Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Rybniku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2023 r. w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. C., M. Kantor, W. K.

przeciwko E. R.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej E. R. na rzecz powódki A. C. kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

-1600 zł (tysiąc sześćset złotych) od dnia 12 czerwca 2016r.,

-400 zł (czterysta złotych) od dnia 1 lipca 2016r.,

2.  zasądza od pozwanej E. R. na rzecz powódki W. K. kwotę 800 zł (osiemset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 czerwca 2016r.,

3.  zasądza od pozwanej E. R. na rzecz powódki M. Kantor kwotę 800 zł (osiemset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 czerwca 2016r.,

4.  zasądza od pozwanej E. R. na rzecz powódki A. C. kwotę 1117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku,

5.  zasądza od pozwanej E. R. na rzecz powódki W. K. kwotę 387 zł (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku,

6.  zasądza od pozwanej E. R. na rzecz powódki M. Kantor kwotę 387 zł (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku.

Sygn. akt I C 2009/21

UZASADNIENIE

Powódka A. C. pozwem złożonym dnia 27 grudnia 2021 r. wniosła o zasądzenie od pozwanej E. R. kwoty 2 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot: 1 600 zł od 12 czerwca 2016 r., 400 zł od 1 lipca 2016 r. oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 2009/21.

Powódka W. K. pozwem złożonym dnia 30 grudnia 2021 r. wniosła o zasądzenie od pozwanej E. R. kwoty 800 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 12 czerwca 2016 r. oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 2036/21.

Powódka M. Kantor pozwem złożonym dnia 30 grudnia 2021 r. wniosła o zasądzenie od pozwanej E. R. kwoty 800 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 12 czerwca 2016 r. oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 32/22.

Uzasadniając swoje roszczenie powódka A. C. wskazała, że przekazała pozwanej świadczenia w łącznej kwocie 2 000 zł, w tym 1600 zł tytułem zaliczki na wycieczkę na Majorkę, a 400 zł tytułem zaliczki na wycieczkę na Sycylię i Majorkę, powódka W. K. - w łącznej kwocie 800 zł tytułem zaliczki na wycieczkę na Majorkę , a powódka M. Kantor - w łącznej kwocie 800 zł tytułem zaliczki na wycieczkę na Majorkę co zostało potwierdzone przez pozwaną własnoręcznym podpisem na wydruku KP. Wpłacone kwoty stanowiły zaliczki na wycieczki organizowane dla pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R., które nie doszły do skutku. Wskazały, że pomimo umieszczenia na potwierdzeniach wpłat pieczątki Zarządu Oddziałowej Organizacji (...) w R. Związku Zawodowego (...) uznać należy, że pozwana dokonywała czynności we własnym imieniu i na własny rachunek. Strony łączyła nieodpłatna umowa zlecenia z elementami umowy o świadczenie usług podobnych do zlecenia, polegających na zobowiązaniu się pozwanej do podejmowania działań faktycznych i prawnych o charakterze organizacyjnym, zmierzających do tego, aby powódki mogły uczestniczyć w wycieczkach na Majorkę oraz na Sycylię. Pozwana, mimo wezwania do dobrowolnego spełnienia świadczenia, nie zwróciła powódkom wpłaconych zaliczek.

Zarządzeniem z dnia 4 marca 2022 r. oraz 15 marca 2022 sprawę o sygn. akt I C 2036/21 oraz o sygn. akt I C 32/22 połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą I C 2009/21, a dalsze postępowanie prowadzono pod sygn. akt I C 2009/21.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództw w całości i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Przyznała, że otrzymała wskazane pieniądze od powódek, jednakże była jedynie pośrednikiem, a wyjazdy były organizowane przez Zarząd Oddziałowej Organizacji (...). Podkreśliła, że pieniądze, które otrzymała od powódek, przekazała w imieniu Związku Zawodowego na rzecz Niepublicznej P. L. T. M. G. (1) z siedzibą w W.. Powyższe wycieczki nie doszły do skutku, ponieważ z ich organizacji nie wywiązał się ich faktyczny organizator. W związku z tymi zdarzeniami prowadzone jest przeciwko M. G. (1) postępowanie karne.

Pozwana wniosła również o ustanowienie dla niej pełnomocnika z urzędu w połączonych sprawach, lecz postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2022 r. Sąd oddalił te wnioski.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana E. R. w latach 1995-2015 pełniła funkcję przewodniczącej Związków Zawodowych (...) Oddziału w R.. Zajmowała się między innymi organizowaniem różnych imprez okolicznościowych (np. Dnia Dziecka, M., rocznic) oraz wycieczek, początkowo krajowych, a później również zagranicznych. Pozwana wyszukiwała oferty różnych biur podróży, a następnie gotową ofertę przekazywała pracownikom. W ten sposób z sukcesem zorganizowała wiele wycieczek, a uczestniczące w nich osoby były początkowo zadowolone zarówno z warunków, programu, jak i ceny wycieczki. Pracownicy nie byli informowani, jakie biuro podróży było organizatorem wycieczki, ale też o to nie pytali, a wszelki kontakt w sprawie wyjazdów odbywał się za pośrednictwem pozwanej lub osób przez nią wyznaczonych. Pracownicy (...) Oddziału w R. mieli zaufanie do pozwanej, jako wieloletniego pracownika. Znali także opinie wielu zadowolonych uczestników wycieczek.

dowód: pismo Zarządu (...) w R. k. 90, k. 162, k. 238; przesłuchanie powódki A. C. k. 208v-209, 210-210v; przesłuchanie powódki W. K. k. 209v-210; przesłuchanie powódki M. Kantor k. 210v-211; przesłuchanie pozwanej E. R. k. 211-212; zeznania świadka K. L. (wcześniej J.) k. 342-343

Do 2013 r. Związek Zawodowy (...) we własnym imieniu organizował wycieczki, w tym również wycieczki zagraniczne. Organizację takich imprez pozwana zlecała biurom podróży. Wszystkie tego typu przedsięwzięcia sankcjonowane były stosownymi uchwałami zarządu, a uczestnicy otrzymywali z tytułu uczestnictwa w wycieczkach faktury. Od maja 2015 roku tego typu uchwały nie były podejmowane, a pieniądze wpłacane przez pracowników nie przechodziły przez konto bankowe związku zawodowego.

W 2013 r. zmienił się statut Związków (...) i takie wycieczki nie mogły już być organizowane przez związek. Środki za wycieczki zbierała od uczestników pozwana, by następnie przekazać je organizatorowi wycieczki. Stosownie do ust. 2 § 34 Statutu Związku Zawodowego (...) do dokonywania czynności prawnych, składania oświadczeń niezbędne było upoważnienie wydane przez Zarząd Główny Związku Zawodowego (...). Do składania oświadczeń w imieniu związku upoważniony był albo Przewodniczący (...) samodzielnie lub Wiceprzewodniczący Zarządu Głównego (...) łącznie z innym Członkiem Prezydium (...).

dowód: pismo Zarządu Głównego k. 215; statut (...) k. 216-227; wydruk z KRS k. 228-232

W 2013 r. pozwana nawiązała współpracę z M. G. (1), prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Niepubliczna P. Oświatowa L. T. w W.. Pozwana nie prowadziła działalności gospodarczej w zakresie organizacji wycieczek, (prowadzi jednak działalność gospodarczą w zakresie szkoleń pod firmą (...)) . W ramach współpracy planowane były liczne wycieczki zagraniczne. Pozwana kontaktowała się z pracownikami poszczególnych inspektoratów spoza R. z prośbą o pomoc w zbieraniu od zainteresowanych osób zaliczek na planowane wycieczki. Pozwana miała przekazywać pracownikom ZUS informacje o wycieczkach oferowanych przez M. G. (1), a także prowadzić zbiórki zaliczek na poczet konkretnych wycieczek i przekazywać te środki organizatorowi wyjazdów. E. R. nie miała wpływu na ustalenie warunków wycieczek, w tym na wybór hotelu, przewoźnika czy programu wycieczki. Kwestie te ustalane były przez M. G. (1).

dowód: korespondencja mailowa k. 281; przesłuchanie pozwanej E. R. k. 211-212, oświadczenie E. R., k:427v, internetowy rejestr działalności gospodarczej.

Organizowane wycieczki cieszyły się dużą popularnością z uwagi na bardzo korzystne ceny. Do 2015 r. wszystkie organizowane wycieczki zaliczały się do udanych i uczestnicy nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń w zakresie ich organizacji. Atrakcyjność cen wycieczek była przez pozwaną tłumaczona dofinansowaniem z Unii Europejskiej.

dowód: przesłuchanie powódki A. C. k. 208v-209, 210-210v; przesłuchanie powódki W. K. k. 209v-210; przesłuchanie powódki M. Kantor k. 210v-211; przesłuchanie pozwanej E. R. k. 211-212 ; zeznania świadka K. L. (wcześniej J.) k. 342-343; korespondencja mailowa k. 243, 245-248, 250, 251-252, 283, 300-306

W dniu 6 lutego 2015 r. E. R. wysyłając zainteresowanym propozycje wycieczek na 2015 rok do L., Egiptu, Krainy Fiordów informowała, iż na wycieczki te zapraszał Związek Zawodowy (...) .

dowód: korespondencja mailowa z ofertą wycieczki k.182

W dniu 20 lipca 2015 r. pracownicy ZUS otrzymali drogą elektroniczną propozycję wycieczek na rok 2016. Informacja obejmowała kierunki wycieczki m.in. do L. i na Sycylię i ich terminy oraz dane osoby, której należy uiścić zaliczkę. Informacja ta wysłana została przez pozwaną z jej poczty zakładowej i opatrzona jej imieniem, nazwiskiem oraz pełnioną funkcją – Starszy Inspektor Wydział (...). Wskazała jednocześnie, że zapisy na wycieczki przyjmuje drogą mailową. Tą samą drogą w dniu 23 lipca 2015 r. pozwana poinformowała o kolejnych wycieczkach tj. do P., A. i na Majorkę z podaniem ich terminów i ceny.

dowód: korespondencja mailowa k. 10-11, 184

Powódka A. C. uiściła w dniu 20 lipca 2015 r. zaliczkę na wycieczki dla 2 osób na Sycylię w kwocie 400 zł, a na wycieczkę na Majorkę w dwóch ratach: 400 zł w dniu 20 lipca 2015 r. oraz 1 200 zł w dniu 24 lipca 2015 r. Na drukach KP znajdował się podpis E. R. i pieczęć Związku Zawodowego (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Zarząd (...) w R..

dowód: dowód wpłaty KP k. 9, przesłuchanie powódki A. C. k. 208v-209, 210-210v

Powódka W. K. uiściła zaliczkę na wycieczkę na Majorkę w kwocie 800 zł dla 2 osób w dniu 24 lipca 2015 r. Na drukach KP znajdował się podpis pozwanej i pieczęć Związku Zawodowego (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Zarząd (...) w R..

W dniu 24 lipca 2015 r. powódka M. Kantor wpłaciła zaliczkę w kwocie 800 zł na wycieczkę na Majorkę dla 2 osób. Na druku KP znajdował się podpis pozwanej i pieczęć Związku Zawodowego (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Zarząd (...) w R..

Powódki nie zawierały z pozwaną sformalizowanej umowy pisemnej.

dowód: dowód wpłaty KP k. 8 akt I C 32/22; dowód wpłaty KP k.9 akt I C 2036/21, potwierdzenia wpłat KP k. 9-10; przesłuchanie powódki A. C. k. 208v-209, 210-210v; przesłuchanie powódki W. K. k. 209v-210; przesłuchanie powódki M. Kantor k. 210v-211; przesłuchanie pozwanej E. R. k. 211-212

Strony znały się z uwagi na zatrudnienie w ZUS Oddziale w R., a także członkostwo w związku zawodowym. Nie pozostawały ze sobą w bliższych relacjach koleżeńskich.

dowód: przesłuchanie powódki A. C. k. 208v-209, 210-210v; przesłuchanie powódki W. K. k. 209v-210; przesłuchanie powódki M. Kantor k. 210v-211

Pobrane od pracowników zaliczki pozwana wpłacała na rzecz Niepublicznej P. Oświatowej L. T. M. G. (1) albo też na rzecz organizatorów poszczególnych imprez turystycznych wskazanych przez M. G. (2).

I tak przykładowo na rzecz M. G. (1) tytułem wycieczki do Tunezji wpłaciła 20 000 zł w dniu 24 marca 2015 r. (KP nr 24/03/15/1), tytułem wycieczki do P. wpłaciła 9 120 zł w dniu 20 lipca 2015 r., tytułem wycieczki do A. wpłaciła 10 080 zł w dniu 5 czerwca 2015 r., a tytułem wycieczki na Majorkę wpłaciła 25 000 zł w dniu 3 czerwca 2015 r. Pieniądze w imieniu M. G. (1) odbierały osoby przez nią upoważnione tj. K. J. i G. M.. Odbiór pieniędzy w gotówce odbywał się także po godzinach pracy, w miejscu zamieszkania pozwanej.

Pozwana przelała na rzecz biura (...) w G. w dniu 24 lipca 2015 r. kwotę 55 500 zł, w dniu 27 lipca 2015 r. kwotę 7 900 zł, w dniu 28 lipca 2015 r. kwotę 11 800 zł, a na rzecz (...) s.c. P. P., A. Z. za wycieczkę do L. w dniu 17 lipca 2015 r. kwotę 20 000 zł, w dniu 22 lipca 2015 r. kwotę 11 000 zł, w dniu 23 lipca 2015 r. kwotę 15 000 zł, w dniu 27 lipca 2015 r. kwotę 9 000 zł. Środki wpłacone na rzecz biura PS (...) B. M. w G. zostały przekazane na wycieczkę do Chorwacji.

Zdarzyło się, że w przypadku wycieczki na M. uwagi na krótki termin wpłaty zaliczek określony przez M. G. (1), E. R. z własnych środków wykładała wymaganą kwotę, którą następnie zwracała sobie z zaliczek wpłacanych przez pracowników zainteresowanych konkretnym wyjazdem.

dowód: dowody wpłaty k. 82, k. 185, 186, 199, 269, 371, 372, 383-397, 398, 399; bankowy dowód wpłaty k. 266, 374, 375, 376, 377-380; dowód osobisty K. J ą derko k. 270, 373; przesłuchanie pozwanej E. R. k. 211-212 ; zeznania świadka K. L. (wcześniej J ą derko) k. 342-343; pismo pozwanej do Związku Zawodowego (...) k. 183-184; potwierdzenie transakcji k. 226-228; pismo biura (...) k. 265; pismo pozwanej k. 267; wiadomość SMS k. 268; lista uczestników k. 381-382

Mająca miejsce we wrześniu 2015 r. wycieczka do B. okazała się nieudana pod względem organizacyjnym, a w mediach podana została informacja o tym, że wycieczki organizowane przez M. G. (1) nie dochodzą do skutku. W związku z powyższym niektórzy uczestnicy wycieczek zażądali zwrotu uiszczonych zaliczek.

dowód: korespondencja mailowa k. 206, 242, 313, 316, 325-326, 327-329; przesłuchanie pozwanej E. R.

Pismem z dnia 30 września 2015 r. pozwana poinformowała, że w związku z niezrealizowaniem w całości zaplanowanych i opłaconych wycieczek do B. w dniu 12 września 2015 r. podjęto działania mające na celu zwrot od organizatora wpłat na przedmiotowy wyjazd.

dowód: pismo pozwanej k. 12, 314

M. G. (1) informowała o problemach w organizacji planowanych wycieczek i zapewniła, że podejmuje działania mające na celu zwrot pobranych zaliczek na wycieczki.

dowód: pismo M. G. (1) k. 188, 189; wiadomość e-mail k. 190-193, 244, 297, 325-326, 327-329

W związku z zaistniałymi problemami z wycieczkami pozwana zorganizowała zebrania w poszczególnych inspektoratach z osobami, które uiściły zaliczki na poczet wycieczek. Na zebraniach tych pozwana składała słowne deklaracje o zobowiązaniu się do zwrotu pobranych zaliczek.

dowód: przesłuchanie powódki W. K. k. 209v-210; przesłuchanie powódki M. Kantor k. 210v-211; przesłuchanie pozwanej E. R. k. 211-212

W dniu 17 listopada 2015 r. Zarząd Główny (...) wystosował do Oddziałowej Organizacji w R. pismo, w którym wskazał, że pozwana nie posiadała upoważnienia do dokonywania czynności prawnych w imieniu związku i związek nie jest stroną umów z biurem podróży, ani żaden z jej członków. Podniesiono również, że wszelkie roszczenia winny być kierowane do pozwanej.

dowód: pismo Zarządu Głównego k. 215

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2021 r. Sąd Rejonowy w Rybniku w sprawie o sygn. akt I C 977/20 oddalił powództwo M. Z. i J. K. przeciwko E. R.. Na skutek apelacji Sąd Okręgowy w Rybniku wyrokiem z dnia 29 października 2021 r., sygn. akt II Ca 297/21 zmienił wyrok i uwzględnił powództwo w całości.

dowód: wyrok wraz z uzasadnieniem k. 25-29, dokumenty z akt I C 977/20

Przeciwko M. G. (1) prowadzone jest postępowanie karne na etapie postępowania przygotowawczego.

W dniu 20 października 2021 r. w sprawie o sygn. akt PO I Ds.59.2021 Prokurator Okręgowy w Gliwicach wydał postanowienie o zarządzeniu poszukiwania listem gończym ukrywającej się podejrzanej M. G. (1).

Postanowieniem z dnia 27 października 2021 r. w sprawie o sygn. akt PO I Ds. 59.2021 Prokurator Okręgowy w Gliwicach postanowił uzupełnić zarzuty z dnia 13 lipca 2021 r. i przedstawić M. G. (1) m.in. zarzuty o czyny z art. 286 § 1 k.k. M. G. (1) przedstawiono łącznie 554 zarzuty o czyny popełnione na terenie całego kraju w latach 2013 do 2016 (głównie w 2015 r.).

dowód: list gończy k. 23-24, 60-61; postanowienie k. 62-155; pismo k. 431

Część dokumentacji będącej w posiadaniu pozwanej dotyczącej organizacji spornych wycieczek, w szczególności potwierdzająca fakt przyjmowania wpłat przez pozwaną, została zabezpieczona i wydana Prokuraturze Rejonowej w Rybniku w związku z toczącym się postępowaniem karnym (sygn. akt 2 Ds. 59/2021).

dowód: pismo Prokuratury Okręgowej k. 359; protokół przeszukania k. 365-370; kserokopie potwierdzeń wpłaty z akt Prokuratury k. 371-399

Pismem z dnia 16 grudnia 2021 r. powódka A. C. wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 2 000 zł w terminie do 23 grudnia 2021 r. pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

dowód: wezwanie do zapłaty k. 13

Pismem z dnia 28 grudnia 2021 r. powódka W. K. wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 800 zł w terminie do 31 grudnia 2021 r. pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

dowód: wezwanie do zapłaty k. 11 wraz z potwierdzeniem nadania k. 12 w aktach I C 2036/21

Pismem z dnia 28 grudnia 2021 r. powódka M. Kantor wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 800 zł w terminie do 31 grudnia 2021 r. pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

dowód: wezwanie do zapłaty k. 10 wraz z potwierdzeniem nadania k. 11 w aktach I C 32/22

M. G. (1) zajmowała się organizacją wyjazdów po całej Europie jak i poza jej granicami. Z osobami będącymi przedstawicielami uczestników wycieczek komunikowała się mailowo, telefonicznie, a pieniądze przekazywali jej zatrudnieni w charakterze kurierów pracownicy.

dowód: zeznania świadka K. L. (wcześniej J.) k. 342-343

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przywołane wyżej dokumenty, które nie były kwestionowane przez strony. Sąd oparł się również na uznanych za wiarygodne zeznaniach świadka K. L. (wcześniej J.) oraz stron. Zeznania te były logiczne i spójne, a nadto znajdowały potwierdzenie w pozostałych dowodach. Z zeznań świadka oraz powódek wyłonił się obraz pozwanej jako osoby godnej zaufania. Spójność zeznań powódek przejawiała się także w tym, że każda z powódek wskazywała, że E. R. przesyłała wiadomości e-mail z propozycjami wycieczek oraz zbierała zaliczki na realizację i organizację imprezy turystycznej. Z relacji powódek wynikało także, że trwały ona w przekonaniu, że organizatorem wycieczek jest pozwana. W ocenie powódki M. Kantor, pomimo braku zawarcia pisemnej umowy, łączyła ją z pozwaną ustna umowa.

Z kolei niewiarygodne były twierdzenia pozwanej o organizacji wycieczek przez związek zawodowy. Jej zeznania były sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Jedynie motywacja pozwanej w nieodpłatnym pośredniczeniu między uczestnikami a organizatorem wyjazdów była związana z organizacją zawodową. Pozwana bowiem podjęła się tych działań, by zwiększyć liczebność związku, co przełożyłoby się na szczególną ochronę przed zwolnieniem większej liczby członków zarządu organizacji związkowej. Działanie jednak w domniemanym interesie związku (czy raczej członków zarządu związku) nie oznacza działania w imieniu związku. Przedmiotem zaś działalności związku zawodowego (...) nie była organizacja imprez turystycznych, pozwana nie była uprawniona do samodzielnego reprezentowania właściwej jednostki związku, a pieczęcią związku posługiwała się bez umocowania. Wiedza poszczególnych członków zarządu związku o organizacji wycieczek także nie oznaczała upoważnienia pozwanej do podejmowania czynności w imieniu organizacji. Nadto twierdzenia pozwanej stoją w sprzeczności ze statutem (...) oraz złożonymi przez ten związek oświadczeniami, wykluczającymi taką sytuację jako niedopuszczalną w myśl statutu. Nieprawdopodobnym jest również, by związek zawodowy – gdyby współorganizował wycieczki – nie zawarł pisemnej umowy z M. G. (1), a istnienia takowego dokumentu w niniejszym postępowaniu nie ujawniono. Nielogicznym byłoby bowiem przekazywanie stosunkowo znacznych kwot wpłaconych przez uczestników wyjazdów bez wynegocjowania i sprecyzowania na piśmie zobowiązań i zakresu odpowiedzialności organizatora. Co więcej, gdyby to związek był zaangażowany, to wówczas nie byłoby przeszkód, by uczestnicy wycieczek dokonywali bezpośrednio wpłat na rachunek związku. Zarazem w pozostałym zakresie Sąd dał wiarę wyjaśnieniom pozwanej, w takim jednak zakresie, w jakim korelowały one z zebranym materiałem dowodowym.

Dopuszczając dowód z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Rybniku o sygn. I C 977/20 w szczególności w postaci wyroku z uzasadnieniem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 24 lutego 2021 r. i Sądu Okręgowego w Rybniku z dnia 29 października 2021 r., Sąd miał na uwadze treść art. 365 k.p.c., zgodnie z którym przedmiotem prawomocności materialnej jest jedynie ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Wobec tego Sąd nie jest związany ani ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, ani poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego wyroku (por. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis/el, art. 365 Nb 5).

Sąd oddalił wniosek pozwanej o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania karnego prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Gliwicach w sprawie PO I Ds. 59.2021. Powyższe postępowanie toczy się wobec osoby trzeciej, a wydany w nim ewentualny wyrok skazujący – wiążący sąd cywilny w myśl art. 11 k.p.c. – dotyczyć mógłby jedynie M. G. (1). Wprawdzie o wpływie na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej można mówić także wówczas, gdy ustalenia poczynione w postępowaniu karnym mogą wzbogacić materiał faktyczny i dowodowy, oddziałując na ocenę dowodów i kierunek rozstrzygnięcia sprawy cywilnej (tak wyrok SN z dnia 29 listopada 2018 r. IV CSK 377/17), jednakże zawieszenie postępowania w oczekiwaniu na wydanie wyroku karnego powinno wchodzić w grę wyjątkowo (tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 8 marca 2018 r. V ACa 545/16; wyrok SA w Warszawie z dnia 14 listopada 2018 r. I ACa 1047/17). Podejmując decyzję o zawieszeniu postępowania sąd powinien kierować się względami celowości, uwzględniając motywy wskazane w art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. i interesy stron postępowania, w tym spodziewany czas trwania postępowania karnego i prawdopodobieństwo wydania w nim wyroku skazującego, stan zaawansowania postępowania cywilnego, a także charakter sprawy cywilnej, a w szczególności znaczenie jej szybkiego rozstrzygnięcia dla strony (tak postanowienie SN z dnia 10 lipca 2020 r. II CSK 608/19). Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, że wobec faktycznej nieuchwytności M. G. (1) w postępowaniu karnym prawdopodobieństwo rychłego wydania wyroku skazującego na chwilę obecną jest nikłe. W powiązaniu z faktem, że nawet prawomocne rozstrzygnięcie sprawy karnej nie mogłoby wykluczyć odpowiedzialności pozwanej na gruncie prawa cywilnego, wniosek w ocenie Sądu należało oddalić.

Nadto Sąd nie oparł swoich ustaleń o następujące dowody: z wiadomości e-mail (k. 187, 195, 196, 202, 203, 241, 250, 281, 282, 284, 285, 286, 289, 290, 291, 297, 298, 311, 312, 315, 316, 325, 330-332, 323), protokołu z kontroli (k. 317-318), pisma pozwanej do Związku Zawodowego (k. 183), postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia (k. 253-258), polisy ubezpieczeniowej (k. 200, 201, 307-308, 309, 310,), ubezpieczenia (k. 287-288), uchwały Zarządu z załącznikami (k. 292-296), rocznego rozliczenia (k. 207, 319), pismo ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru (k. 204-205), pismo (...) (k. 249). Wskazane dokumenty były nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy i odnosiły się głównie do innych wycieczek od tych, których dotyczy niniejsza sprawa, a także dotyczyły innych uczestników wycieczek. Z kolei dokumentacja związku zawodowego (uchwały, protokoły z kontroli, rozliczenia) nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem jednoznacznie ustalono że związek nie był organizatorem żadnej z wycieczek, a nadto dokumenty te dotyczyły innych okresów niż objęte niniejszym postępowaniem.

Sąd zważył, co następuje:

Każde z trzech powództw zasługiwało na uwzględnienie.

Powódki – podnosząc tożsamą argumentację prawną – domagały się od pozwanej zwrotu uiszczonych przez nie zaliczek na poczet organizowanych wycieczek. Zasadniczo powołana przez nie podstawa roszczenia wynikała z art. 734 k.c., zgodnie z którym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie; powódki powoływały się również na umowę o świadczenie usług podobnych do zlecenia, lecz objętych tożsamymi przepisami (art. 750 k.c.).

Powódki podnosiły, że pozwana dokonywała czynności we własnym imieniu i na własny rachunek w ramach łączącej ich umowy, na podstawie której pozwana zobowiązała się do podejmowania działań o charakterze organizacyjnym, zmierzających do tego, aby powódki mogły uczestniczyć w wycieczkach.

Dalej idącą – niejako ewentualną – podstawą żądania powódek były przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia oraz świadczenia nienależnego, oparte na art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. Powódki wskazywały, że świadczenie poczynione na rzecz pozwanej jest nienależne, gdyż została wypełniona przesłanka wymieniona w powyższym przepisie, tj. zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie był fakt przekazania przez powódki do rąk pozwanej środków na poczet turystycznego wyjazdu na Sycylię i Majorkę oraz ich wysokość. Poza sporem pozostawało również to, że zaliczki wpłacono na poczet wycieczek, które ostatecznie się nie odbyły. Natomiast zarówno powódki, jak i pozwana nie były zgodne co do faktu zawarcia umowy, a także roli czy też udziału pozwanej oraz związku zawodowego w całości procesu zmierzającego do udziału powódek w imprezie turystycznej.

Na wstępie należy zaznaczyć, że z materiału dowodowego sprawy wynikało, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia ustnej umowy o świadczenie innych usług związanych z organizacją wycieczek, w tym pośrednictwa. Umowa o świadczenie usług nie wymaga żadnej szczególnej formy do jej zawarcia. Sąd doszedł do wniosku, że powódki wykazały zgodnie z zasadą ciężaru dowodu, że to właśnie taki stosunek prawny łączył je z pozwaną.

Z relacji powódek wprost wynikało, że pomimo, że nie zawarły z pozwaną pisemnej umowy, to trwały w przekonaniu o łączącej je z pozwaną ustnej umowie, na podstawie której zobowiązały się do uiszczenia zaliczki na poczet określonej wycieczki, a następnie zapłaty reszty jej ceny, z kolei pozwana miała doprowadzić do zorganizowania wybranej przez nie wycieczki. Jako dowód zawarcia ustnej umowy o zlecenie usług, powódki przyjęły potwierdzenie wpłaty opatrzone przez pozwaną własnoręcznym podpisem. Pozwana zapewniła je o tym, że wycieczka się odbędzie.

Podkreślić należy, że pozwana zajmowała się wieloma czynnościami faktycznymi związanymi z realizacją umów zawartych z poszczególnymi uczestnikami wycieczek, w tym także z powódkami. Przede wszystkim promowała te wycieczki, udzielała uczestnikom związanych z wycieczkami informacji (w tym o wysokości należności do zapłaty, o niedojściu wycieczki do skutku i przyczynach jej odwołania, o dofinansowywaniu wycieczek z programu unijnego), w szczególności organizowała i prowadziła spotkania informacyjne oraz przyjmowała wpłaty zaliczek. Powyższe niewątpliwie pozwala twierdzić, że pozwana zawarła z powódkami umowę, w ramach której we własnym imieniu zobowiązała się zorganizować dla nich imprezy turystyczne. W konsekwencji można akże przyjąć, że pozwana zobowiązana była do zwrotu wpłaconych kwot na poczet wycieczek.

Powódki wobec tego miały przekonanie, że umowę o organizację wycieczki zawarły właśnie z pozwaną i to do niej kierowały wszelkie zapytania związane z wyjazdem, w którym miały zamiar uczestniczyć oraz wpłacały do jej rąk zaliczki. Nadto pozwana, jako wieloletni pracownik biurowy ZUS-u oraz przewodnicząca związków zawodowych (...), cieszyła się powszechnym zaufaniem. O renomie pozwanej świadczyły również opinie innych pracowników ZUS, którzy uczestniczyli w poprzednich udanych wycieczkach przez nią organizowanych. Dodatkowo, oferty wycieczek przesyłane były przez pozwaną mailowo, a z ich treści nie wynikało w żaden sposób, by organizatorem był ktoś inny niżeli pozwana. Pozwana nie informowała także powódek, że wpłacone pieniądze przekazane zostaną dalej tj.do M. G. (1). Powódki do momentu nieudanego wyjazdu do B. nie znały zatem nazwiska M. G. (1) i nie wiedziały, że to z jej usług turystycznych faktycznie korzystały za pośrednictwem pozwanej. W rezultacie powódki miały podstawę, by ufać pozwanej i powierzyć jej swoje środki.

Pozwana zaprzeczała jednak, jakoby była organizatorem bądź współorganizatorem jakichkolwiek wycieczek, a przez to kwestionowała przyjęcie wobec powódek odpowiedzialności za ich realizację. Pozwana podkreślała przy tym, że wszystkie środki, które otrzymała od powódek, zostały przekazane na rzecz M. G. (1) lub bezpośrednio na rzecz biur turystycznych, tym samym pozwana nie zachowała żadnych środków dla siebie.

Niemniej jednak, Sąd podzielił stanowisko powódek, iż pozwana nie zdołała wykazać, że kwoty wpłacane jej przez powódki tytułem zaliczek na wycieczki organizowane w 2016 r. zostały przekazane na rzecz M. G. (1). Po pierwsze należy jednak wskazać, że Sąd nie miał wątpliwości, iż wycieczki nie były organizowane przez organizację związkową działającą w ZUS-ie. Z zebranego w sprawie materiału wprost wynikało, że organizacja związkowa nie była organizatorem wycieczek. Przedmiotem działalności związku zawodowego (...) nie była organizacja imprez turystycznych, a pozwana nie była uprawniona do samodzielnego reprezentowania właściwej jednostki związku. Pieczęcią związku posługiwała się zatem bez umocowania. Wiedza poszczególnych członków zarządu związku o organizacji wycieczek, wbrew twierdzeniom pozwanej, także nie oznaczała upoważnienia pozwanej do podejmowania czynności w imieniu organizacji. Zdaniem Sądu sam fakt, iż dowody wpłat KP były pieczętowane pieczątką Związku Zawodowego (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Zarząd (...) w R. nie przesądza jeszcze o okoliczności polegającej na tym, że pozwana działała z ramienia organizacji związkowej. Przesłuchanie pozwanej w toku postępowania wykazało natomiast, że wpłacone jej pieniądze nie przechodziły przez konto organizacji związkowej. W tym zakresie brak jest także dokumentów, które by wskazywały na to, że rozliczenia organizacji związkowej obejmowały takie wpłaty, a jak wynikało z przedstawionych przez pozwaną dokumentów, organizacja związkowa dokonywała rozliczeń rocznych. Gdyby zatem pozwana działała z ramienia organizacji związkowej, to w rozliczeniach tych uczyniono by wzmiankę o dokonanych przez nią (czy uczestników wycieczek) wpłatach. Organizacja jednak, wraz ze zmianą statutu, zupełnie się od tego odcięła. W związku z tym Sąd nie miał podstaw, by przyjąć, że wycieczki miały być organizowane przez organizację związkową. Pozwana nie miała więc podstawy do działania w imieniu związku. Mimo, że pozwana, jak twierdziła, nie zamierzała nigdy podejmować się organizacji ani współorganizacji wycieczek dla osób trzecich samodzielnie we własnym imieniu, to w rzeczywistości tak właśnie robiła.

Trzeba również podkreślić, że pozwana nie zawarła żadnej umowy ani z M. G. (1), ani z biurami podróży, które na polecenie M. G. (1) organizowały wycieczki. Z dołączonych do akt sprawy dokumentów nie wynikało bowiem, aby taka umowa została kiedykolwiek zawarta. Pozwana przyjmowała zatem pieniądze od pracowników ZUS-u, biorąc na siebie de facto ryzyko rozliczenia tych środków z pracownikami.

W tym miejscu wypada podkreślić że w sytuacji, gdy przedłożone przez stronę dowody mające na celu wykazanie podnoszonych twierdzeń nie są kompletne i noszą przymiot wybiórczości, strona naraża się przez to na negatywny wynik postępowania. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Pozwana, choć z jednej strony wskazywała, że nie była współorganizatorem wycieczek, to w toku postępowania podawała, że w razie konieczności szybkiej wpłaty zaliczki, wykładała te pieniądze z własnych środków, a następnie potrącała je z pieniędzy wpłaconych przez osoby zainteresowane wyjazdem. Tak też zrobiła w przypadku wycieczki na Majorkę, na którą z własnej kieszeni wyłożyła znaczną kwotę 25 000 zł, a następnie potrąciła ją z zaliczek uiszczonych przez uczestników tej wycieczki (k. 269). Okoliczności te świadczą niewątpliwie, że pozwana współorganizowała z M. G. (1) wycieczki, dlatego należało przyjąć, że jest odpowiedzialna za zwrot tych środków w całości. Gdyby nie była zaangażowana w żadnym stopniu w organizację tych wyjazdów, to z pewnością nie przyjęłaby na siebie ryzyka nieuiszczenia jej zaliczek i nie wyłożyłaby własnych środków w tak znacznej wysokości. Pozwana liczyła się zatem z możliwością rezygnacji pracowników z wyjazdu, a w efekcie także straty tej kwoty. Nie można zatem mówić o braku woli podejmowania działań organizacyjnych przez pozwaną w imieniu własnym. Na marginesie należy także dodać, że bez znaczenia pozostawał fakt, iż pozwana nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie turystyki, gdyż pozwana powinna była wykazać się wymaganą okolicznościami starannością, zwłaszcza że przyjmowała cudze pieniądze. Co więcej pozwana jest przedsiębiorcą i prowadzi działalność szkoleniową w konsekwencji poziom wymaganej od niej staranności w zakresie rozliczeń z pobranych pieniędzy powinien być wysoki. W świetle zeznań pozwanej ustalono, że niejednokrotnie zdarzało się, iż pozwana zmuszona była wziąć przekazane jej pieniądze do domu, gdyż K. J. nie była w stanie ich odebrać w godzinach pracy ZUS-u. Pozwana zatem przyjmowała na siebie odpowiedzialność za powierzone jej środki, dlatego tym bardziej powinna była wykazać się dbałością o powierzone jej pieniądze m.in. prowadząc odpowiednią dokumentację otrzymanych wpłat. Pozwana powinna mieć świadomość, że w razie jakichkolwiek nieprawidłowości, to ona będzie odpowiadać za brakujące kwoty bądź przed współpracującą z nią M. G. (1), bądź przed pracownikami ZUS, którzy przekazali jej zaliczki, tym bardziej, że wśród pracowników uchodziła za osobę godną zaufania. Tymczasem pozwana zaniechała dokonywania należytej dokumentacji i nie prowadziła precyzyjnej ewidencji z księgowania wpłat, przez co nie sposób prześledzić obiegu wpłacanych przez osoby zainteresowane kwot, z których część była zwracana w związku z rezygnacją, część była przekazywana na konta biur podroży, które nie organizowały ani wycieczki na Majorkę ani na Sycylię. Co za tym idzie nie da się jednoznacznie wykazać, że te konkretne środki wpłacone przez powódki weszły w skład środków przelewanych na rzecz przedsiębiorców wskazanych w poszczególnych dowodach wpłat załączonych do akt sprawy.

Co więcej, dowody wpłat przedstawianych przez pozwaną w toku postępowania w dużej mierze nie korelowały z datami wpłaty tych środków, które powódki wpłacały jako zaliczki. Dowody wpłat z 24 lipca 2015 r., 27 lipca 2015 r. czy 28 lipca 2015 r. (k. 266) jednoznacznie wskazywały, że nie były to już wpłaty dokonywane na rzecz M. G. (1), bądź na rzecz jej przedstawiciela K. J., lecz były to przelewy na poczet różnych biur podróży. Jednocześnie dowody wpłat nie wskazywały również, że wśród kwot takich jak 55 000 zł, znajdują się wpłaty powódek, które zostały przyjęte przez pozwaną. Z treści przelewów nie wynika również wprost, że odbiorcy przelewu zajmowali się usługami związanymi z organizacją konkretnych wycieczek z udziałem powódek. Przeciwnie biuro w G. wskazało, że z środków wpłaconych na wycieczkę na Majorkę opłaca wyjazd do Chorwacji.

W konkluzji wskazać należy, że skoro pozwana przyjęła na siebie ciężar organizacji wycieczek i kontaktów z M. G. (1) to powinna ona rozliczyć się z otrzymanych środków. Pozwana w sposób niefrasobliwy postępowała z środkami finansowymi wpłacanymi jej przez współpracowników, nie sprostała obowiązkowi należytego prowadzenia dokumentacji wpłat, nie zawierała pisemnych umów o organizację imprez turystycznych, nie wiedziała jakie biura będą imprezy organizować, pomimo tego, iż nigdy nie spotkała M. G. (1) osobiście, przekazywała jej znaczne kwoty pieniędzy. Otrzymywane przez pozwaną środki były jej powierzone, w związku z czym powinna była zapewnić możliwość takiego prowadzenia dokumentacji, żeby móc się z tych środków rozliczyć. Powyższego jednak pozwana nie dochowała. Ostatecznie nie było wiadomym, ile i od kogo pozwana przyjęła środków i na jakie wycieczki, czy też jakie kwoty zwróciła. Przedłożone przez pozwaną dokumenty miały charakter szczątkowy i nie dało się ich połączyć w jedną logiczną całość, która to pozwalałaby na uwolnienie jej od odpowiedzialności w niniejszej sprawie. Szczególnego podkreślenia wymaga także to, iż w żadnym wypadku nie można połączyć tego, że konkretne środki wpłacone przez powódki zostały następnie przekazane do określonego biura. Tym bardziej, że biuro PS (...) B. M. z G., na rachunek którego pozwana wpłacała środki na Majorkę wskazywało, że środki te zostaną przekazane na wycieczkę do Chorwacji (k. 265).

W świetle przytoczonej argumentacji należało przyjąć, że pozwana nie sprostała obowiązkowi wykazania, że nie posiada już środków powódek i że w całości przekazała je M. G. (1) czy też współpracujących z nią biurom. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż jeśli chodzi o wycieczkę na Majorkę pozwana założyła kwotę 25.000 zł z własnych środków, o czym nie informowała wpłacających, nie wiadomo zatem czy i w jakim stopniu potrąciła sobie z wpłat dokonanych przez współpracowników zwrot założonych środków. Zasadnym jest zatem żądanie od pozwanej zwrotu otrzymanych od powódek sum pieniężnych w całości, bowiem pozwana nie wykazała, że przekazała je współorganizatorowi wycieczek. Strony wiązała nieodpłatna umowa zobowiązująca, a pozwana na jej podstawie miała podjąć określone czynności faktyczne związane z organizacją wycieczek. Pozwana jednak nie wywiązała się ze swojej części zobowiązania, gdyż nie udowodniła, że przekazała uiszczone przez powódki zaliczki wskazanym przez nią podmiotom. Doszło więc do nienależytego wykonania umowy, co rodziło odpowiedzialność pozwanej ex contractu.

Na marginesie należy zaznaczyć, że Sąd miał świadomość, iż w tutejszym Sądzie zapadły wyroki oddalające powództwa w podobnych sprawach. Sąd jednak nie podziela stanowiska, zgodnie z którym dowodem na fakt przekazania pieniędzy jest postanowienie o przedstawieniu, a następnie uzupełnieniu przedstawienia zarzutów M. G. (1). Jedynym dowodem wiążącym dla Sądu byłby wyrok skazujący za przestępstwo sprzeniewierzenia mienia czy oszustwa. Taki wyrok póki co nie zapadł. Natomiast postanowienie wydawane w toku postępowania karnego mogą być w każdym momencie zmienione, nie mogą stanowić zatem dowodu w niniejszej sprawie na okoliczność przekazania otrzymanych zaliczek i w ten sposób zwalniać pozwaną od odpowiedzialności.

W tym miejscu należy także dodać, że niezależnie od powyższej argumentacji, w ocenie Sądu w niniejszej sprawie istniały także podstawy do uwzględnienia powództwa na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Definicja bezpodstawnego wzbogacenia zawarta jest w art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Do zastosowania powyższej regulacji niezbędne jest zatem wystąpienie czterech przesłanek: wzbogacenia jednej osoby, zubożenia drugiej, zaistnienia związku między tymi zdarzeniami oraz braku podstawy prawnej dla powyżej opisanej sytuacji (tak M. Załucki (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019, Legalis/el, art. 405 Nb 3). W toku sprawy pozwana nie wykazała, że faktycznie przekazała zaliczki wpłacone przez powódki M. G. (1) na poczet wycieczek na Sycylię i Majorkę. Nawet gdyby przyjąć, że do zawarcia jakiejkolwiek umowy między stronami nie doszło, wobec niewykazania faktu wyzbycia się otrzymanych od powódek kwot, dlatego zarzut wzbogacenia się pozwanej się kosztem powódek mógł zostać oceniony pozytywnie.

W świetle powyższego Sąd uwzględnił powództwa w całości.

O odsetkach orzeczono w myśl art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je zgodnie z żądaniem pozwu od dnia następnego po dniu kiedy wycieczka miała się odbyć.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z art. 98 k.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. W związku z tym, iż to pozwana była stroną przegrywającą proces, Sąd zasądził od niej na rzecz powódek zwrot kosztów procesu.

W punkcie 4 wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki A. C. łącznie kwotę 1 117 zł, na którą złożyły się koszty wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej 900 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, a także 200 zł tytułem opłaty od pozwu.

W punkcie 5 wyroku z kolei zasądził od pozwanej na rzecz powódki W. K. kwotę 270 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika (§ 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, a także 100 zł tytułem opłaty od pozwu (łącznie 387 zł).

W punkcie 6 wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powódki M. Kantor kwotę 270 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 100 zł tytułem opłaty od pozwu (łącznie 387 zł).

Sędzia Ewa Buczek-Fidyka

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  K.. (...)

R., dnia 4 kwietnia 2023 r. Sędzia Ewa Buczek-Fidyka