Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2024 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko E. K.

o zachowek

1.  zasądza od pozwanej E. K. na rzecz powódki A. B. kwotę 143.050,00 (sto czterdzieści trzy tysiące pięćdziesiąt) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 89.435,00 (osiemdziesiąt dziewięć tysięcy czterysta trzydzieści pięć) złotych od dnia 27 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 53.615,00 (pięćdziesiąt trzy tysiące sześćset piętnaście) złotych od dnia 13 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od pozwanej E. K. na rzecz powódki A. B. kwotę 4.859,15 (cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt dziewięć złotych piętnaście groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

4.  zasądza od powódki A. B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 744,56 (siedemset czterdzieści cztery złote pięćdziesiąt sześć groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa i kwotę tą nakazuje ściągnąć z zasądzonego od pozwanej E. K. na rzecz powódki A. B. roszczenia,

5.  zasądza od pozwanej E. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 14.146,65 (czternaście tysięcy sto czterdzieści sześć złotych sześćdziesiąt pięć groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 202/21

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 18 czerwca 2021 r. powódka A. B. wnosiła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej E. K. tytułem zachowku kwoty 89.435,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty a także kosztów postępowania według norm przepisanych.

(pozew- k.2-6)

W odpowiedzi na pozew pozwana wnosiła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

(odpowiedź na pozew- k.45-50)

Na rozprawach w dniach 3 grudnia 2021 r. i 11 lutego 2022 r. powódka popierała powództwo a pozwana wnosiła o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:02:41 – 00:08:11- koperta k.403, protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2022 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:04:37- koperta k.403)

W piśmie procesowym z dnia 18 marca 2022 r. powódka rozszerzyła powództwo i wnosiła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej tytułem zachowku dalszej kwoty 60.565,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pisma rozszerzającego powództwo.

(rozszerzenie powództwa- k.217-218)

Na rozprawie w dniu 25 marca 2022 r. powódka popierała powództwo w rozszerzonym kształcie a pozwana wnosiła o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:02:01 – 00:04:39- koperta k.403)

W piśmie procesowym z dnia 21 kwietnia 2022 r. pozwana wnosiła o oddalenie rozszerzonego powództwa i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

(pismo procesowe pozwanej- k.234)

Na rozprawach w dniach 9 lutego 2024 r. i 26 kwietnia 2024 r. powódka popierała powództwo w rozszerzonym kształcie a pozwana wnosiła o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2024 r. na płycie CD 00:01:02 – 00:01:23- koperta k.403, protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:00:55 – 00:35:50- koperta k.403)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Aktem poświadczenia dziedziczenia z dnia 30 listopada 2020 r. sporządzonym przez notariusza B. B. (1) za nr Rep. A. (...) poświadczono, iż spadek po S. B. zmarłym 25 października 2020 r. na podstawie testamentu notarialnego z dnia 1 sierpnia 2019 r. objętego aktem notarialnym Rep. A (...) sporządzonym przed notariuszem B. B. (1), otwartego i ogłoszonego w dniu 30 listopada 2020 r. nabyła z dobrodziejstwem inwentarza pozwana E. K. w całości.

(bezsporne, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403, kserokopia aktu poświadczenia dziedziczenia- k.8-9)

W chwili śmierci S. B. był rozwiedziony. Pozostawił on jedno dziecko – powódkę A. B.. Miał on jedno dziecko, które zmarło przed nim nie pozostawiając zstępnych – D. B.. Nie pozostawił on innego testamentu.

(bezsporne, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, kserokopia protokołu dziedziczenia- k.10-13 )

S. B. pozostawił w spadku zabudowaną nieruchomość rolną położoną w miejscowości K. – P. o powierzchni 6,54 ha oznaczoną numerami działek (...) objętą księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Sieradzu. Nieruchomość ta wyczerpywała spadek po nim.

(bezsporne, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403, kserokopia protokołu dziedziczenia- k.10-13, wydruk z księgi wieczystej- k.15-25)

S. B. nie należał do Otwartego Funduszu Emerytalnego. W dniu 2 czerwca 2019 r. sprzedał on synowi pozwanej B. K. motocykl (...). W dniu 19 października 2020 r. sprzedał on synowi pozwanej B. K. samochód V. (...) przyczepę lekką (...). W dniu 22 października sprzedał on pozwanej motorower F..

(kserokopia informacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych- k.371, informacja Starosty (...)- k.373, kserokopie umów- k.374-377 )

S. B. za życia nie dokonywał żadnych znaczniejszych darowizn.

(bezsporne, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403)

Powódka nie mieszkała z ojcem od 2013 lub 2014. Przestała z nim mieszkać po ukończeniu studiów. W czasie, gdy z nim mieszkała, cały czas nadużywał on alkoholu a pod jego wpływem wywoływał awantury domowe. Z powodu tych awantur wzywana była na interwencje policja, miał on założoną Niebieską Kartę i odwiedzał go dzielnicowy. Podczas awantur S. B. nie stosował przemocy fizycznej wobec powódki i jej matki. Gdy był on pijany i szedł spać, powódka i jej matka musiały czuwać nad nim, gdyż miał on wówczas bezdech senny. Powódka podczas wspólnego zamieszkiwania z ojcem wielokrotnie obawiała się, że nie wróci on do domu. W tym czasie dwukrotnie odbierano mu prawo jazdy za jazdę pod wpływem alkoholu. Zdarzało się, że S. B. woził powódkę i jej brata samochodem będąc pod wpływem alkoholu. S. B. wielokrotnie tracił pracę z powodu nadużywania alkoholu. Matka powódki rozwiodła się z jej ojcem, gdy powódka była już pełnoletnia. Ponieważ S. B. nie płacił dobrowolnie alimentów na utrzymanie powódki, zostały one zasądzone orzeczeniem Sądu. Gdy zostały one zasądzone, S. B. płacił je.

(zeznania świadków: B. B. (2)- protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2022 r. na płycie CD 00:05:42 – 00:27:17- koperta k.403, J. B.- protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:04:39 – 00:35:21- koperta k.403, S. G. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:38:49 – 00:46:49- koperta k.403, B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, częściowo zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403)

Po wyprowadzce z domu rodzinnego powódka utrzymywała jedynie telefoniczny kontakt z ojcem. Nie odwiedzała go jednak w domu, gdyż miała z tym domem złe wspomnienia związane z alkoholizmem jej ojca a ponadto nie była tam chętnie widziana przez babcię J. B., z którą od czasu rozwodu rodziców miała złe relacje.

(zeznania świadków: J. B.- protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:04:39 – 00:35:21- koperta k.403, Z. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:57:35 – 01:19:39- koperta k.403, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403)

Powódka jeszcze w czasie, gdy mieszkała w domu rodzinnym, w związku z wychowywaniem się w domu, gdzie był problem alkoholowy, miała problemy psychiczne i dostawała ataków paniki. W związku z tym pozostawała ona pod opieka psychologa, psychiatry i gastrologa. Zostały u niej stwierdzone zaburzenia depresyjno – lękowe sytuacyjne, zespół depresyjny i zaburzenia depresyjne powracające. W (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. leczyła się ona systematycznie od 2002 r. do 2014 r. Od 2011 r. leczy się też ona w (...) Szpitala Wojewódzkiego w S.. Miała ona zalecone przez lekarza przy wypisaniu jej z Wojewódzkiego Szpitala (...) w W., w którym przebywała z powodu epizodu depresyjnego umiarkowanego od 1 sierpnia 2011 r. do 28 września 2011 r., uczestniczenie w grupach dla dorosłych dzieci alkoholików. Podczas tego pobytu w szpitalu stwierdzono u niej nasilone objawy somatyczne będące następstwem życia w ciągłym napięciu, czujności i niepokoju. Myśl, że miałaby ona jechać do domu rodzinnego, pogarszała jej stan psychiczny i wywoływała u niej silne emocje. Powódka z powodu zaburzeń psychicznych została zaliczona orzeczeniem (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 30 kwietnia 2021 r. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

(zeznania świadka B. B. (2)- protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2022 r. na płycie CD 00:05:42 – 00:27:17- koperta k.403, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, kserokopia dokumentacji medycznej powódki- k.176-177, k.179, k.185, zaświadczenie- k.180, kserokopia orzeczenia- k.183, kserokopie zaświadczeń- k.198-199)

Gdy powódka zaczęła mieć problemy ze zdrowiem psychicznym, jej ojciec nie interesował się tym.

(zeznania świadka B. B. (2)- protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2022 r. na płycie CD 00:05:42 – 00:27:17- koperta k.403)

W dniu 8 listopada 2011 r. kierownik działu kadr i płac firmy P.U.H. (...) w S., w której S. B. pracował od 20 sierpnia 2008 r. jako operator koparko – ładowarki, wystawił mu opinię, z której wynikało, że nie ma on nałogów. W dniu 21 stycznia 2012 r. S. B. badany był psychiatrę i specjalistę psychoterapii uzależnień na wniosek G. – Miejskiej Komisji (...) w B.. Podczas tego badania przedstawił on zaświadczenie od pracodawcy co do braku nałogów. Podczas badania nie rozpoznano u niego zespołu uzależnienia od alkoholu.

(kserokopie opinii- k.190-194)

S. B. od 2015 r. pozostawał w nieformalnym związku z pozwaną. Gdy poznał się z nią, pił on alkohol jedynie okazyjnie. Pozwana zamieszkała z nim w jego domu w 2018 r., gdy rozpoznano u niego chłoniaka. Mieszkała też z nimi matka S. J. B. urodzona w (...) r., która orzeczeniem Lekarza Rzeczoznawcy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego uznana została za niezdolną do samodzielnej egzystencji i która została zaliczona orzeczeniem (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 22 maja 2017 r. do znacznego stopnia niepełnosprawności. Gdy S. B. chorował, potrzebna mu była pomoc w zawożeniu do szpitala, przy zakupie leków czy zrobieniu innych zakupów. W czynnościach tych pomagała mu pozwana i jej synowie. Pozwana nie kontaktowała się z powódką i nie informowała jej, że potrzebna jest jej pomoc przy S. B.. Także babcia powódki J. B. nie kontaktowała się z powódką i nie informowała jej, by była potrzebna jej pomoc w opiece nad S. B..

(zeznania świadków: J. B.- protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:04:39 – 00:35:21- koperta k.403, A. J. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:53:13 – 00:56:53- koperta k.403, Z. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:57:35 – 01:19:39- koperta k.403, D. P. (1) - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:19:39 – 01:38:11- koperta k.403, częściowo B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403, kserokopia dokumentacji medycznej S. B.- k.53-56, k.71-158, kserokopia wypisu z orzeczenia- k.57, kserokopia orzeczenia- k.58)

Gdy S. B. pozostawał w związku z pozwaną i powódka dzwoniła do niego, kończył rozmowę z nią, gdy pozwana pojawiała się w pobliżu. S. B. nie inicjował kontaktów telefonicznych z powódką i nie zapraszał jej do siebie na święta.

(zeznania świadków: B. B. (2)- protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2022 r. na płycie CD 00:05:42 – 00:27:17- koperta k.403, B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403, zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403)

S. B. poinformował powódkę, że choruje na nowotwór w 2017 r., bezpośrednio po zdiagnozowaniu u niego tej choroby. Przekazywał jej wówczas, że ma on podawaną chemię i wizyty w szpitalu. S. B. tylko raz poinformował powódkę, że jest w szpitalu. Proponowała mu ona wówczas, że go tam odwiedzi lecz on powiedział jej, że nie chce jej pomocy, gdyż wystarcza mu opieka pozwanej. O innych pobytach w szpitalu informował on powódkę dopiero po wyjściu ze szpitala. Nigdy w rozmowach telefonicznych nie prosił on powódki o pomoc w chorobie.

(zeznania świadków: B. B. (2)- protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2022 r. na płycie CD 00:05:42 – 00:27:17- koperta k.403, B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403)

Powódka widziała się ostatni raz z ojcem na rok przed jego śmiercią w święto Wszystkich Świętych na cmentarzu.

(zeznania powódki A. B.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:04:17 – 00:07:26 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:08:11 – 00:30:16- koperta k.403)

W 2015 r. w domu S. B. wymienione zostały dwa okna. W 2020 r., w czasie, gdy żył jeszcze S. B., był przeprowadzony remont dachu na jego domu polegający na wymianie pokrycia dachu z eternitu na blachę i remont dachu na garażu. W tym też czasie był robiony remont łazienki. Były w niej położone nowe kafelki, wymieniona toaleta i umywalka i zrobiona kabina prysznicowa. Pozwana na remont łazienki wydatkowała wówczas kwotę 8.929,66 zł.

(zeznania świadków: Z. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:57:35 – 01:19:39- koperta k.403, D. P. (2) - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:19:39 – 01:38:11- koperta k.403, B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, kserokopie faktur, dokumentów WZ, pokwitowań, dowodów wydania i paragonów- k.312, kserokopia zeznania podatkowego- k.388-389)

Pozwana nadal mieszka z J. B., która na odziedziczonej przez nią po S. B. nieruchomości ma ustanowioną dożywotnią służebność osobistą oraz dożywotnie użytkowanie nieruchomości. Pozwana i J. B. są emerytkami. Pozwana pobiera emeryturę w wysokości 1.700,00 zł miesięcznie. Leczy się ona okulistycznie, endokrynologicznie i neurologicznie. Nie ma ona żadnego majątku. Dom, którego była właścicielką, w 2018 – 2019 r. darowała swojej córce. Pozwana i jej synowie od około 2020 r. pomagają J. B. w robieniu zakupów i umawianiu jej do lekarzy.

(zeznania świadków: J. B.- protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:04:39 – 00:35:21- koperta k.403, Z. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:57:35 – 01:19:39- koperta k.403, D. P. (2) - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:19:39 – 01:38:11- koperta k.403, B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, zeznania pozwanej E. K.- protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:07:26 – 00:26:29 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:30:16 – 00:46:27- koperta k.403, wydruk z księgi wieczystej- k.15-25, kserokopie decyzji- k.59-60)

Powódka nadal uczęszcza na sesje terapeutyczne do psychologa, gdyż sposób jej postrzegania środowiska jest nieprawidłowy z powodu przeżytych traum w okresie dzieciństwa oraz sposobu wychowania jakiego doświadczyła w rodzinie dysfunkcyjnej z powodu uzależnienia ojca od alkoholu. Nadal leczy się ona psychiatrycznie w (...) Szpitala Wojewódzkiego w S..

(kserokopie zaświadczeń- k.197, k.199)

Po śmierci S. B. pozwana ogrodziła frontową część posesji betonowym płotem.

(zeznania świadków: Z. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 00:57:35 – 01:19:39- koperta k.403, częściowo D. P. (1) - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:19:39 – 01:38:11- koperta k.403, B. K. - protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. na płycie CD 01:38:11 – 01:55:35- koperta k.403, kserokopie faktur- k.320-321)

Pismem z dnia 15 kwietnia 2021 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty na jej rzecz w terminie 7 dni kwoty 89.435,00 zł z tytułu zachowku należnego jej po ojcu. Pismo to doręczone zostało pozwanej w dniu 19 kwietnia 2021 r.

(bezsporne, kserokopia pisma powódki- k.36, kserokopia potwierdzenia odbioru pisma- k.37)

W dniu 5 października 2021 r. pozwana sprzedała działkę nr (...) położoną w miejscowości K. – P., jaką odziedziczyła po S. B.. W dalszym ciągu jest ona właścicielką odziedziczonych po nim działek nr (...) położonych w miejscowości K. – P..

(wydruk z księgi wieczystej- k.230-231, odpis z księgi wieczystej- k.236-237)

Wartość rynkowa nieruchomości, jaką pozwana odziedziczyła po S. B., według jej stanu na czas śmieci spadkodawcy i według cen aktualnych przy uwzględnieniu, iż jest ona obciążona służebnością na rzecz J. B. wynosi 292.100,00 zł. Wartość nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym przed ulepszeniami w postaci wymiany dwóch okien, remontu łazienki i wymiany dachu na budynku gospodarczym wynosiła 201.634,17 zł a po ich dokonaniu 229.503,37 zł. Koszt nakładów poniesionych przez pozwaną na remont łazienki to 8.929,66 zł i stanowi on 21,61 % kosztów wszystkich wskazanych wyżej nakładów. Ponieważ wartość rynkowa wskazanych wyżej wszystkich nakładów wynosi 27.869,20 zł, wartość nakładów poniesionych przez pozwaną wynosi 6.022,53 zł. Wartość rynkowa nieruchomości zabudowanej wchodzącej w skład spadku po S. B. na czas jego śmierci przy uwzględnieniu, iż jest ona obciążona służebnością na rzecz J. B. i przy uwzględnieniu nakładów poniesionych na nią przez pozwaną, wynosi 201.472,39 zł a w zaokrągleniu do pełnych stu złotych 201.500,00 zł. Łączna wartość rynkowa nieruchomości odziedziczonej przez pozwana po S. B. przy uwzględnieniu iż jest ona obciążona służebnością na rzecz J. B. i przy pomniejszeniu jej o wartość nakładów poniesionych na nią przez pozwaną wynosi 286.100,00 zł.

(opinia biegłej z zakresu szacunku nieruchomości M. W. z załącznikami- k.255-300, uzupełniająca opinia pisemna opinia biegłej z zakresu szacunku nieruchomości M. W. z załącznikami- k.333-342)

Przedmiotowych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu częściowo o zeznania stron i świadków oraz w oparciu o opinie biegłego z zakresu szacunku nieruchomości a także w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków J. B. i D. P. (2) w tej części, w której podawały one, że S. B. był dla powódki dobrym ojcem. Ich zeznania w tym zakresie pozostawały w sprzeczności nie tylko z korespondującymi ze sobą zeznaniami powódki i świadków B. B. (2) i S. G., z których wynikało, iż S. B. był uzależniony od alkoholu i skupiony na jego piciu a nie na powódce ale też z dokumentacją medyczną powódki, z której wynika, iż wychowywanie się przez nią w domu, w którym występował problem alkoholowy, miało znaczące niekorzystne skutki dla jej zdrowia psychicznego.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka B. M. w tej części, w której podawał on, że S. B. miał bardzo dobre stosunki z żoną i córką, bowiem były one całkowicie gołosłowne i pozostawały w sprzeczności zarówno z zeznaniami stron jak i świadków B. B. (2), J. B. i S. G..

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka D. P. (2) w tej części, w której podawała ona, że J. B. potrzebuje całodobowej pomocy, gdyż pozostawały one w sprzeczności z zeznaniami pozwanej i świadków J. B. i Z. K.. Sąd nie dał też wiary zeznaniom tego świadka w tej części, w której podawała ona, że postawienie ogrodzenia po śmierci S. B. współfinansował S. B.. Zeznania świadka w tym zakresie były bowiem nielogiczne.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka B. K. w tej części, w której podawał on, iż pozwana nie mieszkała ze S. B.. Jego zeznania pozostawały bowiem w sprzeczności z zeznaniami pozwanej i świadków J. B. i Z. K..

Sąd nie dał wiary twierdzeniom pozwanej, w tej część, w której podawała ona, iż w 2015 r. na jej koszt wymienione zostały okna w dwóch pokojach domu mieszkalnego. Twierdzenia te nie zostały bowiem potwierdzone żadnymi dowodami.

Sąd nie dał też wiary twierdzeniom pozwanej w tym zakresie, w którym podawała ona, że za życia S. B. partycypowała ona w 2/3 części kosztów wymiany dachu na budynku gospodarczym. Złożone przez pozwaną paragon, pokwitowanie i dowody WZ, które miałyby to potwierdzać, pochodzą bowiem z 2021 r. a dowód wpłaty i dokument WZ wystawione zostały nie na nazwisko pozwanej a na nazwisko jej syna B. K.. Dokonane zatem w 2021 r. zakupy materiałów budowlanych nie miały związku z remontem dachu z 2020 r.

Sąd nie dał też wiary twierdzeniom pozwanej w tej części, w której podawała ona, że na remont łazienki wydatkowała ona ze swoich środków 10.116,58 zł. Ze złożonego bowiem przez nią zeznania podatkowego wynika, że na ten cel wydatkowała ona kwotę 8.929,66 zł.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Art. 991 § 1 kc stanowi, iż zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Z art. 991 § 2 kc wynika natomiast, że jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Zgodnie z art. 992 kc przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Gdyby S. B. nie sporządził testamentu, do spadku po nim z mocy ustawy powołana byłaby tylko powódka, która dziedziczyłyby wówczas spadek po nim w całości. Ponieważ powódka w chwili śmierci ojca była pełnoletnia i nie była trwale niezdolna do pracy, należał jej się zachowek w wysokości jednej drugiej udziału spadkowego, który przypadałby jej przy dziedziczeniu ustawowym.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż w skład spadku po S. B. wchodziła nieruchomość położona w miejscowości K. – P. o powierzchni 6,54 ha oznaczona numerami działek (...) objętą księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Sieradzu. Sąd w oparciu o opinię biegłej z zakresu wyceny nieruchomości ustalił, iż nieruchomość ta według stanu na dzień 25 października 2020 r. a cen aktualnych przy uwzględnieniu, że jest ona obciążona służebnością osobistą na rzecz J. B. i po odjęciu od jej wartości wartości nakładów dokonanych przez pozwaną jest warta 286.100,00 zł. Zatem spadek po S. B. miał wartość 286.100,00 zł. Należny powódce zachowek wynosi zatem połowę wartości spadku i wyraża się kwotą 143.050,00 zł.

Ponieważ powódka nie otrzymała należnego jej zachowku w żadnej formie, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki tytułem zachowku kwotę 143.050,00 zł a w pozostałym zakresie jako niezasadne jej powództwo oddalił.

Pozwana twierdziła, iż powódka dochodząc roszczenia z tytułu zachowku działa w sposób sprzeczny z zasadami społecznymi. W przedmiotowej sprawie niesporne było, iż powódka jako osoba dorosła utrzymywała jedynie rzadki telefoniczny kontakt z ojcem i nie opiekowała się nim w chorobie przed jego śmiercią. W realiach niniejszej sprawy, zdaniem Sadu, jej zachowanie wobec ojca, nie naruszało jednak zasad uczciwego, lojalnego i sprawiedliwego postępowania czy postępowania w życiu rodzinnym i jako takie nie naruszało zasad współżycia społecznego. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż ojciec powódki był uzależniony od alkoholu a jego zachowanie po alkoholu, jakiego doświadczała powódka od dziecka do czasu usamodzielnienia się, wpłynęło na nią na tyle destrukcyjnie, że do dzisiaj ponosi ona jego skutki i leczy się psychiatrycznie na zaburzenia depresyjne. Skoro powódka nie doświadczyła ojcowskiej miłości, nie czuła troski ojca, który nie poczuwał się do łożenia na jej utrzymanie przed zasądzeniem na jej rzecz alimentów i nie interesował się nią, gdy zapadła ona na zdrowiu psychicznym, trudno uznać, by powódka miała moralny obowiązek utrzymywania kontaktów z ojcem i narażania się na powrót traum, jakich doznała. Zauważyć też należy, iż gdy powódka była już osobą dorosłą S. B. także nie dążył do odbudowania z nią więzi. Poza tym z przeprowadzonych dowodów nie wynika, by w czasie choroby kiedykolwiek prosił on powódkę o pomoc i by takiej mu ona odmówiła. W tej sytuacji wystąpienie przez powódkę z żądaniem zachowku nie narusza zasad współżycia społecznego.

Świadczenie z tytułu zachowku, jak każde świadczenie pieniężne, podlega co do odsetek zasadom z art. 481 § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem, odsetki należą się wierzycielowi od chwili, gdy świadczenie pieniężne stało się wymagalne a dłużnik go nie spełnił. Wymagalność roszczenia o zachowek, czyli termin, od którego należy liczyć odsetki za opóźnienie w przypadku niespełnienia świadczenia z tego tytułu, nie jest sprawą jednoznaczną. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, sprawa jest przedmiotem sprzecznych i wykluczających się stanowisk. W kodeksie cywilnym, brak jest przepisu, który by określał termin wymagalności zachowku. Sięgnąć zatem należy do ogólnego przepisu art. 455 kc, według którego dłużnik obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie: oznaczonym lub wynikającym z właściwości zobowiązania lub wreszcie, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie może być w podane poprzednio sposoby określony, niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Termin wymagalności zachowku powinien być określony na podstawie zasady drugiej. Z natury prawnej zachowku wynika bowiem, że to komu roszczenie o wypłacenie zachowku służy, przeciwko komu jest skierowane, jaka jest jego wysokość, staje się wiadome nie od razu po śmierci spadkodawcy. Przed wyjaśnieniem powyższych okoliczności uprawniony do zachowku nie może domagać się realizacji jego roszczenia. Dlatego spadkobierca powołany do spadku, obowiązany jest do wypłacenia zachowku dopiero wtedy, kiedy wszelkie okoliczności, mające wpływ na określenie powyższych okoliczności staną się wiadome. Zatem termin wymagalności roszczenia o zachowek, należy w każdym wypadku oznaczyć z osobna.

Powódka wezwała pozwaną do zapłaty zachowku w kwocie 89.435,00 zł w terminie 7 dni od doręczenia wezwania z dnia 15 kwietnia 2021 r., które pozwana otrzymała w dniu 19 kwietnia 2021 r. Jej roszczenie w zakresie tej kwoty stało się zatem wymagalne w dniu 26 kwietnia 2021 r. Do zapłaty z tytułu zachowku dalszej kwoty 60.565,00 zł powódka wezwała pozwaną pismem procesowym z dnia 18 marca 2022 r., które doręczone zostało pełnomocnikowi pozwanej w dniu 12 kwietnia 2022 r. a więc jej roszczenie stało się wymagalne w tym dniu.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 455 kc, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 89.435,00 zł od dnia 27 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty i od kwoty 53.615,00 zł od dnia 13 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odsetek oddalił.

Powódka dochodziła w przedmiotowym procesie zasądzenia kwoty 150.000,00 zł. Sąd zasądził na jej rzecz kwotę 143.050,00 zł. Żądanie powódki uwzględnione zostało zatem w przedmiotowej sprawie w 95 % i stąd powinna ona ponieść 5 % kosztów procesu. Zgodnie z art. 100 kpc w takiej też proporcji Sąd rozdzielił koszty procesu.

Powódka poniosła w przedmiotowej sprawie koszty wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 7 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).

Poniesione przez pozwaną koszty procesu to wynagrodzenie jej pełnomocnika w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 7 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Koszty procesu poniesione przez pozwaną to 5.417,00 zł.

Łącznie koszty postępowania poniesione przez strony wyniosły 10.817,00 zł. Powódka powinna ponieść 5 % tych kosztów a więc kwotę 540,85 zł. Ponieważ poniosła ona wyższe koszty Sąd zasądził od pozwanej na jej rzecz kwotę 4.859,15 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu.

W sprawie pozostały nie pokryte: opłata od pozwu w kwocie 7.500,00 zł i koszty opinii biegłej w kwocie 7.391,21 zł. Łącznie nie pokryte koszty procesu wyniosły 14.891,21 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie 113 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023, poz. 1144 ze zm.) zasądził od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu 5 % tych kosztów czyli kwotę 744,56 zł i kwotę tą nakazał ściągnąć z zasądzonego od pozwanej na jej rzecz roszczenia a na podstawie art. 113 ust. 1 powołanej ustawy zasądził od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 14.146,65 zł, która stanowi 95 % tych kosztów i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwana przegrała sprawę.