Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 września 2024 roku

sprawy z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności z siedzibą w W.

przeciwko K. K.

o zapłatę

o r z e k a:

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

(...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z siedzibą w W. wytoczył powództwo przeciwko K. K. o zapłatę kwoty 13 817,57 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 1 967,75 złotych od dnia 1 marca 2024 roku do dnia zapłaty i odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 6 276,27 złotych od dnia 1 marca 2024 roku do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że przedmiotowa wierzytelność powstała w związku z umową pożyczki nr (...) zawartą w dniu 22 czerwca 2022 roku pomiędzy pozwanym, a poprzednikiem prawnym powoda – (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W.. Pozwany naruszył warunki umowy, zaprzestał spłaty pożyczki, w związku z czym pismem z dnia 9 lutego 2023 roku pożyczkodawca wypowiedział umowę ze skutkiem natychmiastowym. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej pomiędzy wierzycielem pierwotnym, a powodem w dniu 25 września 2023 roku, powód nabył wierzytelność względem pozwanego wynikającą z ww. umowy pożyczki. Wierzytelność ta na dzień wniesienia pozwu wynosi łącznie 13 817,57 złotych, w tym:

- 6 276,27 zł – niespłacony kapitał pożyczki,

- 5 573,55 zł – opłaty i prowizje naliczone przez wierzyciela pierwotnego,

- 391,14 zł – odsetki umowne naliczone przez poprzedniego wierzyciela za okres od daty zawarcia umowy do dnia wymagalności roszczenia,

- 775,31 zł – odsetki karne naliczone przez poprzedniego wierzyciela od kwoty niespłaconego kapitału za okres od dnia występowania zaległości w spłacie do dnia 8 sierpnia 2023 roku,

- 801,30 zł – odsetki naliczone przez powoda od kwoty niespłaconego kapitału od dnia 9 sierpnia 2023 roku do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu w niniejszej sprawie.

Pozwany K. K. nie złożył odpowiedzi na pozew i mimo należytego powiadomienia go o terminie, nie stawił się na rozprawie i nie żądał przeprowadzenia rozprawy w jego nieobecności.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 22 czerwca 2022 roku pomiędzy (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W., a K. K. zawarta została umowa pożyczki o numerze (...), na podstawie której K. K. udzielona została pożyczka w wysokości 6 700 złotych, w tym:



kwota 5 000 złotych tytułem kapitału pożyczki,



kwota 1 700 złotych tytułem jednorazowej opłaty za dobrowolny Pakiet Usług Medycznych.

Zgodnie z umową, K. K. zobowiązał się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy prowizji w kwocie 6 097 złotych oraz do spłaty kapitału i prowizji z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych wynoszących łącznie 2 168,93 złotych.

Całkowita kwota do zapłaty przez K. K. wyniosła 14 965,93 złotych Spłata ww. kwoty miała nastąpić w 36 miesięcznych ratach, począwszy od lipca 2022 roku.

W dniu 22 czerwca 2022 roku pożyczkodawca wypłacił K. K. na wskazany przez niego rachunek bankowy kwotę 5 000 złotych, tj. kwotę pożyczki potrąconą o opłatę za dobrowolny Pakiet Usług Medycznych.

(dowód: umowa pożyczki z załącznikami k. 63-70v ; formularz informacyjny dotyczący pożyczki k. 71-73; potwierdzenie wykonania przelewu k. 84)

W związku z wystąpieniem zaległości w spłacie pożyczki, pismem z dnia 9 lutego 2023 roku, pożyczkodawca (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wypowiedziała ww. umowę pożyczki ze skutkiem natychmiastowym i wezwała K. K. do spłaty zadłużenia w terminie 7 dni. Wezwanie pozostało bezskuteczne.

(dowód: pismo z 09.02.2023r. k. 62)

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 25 września 2023 roku pomiędzy (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W., a (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z siedzibą w W., ten ostatni nabył wierzytelność względem K. K. wynikającą z umowy pożyczki o numerze (...).

(dowód: umowa przelewu wierzytelności z załącznikami k. 24-50)

Sąd zważył, co następuje:

W związku z niezłożeniem przez pozwanego odpowiedzi na pozew, niestawieniem się na rozprawie i brakiem jakichkolwiek wyjaśnień, Sąd zobligowany był do wydania w przedmiotowej sprawie wyroku zaocznego (art. 340 § 1 k.p.c.).

W takim przypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda dotyczące okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości, albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (art. 339 § 2 k.p.c. w zw. z art. 340 § 1 k.p.c.).

Podkreślić przy tym jednak należy, że wydanie wyroku zaocznego może nastąpić tylko wówczas, gdy Sąd rozpoznający sprawę, nie ma żadnych uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie. Niezależnie bowiem od ustalenia podstawy faktycznej Sąd jest zawsze zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Negatywny natomiast wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwa, gdyż w tym zakresie nie obowiązuje domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 roku, III CRN 30/72; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 1973, III CRN 59/73).

Przedłożone Sądowi przez powoda dokumenty nie budziły wątpliwości co do ich prawdziwości i wiarygodności. Niewątpliwie, pozwanego i poprzednika prawnego powoda łączyła umowa pożyczki o numerze (...) zawarta w dniu 22 czerwca 2022 roku, z której warunków pozwany nie wywiązał się w całości.

Zawarta przez ww. strony umowa pożyczki jest, według obowiązującego w dacie zawarcia tej umowy stanu prawnego, umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028). Zgodnie z treścią tego przepisu przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550,00 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Jak z kolei stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Jak wskazano wyżej, Sąd zobowiązany był ocenić zasadność roszczenia powodowej spółki przez pryzmat całokształtu przepisów prawa materialnego, nie wyłączając przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych.

Nie można zapominać, że przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zostały wprowadzone do kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 6 dyrektywy 93/13, to znaczy uniemożliwienia związania konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i do przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 tejże dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik odstraszający oraz przyczynić się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami, a sprzedawcami lub dostawcami (vide m.in. wyrok TS z 21.11.2002r. w sprawie C-473/00; wyrok TS z 27.06.2000r. w sprawie C-240/98).

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, z tym zastrzeżeniem, że nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 2 k.c., jeżeli postanowienie umowy zgodnie z zacytowanym powyżej przepisem nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3).

Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (vide m.in. wyrok SA w Warszawie z 27.01.2011r. w sprawie VI ACa 771/10).

Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie "rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków (vide m.in. wyrok SA w Warszawie z 14.09.2011r. w sprawie VI ACa 291/11). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym (vide m.in. wyrok SA w Warszawie z 14.12.2010r. w sprawie VI ACa 487/10).

Prowizja pełni rolę wynagrodzenia za zawarcie umowy pożyczki, które w świetle przepisów ustawy o kredycie konsumenckim – jest jak najbardziej dopuszczalne. Pobieranie przez pożyczkodawcę takiego wynagrodzenia ma swój ekonomiczny sens w szczególności w przypadkach takich umów, jak przedmiotowa – na niską kwotę i relatywnie długi okres spłaty. Pobieranie przez pożyczkodawcę wyłącznie odsetek od pożyczonej kwoty nie zrekompensowałoby ryzyka związanego z umową i tym bardziej nie uczyniło tej umowy opłacalnej dla pożyczkodawcy, który jako przedsiębiorca udziela pożyczek w celach zarobkowych, a nie dobroczynnych, i nie ma podstaw by uniemożliwiać mu pobierania z tytułu umów pożyczek godziwego wynagrodzenia.

Jednak w ocenie Sądu, w przedmiotowej umowie pożyczki pożyczkodawca zastosował wygórowaną prowizję, nieodzwierciedlającą kosztów faktycznie poniesionych w związku z zawarciem umowy i świadczonymi usługami, która narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń, kształtuje obowiązki strony umowy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco narusza interesy konsumenta, a w konsekwencji stanowi niedozwolone postanowienia umowne.

Nie sposób, zdaniem Sądu, uznać, by właściwym dla natury umowy pożyczki było pobieranie wynagrodzenia prowizyjnego wyższego od kwoty pożyczki wypłaconej pożyczkobiorcy. W rozpoznawanej sprawie, pozwanemu wypłacono na rachunek bankowy kwotę 5 000 złotych (kwota 1 700 złotych stanowiła bowiem jednorazową opłatę za pakiet usług medycznych), natomiast prowizja wynosiła 6 097 złotych, a więc 122% wypłaconej kwoty pożyczki i aż 91% całego kapitału pożyczki (6 700 zł).

Powyższe świadczy o zastosowaniu nadmiernego elementu obciążenia pożyczkobiorcy, prowadzącego do zachwiania równowagi stron stosunku zobowiązaniowego. Stopień zachwiania tej równowagi pozostaje w sprzeczności z zasadą swobody umów, która ograniczana jest nie tylko przez ustawę, ale także przez właściwość (naturę) stosunku oraz zasady współżycia społecznego. Wynagrodzenie prowizyjne stanowi wyłącznie dodatkowe źródło zysku przedsiębiorcy, które należy weryfikować w kontekście obejścia przepisów prawa o maksymalnych odsetkach umownych.

Tego rodzaju celowe działanie ma na celu osiągnięcie maksymalnego zysku na szkodę konsumenta, który ponosi niewspółmierne i nieproporcjonalne koszty uzyskania pożyczki w stosunku do samej kwoty, którą otrzymuje w związku z zawarciem umowy. Nie można oprzeć się wrażeniu, że działalność pożyczkodawcy polega na udzielaniu pożyczek osobom całkowicie niezorientowanym w realiach rynkowych bądź osobom zdeterminowanym pozostającym w trudnej sytuacji życiowej, które godzą się na wszelkie warunki aby uzyskać natychmiastowo środki pieniężne. Obciążanie klientów kosztami przekraczającymi wysokość bądź równymi wysokości wypłaconej im kwoty, przy uwzględnieniu, że umowa nie przedstawia w sposób uczciwy i rzetelny rzeczywistego zysku pożyczkodawcy w tym zakresie, jest działaniem nieuczciwym, nierzetelnym i sprzecznym z dobrymi obyczajami, które cechować powinien przecież szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka, a nie chęć maksymalnego zysku i zabezpieczenia swoich interesów kosztem konsumenta.

Wobec powyższego, Przewodniczący uprzedził pełnomocnika powoda, że w ocenie Sądu zastrzeżona w umowie pożyczki prowizja ma charakter klauzuli abuzywnej i w związku z tym zobowiązał pełnomocnika powoda do wyliczenia aktualnego zadłużenia pozwanego, w tym należnych odsetek, z pominięciem prowizji oraz z uwzględnieniem uiszczonych przez pozwanego wpłat na poczet spłaty pożyczki – w terminie 7 dni pod rygorem ujemnych skutków prawnych (k. 95 i 96).

Wezwanie powyższe doręczono pełnomocnikowi powoda w dniu 26 sierpnia 2024 roku i do dnia zamknięcia rozprawy pozostało ono bez odpowiedzi.

Mając na uwadze powyższe, uznając, że postanowienia umowne w zakresie prowizji pożyczkodawcy są niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., zaś aktualna wysokość zadłużenia pozwanego z pominięciem prowizji nie została przez powoda wskazana i należycie udokumentowana, Sąd powództwo oddalił.