Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2024 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko A. U. (1)

o zapłatę ewentualne zapłatę

1.  oddala powództwa;

2.  tytułem kosztów procesu zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 10.817,- (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku.

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk

Sygnatura akt I C 1849/22

UZASADNIENIE

Powód (...) w W. w ramach powództwa głównego wniósł o zasądzenie do pozwanego A. U. (2) kwoty 189.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty tytułem zwrotu kapitału kredytu wypłaconego pozwanemu i zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 185.124,58 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty z tytułu kosztu poniesionego przez powoda w związku z bezumownym korzystaniem przez pozwanego z kwoty wypłaconego kredytu oraz kwoty 70.554,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty z tytułu dodatkowej kwoty, z tytułu zmiany wysokości roszczenia na skutek waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza.

Na wypadek nieuwzględnienia żądania głównego w zakresie kosztów związanych z bezumownym korzystaniem z kapitału i w zakresie waloryzacji powód zgłosił żądanie ewentualne domagając się zasądzenia kwoty 170.083,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenie pozwanemu pozwu do dnia zapłat pozwu tytułem wzbogacenia jakiego pozwany doznał korzystając z udzielonego mu kapitału.

Z uzasadnienia wynika, że przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli z inicjatywy pozwanego toczyła się sprawa o ustalenie nieważności kredytu zawartej między stronami oraz zapłatę. Wobec ustalenia nieważności umowy powód wnosi o zwrot wypłaconego pozwanemu w ramach umowy kapitału, kosztów poniesionych przez powoda w związku z realizacją obowiązku wynikającego z umowy polegającego na nieżądaniu zwrotu kapitału przez okres wskazany w umowie oraz o dokonanie waloryzacji kwoty wypłaconego kapitału. Jako podstawę prawną roszczeń wskazał art. 405 k.c. i 410 k.c., a w zakresie waloryzacji również art. 358 ¹ § 3 k.c.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa podnosząc procesu podnosząc, że umowa kredytu była nieważna, co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, a strony rozliczyły się zgodnie z art. 410 k.c. zwracając sobie to co świadczyły i nie ma żadnych podstaw prawnych do żądania od niego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot kapitału kredytu, potrącenia wierzytelności zwrot kapitału kredytu jak i nieudowodnienia wysokości pozostałych roszczeń. Nadto wskazał, że uwzględnienie żądania powodowego banku byłoby sprzeczne z celem prewencyjnym Dyrektywy 93/13, a wykładnia prawa zmierzająca do przyznania nieuczciwym przedsiębiorcom wynagrodzenia stanowi próbę obejścia celu Dyrektywy 93/13/EWG i z tego powodu nie może być zaakceptowana (odpowiedź na pozew k.62 i nast., pismo procesowe z 11 maja 2023 roku k.226 i nast.).

W pismach procesowych z 7 grudnia 2023 roku (k.219-219v) i 1 lutego 2024 roku (k.255 i nast.) powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił co następuje:

Pozwany (...) S.A. Spółka Akcyjna(...) w dniu 30 października 2007 roku zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...). Na podstawie tej umowy Bank udostępnił pozwanemu kapitał w wysokości 189.000 zł. Umowa była indeksowana do CHF. Pozwany spłacał wynikające z umowy raty kapitałowo –odsetkowe (umowa k.29 i nast., zaświadczenie k.33-33v). Poza sporem jest, iż powód jest następcą banku, z którym pozwany zawarł umowę.

W dniu 15 lutego 2019 roku do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie II Wydział Cywilny wpłynęła sprawa z powództwa pozwanego (kredytobiorcy) przeciwko powodowi, inicjująca postępowanie w przedmiocie ustalenia nieważności umowy i zapłaty na rzecz kredytobiorcy świadczeń nienależnych.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 8 listopada 2021 roku w sprawie II C 513/19 ustalono, że umowa jest nieważna, zasądzono od powoda (pozwanego w tamtej sprawie) kwotę 89.194,16 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lutego 2021 roku i zasądzono od banku koszty procesu w kwocie 3.617 zł (wyrok I instancji k.85 i nast.) . Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy wyrokiem z dnia 9 grudnia 2022 roku w spawie V Ca 126/22 oddalił apelacje stron i zniósł wzajemnie miedzy stronami koszty postępowania w instancji odwoławczej.

Powód (Bank) wystąpił z powództwem w niniejszej sprawie 5 grudnia 2022 roku.

Pozwany (kredytobiorca) pismem dnia 4 stycznia 203 roku (k.,130-130v) wezwał powoda (Bank) do zapłaty kwoty 89.194,16 zł stanowiącej równowartość świadczeń nienależnych pobranych w wyniku realizacji umowy kredytowej za okres objęty powództwem wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności od dnia 20 lutego 2021 roku do dnia zapłaty oraz zapłaty kwoty 3.617 zł tytułem kosztów postepowania.

W odpowiedzi powód (Bank) 15 stycznia 2023 roku złożył materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu przysługującej pozwanemu (kredytobiorcy) wobec powoda (Banku) wierzytelności w wysokości 217.045,02 zł z wierzytelnością przysługującą powodowi (Bank) wobec pozwanego (kredytobiorca) w wysokości 189.000 zł (k.132). Powodowy Bank wskazał, że wobec skutecznego złożenia oświadczenia o potraceniu dokona realizacji wyroku poprzez wpłatę na rachunek pozwanego kwoty 28.045,02 zł.

Opisany stan faktyczny wzajemnych rozliczeń stron i oświadczenia o potraceniu Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów. Ich wiarygodność nie była kwestionowana. W pozostałym zakresie okoliczności faktyczne sprawy nie były sporne.

Sąd zważył następuje:

Na żądanie główne objęte pozwem składają się dwa odrębne roszczenia tj. żądanie zwrotu kapitału udostępnianego pozwanemu na podstawie umowy, która następnie okazała się nieważna oraz żądanie formułowane jako roszczenie o bezpodstawne wzbogacenie jakie nastąpiło na skutek korzystania przez pozwanego z udostępnionego mu kapitału. Żądanie zwrotu udostępnionego kapitału znajduje oparcie w przepisach art. 410 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 405 k.c. Niemniej wobec dokonanych przez strony rozliczeń w znaczącej części roszczenie to wygasło na skutek dokonanej zapłaty oraz na skutek dokonanego potrącenia.

Pozwany (kredytobiorca) otrzymał od Banku w wyniku nieważnej umowy kwotę 189.000 zł. Realizując wynikający z tejże nieważnej umowy obwiązek uiszczania na rzecz Banku rat kapitałowo – odsetkowych kredytobiorca w okresie od grudnia 2007 roku do dnia 22 grudnia 2022 roku wpłacił na rzecz Banku 198.847,57 zł., które w kwocie dochodzonego w części roszczenia w wysokości 89.194,16 zł (za okres od stycznia 2011 roku do września 2017 roku) objęte były wyrokami Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie oraz Sądu Okręgowego w Warszawie.

Powodowy Bank dokonał potrącenia przysługującej pozwanemu (kredytobiorcy) wobec powoda (Banku) wierzytelności w wysokości 217.045,02 zł z wierzytelnością przysługującą powodowi (Bank) wobec pozwanego (kredytobiorca) w wysokości 189.000 zł Potrącenie nastąpiło na podstawie materialnoprawnego oświadczenia złożonego przez powoda pozwanemu w piśmie z dnia 15 stycznia 2023 roku, a skutkiem dokonanego potrącenia było umorzenie obu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.). W tej sytuacji powodowy Bank pozostawał dłużnikiem pozwanego do kwoty 28.045,02 zł. (217.045,02 zł minus 189.000 zł). Z tego względu żądanie dotyczące żądania zwrotu kapitału podlegało oddaleniu.

Oddaleniu podlegało również roszczenie o bezpodstawne wzbogacenie związane z korzystaniem przez pozwanego z udostępnionego u kapitału. Możliwość skutecznego wystąpienia z takim żądaniem była przedmiotem rozważań Trybunału sprawiedliwości Unii Europejskiej w świetle dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Jak wynika z wyroku Trybunału z dnia 15 czerwca 2023r. C-520/21 art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty. Trybunał podkreślił przy tym, że przyznanie instytucji kredytowej prawa do żądania od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę odsetek za zwłokę mogłoby podważyć odstraszający skutek zamierzony przez dyrektywę 93/13, a ponadto skuteczność ochrony przyznanej konsumentom przez dyrektywę byłaby zagrożona, gdyby byli oni narażeni, w ramach powoływania się na swoje prawa wynikające z tej dyrektywy, na ryzyko konieczności zapłaty takiej rekompensaty. Taka wykładnia groziłaby stworzeniem sytuacji, w których bardziej korzystne dla konsumenta byłoby raczej kontynuowanie wykonania umowy zawierającej nieuczciwy warunek niż skorzystanie z praw, które wywodzi on ze wspomnianej dyrektywy (tezy 76079 wyroku w sprawie C-520/21). Trybunał podkreślił również, że ewentualne uznanie umowy kredytu hipotecznego za nieważną jest skutkiem stosowania nieuczciwych warunków przez bank. W związku z tym nie może on uzyskać odszkodowania za utratę zysku analogicznego do tego, jaki zamierzał osiągnąć ze wspomnianej umowy (teza 82 wyroku C-520/21).

Analiza orzeczenia w sprawie C - 520/21 wskazuje, że pod pojęciem rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału, należy rozumieć wszelkie (poza odsetkami za opóźnienie) roszczenia finansowe, jakie bank może kreować na podstawie przepisów krajowych w związku z wykonaniem nieważnej umowy, niezależnie od tego czy będą one formułowane jako roszczenia o bezpodstawne wzbogacenie, o wynagrodzenie za korzystane z kapitału, o odszkodowane, waloryzację czy ewentualnie inaczej nazwane żądania finansowe i niezależnie od tego jaka podstawa prawna w ramach prawa krajowego zostanie przywołana na ich uzasadnienie. Niewątpliwie żądanie zapłaty kwoty 41.252,75 zł objęte pozwem w niniejszej sprawie mieści się w tak rozumianym pojęciu rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału.

Wobec jednoznacznego i wiążącego dla Sądu stanowiska TSUE co do wykładni przepisów dyrektywy 93/13 roszczenia powoda nie można uznać za uzasadnione, ani co do powództwa głównego, ani ewentualnego.

Orzeczenie o kosztach procesu oparto o przepis art. 98 k.p.c. Sąd nie znalazł przy tym podstaw do zasądzenia tych kosztów odrębnie od każdego powództwa ewentualnego. Rozpoznane wszystkich żądań nastąpiło w toku jednego procesu nie ma zatem podstaw do orzekania o kosztach odrębnie co do każdego ze zgłoszonych roszczeń. Na zasądzoną kwotę składają się koszty zastępstwa procesowego ustalone w oparciu o § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (10.800 zł) oraz opłata od pełnomocnictwa (17 zł).

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk

.