Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Piotr Królikowski

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 326 ¹ k.p.c. w zw z art. 224§ 3 k.p.c.

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko S. G.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda A. W. na rzecz pozwanego S. G. kwotę 5.417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Piotr Królikowski

Sygn. akt: I C 1869/21

UZASADNIENIE WYROKU

z 07 maja 2024 r. (k. 94)

Pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego 16.07.2020 r. w W. A. W. domagał się zasądzenia na jego rzecz nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym od pozwanego S. G. kwoty 109.415,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 marca 2020 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu (pozew k. 3 – 29, stanowisko końcowe k. 88).

Powód podstaw swojego roszczenia upatrywał w braku pouczenia przez notariusza, że sprzedaż rodzi konsekwencje podatkowe, czego nie był świadomy. Sprzedaż lokalu przez powoda, zaprotokołowana przez pozwanego następowała bowiem przed upływem 5 lat od jego nabycia, co rodziło obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 19% od ceny sprzedaży. Pozwany nie poinformował powoda w sposób należyty o obowiązku uiszczenia podatku – w §7 aktu notarialnego zamieścił wprawdzie pouczenie o skutkach zbycia prawa do lokalu ale ograniczył się do skutków wynikających z art. 245 ¹ k.c. oraz art. 6 o podatku od czynności cywilnoprawnych i art. 56 ustawy Kodeks karny skarbowy. Dodatkowo pozwany nie pouczył powoda o istnieniu ustawowych zwolnień od obowiązku podatkowego w ramach ustawy takich jak „ulga meldunkowa”. Na skutek zaniechania pozwanego powód został obciążony przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. zobowiązaniem podatkowym na kwotę 72.226 zł – decyzję doręczono powodowi 17.08.2017 r. Rozmiar szkody uległ zwiększeniu na skutek naliczenia odsetek od zaległości podatkowej na dzień 05.09.2017 r. w kwocie 37.189,46 zł. Powód bowiem nie odebrał korespondencji z Urzędu Skarbowego przebywając w tym czasie na wakacjach z synem – o sprawie dowiedział się w momencie zajęcia wierzytelności na jego rachunku bankowym. Przeciwko powodowi wszczęto postępowanie karnoskarbowe, które po wyjaśnieniu, że brak zapłaty należności nastąpił nieumyślnie ze względu na brak należytego pouczenia przez notariusza, zostało umorzone. Po umorzeniu postępowania powód podjął czynności zmierzające do zmniejszenia należności jednakże bezskutecznie – decyzje były niewzruszalne. Powód wezwał pozwanego do zapłaty dwukrotnie, pozwany odmówił uznania roszczenia.

W odpowiedzi na pozew S. G. wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. Zarazem wniósł o przypozwanie do udziału w sprawie (...) S.A. w W.. (odpowiedź na pozew k. 49 – 55). Pozwany w pierwszej kolejności zaprzeczył aby nie udzielił stosownego pouczenia powodowi, tak jak w przypadku każdego innego klienta, który dokumentuje u niego akt sprzedaży nieruchomości. Ponadto ustawa o notariacie w art. 80 §2 i 3 nie wskazuje enumeratywnie aby akt notarialny miał wymieniać pouczenie co do podatku przy zbyciu lokalu przed upływem 5 lat od nabycia – nie jest to także element czynności prawnej. Żadna ze stron nie domagała się zamieszczenia takiej informacji w akcie notarialnym. Notariusz jako płatnik jest zobowiązany do udzielenia pouczenia stronom na podstawie §7 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych z 16 grudnia 2008 r. i taka informacja została przez notariusza umieszczona w treści akt notarialnego. Pozwany nie praktykuje zamieszczania treści aktu innych pouczeń chyba, że zażądają tego strony. Notariusz nie posiada uprawnień doradcy podatkowego by udzielać stronom czynności pouczeń odnośnie do skutków podatkowych dokonywanych przez nich czynności. Ponadto pozwany zarzucił iż powód zeznając przed organami skarbowymi twierdził, że jest zwolniony z mocy prawa z zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych ale nie twierdził że pozwany go o takim zwolnieniu zapewniał. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł zarzut przedawnienia na podstawie art. 442 ¹ §1 k.c. – roszczenie uległo przedawnieniu z dniem 31.12.2020 r.

Przypozwany nie wstąpił do postępowania (zawiadomienie k. 63).

W toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany S. G. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria (...). (wydruk z CEiDG k. 8).

Powód chciał sprzedać posiadany przez niego lokal w W. ul. (...) – wystawił ogłoszenie i bardzo szybko naleźli się nabywcy którzy zaproponowali sporządzenie aktu notarialnego u notariusza S. G. (zeznania powoda k. 70 – 71v znacznik 00:23:07 – 01:06:08).

W dniu 03.06.2011 r. pozwany sporządził akt notarialny za rep. (...)– umowę sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...), mieszczącego się na drugiej kondygnacji w budynku położonym w W. przy ul. (...) Dzielnica (...), wchodzącego w skład zasobów mieszkaniowych Spółdzielni Mieszkaniowej (...), który A. W. nabył na podstawie umowy darowizny 19.09.2007 r. – umowa darowizny została okazana przy akcie.

Notariusz pouczył strony umowy o treści i skutkach wynikających z przepisu art. 245 ¹ k.c. oraz art. 6 ustawy z 09.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych i przepisu art. 56 ustawy z 10.09.1999 r. kodeks karny skarbowy oraz poinformował że organowi podatkowemu przysługuje praw do podwyższenia lub obniżenia wartości przedmiotu tej umowy i o ciążącym na stronach obowiązku zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę w razie podwyższenia wartość przedmiotu czynności cywilnoprawnej przez organ podatkowy. (akt notarialny k. 9 – 12v, umowa darowizny k. 22 – 22v).

Powód chciał skorzystać z tzw. ulgi meldunkowej i pozostawał w przekonaniu że ona mu przysługuje, przekazał także taką informację notariuszowi. W związku z tym notariusz nie pouczył go o obowiązku uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, powód nie wnosił pytań ani próśb o udzielenie wyjaśnień przez notariusza przy dokonywaniu czynności prawnej. Jedynym problemem jaki wystąpił przy zawieraniu aktu był fakt pozostawania zameldowania ojca powoda w lokalu w dacie sprzedaży. (zeznania powoda k. 70 – 71v znacznik 00:23:07 – 01:06:08, zeznania pozwanego k. 72 – 72v znacznik 01:10:04 – 01:34:17).

Powód nie odprowadził w związku z tą sprzedażą podatku dochodowego, klauzula informacyjna o konieczności odprowadzenia takiego podatku nie została zamieszczona w akcie notarialnym (bezsporne). Zdarzało się, że ówcześnie sporządzone akty notarialne nie zawierały pouczenia o podatku dochodowym od osób fizycznych lub uldze meldunkowej (zeznania M. C. k. 69v 00:10:20 – 00:12:23).

Decyzją z 26.07.2017 r. nr (...) Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. określił wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych od przychodu uzyskanego w 2011 r. z odpłatnego zbycia ww. nieruchomości w kwocie 72.226 zł. Naczelnik wskazał iż ze względu na datą darowizny która miała miejsce w 2007 r. ocena skutków podatkowych jego sprzedaży odbywa się na podstawie brzmienia przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2008 r. Naczelnik uzasadnił, że w myśl art. 30e ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Przy czym, z art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy wynika, że przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jednakże, zgodnie z zapisem art. 21 ust. 1 pkt 126 lit c) przywołanej ustawy, w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2008 r., wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z odpłatnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, jeżeli podatnik był zameldowany w tym lokalu na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia.

Zwolnienie to miało zastosowanie do przychodów podatnika, który w terminie 14 dni od dnia dokonania odpłatnego zbycia nieruchomości lub prawa majątkowego złożył oświadczenie, że spełnia warunki do zwolnienia, w urzędzie skarbowym, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika (art. 21 ust. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Na mocy art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, stosowne oświadczenie podatnicy obowiązani byli złożyć w terminie złożenia zeznania podatkowego za rok, w którym nastąpiło odpłatne zbycie nieruchomości, tj. w terminie 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Powód nie odebrał korespondencji z Urzędu Skarbowego z 30.01.2017 r., awizowanej dwukrotnie – 17.02.2017 r. oraz 22.02.2017 r. i została ona uznana za doręczoną. Powód odebrał natomiast kolejną korespondencję w toku postepowania administracyjnego tj. wezwanie do przełożenia dokumentów potwierdzających fakt poniesienia kosztów i nakładów na zbytą nieruchomość, co miałoby wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego – korespondencję powód odebrał 12.02.2017 r. – pismem z 13.06.2017 r. powód udzielił odpowiedzi. 05.07.2008 r. Naczelnik doręczył powodowi decyzję o wyznaczeniu siedmiodniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego na podstawie którego zostanie wydana decyzja w sprawie. Powód w odpowiedzi przedłożył dodatkową fakturę. Na tej podstawie Naczelnik ustalił wysokość zobowiązania podatkowego na kwotę 72.226 zł. Pozwany nie odebrał ww. korespondencji z Urzędu Skarbowego (decyzja z kopertą k. 13 – 17, zeznania M. C. k. 69 – 70 znacznik 00:05:58 – 00:18:32).

Pismem z 05.09.2017 r. Naczelnik US w P. zawiadomił (...) S.A. o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego powoda ze względu na zaległość podatkową wynikającą z decyzji z 26.07.2017 r. (zawiadomienie k. 18-18v).

Postanowieniem z marca 2018 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. umorzył dochodzenie przeciwko powodowi podejrzanemu o uchylenia się od opodatkowania poprzez niezłożenie do Urzędu Skarbowego w P. zeznania podatkowego o wysokości osiągniętego przez siebie dochodu w roku podatkowym 2011 r. z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości tj o przestępstwo skarbowe z art. 54 §2 kks, z uwagi na brak znamion czynu zabronionego – brak umyślności z zamiarem bezpośrednim. W wyjaśnieniach złożonych przez powoda wskazał, iż notariusz nie poinformował go o obowiązku podatkowym, związanym ze zbyciem spółdzielczego lokalu przed upływem lat 5 i nie umieścił takiej informacji w akcie notarialnym – notariusz był umówiony przez nabywców którym zależało na szybkim zawarciu umowy. Nadto powód, mając świadomość możliwości skorzystania z ulgi meldunkowej, pozostawał w przekonaniu, że nie obciąża go obowiązek podatkowy. Dodatkowo nie otrzymał decyzji z Urzędu Skarbowego, bowiem listonosz nie pozostawił awizo. (decyzja o umorzeniu k. 20 – 21).

Powód wezwał pozwanego pismem z 03.03.2020 r. do zapłaty kwoty 116.101,85 zł jako odszkodowania z terminem zapłaty 14 dni od daty doręczenia wezwania. Następnie wezwał pozwanego do zapłaty 27.04.2020 r. (wezwania do zapłaty z potwierdzeniem nadania k. 23 – 25). Pozwany w odpowiedziach z 19.03.2020 r. i 06.05.2020 r. wskazał, że nie miał podstaw faktycznych i prawnych do informowania powoda w dacie zawierania aktu notarialnego o obowiązku podatkowym w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (pisma pozwanego k. 26 – 29).

Powyższy Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania w tym załączonych do pozwu oraz odpowiedzi na pozew oraz uzyskanych w trybie art. 248 k.p.c., których autentyczności i rzetelności nie kwestionowały strony a i Sąd nie znalazł podstaw dla odmówienia im mocy dowodowej.

Sąd oparł się na zeznaniach przesłuchanej w charakterze świadka M. C. (protokół k. 69 – 70 znacznik 00:05:58 – 00:18:32) dając im wiarę. Świadek co do zasady potwierdził informacje wynikające z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, dotyczące przebiegu postępowania skarbowego.

Sąd oparł się częściowo na zeznaniach stron, mając jednak na względzie fakt, iż dowód ten ma charakter subsydiarny (zeznania powoda k. 70 – 71v znacznik 00:23:07 – 01:06:08, zeznania pozwanego k. 72 – 72v znacznik 01:10:04 – 01:34:17). Sąd dał wiarę powodowi, który wskazywał, że nie korzystał z pomocy prawnika ani doradcy podatkowego przy zawieraniu umowy zbycia lokalu, nie konsultował szczegółów tzw. ulgi meldunkowej, aczkolwiek pozostawał w przeświadczeniu o przysługiwaniu mu tej ulgi, a także w zakresie w jakim spójnie z dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy zeznawał o przebiegu postępowania skarbowo – administracyjnego i karnoskarbowego. Sąd dał wiarę pozwanemu w zakresie w jakim spójnie z treścią dokumentów i przepisów zeznawał o obowiązkach jakie na nim ciążyły w zakresie pouczeń udzielanych stronom zgodnie z ustawami, o tym że powód chciał skorzystać z ulgi meldunkowej, bowiem było to zgodne z zeznaniami powoda.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

Pomiędzy stronami w zasadzie bezsporny był stan fatyczny, zaś spór dotyczył tego czy pozwany dopuścił się zaniechania w zakresie obowiązku pouczenia powoda o obowiązku, wynikającym z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz uldze meldunkowej i czy szkoda, pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z zaniechaniem pozwanego.

Stosownie do art. 80 § 2 ustawy z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (w brzmieniu obowiązującym na dzień dokonywania czynności - tj. z dnia 14 października 2008 r. (Dz.U. Nr 189, poz. 1158) notariusz, przy dokonywaniu czynności notarialnych, jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. Według art. 80 § 2 Prawa o notariacie notariusz jest obowiązany udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej. Przy dokonywaniu tych czynności notariusz jest obowiązany do dochowania szczególnej staranności - w sprawdzeniu dokumentów i porównywać ich treść ze składanymi przez stronę oświadczeniami, szczególnie ze względu na fakt, iż zobligowany jest dążyć do zachowania norm prawa. Dokument sporządzony przez niego stanowi bowiem dowód tego, co w nim urzędowo zaświadczono. Czynność notarialna nie konstytuuje stosunków prawnych, lecz jedynie je potwierdza. Należy podkreślić, że związanie notariusza treścią oświadczeń stron aktu notarialnego nie wyklucza konieczności oceny tych oświadczeń (i innych elementów stanu faktycznego) z punktu widzenia obowiązków płatnika, jaką notariusz spełnia. (art. 49 Prawa o notariacie).

Odpowiedzialność wynikającą z art. 49 Prawa o notariacie jest odpowiedzialnością deliktową, a podstawą odpowiedzialności notariusza, tak wobec klientów, jak i wobec osób trzecich ma podstawę w art. 415 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 25 marca 2021 r., I ACa 611/19).

Przesłankami odpowiedzialności z art. 415 k.c. są: zaistnienie zdarzenia szkodzącego (czynu niedozwolonego), wystąpienie szkody, zaistnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a szkodą, bezprawność zachowania sprawcy czynu niedozwolonego oraz wina sprawcy takiego zdarzenia.

W przypadku dochodzenia roszczeń z czynu niedozwolonego na podstawie art. 415 k.c., poszkodowanego (powoda) obciąża wykazanie wszystkich przesłanek odpowiedzialności (zob. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 31.3.2015 r., I ACa 1144/14, Legalis).

Dla ustalenia odpowiedzialności pozwanego niezbędne było rozważenie czy nieumieszczenie pouczenia o obowiązku podatkowym w treści aktu notarialnego stanowiło uchybienie notariusza, mogące stać się podstawą dla ustalenia jego odpowiedzialności względem powoda.

Czynność notarialna wywiera określone skutki prawne i w ustalony sposób oddziałuje na sytuację prawną stron oraz innych osób. Poza skutkami czynności notarialnej wynikającymi z niej bezpośrednio (np. przeniesieniem własności zbywcy na nabywcę w wypadku sporządzenia umowy sprzedaży nieruchomości), czynność notarialna może wywierać w stosunku do stron oraz innych osób także skutki pośrednie, którymi najczęściej są skutki podatkowe. Bez wątpienia obowiązek notariusza udzielania stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej obejmuje wyjaśnienie wszystkich skutków jakie będzie ona wywierała bezpośrednio, jak wskazywał to pozwany w swoich stanowiskach zarówno na etapie przedprocesowym jak i procesowym.

Nie można jednak w sposób stanowczy stwierdzić, że notariusz nie ma obowiązku udzielenia stronom wyjaśnień - jako niezbędnych w rozumieniu art. 80 § 3 Prawa o notariacie - także co do skutków pośrednich, które nastąpią w razie dokonania czynności. Zatem co do zasady, notariusz ma obowiązek udzielenia stronom wyjaśnień i co do tych skutków, jeżeli w znanych mu okolicznościach dokonywania czynności mogą one wystąpić i mieć dla stron istotne znaczenie lub gdy strona zwróci się o ich wyjaśnienie. Nie można podzielić w tym miejscu stanowiska pozwanego o tym, że na notariuszu spoczywa obowiązek udzielenia stronom czynności informacji dotyczących tylko tych podatków i opłat, których płatnikiem jest notariusz.

Natomiast w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych, należnego od przychodu ze sprzedaży nieruchomości, którego płatnikiem nie jest notariusz, to należy się on nie w każdym wypadku sprzedaży nieruchomości (art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. Nr 80, poz. 350 ze zm., w wersji obowiązującej w dacie sprzedaży nieruchomości), a poza tym przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości w pewnych sytuacjach wolne są od tego podatku (art. 21 pkt 32 ustawy).

Okoliczność, czy sprzedawca nieruchomości obowiązany jest do zapłacenia podatku od przychodu ze sprzedaży nieruchomości, może mieć wpływ na jego decyzję co do sprzedaży nieruchomości, a ustalenie wysokości ceny sprzedaży może zależeć od istnienia lub nieistnienia obowiązku zapłacenia podatku. Notariusz powinien więc zwrócić uwagę sprzedawcy nieruchomości będącego osobą fizyczną na istnienie obowiązku zapłacenia podatku od przychodu ze sprzedaży nieruchomości. Natomiast w stanie faktycznym niniejszej sprawy powód wskazywał iż pozostawał w przekonaniu o przysługującym mu prawie do ulgi meldunkowej, zatem notariusz mógł zasadnie przypuszczać, że powód posiada wiedzę na temat skutków podatkowych skoro chce skorzystać z ulgi podatkowej właśnie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Sam zaś powód bezspornie nie zwracał się do notariusza o wyjaśnienia, dotyczące ewentualnych ryzyk podatkowych, związanych ze zbyciem nieruchomości przed upływem pięciu lat.

Bez wątpliwości notariusz powinien wskazać wysokość podatku, sposób i termin jego uiszczenia oraz konsekwencje zaniechania dopełnienia obowiązku podatkowego. Okoliczności te zostały jednoznacznie określone w ustawie (art. 28 ustawy, ustawa karna skarbowa z 1971 r. i obecnie Kodeks karny skarbowy). Wobec uzależnienia przez art. 10 ust. 1 pkt 10 ustawy istnienia obowiązku podatkowego od tego, czy sprzedaż następuje przed, czy po upływie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości i występowania w praktyce organów podatkowych - co znalazło odbicie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz pozostaje przedmiotem sporów prawnych przy udziale Rzecznika Praw Obywatelskich - możliwości różnej interpretacji pojęcia „nabycie” nieruchomości w rozumieniu wymienionego przepisu, w niektórych okolicznościach mogą powstać wątpliwości, czy w razie sprzedaży nieruchomości powstaje obowiązek zapłacenia podatku od uzyskanego przychodu.

Jednakże nie można wymagać od notariusza – co podkreślał także pozwany - żeby udzielając wyjaśnień stronom (art. 80 § 3 Prawa o notariacie) był obowiązany do samodzielnego rozstrzygania tego rodzaju wątpliwości w sytuacji, gdy - co jest oczywiste - wyrażone przez niego stanowisko nie byłoby wiążące dla organu podatkowego. Dlatego w razie zaistnienia wątpliwości, o których mowa, za dopełnienie przez notariusza obowiązku udzielenia stronie niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej należy uznać poinformowanie strony o możliwości istnienia obowiązku podatkowego i odesłanie strony do właściwego urzędu skarbowego, celem uzyskania informacji co do tego, czy w okolicznościach danego przypadku rzeczywiście ciąży na niej taki obowiązek. Stosownie do art. 14 § 4 Ordynacji podatkowej urząd skarbowy jest zobowiązany do udzielenia żądanej informacji. Jednak jak wskazano powyżej sam powód nie był zainteresowany takimi informacjami. Nieumieszczenie natomiast wskazanego zapisu w treści aktu notarialnego nie narusza art. 80 Prawa o notariacie, bowiem jak wskazano powyżej – nie było takiego obligu w ówcześnie obowiązujących przepisach.

Postępowanie dowodowe doprowadziło natomiast Sąd Okręgowy do wniosku, że Powód dlatego zbył nieruchomość przed upływem pięciu lat od darowizny, bowiem był subiektywnie przekonany o przysługiwaniu mu tzw. ulgi meldunkowej. Przekonania tego nie weryfikował u notariusza przy dokonywaniu czynności. Z tego względu uznać należy, że nawet gdyby notariusz pouczył powoda o obowiązku podatkowym, to nie wpłynęłoby na fakt pozostania przez powoda w zwłoce z zapłatą podatku, skoro był on przekonany (w sposób nieuprawniony) przysługującym mu o zwolnieniu podmiotowym. Zasadnie także notariusz zauważył, że przy sporządzaniu aktu notarialnego nie dysponował dokumentami, które pozwalałyby mu na stwierdzenie, że rzeczona ulga może nie przysługiwać powodowi. Powód przed zawarciem umowy nie weryfikował nigdzie prawdziwości jego przekonania o przysługującym mu zwolnieniu od podatku, ani u prawnika z rodziny ani w urzędzie skarbowym. Powód nie wykazał się zartem należytą starannością w działaniu i prowadzeniu własnych spraw - nie przeczytał dokumentów które sam dostarczał a dotyczyły meldunku w zbywanym lokalu, nie wnosił do notariusza żadnych pytań, działał w pośpiechu i nierozważnie. Powód nie wykazał także, aby zgłosił do Urzędu Skarbowego chęć skorzystania z ulgi w terminie ustawowym lub choćby z przekroczeniem tego terminu – nieprzekonujące dla Sądu jest stanowisko powoda o tym, że jego wieloletnia bezczynność powoda ww. zakresie ustalenia przysługiwania mu zwolnienia podmiotowego z tytułu ulgi meldunkowej lub obowiązku zapłaty podatku dochodowego (2011 – 2017) wynikała w z zawinienia pozwanego.

Z tych względów Sąd Okręgowy doszedł do przekonania o braku relewantnego związku przyczynowego oraz braku winy po stronie pozwanego, w związku z czym powództwo polegało oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji w punkcie 1. Z tego też względu rozważanie zarzutu o przedawnieniu roszczenia było zbędne na gruncie niniejszego postępowania.

O kosztach procesu Sądu okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 k.p.c. uznając iż wobec oddalenia powództwa kosztami należało obciążyć w całości powoda jako przegrywającego sprawę. Na koszty złożyły się – wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 5.400 zł obliczone na podstawie §2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. z dnia 24 sierpnia 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 55) na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz. U. 2023 poz 2111).

Sędzia Piotr Królikowski