Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Wojciech Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2023 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko Ł. B., H. B., P. B.

o zapłatę

oddala powództwo główne i ewentualne,

umarza postępowanie w zakresie żądania kwoty 66.029,89 złotych (sześćdziesiąt sześć tysięcy dwadzieścia dziewięć złotych i osiemdziesiąt dziewięć groszy),

zasądza od powoda na rzecz pozwanych jako wierzycieli solidarnych kwotę 5.400 złotych (pięć tysięcy czterysta złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku, tytułem kosztów zastępstwa procesowego

SSO Wojciech Hajduk

IC 1817/22 UZASADNIENIE

Powód (...) z siedzibą w W. w ostatecznie ukształtowanym żądaniu przeciwko pozwanym H. B. P. B., Ł. B. domagał się zasądzenia:

-129.785,00zł tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanym do dyspozycji na mocy umowy kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 7.03.2007 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu,

-75.384,31zł tytułem należnego wynagrodzenia związanego w z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwanych w związku z korzystaniem z kapitału z ww. umowy.

W żądaniu ewentualnym, na wypadek nieuwzględnienia żądania głównego wniósł o waloryzację na podstawie art 358 ¹§3kc i w tym zmianę wysokości świadczenia banku z ww. umowy kredytu poprzez ustalenie, że powodowi przysługuje dodatkowo kwota 100.021,93zł z uwagi na istotną zmianę siły nabywczej pieniądza [pismo z 12.09.2023 k-213-216].

Uzasadnił, że przed Sądem apelacyjnym w Katowicach sygn.. VACa 425/22 toczyła się sprawa między stronami, z powództwa pozwanych, o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego z umowy kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 7.03.2007r. W sytuacji gdy umowa kredytu jest nieważna przysługuje mu roszczenie o zwrot udzielonego kapitału oraz wynagrodzenie za nieodpłatne korzystanie z kapitału udzielonego pozwanym stanowiący równowartość kosztu kredytu złotowego, oprocentowanego stawką WIBOR, który musiałby zostać zaciągnięty aby możliwe było dysponowanie przez kredytobiorcę, w relewantnym czasie faktycznego dysponowania kapitałem oddanym przez bank do korzystania, od momentu uruchomienia kredytu.

Żądanie ewentualne obejmuje waloryzację świadczenia powoda. Żądanie wyliczono według kalkulatora inflacji. Wyliczona stopa inflacji wskazuje stopień utraty siły nabywczej pieniądza w zadanym okresie. Wysokość roszczenia stanowi równowartość kwoty odpowiadającej stopie inflacji.

Pismem z dnia 30.08.2023 powód cofnął pozew w zakresie kwoty 66.029,89zł tytułem wypłaconego kapitału.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa. Przyznali, że przed Sądem Okręgowym w Gliwicach toczyła się sprawa o sygn. IC 691/21 w której kwestionowali skuteczność umowy kredytu, z uwagi na abuzywne kaluzule przeliczeniowe. Zarzucili przedwczesność roszczenia oraz jego przedawnienie. Pismem z dnia 26.06.2023 złożyli zarzut potrącenia wierzytelności w kwocie 47.782,10zł, stanowiącej sumę uiszczonych rat w okresie od 7.03.2007 do 12.01.2010r. oraz od 12.05.2021 do 12.04.2023r., z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału [k-124-126] następnie pismem z 27.07.2023 złożyli zarzut potrącenia wierzytelności w kwocie 15.973,01zł, stanowiącej sumę rat uiszczonych w okresie 13.01.2010 do 11.07.2011 oraz 13.04.2023 do 12.07.2023r., z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału [k-169-171]. Kwoty przedstawione do potrącenia nie były objęte postepowaniem przed SO w Gliwicach sygn. IC 691/21

USTALENIA FAKTYCZNE

W dniu 7.03.2007r. strony zawarły umowę kredytu hipotecznego nr (...) (...) w kwocie 129.785zł waloryzowanego kursem CHF. Między stronami toczyło się postepowanie przed Sądem okręgowym w Gliwicach o ustalenie nieważności umowy i zapłatę zwrotu nienależnie uiszczonych rat. Wyrokiem z dnia z 4.04.2022 sygn. IC 691/21 Sąd Okręgowy w Gliwicach ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny numer (...) (...) zawarta 7.03.2007 roku pomiędzy powodami a pozwaną jest nieważna oraz zasądził od (...) na rzecz H. B. kwotę 34.407,79zł zaś na rzecz P. B. i Ł. B. kwotę 68.815,57r z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 kwietnia 2022 roku. [103.223,36zł]. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 14.07.2023r sygn. VACa 425/22 oddalił apelację pozwanego banku (...) SA. [kopia wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z uzasadnieniem k-172-175, kopia wyroku SA w Katowicach k-176].

Pismami z dnia 7.06.2023 i 17.07.2023r. powód wezwał pozwanych do zapłaty kwot 47.782,10zł i 15.973,01zł [k-140 i k-178]. Pismem z dnia 26.06.2023 pozwani złożyli zarzut potrącenia wierzytelności w kwocie 47.782,10zł, stanowiącej sumę uiszczonych rat w okresie od 7.03.2007 do 12.01.2010r. oraz od 12.05.2021 do 12.04.2023r., z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału [k-124-126 i oświadczenie o potrąceniu z 20.06.2023 k-162], następnie pismem z 27.07.2023 złożyli zarzut potrącenia wierzytelności w kwocie 15.973,01zł, stanowiącej sumę rat uiszczonych w okresie 13.01.2010 do 11.07.2011 oraz 13.04.2023 do 12.07.2023r., z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału [k-169-171 i oświadczenie o potrąceniu z15.07.2023 k-184]. Kwoty przedstawione do potrącenia nie były objęte postepowaniem przed SO w Gliwicach sygn. IC 691/21. W dniu 1.08.2023 pozwani uiścili powodowi kwotę 66.029,89zł [przelew k-197].

ROZWAŻANIA PRAWNE

Kwestia oceny ważności umowy kredytu zawartej między stronami nr (...) (...) z dnia 7.03.2007 została rozstrzygnięta prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach IC 691/21. Przy nieważności umowy kredytu do rozliczeń stron zastosowanie znajdą przepisy art. 405-411 k.c. regulujące bezpodstawne wzbogacenie. Zgodnie z art. 405kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe zwrotu jej wartości. Obowiązkiem stron umowy kredytu jest wzajemne zwrócenie świadczeń. Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21].

Powodowie, w dniu 1.08.2023r., uiścili bankowi kwotę 66.029,89zł oraz oświadczeniami z dni 20.06.2023r.[k-162] i 25.07.2023 [k-184] potrącili wzajemne wierzytelności z tytułu uiszczonych rat nieobjętych procesem przed tutejszym Sądem o sygn. IC 691/21 w kwotach 47.782,10zł i 15.973,01zł z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału co daje kwotę otrzymanego kapitału 129.785zł. Zarzut potrącenia został złożony prawidłowo w odpowiedzi na wezwania banku z dnia 7.06.2023 i 17.07.2023r. do zapłaty takich samych kwot. Tym samym żądanie zapłaty zwrotu kapitału stało się bezzasadne, w tym zakresie jednak pozew został cofnięty, na co pozwani wyrazili zgodę [k-306].

W zakresie żądania zasądzenia kwoty 75.384,31zł tytułem należnego wynagrodzenia związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwanych w związku z bezumownym korzystaniem z kapitału z nieważnej umowy kredytu należy wskazać, że powództwo jest bezzasadne. W ocenie Sądu brak jest podstaw prawnych do tego, by kredytobiorca w ramach rozliczenia nieważnej umowy, na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu "płacił za korzystanie z pieniędzy".

Zobowiązania zwrotu świadczeń obu stron powstają i stają się wymagalne z momentem orzeczenia o nieważności umowy, co warunkuje moment oceny wzajemnych roszczeń stron [podzielono w tym względzie stanowisko SA w Białymstoku zawarte w wyroku z 20.02.2020 IACa 635/19]. Umowa Kredytu została uznana za nieważną na skutek abuzywnych klauzul narzuconych stronie pozwanej przez powoda. Brak jest podstaw do poszukiwania źródła wzbogacenia pozwanych w korzystaniu z kapitału. Obowiązek stron obejmuje zwrot korzyści majątkowej uzyskanej kosztem drugiej strony. Korzyścią majątkową pozwanych nie było korzystanie z kapitału, lecz wypłacony im kapitał. Okoliczność, że od zawarcia umowy do stwierdzenia jej nieważności upłynął znaczny czas nie ma znaczenia, wynika z charakteru łączącego strony stosunku prawnego, braku świadomości pozwanych co do abuzywnych postanowień w umowie przez znaczny okres wykonywania umowy i sporu co do jej ważności.

Żądanie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w związku z ustaleniem nieważności umowy kredytu konsumenckiego w wyniku zastosowania niezgodnych z prawem klauzul, należy również ocenić jako sprzeczne prawem europejskim w świetle doktryny stosowania sankcji za naruszenie prawa UE.

Zgodnie z artykułem 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w interesie konsumentów, jak i konkurentów, Państwa Członkowskie zapewniają stosowanie i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami. Artykuł 23 dyrektywy 2008/48 o kredycie konsumenckim w części „Sankcje”, stanowi: „Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. TSUE konsekwentnie wskazuje, że ochrona konsumentów leży w interesie publicznym. Trybunał wypowiedział się , że w świetle dyrektywy w sprawie mów o kredyt konsumencki nr 2008/48 WE niedopuszczalne jest osłabienie sankcji pobawienia odsetek, gdyż prowadziłoby to do przekreślenia zniechęcającego jej charakteru ( sprawy C-565/12 Credit Lyonais; C 382/92 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu).

Na podstawie art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13, analogicznie musi być ocenione pozbawienie prawa banku do odsetek w wyniku nieważności umowy kredytu w całości zgodnie z prawem krajowym. To oznacza, że wnioski ze sprawy C-565/12 należy stosować analogicznie w stosunku do spraw na tle umów o kredyty frankowe toczących się na gruncie dyrektywy 93/13. Przedmiotowe normy prawa UE w tym zakresie dotyczą bowiem tego samego zagadnienia stosowania sankcji za naruszenie prawa UE w ramach jednolitego systemu ochrony konsumentów UE. Zasada ta musi więc również mieć zastosowanie do roszczeń banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, kierowanych do kredytobiorców frankowych. W świetle powyższego żądanie jest bezzasadne. Co więcej uwzględnienie żądania zapłaty z tytułu korzystania z kapitału prowadziłoby do zastąpienia jednego wynagrodzenia banku (zysku) innym i bez wątpienia jest sprzeczne z celami ww. dyrektywy 93/13 i 208/48.

Odnosząc się do powództwa ewentualnego, żądanie waloryzacji świadczenia banku w trybie art. 358 ¹ §3kc jest również bezzasadne, co wynika wprost z brzmienia art. 358 ¹ §4kc. Wedle tego przepisu z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Jest oczywistym, że bank jest podmiotem prowadzącym przedsiębiorstwo, a należne mu świadczenie z tytułu zwrotu wypłaconego kredytu pozostaje w związku z jego podstawową działalnością (prowadzeniem przedsiębiorstwa).

Na zasadzie art. 235 ¹ §2pkt 2 kpc pominięto dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości i ekonomii i finansów z uwagi na bezzasadność roszczeń.

W świetle powyższego z uwagi na brak przesłanek do uwzględnienia roszczeń w pkt 1 oddalono powództwo główne i ewentualne,

w pkt 2 na zasadzie art. 355kpc w zw. z art. 203§1kpc umorzono postępowanie w zakresie kwoty 66.029,89zł, w pkt 3 zasądzono od powoda na rzecz pozwanych koszty zastępstwa procesowego

.