Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Edyta Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2024 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Gminie O.

z udziałem interwenientów ubocznych K. M. i J. J. (1)

o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz o zapłatę 6000,00 zł

I powództwo o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oddala;

II powództwo o zapłatę 6000,00 zł oddala;

III nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od powoda M. W. kwotę 306,00 zł ( trzysta sześć złotych ) tytułem uzupełnienia kosztów procesu orzeczonych prawomocnymi postanowieniami z dnia 2 maja 2023 r. oraz 7 sierpnia 2023 r., z tym że przez pobranie z należności uiszczonej przez powoda M. W. ( nr dokumentu (...) z 20.03.2023 r. k. 92 );

IV nakazać Skarbowi Państwa wypłacić powodowi M. W. kwotę 1694,00 zł ( jeden tysiąc sześćset dziewięćdziesiąt cztery złote ) tytułem zwrotu niewykorzystanej części należności ( nr dokumentu (...) z 20.03.2023 r. k. 92 );

V odstąpić od obciążania powoda M. W. kosztami procesu w pozostałym zakresie.

Sędzia Lidia Grzelak

Sygn. akt I C 211/22

UZASADNIENIE

Powód M. W. pozwem z dnia 6 maja 2022 r. wnosił o zobowiązanie pozwanego Gminy O. do przebudowy linii wodociągowej znajdującej się na działce nr (...) położonej w W. gmina O. przez jej usytuowanie na działce sąsiedniej, stanowiącej własność pozwanego. Wnosił ponadto o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 6000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa tj. 6 maja 2022 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, stanowiącej jego własność. Powód M. W. wnosił o zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 23 listopada 2022 r. Sąd ustalił wartość przedmiotu sporu w zakresie żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem na kwotę 38000,00 zł.

Pozwany Gmina O. wnosił o oddalenie powództwa oraz obciążenie powoda zwrotem na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Na wniosek K. M. i J. J. (1) Sąd dopuścił ich do udziału w sprawie w charakterze interwenientów ubocznych, którzy przystąpili do procesu po stronie powodowej.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. i A. małż. W. byli właścicielami nieruchomości położonej w W. gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...). Nieruchomość, składa się z trzech działek oznaczonych numerami (...) o powierzchni 0,3433 ha, 23/7 o powierzchni 0,7091 ha oraz 23/9 o powierzchni 0,6619 ha. Przedmiotową nieruchomość nabyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 15 maja 2000 r. Małż. W. zamieszkiwali na działce nr (...) ( bezsporne ).

Poprzednim właścicielem nieruchomości byli A. i M. małż. K. na podstawie umowy darowizny z dnia 4 listopada 1996 r. Na nieruchomości tej mieszkali J. W., ówczesny właściciel nieruchomości, brat matki A. K. (1), oraz babka A. K. (1) A. W.. W 2000 r. na nieruchomości nikt już nie mieszkał ( wypis aktu notarialnego k. 6 – 9, 89 – 90, zeznania świadka A. K. (1) k. 109 - 110 ).

Gmina O. dysponuje oświadczeniem z dnia 30 lipca 1997 r. podpisanym „A. K.”, z którego wynika, że A. K. (1) jest właścicielem nieruchomości nr 91 i 23/2 położonej w W. gmina O.. W dacie składania oświadczenia na nieruchomości mieszkały cztery osoby. Prowadzona była hodowla bydła i trzody chlewnej. Osoba składająca oświadczenie, zobowiązała się nieodpłatnie do umożliwienia umieszczenia na nieruchomości rur ciągu wodnego, zaworów, hydrantów i innych niezbędnych urządzeń wodociągowych oraz w przyszłości zezwoli na dokonywanie niezbędnych napraw na umieszczonych urządzeniach ( oświadczenie k. 36, zeznania świadka A. K. (1) k. 109 - 110 ).

Sieć wodociągowa, stanowiąca własność Gminy O., została wybudowana pod koniec lat 90-tych XX wieku. Urządzenia wodociągowe położone są na działce nr (...). Działka nr (...) graniczy z drogą krajową nr, drogą gminną stanowiącą działkę nr (...), działką nr (...), na której znajduje się budynek mieszkalny. (...) przeprowadzony jest pod drogą krajową nr (...) relacji C. – P.. Po drugiej stronie drogi gminnej znajdują się nieruchomości, do których woda doprowadza jest również tym wodociągiem. Działki nr (...) położone są po prawej stronie drogi gminnej licząc od strony drogi krajowej, zaś działki innych właścicieli, do których doprowadza jest woda tym wodociągiem po lewej stronie drogi gminnej, na wysokości działki nr (...). Ostatnie przyłącze wodociągowe na tym odcinku sieci dotyczy budynku mieszkalnego położonego na działce nr (...) ( bezsporne ).

Obecnie na działce nr (...) znajdują się skrzynki uliczne z obudowami do nawiertek, dla każdego odbiorcy wody ( trzy przyłącza wodociągowe ), oraz hydrant z zasuwą. Ponadto na działce nr (...) od strony drogi krajowej, w sąsiedztwie hydrantu i innych urządzeń wodociągowych, znajduje się duża tablica reklamowa usytuowana na podeście z płyt betonowych. N. usytuowane są w odległości maksymalnie do 5 metrów od hydrantu w kierunku drogi krajowej. Tablica reklamowa została ustawiona nieodpłatnie za zgodą M. W. ( protokół oględzin nieruchomości wraz ze zdjęciami k. 95 – 107, mapa k. 159 ).

M. W. w dacie nabywania nieruchomości nie interesował się przebiegiem sieci wodociągowej. Działka nr (...) stanowiła w 2000 r. nieużytek, porośnięty trawą. Od 2000 r. działki nr (...) pozostawały w dzierżawie. Przez dzierżawcę nieruchomości wykorzystywana była jako łąka. Od około 2009 – 2010 r. działka stanowiła pole uprawne. Dzierżawca płacił podatek od nieruchomości oraz dawał M. W. 12 – 15 metrów ziemniaków rocznie. Od 2022 r. czynsz dzierżawny stanowił metr zboża. Okoliczność, że część działki z uwagi na usytuowanie urządzeń wodociągowych nie mogła być wykorzystana rolniczo, nie była uwzględniona przy ustaleniu wysokości czynszu dzierżawnego. Z produkcji rolnej wyłączona jest powierzchnia około 50 m ² ( zeznania powoda M. W. k. 84 – 85, 216 - 217, 229 ).

Pismem z dnia 12 kwietni 2007 r. M. W. zwrócił się go Gminy O. o przesunięcie hydrantu przeciwpożarowego i zaworów na granicę pomiędzy działkami nr (...), wskazując, że ich usytuowanie na działce nr (...) utrudnia prace polowe. Gmina O. pismem z dnia 22 maja 2007 r. odmówiła przeniesienia tych urządzeń, wskazując, że realizacja inwestycji i usytuowanie urządzeń wodociągowych były uzgodnione z ówczesnymi właścicielami nieruchomości. W dniu 3 września 2021 r. M. W. wezwał Gminę O. do demontażu i przeniesienia linii wodociągowej wraz z przyłączami w terminie 14 dni. W odpowiedzi na wezwanie Gmina O. przedstawiła propozycję ugodową, której M. W. nie przyjął. Zgodził się wprawdzie na przesunięcie linii wodociągowej zgodnie z propozycją, jednakże pod warunkiem, że ewentualne poszerzenie w przyszłości drogi gminnej nie nastąpi kosztem działki nr (...) ( wezwanie k. 10 – 11, 64, odpowiedź na wezwanie k. 65, projekt ugody pozasądowej k. 13 – 14, zeznanie powoda M. W. k. 84 – 85, 229 ).

W dniu 17 maja 2023 r. M. i D. małż. W. sprzedali nieruchomość położoną w W. gmina O. K. M. i J. J. (1) ( wypis aktu notarialnego k. 168 – 181 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dowodów. Stan prawny nieruchomości, jak również sieci wodociągowej i jej położenie, są bezsporne. Oględziny nieruchomości, przy uwzględnieniu zdjęć, pozwalają na ustalenie położenia widocznych części urządzeń wodociągowych na działce nr (...) w stosunku do granic tej działki ( zdjęcie k. 103 ). W tym zakresie zatem Sąd nie dał wiary zeznaniom interwenta ubocznego J. J. (1) co do położenia ich w centralnej części działki, w sposób uniemożliwiający jej racjonalne wykorzystanie. Podkreślić również należy, że część działki wyłączona jest z możliwości wykorzystania rolniczego z uwagi na usytuowanie tablic reklamowych, a nie urządzeń wodociągowych. Zarówno te urządzenia, jak i tablice reklamowe usytuowane są na działce nr (...) od strony drogi krajowej oraz drogi gminnej.

Odnosząc się do kwestii oświadczenia z dnia 30 lipca 1997 r. podpisanego „A. K.” wskazać należy, że kwestia jego podpisania bądź nie przez ówczesnego (...), nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. A. K. (1) nie potwierdził złożenia przez siebie tego podpisu, choć również nie wykluczył złożenia podpisu. Nie można oczywiście wykluczyć, że doszło do nieprawidłowości i podpis złożyła za niego inna osoba np. poprzedni (...), wskazany w części wstępnej jako właściciel gospodarstwa. Tym niemniej, nie można uznać, aby oświadczenie wywoływało jakiekolwiek skutki prawne, skoro dotyczy działek oznaczonych innymi numerami 91 i 32/2, a bezspornym jest, że działki, na których usytuowana jest sieć wodociągowa, nigdy nie były oznaczone takimi numerami ( wykazy zmian gruntowych k. 129 – 61 ). Z tych względów Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego w zakresie pisma, uznając, że ustalenie czy podpis na przedmiotowym oświadczeniu złożył A. K. (1) nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierza jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd z tych samych względów pominął również dowód z opinii biegłego sądowego w zakresie rolnictwa na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od dnia 1 maja 2012 r. do dnia wyrokowania. Sąd miał na uwadze, że o wysokości wynagrodzenia w tej sytuacji decydują zarówno wielkość powierzchni wyłączonej z upraw, jak również charakter upraw. Zauważyć jednak należy, że powód M. W. przecież sam korzystał z istnienia wodociągu, którym dostarczana jest woda również do jego gospodarstwa domowego, z drugiej zaś strony wyraził zgodę na nieodpłatne usytuowanie na działce paneli reklamowych, zajmujących podobną powierzchnię działki.

Zeznania świadków B. G. ( k. 226 – 227 ) oraz J. A. ( k. 228 ) są wiarygodne. Nie mają jednak istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, dotyczą bowiem ogólnych okoliczności związanych z budową przedmiotowej sieci wodociągowej, nie związanych bezpośrednio z budową na działce nr (...). Podobnie, nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy zeznania interwenientów ubocznych J. J. (2) i K. M., stanowiące jedynie subiektywne przekonanie do racji powoda M. W..

Sąd Rejonowy zaważył co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo nie jest niezasadne, a zatem podlega oddaleniu.

Podstawę roszczenia powoda M. W. stanowi więc art. 222 § 2 kc, zgodnie z którym przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu pozwanego Gminy O., co do dysponowania zgodą ówczesnego właściciela nieruchomości do wybudowania sieci wodociągowej na działce nr (...), zauważyć należy, na co wskazano już powyżej, że oświadczenie z dnia 30 lipca 1997 r. podpisane „A. K.”, wbrew przekonaniu pozwanego, nie stanowi dowodu uzyskania zgody na budowę sieci wodociągowej na działce nr (...) oraz na wchodzenie na teren działki w celu wykonania prac remontowych bądź modernizacyjnych sieci wodociągowej. Niewątpliwie, przebieg linii wodociągowej na tym odcinku był elementem projektu obejmującego założenie wodociągu we (...), a szerzej na terenie części gminy O. wzdłuż drogi krajowej nr (...) relacji C. – P.. Pomimo braku formalnej zgody ówczesnego właściciela, budowa wodociągu została zrealizowana, a właściciel nieruchomości bądź osoby zamieszkujące na działce nr (...), nie zgłosiły w tym zakresie zastrzeżeń. Podkreślić należy, że brak tej zgody sąd wywodzi nie z kwestii wiarygodności podpisu a z oznaczenia nieruchomości.

Inną kwestią jest jednak, w ocenie sądu, sprawa nabycia nieruchomości przez powoda M. W. wraz z małżonką. W dacie nabywania nieruchomości przez powoda wodociąg był już wybudowany, dostarczając również wodę do budynku mieszkalnego usytuowanego na działce nr (...). Wszystkie urządzenia wodociągowe, stanowiące element sieci znajdowały się już na działce nr (...), pry czym podkreślić należy, że widoczne nad poziomem ziemi są: hydrant w kolarze czerwonym oraz trzy nawiertki ( kolor niebieski ) o średnicy około 20 – 30 cm. Jak przyznał sam powód, w dacie nabywania nieruchomości nie interesował się przebiegiem sieci wodociągowej do jego domu, nie zauważył również urządzeń wodociągowych, w tym hydrantu, na działce nr (...). Nie bez znaczenia jest również kwestia, że wodociąg doprowadza wodę do dwóch innych nieruchomości, a potrzeba przebudowy obejmuje przesunięcie linii w kierunku równoległym do drogi gminnej oraz przełożenie skrzynek ulicznych dotyczących tych nieruchomości w inne miejsca, poza działką nr (...). Pozwany Gmina O. koszt tych prac wyceniła szacunkowo na 38000 złotych, a wysokości kosztów tych powód nie zakwestionował. Powód M. W. nie wyraził zgody na propozycję pozwanego Gminy O., motywując to warunkiem uzyskania zapewnienia, że nigdy droga gminna nie zostanie poszerzona kosztem jego nieruchomości.

W ocenie Sądu, znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ma również usytuowanie widocznych urządzeń wodociągowych na powierzchni działki nr (...) w stosunku do granic działki oraz dróg krajowej i gminnej, podobnie jak przeznaczenie rolne działki i charakter upraw; na marginesie wskazać należy, że w tym zakresie powód M. W. w sposób dowolny zmieniał swoje zeznania co do wykorzystywania działki w okresie od 2000 r., jak również rodzaju i wysokości czynszu dzierżawnego.

Niewątpliwie zatem, pozwany Gmina O., nie dysponował uprawnieniem dotyczącym wybudowania sieci wodociągowej na działce nr (...) oraz korzystania z działki w zakresie wymagającym remontu lub modernizacji sieci przesyłowej. Co do zasady zatem, powództwo M. W. podlegałoby uwzględnieniu.

W ocenie jednak Sądu, żądanie przebudowy sieci wodociągowej uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ingerencja pozwanego Gminy O. we władztwo właściciela nieruchomości przez budowę sieci wodociągowej nastąpiło w okresie, gdy właścicielem nieruchomości była inna osoba. W dacie nabywania nieruchomości przez powoda i jego małżonkę, na działce nr (...) od kilku lat był już wybudowany wodociąg, a jego budowa został wykonana zgodnie z projektem. Wskazany odcinek wodociągu dostarcza wodę nie tylko do nieruchomości sąsiednich, ale i nieruchomości powoda M. W., obecnie stanowiącej własność interwenientów ubocznych. Zgodzić się należy z twierdzeniem, że usytuowanie urządzeń wodociągowych na powierzchni gruntu ( hydrant i trzy nawiertki ) mają wpływ na możliwość pełnego wykorzystania działki pod względem rolniczych, jednakże grunt zajęty pod te urządzenia nie przekracza 50 m ², co stanowi 0,007 części powierzchni działki. Ponadto urządzenia usytuowane są od strony drogi krajowej, na której odbywa się codziennie wzmożony ruch samochodowy, droga nr (...) stanowi bowiem najlepszy dojazd z C. do W., do trasy krajowej nr 7. Nie są natomiast położone w centralnej części działki, co utrudniałoby jej zagospodarowanie. Nie bez znaczenia jest również, że powód M. W. we własnym zakresie zezwolił na nieodpłatne ustawienie na działce tablic reklamowych, na powierzchni o porównywalnej wielkości.

Sąd podziela pogląd, że każdy ma prawo do poszanowania nie tylko prawa do faktycznej przestrzeni fizycznej, lecz także do spokojnego korzystania z tej przestrzeni w rozsądnych granicach. Naruszenia tego prawa może mieć różne formy ingerencji. Zarzucane zakłócenie musi jednakże osiągnąć minimalny poziom dolegliwości, aby sprowadzać się mogło do ingerencji w prawa właściciela do poszanowania jego własności. Ocena takiego minimum jest relatywna i zależy od wszystkich okoliczności danej sprawy: natężenia i czasu trwania zakłócenia, jego fizycznych i psychicznych skutków, ogólnego kontekstu oraz tego, czy zaskarżona szkodliwość była pomijalna w porównaniu z zagrożeniami środowiskowymi wpisanymi w życie we współczesnym świecie. Istotne jest, aby ocena zakłóceń zapewniała powiązanie jej z konkretną w danym czasie i miejscu sytuacją, ponieważ wówczas nie będzie ona oderwana od rzeczywistości. Warunkiem uwzględnienia powództwa jest wykazanie, że korzystanie z nieruchomości przez powoda M. W. zakłócone jest ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno - gospodarczego przeznaczenia rzeczy i stosunków miejscowych. Nie może, zdaniem Sądu, budzić wątpliwości, że wybudowany wodociąg gminny, na tym odcinku służy nie tylko właścicielom nieruchomości położonych po drugiej stronie drogi gminnej, ale i powodowi M. W. ( a obecnie interwenientom ubocznym ). Koszt przebudowy sieci wodociągowej, na odcinku doprowadzającym wodę tylko dla trzech gospodarstw domowych, w kwocie około 38000 złotych, jest zdaniem sądu, wysoki, przy uwzględnieniu, że przebudowa powinna nastąpić ze środków budżetu gminy. Wskazać należy, że prawo własności nieruchomości nie ma absolutnego charakteru; ograniczenie swobody dysponowania swoją własnością przez właściciela wywodzi się z art. 140 kc, zgodnie z którym, w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1968 r. w sprawie III CRN 41/68 ). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, podkreślić należy, że od głównej linii sieci wodociągowej instalacja biegnie do trzech gospodarstw domowych, w tym i powoda, a zmiana jest przebiegu i przebudowa generują wysokie koszty w budżecie gminy. Powód i jego następcy prawni również korzystają z wody dostarczanej tym wodociągiem. Powierzchnia działki zajętej pod urządzenia wodociągowe widoczne ponad poziomem gruntu nie jest znaczna w stosunku do powierzchni całej nieruchomości, a nawet – jak wskazano powyżej – tylko działki nr (...). Usytuowanie urządzeń na działce jest stosunkowo optymalne, pry uwzględnieniu sąsiedztwa ruchliwej drogi krajowej. Tym samym, ocenie sądu, uwzględnienie żądania powoda M. W. w zakresie usunięcia sieci wodociągowej wraz z urządzeniami towarzyszącymi z działki nr (...), nastąpiłoby z przekroczeniem zasad współżycia społecznego. Indywidualny interes właściciela jednej nieruchomości doprowadziłby do zmiany stosunków ukształtowanych 20 lat wcześniej i akceptowanych przez niego w chwili nabycia nieruchomości. Oznaczałoby również do zobowiązania pozwanego Gminy O. do podjęcia inwestycji generującej stosunkowo znaczne koszty, choć ostateczny efekt tych działań dla (...) byłby taki sam: dostarczanie wody do tych samych trzech gospodarstw domowych, jednakże kosztem środków z budżetu gminy, które mogłyby być przeznaczone na inny, ważny dla Gminy cel. Takie wykonywanie prawa własności przekracza, zdaniem sądu, granice określone w art. 140 kc. Tym samym powództwo M. W. nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się natomiast do żądania powoda M. W. zapłaty kwoty 6000,00 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od dnia 1 maja 2012 r., licząc po 600,00 zł rocznie, wskazać należy, że co do regulacja z art. 225 kc w zw. z art. 224 § 2 kc ma na celu naprawienie uszczerbków spowodowanych przez to, że właściciel został pozbawiony możliwości korzystania ze swej rzeczy. Roszczenia te przysługują przede wszystkim przeciwko posiadaczowi samoistnemu. Powołany przepis zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów art. 224 - 229 kc, co oznacza, że ustawodawca uzależnia roszczenia uzupełniające właściciela od stwierdzenia, czy mamy do czynienia z posiadaniem w dobrej wierze, posiadaniem w dobrej wierze od chwili, w której posiadacz dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, czy z posiadaniem w złej wierze. W niniejszej sprawie, sąd ustalił, że pozwany Gmina O. jest posiadaczem nieruchomości w złej wierze, ingerując w sferę cudzej własności, poprzez postawienie urządzeń wodociągowych i poprowadzenie sieci wodociągowej przesyłowej, korzystało z nieruchomości, stanowiącej od 2000 r. własność powoda M. W. w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu, nie dysponując zgodą ówczesnego właściciela nieruchomości na budowę linii przesyłowej – wodociągu. Przedstawione bowiem przez pozwanego Gminę O. oświadczenie z dnia 30 lipca 1997 r., nie dotyczy nieruchomości, stanowiącej przedmiot postępowania, budzi wątpliwości co do osoby, która je podpisała, nie określa przebieg wodociągu. Tym niemniej, jak wskazano powyżej, już pierwsze zastrzeżenie dyskwalifikuje to oświadczenia, jako dokument, z którego pozwany Gmina O. wywodzi zgodę właściciela na budowę wodociągu i korzystanie z nieruchomości w przyszłości w celu jego remontu. W związku z powyższym brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany Gmina O. był w dobrej wierze. Roszczenie powoda M. W. o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, w zakresie posadowienia na niej urządzeń wodociągowych w postaci hydrantu i nawiertek jest zatem, co do zasady, zasadne. Podkreślić należy, że wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powód M. W. zdaje się traktować jako wysokość utraconych korzyści związanych z wyłączeniem gruntu z produkcji rolnej, co wynika z postawionej przez niego tezy dowodowej. W tym zakresie wskazać należy, że powód M. W. nie prowadził działalności rolniczej na tej nieruchomości. Działka nr (...) od 2000 r. pozostała w dzierżawie; uprawy rolne miały różny charakter w różnych: łąka, kukurydza, zboża. Dzierżawa obejmowała również sąsiednią działkę nr (...). Czynsz dzierżawny był ustalony dla obu działek razem, i – jak przyznał powód M. W. – nie uwzględniał kwestii wyłączenia części nieruchomości z produkcji rolnej. Powód M. W. nie doznał zatem szkody majątkowej w związku z zajęciem części powierzchni działki nr (...) tj. około 50 m ² pod urządzenia wodociągowe. Dla prawidłowego określenia wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości niezbędne byłoby dokładne określenie powierzchni wyłączonej z produkcji rolnej przez biegłego sądowego w zakresie geodezji oraz biegłego sądowego w zakresie wycen nieruchomości.

W ocenie Sądu, powództwo nie zasługuje na uwzględnienie w świetle art. 5 kc, który stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Niewątpliwie, norma art. 5 kc ma charakter szczególny i winna być każdorazowo stosowana przez sąd ze szczególną ostrożnością albowiem w wyniku jej zastosowania sąd odmawia ochrony prawnej, pomimo iż ochronę taką daje stronie bezpośrednio norma prawna. Statuowane przez art. 5 kc zasady współżycia społecznego odnoszą się bowiem do norm i ocen pozaprawnych, łagodząc wprawdzie bezwzględny rygoryzm prawa, ale ingerując jednocześnie w spójny i zupełny w założeniu system prawa. Na treść zasad współżycia społecznego składają się elementy etyczne socjologiczne kształtowane przez oceny moralne i społeczne stanowiące uzupełnienie porządku prawnego. Działanie zaś lub zaniechanie uprawnionego sprzeczne z tymi normami i ocenami nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Sąd rozpoznający sprawę powinien być więc również rzecznikiem i wyrazicielem etycznych ocen ogólnospołecznych i jego obowiązkiem jest określenie, czy w okolicznościach rozpoznawanej sprawy można uznać, że postępowanie strony jest naganne z punktu widzenia normy etycznej - zasad współżycia społecznego. Podkreślenia wymaga, iż klauzula generalna z art. 5 kc dotyczy zarówno zachowań faktycznych jak i czynności prawnych, dokonywanych na podstawie kompetencji wchodzących w zakres danego prawa podmiotowego; klauzula ta służy ocenie zachowań strony i sposobu korzystania przez nią ze swego prawa podmiotowego.

W niniejszej sprawie zachodzą właśnie takie szczególne i nadzwyczajne okoliczności. W ocenie Sądu, powód M. W. domagając się wynagrodzenia od pozwanego Gminy O. narusza zasady współżycia społecznego. Wskazać należy, że budżet Gminy, to nie budżet jakiej abstrakcyjnej jednostki, ale budżet ogółu mieszkańców danej gminy, w tym i powoda M. W., który powinien być przeznaczony przede wszystkim na poprawę jakości mieszkańców. Powód M. W. nabył nieruchomość w określonym stanie faktycznym. Okoliczność, że wówczas nie interesował się sprawą dostawy wody do kupowanego gospodarstwa rolnego, nie może prowadzić obecnie do uwzględnienia jego roszczeń. Jak wskazano powyżej, z istniejącego wodociągu, korzystają również właściciele sąsiednich nieruchomości, ale przecież i sam powód. Uwzględnienie żądania prowadziłoby do podwojenia korzyści powoda z istnienia wodociągu: z jednej strony ma dostarczaną wodę, a z drugiej otrzyma wynagrodzenie za znoszenie urządzeń wodociągowych na swojej działce, których wpływ – jak wskazano powyżej – na możliwość korzystania z działki jest nieznaczny.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Sąd obciążył powoda M. W. kosztami procesu, w zakresie poniesionym tymczasowo z sum budżetowych stosownie do art. 83 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( koszty oględzin, koszty dokumentacji geodezyjnej ). O zwrocie niewykorzystanej części zaliczki sąd orzekł stosownie do art. 84 cyt. ustawy.

W pozostałym zakresie sąd odstąpił od obciążania powoda M. W. kosztami procesu tj. zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego Gminy O.. Stosownie bowiem do art. 102 kpc, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część tych kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu, w sprawie zachodzą okoliczności uzasadniających zastosowanie w stosunku do powoda M. W. dobrodziejstwa wynikającego z art. 102 kpc. Nie ulega wątpliwości, że powód M. W. jest stroną przegrywającą niniejszy proces w całości. Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim kontekst prawny i faktyczny tej sprawy. Podkreślić należy, że powództwo zostało oddalone, jednakże podstawą takiego rozstrzygnięcia były zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc oraz art. 140 kc.