Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

zaoczny w stosunku do pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

Dnia 24 lipca 2023 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie, I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: Sędzia Mariusz Metera

Protokolant: Aleksander Kondej

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2023 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zwolnienie wierzytelności spod egzekucji

oddala powództwo w całości;

zasądza od powódki A. B. na rzecz pozwanego D. R. (1) kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1675/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 listopada 2021 roku (data stempla) wniesionym przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. powódka A. B. wniosła o zwolnienie od egzekucji wierzytelności pieniężnej przysługującej dłużnikowi spółce (...) sp. z o.o. w W. od powódki – A. B. zabezpieczonej hipoteką w wysokości 269.451,88 zł, wpisanej w dziale IV księgi wieczystej nr (...) (...) nr wpisu 17 na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w dniu 17 kwietnia 2019 roku wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie sygn. akt XXV Nc 228/19 oraz o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów procesu (pozew k. 4-7).

W uzasadnieniu powódka wskazała, że wpis hipoteki do księgi wieczystej nastąpił po nabyciu przez nią nieruchomości bez żadnych obciążeń. Twierdziła, że przed podpisaniem aktu notarialnego zostało ustalone, że wg stanu na dzień 10 maja 2019 roku, godzina 9:21:08 w księdze wieczystej nie istniały wpisy o hipotece. Mimo to, wszczęto przeciwko niej jako dłużnikowi rzeczowemu egzekucję z tej nieruchomości.

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 lutego 2022 roku (data prezentaty) pozwany D. R. (2) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu (opowiedz na pozew k. 39-40v).

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że nieprawdą jest, że powódka nabyła nieruchomość w stanie wolnym od obciążeń, bowiem wzmianka o wpisie hipoteki została zamieszczona w księdze wieczystej nieruchomości wcześniej, niż przeniesienie własności nieruchomości. Pozwany podniósł, że o pierwszeństwie wpisu decyduje nie tylko data, ale także godzina, minuta i sekunda dokonania wzmianki. Wobec tego, jako że powódka nabyła nieruchomość obciążoną hipotecznie, uprawnione było skierowanie do niej jako do dłużnika hipotecznego egzekucji przysługującej pozwanemu wierzytelności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka w dniu 10 maja 2019 roku nabyła od M. M. nieruchomość oznaczoną jako działka ewidencyjna nr (...) w O., powiat O., dla której Sąd Rejonowy w Garwolinie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Akt podpisano między godz. 12 a 13. Przed podpisaniem aktu notarialnego, tego samego dnia, dokonano sprawdzenia treści księgi wieczystej o godzinie 9:21:08 i ustalono, że nieruchomość nie jest obciążona hipoteką. Później nie sprawdzano już stanu księgi wieczystej. Umowa sprzedaży została zgłoszona do sądu wieczystoksięgowego przez notariusza tego samego dnia o godzinie 17:18 (akt notarialny k. 11-15, wypis z księgi wieczystej k. 16-19, odpis zupełny księgi wieczystej k. 43-67, zeznania świadka R. W. k. 128v-129, przesłuchanie powódki k. 240-241).

Tego samego dnia o godzinie 10:42 w dziale IV księgi wieczystej nr (...) wpisano wzmiankę o wpisie hipoteki przymusowej w kwocie 269.451,88 zł na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie nakazu zapłaty z dnia 17 kwietnia 2019 roku wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XXV Nc 228/19. Spółka była wierzycielem sprzedającego M. M. z tytułu niespłaconej pożyczki zabezpieczonej wekslem. M. M. wprawdzie miał wiedzę o toczącym się postępowaniu o zapłatę, wydaniu przeciwko niemu w dniu 17 kwietnia 2019 roku nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym i zamiarze wszczęcia egzekucji przeciwko niemu, jednak nie informował o tym kupującej. Wierzycielem spółki jest D. R. (1), posiadacz obligacji (...) Sp. z o.o. (akt notarialny k. 11-15, wypis z księgi wieczystej k. 16-19, odpis zupełny księgi wieczystej k. 43-67, kopia pozwu z załącznikami w sprawie XXV Nc 228/19 k. 181-193, postanowienie o zabezpieczeniu w sprawie XXV Nc 228/19 k. 193, nakaz zapłaty w sprawie XXV Nc 228/19 k. 194, zpo od doręczenia nakazu k. 195, wniosek w sprawie XXV Nc 228/19 k. 196-198, zarzuty od nakazu zapłaty wraz z pismem uzupełniającym k. 199-205, postanowienia w sprawie XXV Nc 228/19 k. 206-207, zeznania świadka M. M. k. 150-151, przesłuchanie powódki k. 240-241, przesłuchanie pozwanego k. 241-242).

Pismem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ w W. D. D. z dnia 29 września 2021 roku powódka została powiadomiona o zajęciu wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko niej na podstawie wpisu o hipotece przymusowej na ww. nieruchomości w toku postępowania z wniosku wierzyciela D. R. (1) przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., prowadzonego pod sygnaturą Km 184/21. Pismo zostało doręczone powódce 5 października 2021 roku (zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej k. 20, przesłuchanie powódki k. 240-241).

Pismami z dnia 29 października 2021 roku powódka zwróciła się do D. R. (1) oraz do Zarządu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o zwolnienie wskazanej wierzytelności pieniężnej spod egzekucji (wnioski o zwolnienie od egzekucji k. 21-22).

(...) Sp. z o.o. w stosunku do D. R. (1) nie została spłacona (przesłuchanie pozwanego k. 241-242).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wszystkich dowodów z dokumentów, zgromadzonych w niniejszej sprawie, uznając, że stanowią one pełnowartościowy materiał dowodowy. Autentyczność i wiarygodność tych dokumentów nie była bowiem przez strony kwestionowana. Strony dokonały jedynie ich odmiennej oceny, w zależności od podnoszonych twierdzeń i zarzutów. Takie stanowisko stron procesu, w ocenie Sądu, nie miało jednak wpływu na ich autentyczność i wiarygodność. Sąd oparł się również na zeznaniach wskazanych wyżej świadków, które znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, były logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Za wiarygodne uznać należało również przesłuchanie stron, fakty przez nie podawane znajdowały potwierdzenie w innych dowodach, w tym w dowodach z dokumentów.

Sąd zważył, co następuje:

Powódka powoływała się w niniejszej sprawie na swoje prawo własności co do nieruchomości zajętej w toku egzekucji prowadzonej przeciwko dłużnikowi pozwanego (...) Sp. z o.o., który z kolei jest dłużnikiem D. R. (1). Zasadniczym zagadnieniem była ocena zarzutów powódki co do prawidłowości dokonania zajęcia nieruchomości. Powódka twierdziła bowiem, że nabyła od dłużnika podlegającą zajęciu nieruchomość w stanie wolnym od obciążeń, a w szczególności, że w dacie zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości, nie była w jej księdze wieczystej ujawniona hipoteka na rzecz (...) Sp. z o.o. Zajęcie stanowiska w powyższych kwestiach pozwoliło Sądowi rozstrzygnąć, czy powództwo jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 841 § 1 k.p.c. osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. § 3 tego przepisu stanowi, że powództwo to można wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba, że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych. W niniejszej sprawie zajęcia nieruchomości dokonano w dniu 29 września 2021 roku, o czym zawiadomiono powódkę w dniu 5 października 2021 roku, niniejszy pozew został natomiast wniesiony w dniu 5 listopada 2021 roku, co oznacza, że powódka zachowała ww. termin. W celu uwzględnienia powództwa konieczne było wykazanie przez powódkę, że naruszono jej prawa (prawo własności). W niniejszej sprawie powódka powoływała się na fakt, że jest właścicielem zajętej nieruchomości, którą nabyła w stanie wolnym od obciążeń. To na niej zatem spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie.

Uprawnienie do zwolnienia spod egzekucji nieruchomości powódka wywodziła z faktu nabycia od M. M. nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) w O., powiat O., dla której Sąd Rejonowy w Garwolinie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Twierdziła, że w chwili zawierania umowy w księdze wieczystej nieruchomości nie były ujawnione żadne roszczenia osób trzecich. Wskazywała w tym kontekście na treść aktu notarialnego, z którego wynika, iż przy akcie okazano wydruk z księgi wieczystej z godz. 9:21:08 i ustalono, że nieruchomość nie jest obciążona hipoteką. Zdaniem powódki, chroni ją w tym zakresie rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 KWU), zgodnie z którą w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe.

Podkreślenia jednak wymaga, że w niniejszej sprawie nie doszło do niezgodności między rzeczywistym stanem prawnym a treścią księgi wieczystej nabywanej nieruchomości. Owszem, w dniu 10 maja 2019 roku o godzinie sporządzenia wydruku, w treści księgi nie ujawniono wzmianki o wpisie hipoteki przymusowej w kwocie 269.451,88 zł na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie nakazu zapłaty z dnia 17 kwietnia 2019 roku wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XXV Nc 228/19 przeciwko sprzedającemu M. M.. Wskazać jednak należy, że do zawarcia umowy doszło – jak wynika z zeznań świadka R. W., notariusza przed którym zawarto umowę – pomiędzy godz. 12 a 13. Pomiędzy godziną sprawdzenia treści księgi wieczystej a godziną zawarcia umowy stan nieruchomości nie był ponownie weryfikowany, ani przez powódkę, ani przez notariusza, a właśnie w tym czasie, tj. o godz. 10:42 w dziale IV księgi wieczystej nr (...) wpisano wzmiankę o wpisie ww. hipoteki przymusowej.

Zgodnie z art. 8 KWU rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych wyłącza wzmianka o wniosku, o skardze na orzeczenie referendarza sądowego, o apelacji lub kasacji oraz ostrzeżenie dotyczące niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Zamieszczenie w księdze wzmianki o wszczęciu lub prowadzeniu postępowania wieczystoksięgowego jest wprawdzie tylko czynnością o charakterze technicznym, nie jest ani orzeczeniem sądu ani referendarza sądowego (tak m.in. B. Jelonek-Jarco, Rękojmia, s. 86; S. Rudnicki, Ustawa, s. 63; P. Siciński, Komentarz, s. 148–149; T. Czech, Księgi, s. 143; J. Kuropatwiński, Księgi, s. 276; T. Henclewski, Podstawy, s. 238–239; E. Gniewek, w: System PrPryw, t. 4, 2012, s. 210–211), ale wyłącza zaufanie do treści księgi wieczystej. Stanowi pewną informację ostrzegającą, że stan prawny ujawniony w księdze uległ albo może ulec zmianie (por. J. Kuropatwiński, Księgi, s. 269; E. Gniewek, Księgi, s. 241). Wzmiankę umieszcza się w księdze prowadzonej w systemie teleinformatycznym automatycznie z chwilą rejestracji wniosku w centralnym repertorium wniosków elektronicznych (por. § 68 ust. 1 ZakłKsWTelR, art. 626 ⁷ § 2 zd. 2 k.p.c.). Zatem w praktyce, jeżeli wniosek składa notariusz, komornik lub naczelnik urzędu skarbowego, odstęp czasowy między chwilą przesłania wniosku za pośrednictwem urządzeń informatycznych a zapisaniem wniosku w systemie (centralnym repertorium wniosków elektronicznych) jest bardzo krótki. Dlatego też ostrożność osób dokonujących czynności prawnych mających za przedmiot nieruchomość musi być bardziej wzmożona. Sprawdzenie wpisów w księdze wieczystej prowadzonej w systemie teleinformatycznym w przededniu dokonania czynności ze zbywcą może okazać się niewystarczające dla wykazania dołożenia należytej staranności przez nabywcę (K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2022).

Zgodnie z obecnym stanem prawnym o pierwszeństwie wpisu decyduje nie tylko data, ale także godzina, minuta i sekunda dokonania wzmianki. Jest to stan znacząco odmienny od stanu który występował w przeszłości gdy wnioski wniesione w tym samym dniu miały te same pierwszeństwo. Wzmianka o wpisie hipoteki została dokonana na kilka godzin przed wzmianką o dokonaniu Umowy przeniesienia własności nieruchomości, to wpis hipoteki ma wyższe pierwszeństwo co w praktyce oznacza, że powódka kupiła nieruchomość nie jak zamierzała w stanie wolnym ale z obciążeniem hipotecznym co potwierdza treść art. 20 § 2 ustawy o księgach wieczystych, a także postanowienie Sądu Najwyższego II CZ 28/18 z dnia 22 czerwca 2018 roku (LEX nr 2521691).

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie doszło do zaniechania ze strony notariusza, przed którym zawierano umowę sprzedaży. Powódka wskazywała, że działała nawet nie tyle w zaufaniu do treści ujawnionych w księdze wieczystej, co w zaufaniu do notariusza. Nie ma wątpliwości, że sprawdzenie przez niego działu IV księgi wieczystej kilka godzin przez odczytaniem aktu nie stanowiło dochowania należytej staranności. Stanu księgi samodzielnie nie zweryfikowała również powódka. Gdyby przy akcie posłużono się wydrukiem księgi sprzed kilku dni, nie byłoby żadnych wątpliwości, że nie może on przesądzać o aktualnym stanie nieruchomości. Tak samo zdaniem Sądu należy traktować sprawdzenie obciążeń kilka godzin przed dokonaniem czynności notarialnej.

Powódka nie może więc skutecznie powoływać się na rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych. Skoro zatem powódka nabyła nieruchomość, w której księdze wieczystej widniała już w chwili zawierania umowy (od kilku godzin) wzmianka o wniosku o wpis hipoteki, a następnie na podstawie tego wniosku dokonano skutecznego wpisu hipoteki, to tym samym stała się dłużnikiem hipotecznym uprawnionego wierzyciela. Skoro zatem (...) Sp. z o.o. przysługuje zabezpieczona hipoteką na należącej do powódki nieruchomości wierzytelność wobec M. M., a D. R. (1) posiada z kolei wierzytelność względem spółki (...) sp. z o. o., to do zajęcia wierzytelności doszło prawidłowo. Powództwo nie zasługiwało więc na uwzględnienie.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Biorąc pod uwagę, iż powódka przegrała sprawę w całości, powinna zwrócić pozwanemu D. R. (1) poniesione przez niego koszty procesu w kwocie 10.817 zł - opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa (17 zł) oraz minimalne wynagrodzenie radcy prawnego (10.800 zł) ustalone na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Pozwany (...) Sp. z o.o. nie poniósł w niniejszym postępowaniu żadnych kosztów.

Ponieważ mimo doręczenia odpisu pozwu pozwanemu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie zajął on stanowiska w sprawie ani nie stawił się na rozprawie, w stosunku do tego pozwanego na podstawie art. 340 § 1 k.p.c. wyrok jest zaoczny.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)

Informacja:

(...)