaliczane są w pierwszej kolejności na pokrycie zapadłych wymagalnych spłat miesięcznych w kolejności: rata pożyczki (kapitał, odsetki); w drugiej kolejności opłaty i prowizje, odsetki karne, odsetki umowne, kapitał. W punkcie 16 klient wyraził zgodę na to, aby Bank zaliczył świadczenie ubezpieczeniowe na spłatę pożyczki. Zgodnie z pkt. 20 umowy, jeśli umowa ubezpieczenia wygaśnie na skutek wypowiedzenia Umowy i Ubezpieczyciel zwróci Bankowi niewykorzystane koszty ubezpieczenia, Klient zgadza się, aby Bank niezwłocznie zaliczyła je na spłatę pożyczki. W myśl pkt 22 umowy, w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki Bank nalicza odsetki od zadłużenia przeterminowanego (odsetki karne) w wysokości odsetek maksymalnych. Zgodnie z pkt 38 umowy, w razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch pełnych rat Bank ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia.

Pozwana zawierając powyższą umowę wyraziła także chęć objęcia ochroną ubezpieczeniową w razie zajścia/wystąpienia zgonu ubezpieczonego; trwałej i całkowitej niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Przedmiotową umowę ze strony banku zawarła pracownica banku (...), posiadająca umocowanie na podstawie stosownego pełnomocnictwa.

(dowód: umowa pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 20 września 2017 r. – k. 20-23, k. 36-42, oświadczenie pożyczkobiorcy – k. 23v, k. 43, wniosek o zawarcie umowy – k. 24-24v, k. 44-45, oświadczenie o ustanowieniu uposażonego/uprawnionego z umowy ubezpieczenia – k. 25, k. 46, zaświadczenie k. 25v., k. 47, pełnomocnictwo – k. 91, Ogólne Warunki Ubezpieczenia Pożyczkobiorców - k. 96-102)

Powód przekazał pozwanej kwotę pożyczki w dniu 20 września 2017 r. Następnie wobec niewywiązywania się przez pozwaną z ciążącego na niej obowiązku spłaty zobowiązania, powód sporządził pismo z dnia 07 marca 2019 r. wzywające pozwaną do spłaty zadłużenia, a następnie pismem z dnia 11 czerwca 2019 r. wypowiedział pozwanej umowę pożyczki z dnia 20 września 2017 r., wzywając jednocześnie pozwaną do spłaty wymagalnego zadłużenia w łącznej kwocie 34.342,19 zł.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 26, wykaz wpłat na rachunek zobowiązania wraz ze sposobem ich księgowania k. 27-,27v, wezwanie do zapłaty z dnia 07 marca 2019 r. – k. 29, wypowiedzenie umowy z dnia 11 czerwca 2019 r. – k. 30)

Na dzień 04 września 2019 r. zaległości pozwanej wobec powoda z tytułu zawartej w dniu 20 września 2017 r. umowy pożyczki gotówkowej wynosiły 34.859,30 zł. Na powyższą kwotę składały się:

- kwota 33.443,69 zł tytułem należności głównej,

- kwota 1.415,61 zł tytułem odsetek stanowiących różnicę pomiędzy sumą odsetek umownych w kwocie 3.353,88 zł naliczonych od dnia zawarcia umowy, tj. 20 września 2017 r. i odsetek karnych w kwocie 521,00 zł naliczonych od dnia 18 grudnia 2017 r. a sumą odsetek zapłaconych przez pozwaną w kwocie 2.459,27 zł. (dowód: wyciąg z ksiąg bankowych powoda z dnia 04 września 2019 r. – k. 18-19, zestawienie wpłat – k. 27-27v)

W dniu 16 września 2019 r. ubezpieczyciel dokonał zwrotu nierozliczonej składki za ubezpieczenia w kwocie 2.135,75 zł.

(okoliczność bezsporna)

Sąd zważył co następuje:

Ustalając stan faktyczny w sprawie, Sąd uwzględnił dokumenty zaoferowane przez stronę powodową w postaci m.in.: umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 20 września 2017 r., wyciągu z ksiąg bankowych (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. z dnia 04 września 2019 r., potwierdzającego wysokość zaległego na dzień jego wystawienia zadłużenia pozwanej z tytułu umowy z dnia 20 września 2017 r. oraz oświadczenia powoda o wypowiedzeniu umowy pożyczki. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu.

Powództwo należało uwzględnić w całości.

Roszczenia powoda opierało się na treści art. 69 ust. 1, art. 78 oraz 78a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo Bankowe (Dz.U.2021.2439 t.j.) w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2022.246 t.j.). W myśl wskazanych przepisów, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wypłaconego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W świetle treści art. 78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe przepisy odnoszące się do zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu stosowane są także do pożyczki pieniężnej. W świetle zaś art. 3 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki, o której mowa w art. 720 k.c.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kwoty 32.723,55 zł wraz z dalszymi odsetkami powołując się na wymagalne zadłużenie wynikające z zawartej w dniu 20 września 2017 r. umowy pożyczki gotówkowej nr (...). Pozwana zaś formułowana szereg zarzutów, które według niej, stanowiły podstawę do oddalenia powództwa w całości. W sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz w dalszych pismach procesowych pozwana podnosiła w szczególności następujące kwestie:

brak skutecznego umocowania pracownika banku do zawarcia umowy bankowej, z której powód wywodzi swoje roszczenie,

brak wykazania przekazania pozwanej środków pieniężnych z umowy bankowej,

brak wykazania wysokości należności głównej i odsetek naliczonych przez powoda,

posłużenie się przez powoda w umowie pożyczki niedozwolonymi klauzulami umownymi, w szczególności w zakresie ustalonej wysokości prowizji od udzielonej pożyczki oraz składki ubezpieczeniowej,

brak skutecznego wypowiedzenia umowy bankowej, skutkujący brakiem wymagalności roszczenia w całości w i jakiejkolwiek części.

Wierzytelność powoda wobec pozwanej E. M. Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów zaoferowanych przez powoda. Sąd nie miał wątpliwości, że strony łączyła umowa pożyczki podlegająca dyspozycjom wyżej wymienionych przepisów, a szczegółowe obowiązki stron zostały ujęte w treści przedłożonej przez powoda umowy z dnia 20 września 2017 r., zgodnie z którą pozwana zobowiązana była do regulowania kwot miesięcznych rat według przyjętego sposobu spłaty.

Pozwana negowała wysokość dochodzonego w niniejszym postępowaniu roszczenia wskazując, że powód nie wykazał wysokości żądanej należności głównej jak i naliczonych odsetek. W ocenie Sądu zarzuty te uznać należało za bezpodstawne. Powód w toku postępowania przedłożył do akt sprawy wyciąg z ksiąg banku (k.18), umowę kredytową (k.36-42), zestawienie transakcji na rachunku nr (...) (k.26), wykaz wpłat dokonanych na rachunek zobowiązania wraz ze sposobem ich księgowania (k.27-27v), a także w swoich pismach procesowych przedstawił szczegółowy sposób wyliczenia wysokości zobowiązania pozwanej wobec powoda. Z przedstawionego przez powoda historii rachunku zobowiązaniowego wynika, w jakich datach i wysokościach pozwana dokonywała wpłat i jak wpłaty te zostały zaksięgowane oraz w jaki sposób na rachunku kredytowym rozliczona została kwota z niewykorzystanej składki ubezpieczeniowej w kwocie 2135,75 zł. Nadto analiza przedłożonej do akt umowy pożyczki z dnia 20 września 2017 r. w połączeniu z ww. dokumentami pozwoliła na dokładne wyliczenie pod kątem matematycznym wysokości zobowiązania pozwanej wobec powoda z tytułu wskazanej umowy. W związku z tym w ocenie Sądu nie było podstaw do ustalenia, że przedstawione przez powoda rozliczenia pozostają nieprawidłowe, a tym samym by wysokość zadłużenia pozwanej z tytułu zawartej umowy pozostawała nieudowodniona.

Na marginesie należy także wskazać, że jakkolwiek, wyciąg z ksiąg bankowych nie ma mocy prawnej dokumentu urzędowego w postepowaniu cywilnym, to jednak jako dokument prywatny może stanowić podstawę ustaleń w sprawie, jeżeli koresponduje z innymi dowodami świadczącymi o zawarciu umowy kredytu, postawieniu środków z kredytu do dyspozycji kredytobiorcy, czy dokumentami potwierdzającymi wysokość wpłat na poczet rat kredytu. W judykaturze wyrażono stanowisko, do którego również i tut. Sąd się przychyla, że zaprzeczenie prawdziwości dokumentu prywatnego w postaci sporządzonego prawidłowo i zgodnie z kompetencją ustawową wyciągu z ksiąg rachunkowych, nie może polegać na samym zanegowaniu istnienia lub wysokości długu, jeśli z pozostałych dowodów przedłożonych przez Bank wynika fakt zawarcia umowy, jej wysokość oraz ustalone przez strony warunki spłaty. (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 07.02.2018 r. sygn. akt I ACa 278/17.

Sąd nie dopatrzył się także w treści umowy zawartej pomiędzy stronami postanowień, które mogłyby być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, jak również postanowień rażąco naruszających interesy pozwanej. W toku niniejszego postępowania pozwana precyzowała niejednokrotnie, że abuzywność postanowień umowy, jej zdaniem, wynika przede wszystkim z konieczności zapłaty prowizji od udzielonej pożyczki jak i składki z tytułu objęcia pozwanej umową ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 385 1 § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). W takiej sytuacji konsument jest związany postanowieniami umowy określającymi główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, pod warunkiem że wspomniane postanowienia zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Za „nieuzgodnione indywidualnie” należy uznać te postanowienia, na treść których konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności postanowienia umowy przejęte ze wzorca. Obowiązuje domniemanie, że postanowienia umowy zawartej z udziałem konsumenta nie zostały uzgodnione indywidualnie. Domniemanie to jest wzruszalne. Oceny zgodności nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umownych z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy (art. 385 2 k.c.). Bierze się pod uwagę treść umowy, okoliczności jej zawarcia oraz uwzględnia się umowy pozostające w związku z umową obejmującą kontrolowane postanowienie. Sprzeczne z dobrymi obyczajami zatem np. działania wykorzystujące niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania.

W kontekście powyższych rozważań natury ogólnej wypada wskazać, że coraz częściej zawarcie umowy pożyczki czy kredytu wiąże się z przystąpieniem do umowy ubezpieczenia. Banki traktują bowiem umowę ubezpieczenia jako formę zabezpieczenia spłaty pożyczki/kredytu - w niektórych sytuacjach jest to zabezpieczenie dodatkowe, w innych - jedyne. Klient banku, zamiast wskazywać poręczyciela, czy inną formę zabezpieczenia może posłużyć się umową ubezpieczenia. Klient banku powinien zapoznać się z warunkami ubezpieczenia, które powinny mu zostać doręczone. Najczęściej bank wymaga od klienta przystąpienia do ubezpieczenia grupowego zawartego przez bank na rzecz kredytobiorców. Wskazać jednak trzeba, że ubezpieczenie pożyczki/kredytu jest wymagane przez bank, nie jest to jednak obowiązek nałożony na klienta jakimkolwiek przepisem ustawy. Jeżeli więc klient nie jest przekonany, że ubezpieczenie jest dla niego odpowiednie, może wybrać produkt bankowy bez ubezpieczenia lub skorzystać z oferty innego banku, ewentualnie zawrzeć inną umowę ubezpieczenia. W tej konkretnej sytuacji, pozwana E. M. zdecydowała się skorzystać z umowy pożyczki zabezpieczonej umową ubezpieczenia. Jak wspomniano powyżej pozwana nie miała obowiązku skorzystania z tej oferty i w przypadku uznania, że ubezpieczenie nie jest dla niej odpowiednie, mogła wybrać produkt bankowy bez ubezpieczenia albo skorzystać z oferty innego banku. Pozwana znała wysokość opłaty ubezpieczeniowej, pomimo tego zdecydowała się zawrzeć umowę pożyczki. Potwierdziła przed zawarciem umowy, że przystępuje do umowy ubezpieczenia i wyraziła zgodę na objęcie jej ubezpieczeniem, a co więcej że jest świadoma, iż przystąpienie do umowy ubezpieczenia jest dobrowolne oraz że może zrezygnować z ubezpieczenia w każdym czasie na warunkach określonych w umowie ubezpieczenia. Wobec powyższego, w ocenie Sądu, zapis ten w umowie pożyczki nie spełniał przesłanki klauzuli generalnej.

Przesłanek abuzywności nie spełniają, w ocenie Sadu, także postanowienia umowne dotyczące określonej w umowie prowizji. Określona prowizja za zawarcie umowy w kwocie 2.880,00 zł została wyraźnie ujęta w składnikach kwoty, którą pożyczkobiorca miał zgodnie z umową zapłacić powodowi. Dopuszczalność stosowania prowizji w umowach kredytowych/pożyczkowych nie budzi zdaniem Sądu wątpliwości. Istotne jest, aby prowizja nie powodowała nadmiernego obciążenia konsumenta, nieznajdującego uzasadnienia w wydatkach poniesionych w związku z przygotowaniem tej umowy i jej realizacji oraz w pokryciu szacowanego nakładu pracy wynikającego z oceny ryzyka niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez kredytobiorcę i konieczności dochodzenia roszczeń na drodze sądowej i egzekucyjnej, które nie mogą być rekompensowane wyłącznie zastrzeżeniem odsetek za opóźnienie. W konsekwencji, Sąd każdorazowo w danym przypadku powinien ustalić, czy prowizja nie została zastrzeżona w nadmiernej wysokości - z jednej strony nieproporcjonalnie do rozmiaru korzyści, jakie uzyskuje konsument z tytułu zawarcia umowy, a z drugiej, powodując niczym nieuzasadnione przysporzenie po stronie instytucji kredytowej. Oceny tej zaś nie można dokonywać w oderwaniu od treści art. 36a ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o kredycie konsumenckim, obowiązującego w dacie zawarcia przez strony umowy pożyczki. Ustalone przez powoda opłaty mieszczą się w limicie pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Maksymalna wysokość wspomnianych kosztów jest ustalana, stosownie do art. 36a ust. 1 cyt. ustawy, poprzez dodanie dwóch wartości: 25% całkowitej kwoty kredytu oraz 30% całkowitej kwoty kredytu obliczonej stosownie do długości okresu spłaty, przy czym wymieniona wartość 30% obowiązuje dla okresu jednego roku. W praktyce oznacza to, że pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą w skali 6 miesięcy przekroczyć 40% całkowitej kwoty kredytu (25% + 15%), w skali roku 55% (25% + 30%), w skali 2 lat 85% (25% + 60%), a w każdym wypadku 100% całkowitej kwoty kredytu. W niniejszej sprawie natomiast kredyt został zaciągnięty na okres 5 lat, a na całkowity koszt pożyczki składały się odsetki w wysokości 5.476,29 zł, prowizja w wysokości 2.880,00 zł, składka ubezpieczenia w kwocie 3.499,20 zł przy wysokości pożyczki wynoszącej 36.000,00 zł.

W rezultacie Sąd nie znalazł podstaw do podważenia kwestionowanych przez pozwaną kosztów pozaodsetkowych.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej, braku skutecznego umocowania pracownika banku, do zawarcia przedmiotowej umowy należy wskazać, iż stosownie do art. 97 k.c. w razie wątpliwości osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Powyższy przepis obejmuje swoim zasięgiem zarówno sytuacje, w których osoby czynne w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności posiadają, jak i nie posiadają stosownego umocowania do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Spełnienie powyższych przesłanek wyklucza konieczność prowadzenia dowodu w zakresie istnienia umocowania osób zawierających umowę w imieniu przedsiębiorstwa, bowiem osobę czynną w lokalu poczytuje się za posiadającą stosowne uprawnienia. Wątpliwości nie budzi przy tym, iż do czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług banku należy zawieranie umów kredytów konsumpcyjnych, czynności takie nie wymagają bezpośredniego działania osób ujawnionych w KRS przedsiębiorstwa i co do zasady dokonywane są przez osoby czynne działające w lokalu przedsiębiorstwa. Strona pozwana w swoich twierdzeniach nie podniosła przy tym żadnych okoliczności, które domniemanie powyższe mogłyby podważyć. Dodatkowo z przedstawionego przez stronę powodową pełnomocnictwa z dnia 14 lipca 2017 r. wynika, iż A. G., posiadała umocowanie do składania w imieniu i na rzecz powodowego banku oświadczeń w zakresie zawieranych umów. Dostrzec należy również, iż w przypadku, gdy zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres stosownie do art. 103 § 1 i 2 k.c. ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Osobie, w której imieniu umowa została zawarta druga strona umowy może wyznaczyć odpowiedni termin do potwierdzenia umowy, a po jego bezskutecznym upływie staje się wolna. W przypadku więc nawet, gdyby osoby podpisujące umowę, w chwili zawierania umowy właściwego umocowania nie posiadały, to w kontekście samego zawarcia umowy, zarówno złożenie przez bank oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, jak i samo wniesienie powództwa w niniejszej sprawie, potwierdzało zawartą umowę. Potwierdzenie nie wymaga bowiem żadnej szczególnej formy i może ono nastąpić również w sposób dorozumiany. Natomiast pozwana nie tylko nie wyznaczyła powodowi terminu do potwierdzenia umowy, lecz nawet do chwili zgłoszenia sprzeciwu od nakazy zapłaty nie kwestionowała umocowania osoby podpisującej umowę. Powodowy Bank zaś swoim zachowaniem w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości potwierdził zawartą w jego imieniu z pozwaną umowę pożyczki, wpierw poprzez realizację wypłaty pożyczki, przyjęcie wpłat tytułem jej spłaty, wypowiedzenie tejże umowy i finalnie skierowanie powództwa przeciwko pozwanej o zapłatę należności wynikających z umowy.

Niezasadny w ocenie Sądu był również zarzut niewykazania przekazania pozwanej środków pieniężnych z umowy bankowej bowiem powód dołączył do akt sprawy potwierdzenie przelewu na kwotę pożyczki, natomiast wysokość należności głównej oraz odsetek wynikała wprost z treści umowy pożyczki przedłożonej przez powoda w oryginale. Zarazem w zakresie przedstawienia historii spłaty w formie wydruku z konta, należy wskazać, iż nie budzi wątpliwości Sądu dopuszczalność posłużenia się w procesie dowodem w postaci wydruku komputerowego (art. 243 ¹ k.p.c.). Dokumenty te nie wymagały przy tym własnoręcznego podpisu pracownika powoda lub innej osoby uprawnionej, skoro nie zawierały żadnego oświadczenia woli. Tym samym w ocenie Sądu strona powodowa wykazała istnienie i wysokość zobowiązania zgodnie z dyspozycją art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Nadto, mając na uwadze że w niniejszej sprawie strona powodowa dochodzi zapłaty niższej kwoty kapitału pożyczki aniżeli wynikająca z treści umowy, należy uznać, że pozwana dokonała pewnych wpłat na poczet spłaty rat kredytowych. Skoro zaś pozwana wcześniej spłaciła pewną część zobowiązania, to musiała mieć świadomość zwrotu przekazanej jej wcześniej sumy pieniężnej. W przeciwnym razie zachowanie pozwanej należałoby uznać za zupełnie nieracjonalne.

Zasadny natomiast okazał się zarzut pozwanej w zakresie braku skuteczności wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki z dnia 20 września 2017 r. W ocenie Sądu, na podstawie dokumentów przedłożonych do akt sprawy, trudno przyjąć, by powód w rzeczywistości skutecznie wypowiedział pozwanej umowę pożyczki i w sposób prawidłowy zastosował procedurę wynikającą z art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

Częściowo należało podzielić argumentację pozwanej, że wygenerowany przez powoda dokument w formie papierowej, a mianowicie dokument datowany na dzień 11.06.2019 r. zawierający wypowiedzenie umowy kredytu (k. 30) nie może być zakwalifikowany jako dokument w formie elektronicznej w rozumieniu art. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, a tym samym - jako niepodpisany - nie mógł wywrzeć skutków prawnych. Przepis ten rzeczywiście stanowi, że „oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej” (ust. 1), przy czym jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności”.

Sąd podziela stanowisko wyrażone w piśmiennictwie, że wykładnia funkcjonalna i systemowa art. 7 ust. 1 Prawa bankowego prowadzi do wniosku, iż także wygenerowany w postaci elektronicznej przez bank dokument zawierający oświadczenie woli powinien być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub innym podpisem elektronicznym, ustalonym przez strony umownie. Trafnie w literaturze wskazuje się, że wprawdzie wykładnia językowa art. 7 ust. 1, który stanowi jedynie o „postaci elektronicznej” dokumentu, to jednak przy jego wykładni nie sposób pominąć art.78 ¹ k.c., który wprowadza wymóg opatrzenia oświadczenia woli kwalifikowanym podpisem elektronicznym dla zachowania elektronicznej formy czynności prawnej (zob. B. Bajor [w:] L. Kociucki, J. M. Kondek, K. Królikowska, B. Bajor, Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020, art. 7). Zgodnie zaś z art. 3 pkt.12 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.U.UE.L.2014.257.73), kwalifikowany podpis elektroniczny oznacza zaawansowany podpis elektroniczny, który jest składany za pomocą kwalifikowanego urządzenia do składania podpisu elektronicznego i który opiera się na kwalifikowanym certyfikacie podpisu elektronicznego.

Reasumując, jeżeli bank sporządził dokument zawierający oświadczenie woli wygenerowany elektronicznie (w postaci elektronicznej w rozumieniu art. 7 ust .l Prawa bankowego), to dla swej skuteczności winien być on opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Jedyną okolicznością, jaka z druku znajdującego się na k. 30 wynika to fakt, iż dokument w postaci elektronicznej o takiej treści powstał w systemie banku - nie wynika jednak z niego, czy ten dokument został podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym i przez kogo, a w szczególności, czy była to osoba uprawniona do reprezentacji powodowego banku i czy takie oświadczenie w postaci elektronicznej dotarło skutecznie do pozwanego. Słusznie zwróciła uwagę pozwana, że znajdująca się na tym dokumencie parafka pełnomocnika reprezentującego powoda w niniejszym postępowaniu nie może być uznana za podpis pod dokumentem wypowiedzenia. Powyższe uwagi odnoszą się także do wygenerowanego w dniu 07.03.2019 r. przedegzekucyjnego wezwania do uregulowania zaległości (k.29) zawierającego pouczenie o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację.

Niezależnie od tego podzielić należało zarzuty strony pozwanej odnoszące się do prawidłowości oraz skuteczności doręczenia jej dokumentu datowanego na dzień 07 marca 2019 r. w postaci przedegzekucyjnego wezwania do uregulowania należności zawierających pouczenie o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzacji zadłużenia oraz samego wypowiedzenia umowy z dnia 20.09.2017r.

Co prawda judykatura wskazuje, że za pomocą dokumentu prywatnego w postaci wydruku śledzenia przesyłek pocztowych można in casu na ogólnych zasadach, w drodze domniemań faktycznych (art.231 k.p.c.) wykazać nie tylko nadanie przesyłki ale także jej odebranie przez adresata (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 marca 2020 r. I ACa 729/19, LEX nr 3030043), tym niemniej jednak niezbędne jest wykazanie korelacji czasowej dokumentu i daty nadania oraz zbieżności numerów przesyłek. W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, nie istniała korelacja czasowa pomiędzy datą sporządzenia m.in. dokumentu z dnia 11.06.2019 r. (wypowiedzenie umowy kredytu) a datą nadania widniejącą na wydruku śledzenia przesyłki (k.31), a także brak było zbieżności pomiędzy numerem przesyłki widniejącą na wydruku śledzenia przesyłki a numerem widniejącym w górnym lewym rogu wskazanego dokumentu (k.30). Jeżeli zatem numer widniejący w górnym lewym rogu przedmiotowego dokumentu nie odnosi się do numeru przesyłki, to powód nie przedstawił dowodu, z których wynikałoby, jaki rzeczywiście numer nosiła przesyłka zawierająca dokument w postaci wypowiedzenia umowy pożyczki. Ustalenie, że powyższa przesyłka została skutecznie doręczona pozwanej byłoby wówczas dowolne, zwłaszcza że strona pozwana wyraźnie temu zaprzeczyła. To na powodzie spoczywał zatem ciężar dowodu (art. 6 k.c.) wykazania, że zarówno wezwania do zapłaty – wraz z pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację – oraz wypowiedzenie umowy, zostały skutecznie doręczone, w taki sposób, że strona pozwana mogła się z nimi zapoznać (art.61 k.c.).

Podkreślenia także wymaga, że z uwagi na doniosłość dla bytu prawnego umowy pożyczki zachowania procedur związanych z jej wypowiedzeniem a dotyczących uprzedniego wezwania do zapłaty w trybie art. 75 c prawa bankowego, zawierającego w szczególności pouczenie o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację - i dopiero następczego wypowiedzenia umowy po upływie wyznaczonego terminu, nie krótszego niż 14 dni - szczególnie restryktywnie należy odnosić się do prawidłowego doręczenia tych dokumentów.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 75 c Prawa bankowego „jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych.

2. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

2. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

3. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę.

4. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

5. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.

Sąd podziela przy tym pogląd wyrażony w judykaturze, że bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw kredytodawca powinien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 Prawa bankowego - zawierające w szczególności informację o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia - oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu lub pożyczki, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu (podobnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyrokach z dnia 21 marca 2019 r., V ACa 609/18, LEX nr 2695542, z dnia 14 stycznia 2019 r., V ACa 93/18, (...)). Skoro zatem strona powodowa nie wykazała, aby zarówno wezwanie z dnia 07.03.2019 r. zawierające pouczenie, o którym mowa w art.75 c Prawa bankowego oraz wypowiedzenie umowy datowane na dzień 11.06.2019 r. zostały prawidłowo sporządzone i doręczone pozwanej, zgodzić należało się z zarzutami pozwanej, że w niniejszej sprawie nie doszło do skutecznego wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki z dnia 20.09.2017 r. jak i prawidłowego wdrożenia procedury wynikającej z art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

Jakkolwiek jednak Sąd po ponownym przeanalizowaniu niniejszej sprawy stwierdził, że stosunek umowny wiążący strony postępowania nie został skutecznie wypowiedziany, to okoliczność ta miała charakter drugorzędny z punktu widzenia zasadności żądania powoda. Sąd zważył bowiem, że umowa pożyczki gotówkowej nr (...) została zawarta przez strony na okres od dnia 20 września 2017 r. do dnia 18 września 2022 r. A zatem nawet gdyby przyjąć, iż roszczenie powoda nie było w całości wymagalne przed wytoczeniem powództwa, to stało się ono wymagalne w toku postępowania. Jak zaś stanowi przepis art. 316 k.p.c., wydając wyrok, sąd bierze pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W szczególności zaś, zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie fakt, że stało się ono wymagalne dopiero w toku sprawy.

Reasumując, Sąd ustalił, iż z tytułu umowy pożyczki gotówkowej nr (...) należność pozwanej wobec powoda wynosi 32.723,55 zł.

Na podstawie art. 720 § 1 k.c., art. 3 ust. 2 ww. ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim i postanowień umowy pożyczki gotówkowej Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda w/w kwotę, ostatecznie sprecyzowaną przez powoda w piśmie procesowym z dnia 12.05.2022 r.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, mając na względzie, że roszczenie stało się wymagalne z dniem 19 września 2022 r. Bank był uprawniony do naliczania odsetek w wysokości wskazanej w umowie. Zgodnie z art. 359 § 2 ² k.c. powodowi należne są odsetki maksymalne za opóźnienie, zgodnie z jego żądaniem, od całości kwoty kapitału.

Mając na uwadze trudną sytuację majątkową pozwanej, Sąd odstąpił od obciążania pozwanej jako strony przegrywającej spór kosztami sądowymi, od uiszczenia których pozwana został zwolniona (opłata od apelacji), przejmując je jednocześnie na rachunek Skarbu Państwa.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III wyroku zgodnie z zasadą, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98§1 k.p.c.). W niniejszej sprawie, z uwagi na uwzględnienie powództwa w całości, za stronę przegrywającą uznać należało pozwanego. Na koszty poniesione przez powoda składała się: opłata od pozwu w kwocie 436 zł, opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty notarialnego uwierzytelnienia pełnomocnictwa w kwocie 3,69 zł. Nie są to znaczne koszty, w ocenie Sądu nie było podstaw, aby zwolnić pozwana od ich ponoszenia. Dlatego Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 456,69 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. W toku postępowania apelacyjnego powód nie poniósł żadnych kosztów według norm przepisanych.