Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2023 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. P.

przeciwko A. K.

o zapłatę

Oddala powództwo;

Zasądza od W. P. na rzecz A. K. kwotę 10817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 2224/20

UZASADNIENIE

Pozwem z 25 października 2019 r. (data stempla pocztowego) W. P. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty, że A. K. ma zapłacić na jej rzecz 380.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 11 marca 2017 r. do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wyjaśniono, że w dniu 17 listopada 2006 r. w kancelarii notarialnej pozwanego zostało złożone oświadczenie o ustanowieniu na nieruchomości gruntowej położonej w S. hipoteki zwykłej w kwocie 230.000 zł oraz hipoteki kaucyjnej do kwoty 150.000 zł tytułem zabezpieczenia spłaty pożyczki oraz zapłaty odsetek za zwłokę w spłacie którejkolwiek z rat pożyczki. W ocenie powódki, z uwagi na nieprawidłowe wypełnienie przez notariusza wniosku o wpis ww. hipotek, nie doszło do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego, co skutkowało niemożliwością zaspokojenia długu. W związku z powyższym pozwany jest odpowiedzialny za szkodę z tego tytułu w majątku powódki ( pozew – k. 3-8).

Nakazem zapłaty z 3 sierpnia 2020 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt I Nc 301/19, tut. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu ( nakaz zapłaty – k. 233).

W sprzeciwie od ww. nakazu zapłaty A. K. zaskarżył nakaz w całości oraz wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie pozwanego powódka nie udowodniła roszczenia tak co do zasady, jak i wysokości. Ponadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia.

Zdaniem pozwanego brak stosownych wpisów w księdze wieczystej wynika z nieuzupełnienia braków formalnych wniosku – w postaci adresu powódki – przez wnioskodawczynię, tj. wówczas współwłaścicielkę nieruchomości A. T.. To ona bowiem została zobowiązana przez sąd wieczystoksięgowy do uzupełnienia braków. Notariusz nie jest bowiem uczestnikiem postępowania wieczystoksięgowego, więc nie tylko nie jest informowany o ewentualnych brakach, ale również nie ma uprawnień do składania żadnych pism i wniosków (poza odpisem aktu notarialnego i uiszczeniem stosownej opłaty). Tym samym nie ma podstaw do przyjęcia odpowiedzialności notariusza co do zasady. Powódka nie wykazała też, że wskutek braku wpisów hipotek do księgi wieczystej w jej majątku wystąpiła szkoda w wysokości 380.000 zł. Pożyczka, którą zabezpieczono spornymi hipotekami opiewała bowiem na kwotę 230.000 zł. Najpewniej, kwota 380.000 jest sumą dwóch hipotek, jednak nawet ta kwestia nie została w pozwie wyjaśniona. Tym samym powództwo jako niezasadne i nieudowodnione podlega oddaleniu ( sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 240-244).

Strony w dalszym toku sprawy podtrzymały swoje stanowiska ( pismo procesowe powódki z 27 lipca 2022 r. – k. 337-341, końcowe stanowisko w sprawie pozwanego – k. 343-349).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 listopada 2006 r. została zawarta umowa pożyczki pomiędzy W. C. (aktualnie P.) a spółką (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., na mocy której W. P. udzieliła spółce pożyczki w wysokości 230.000 zł, oprocentowanej według stałej stopy procentowej wynoszącej 20% w stosunku rocznym, przy czym odsetki miały być naliczane od dnia 1 grudnia 2006 r. Ostateczny termin spłaty pożyczki został ustalony na dzień 1 grudnia 2016 r. Pożyczka miała być spłacana w 108 równych ratach, płatnych miesięcznie do dziesiątego dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 1 grudnia 2007 r. Nieruchomość, na której miały być ustanowione hipoteki stanowiła własność A. T. oraz K. T. po ½ udziału w nieruchomości.

W dniu 17 listopada 2006 r. w Kancelarii Notarialnej A. K. zastępca notariusza – asesor notarialny P. W. sporządził akt notarialny (Repertorium (...)), mocą którego A. T., działając w imieniu własnym oraz w imieniu brata K. T., złożyła oświadczenie o ustanowieniu na nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. na S., stanowiącej działkę o nr ewid. (...), o obszarze (...) , hipoteki zwykłej w kwocie 230.000 zł oraz hipoteki kaucyjnej do kwoty 150.000 zł, tytułem zabezpieczenia spłaty pożyczki oraz zapłaty odsetek za zwłokę w spłacie którejkolwiek z rat pożyczki. W ww. akcie A. T., działając w imieniu własnym oraz w imieniu brata K. T., złożyła również oświadczenie o poddaniu się egzekucji z aktu notarialnego na podstawie art. 777 § 1 pkt 6 k.p.c. co do kwoty 230.000 zł i 150.000 zł, z ograniczeniem do nieruchomości opisanej powyżej.

Akt notarialny zawierał wniosek stron o wpis w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości w S. o numerze księgi wieczystej (...) (aktualny numer (...)) ww. hipotek. Asesor notarialny P. W. poinformował strony aktu o ich roli w postępowaniu przed sądem wieczystoksięgowym ( akt notarialny rep. (...) nr (...) z 17 listopada 2006 r. – k. 10-17, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 18, zeznania świadka K. J. – k. 341v-342, zeznania świadka P. W. – k. 342-343, zeznania powódki – k. 343-345, zeznania pozwanego – k. 345-347).

W dniu 20 listopada 2006 r. wypis Aktu Notarialnego wraz z pobranymi opłatami sądowymi został przesłany przez notariusza do Sądu Rejonowego w Starachowicach, IV Wydziału Ksiąg Wieczystych i został zarejestrowany przez Sąd w dniu 24 listopada 2006 r.

W dniu 22 stycznia 2007 r. Sąd Rejonowy w Starachowicach, IV Wydział Ksiąg Wieczystych doręczył A. T., jako wnioskodawczyni postępowania wieczystoksięgowego, wezwanie zobowiązujące do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez wskazanie adresu zamieszkania uczestniczki postępowania wieczystoksięgowego, tj. W. C., a wobec nieuzupełnienia tego braku formalnego, wniosek został zwrócony A. T..

W dziale IV księgi wieczystej numer (...) nie zamieszczono wpisu o ustanowieniu hipoteki zwykłej i kaucyjnej na rzecz W. C. (obecnie P.).

Po sporządzeniu aktu notarialnego z 17 listopada 2006 r. w księdze wieczystej nr (...) wykreślono istniejące hipoteki i dokonano nowych wpisów:

na podstawie wniosku z 16 stycznia 2009 r. wpisano hipotekę na rzecz banku na łączną kwotę 975.000 zł;

na podstawie umowy darowizny wpisano jako jedynego właściciela A. T.;

wpisano ostrzeżenie o toczącej się egzekucji z udziału ½ na kwotę 41.000 CHF;

wpisano wzmiankę o zakazie zbywania i obciążania udziału wynoszącego ½ części własności nieruchomości celem umożliwienia zaspokojenia wierzytelności wynikających z wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie ( treść księgi wieczystej nr (...) – k. 38-56, zarządzenie z 19 lutego 2007 r. o zwrocie wniosku – k. 57 i 248).

W 2010 r. K. J. rozmawiał z W. P., którą znał od 2004-2005 r., na temat jego wierzytelności względem (...) sp. z o.o. ( zeznania świadka K. J. – k. 341v-342, zeznania powódki – k. 343-345).

W. P. była wspólnikiem w spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w okresie od 25 maja 2007 r. do 22 września 2010 r. Początkowo władała (...) udziałami w tej spółce o łącznej wartości (...) zł, a od dnia 21 grudnia 2007 r. (...) udziałami o łącznej wartości (...) zł. Nowe udziały o wartości (...) zł zostały przez W. P. objęte w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego spółki z kwoty (...) zł do kwoty (...) zł. Podwyższenie kapitału zakładowego zostało wpisane do KRS w dniu 21 grudnia 2007 r. W okresie od 21 grudnia 2007 r. do 22 września 2010 r. wspólnikiem spółki był również R. P. – mąż W. P.. Obecnie wspólnikami spółki są K. T. i A. P..

K. T. na podstawie umowy z 20 listopada 2013 r. darował na rzecz A. T. przysługujący mu udział ½ części w nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Starachowicach prowadzi księgę wieczystą nr (...) ( treść księgi wieczystej nr (...) – k. 38-56, informacja z rejestru przedsiębiorców – k. 250-255, umowa zbycia udziałów – k. 337-338, lista wspólników z 9 listopada 2007 r. – k. 340, zeznania powódki – k. 343-345).

Pismem z 10 sierpnia 2014 r. W. P. wezwała (...) sp. z o.o. do zwrotu otrzymanej pożyczki wraz z odsetkami.

Pismem z 12 sierpnia 2014 r. W. P. wezwała A. K. do udzielenia informacji o przyczynach, nie ujawnienia jej praw w księdze wieczystej nr (...). W odpowiedzi z 21 sierpnia 2014 r. W. P. została poinformowana, że wypis aktu notarialnego z 17 listopada 2006 r. został wraz z należnie pobranymi opłatami sądowymi przesłany do Sądu Rejonowego w Starachowicach, IV Wydziału Ksiąg Wieczystych, gdzie w dniu 24 listopada 2006 r. został zarejestrowany.

Pismem z 8 września 2014 r. W. P. wezwała A. K. do zapłaty kwoty 380.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia otrzymania przedmiotowego pisma do dnia zapłaty. W odpowiedzi z 19 września 2014 r. A. K. nie uznał zasadności tego żądania ( pismo z 12 sierpnia 2014 r. – k. 67-68, odpowiedź z 21 sierpnia 2014 r. z załącznikami – k. 69-72, przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 73-74, odpowiedź z 19 września 2014 r. – k. 75-76, wezwanie do zapłaty z 10 sierpnia 2014 r. z potwierdzeniem nadania – k. 290-291, zeznania pozwanego – k. 345-346).

W dniu 14 października 2014 r. W. P. złożyła wniosek o wpis hipoteki umownej zwykłej i hipoteki umownej kaucyjnej w dziale IV księgi wieczystej nr (...). Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Starachowicach postanowieniem z 24 listopada 2014 r. wniosek ten oddalił. W uzasadnieniu wskazano, że z uwagi na fakt, że umowa o ustanowienie hipoteki zwykłej i kaucyjnej zabezpieczającej roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nie objęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą, została zawarta przed dniem 20 lutego 2011 r. [data nowelizacji ustawy o księgach wieczystych i hipotece znosząca hipoteki przymiotnikowe], tj. 17 listopada 2006 r., a wniosek o wpis obu hipotek wpłynął po tym dniu, tj. 14 października 2014 r., nie jest dopuszczalne wpisanie hipoteki umownej zwykłej i hipoteki umownej kaucyjnej. Nie jest także dopuszczalne w takiej sytuacji wpisanie w przedmiotowej księdze wieczystej wpisanie dwóch hipotek ustanowionych w akcie notarialnym z 17 listopada 2006 r. jako nowych hipotek bezprzymiotnikowych.

Na skutek skargi na ww. orzeczenie referendarza sądowego, Sąd Rejonowy w Starachowicach postanowieniem z 9 stycznia 2015 r. oddalił wniosek. W uzasadnieniu wskazano, że wniosek podlegał oddaleniu z uwagi na zachodzącą przeszkodę do dokonania wpisu, tzn. rozbieżności zachodzące pomiędzy treścią wniosku wieczystoksięgowego, a treścią dokumentu stanowiącego podstawę wpisu. Jak wyjaśnił ww. sąd, po nowelizacji ustawy i księgach wieczystych i hipotece nie ma podstaw do przyjęcia dopuszczalności konwersji oświadczenia o ustanowieniu hipoteki umownej zwykłej i hipoteki umownej kaucyjnej zabezpieczającej roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nie objęte z mocy ustawy hipoteką umowną zwykłą złożonego przed 20 lutego 2011 r. na oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki umownej „bezprzymiotnikowej” według znowelizowanej konstrukcji. Sąd podkreślił ponadto, że W. P. miała prawie pięć lat na złożenie skutecznego wniosku o wpisanie ustanowionych w akcie notarialnym z 17 listopada 2006 r. hipotek ( postanowienie z 24 listopada 2014 r. – k. 58-60, postanowienie z 9 stycznia 2015 r. – k. 61-66)

W dniu 13 lutego 2015 r. W. P. wniosła o nadanie klauzuli wykonalności każdemu z dwóch aktów notarialnych, obejmujących oświadczenie A. T., działającej w imieniu własnym oraz w imieniu i na rzecz brata K. T., o poddaniu się egzekucji, sporządzonych w dniu 17 listopada 2006 r. przed asesorem notarialnym P. W., zastępcą A. K., prowadzącego Kancelarię Notarialną w W., rep.(...)na rzecz wierzyciela W. P. przeciwko dłużnikom A. T. i K. T. co do obowiązku zwrotu pożyczki z 15 listopada 2006 r., co do kwoty 230.000 zł, z ograniczeniem do nieruchomości opisanej w § 1 aktu notarialnego oraz obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę ze spłatą którejkolwiek z rat pożyczki z 15 listopada 2006 r., do maksymalnej kwoty 150.000 zł z ograniczenie do nieruchomości opisanej w § 1 aktu notarialnego. Postanowieniem z 25 marca 2015 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie w sprawie o sygn. akt I Co 494/15 nadał klauzulę wykonalności zgodnie z wnioskiem. Na podstawie ww. tytułu wykonawczego W. P. wszczęła przeciwko A. T. postępowanie egzekucyjne, które Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Starachowicach G. N. umorzył na podstawie art. 824 § 1 pkt 5 k.p.c., ustalił koszty tego postępowania i wezwał W. P. do zapłaty 50.109,40 zł ( wniosek o nadanie klauzuli wykonalności – k. 19-21, postanowienie SR dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z 25 marca 2015 r. – k. 22-23, postanowienie komornika sądowego z 28 czerwca 2019 r. – k. 113).

W dniu 14 grudnia 2015 r. w Monitorze Sądowym i Gospodarczym pod pozycją (...) zostało opublikowane ogłoszenie o wszczęciu postępowania o rozwiązanie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w którym wezwano osoby, których uzasadniony interes mógłby sprzeciwiać się rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i jego wykreśleniu z rejestru, do zgłoszenia okoliczności przemawiających przeciwko rozwiązaniu w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Spółka nie została zlikwidowana i nadal prowadzi działalność.

Wnioskiem z 13 października 2016 r. W. P. zawezwała A. K. przed Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie do próby ugodowej (sygn. akt VI Co 2200/16). Strony nie zawarły ugody ( wniosek o zawezwanie do próby ugodowej – k. 77-79, zawiadomienie o terminie posiedzenia – k. 80, centralna informacja KRS spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. – k. 250-255, Monitor Sądowy i Gospodarczy – k. 257-258, protokół z posiedzenia jawnego w sprawie VI Co 2200/16 – k. 305).

Wyrokiem z 8 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie z powództwa A. T. przeciwko W. P. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w pkt I. pozbawił wykonalności w całości w stosunku do A. T. tytuł wykonawczy w postaci aktu notarialnego z 17 listopada 2006 r. Sąd orzekający w ww. sprawie w uzasadnieniu wyroku wskazał, że Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie opatrzył akt notarialny klauzulą wykonalności w sytuacji, gdy nie było ku temu podstaw. Wobec nieistnienia prawnie skutecznych hipoteki zwykłej oraz hipoteki kaucyjnej, które obciążałyby przedmiotową nieruchomość, nie zostały spełnione przesłanki, o których mowa w art. 777 § 1 pkt 6 k.p.c., uprawniające do nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Obciążenie hipoteczne, ujawnione w księdze wieczystej, musi istnieć na nieruchomości jako warunek wydania tytułu wykonawczego, na podstawie powołanego przepisu k.p.c. Poddanie się egzekucji w akcie notarialnym ma tylko ten skutek, że wierzyciel może dochodzić należności od dłużnika rzeczowego w oparciu o akt notarialny jako tytuł egzekucyjny bez potrzeby prowadzenia postępowania sądowego. Po rozpoznaniu apelacji W. P., Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z 9 kwietnia 2019 r., sygn. akt I ACa 365/18, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że nie obciążył W. P. kosztami sądowymi, w pozostałej części oddalając apelację ( wyrok SO w Kielcach z 8 listopada 2017 r. wraz z uzasadnieniem – k. 81-94, wyrok SA w Krakowie z 9 kwietnia 2019 r. wraz z uzasadnieniem – k. 95-112).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie ww. dokumentów, które nie były przez strony kwestionowane i nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również zeznania świadka K. J. (k. 341v-342) i P. W. (k. 342-343) oraz zeznania powódki (k. 343-345) i pozwanego (k. 345-347), w zakresie, w jakim pokrywały się z dowodami zebranymi w sprawie.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. postanowił pominąć dowód z opinii biegłego, o którego przeprowadzenie wnioskował powódka, z uwag na nieprzydatność ww. dowodu dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (w brzmieniu obowiązującym już w dacie zawarcia aktu notarialnego z dnia 17 listopada 2006 r.) notariusz ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnych na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym, z uwzględnieniem szczególnej staranności, do jakiej jest obowiązany przy wykonywaniu tych czynności.

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy – Prawo o notariacie w wypadkach określonych w ustawie czynności notarialnych może dokonywać również asesor notarialny zatrudniony w kancelarii notarialnej, co oznacza, że na podstawie art. 430 k.c. notariusz zatrudniający asesora notarialnego ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za działania lub zaniechania podległego mu asesora.

Odpowiedzialność deliktowa zachodzi w razie kumulatywnego zaistnienia trzech przesłanek: (1) wyrządzenie szkody, (2) zdarzenia, z którego wystąpieniem ustawa łączy powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie określonych podmiotów oraz (3) istnienie adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a ww. zdarzeniem (art. 415 k.c. w zw. z art. 361 k.c.).

W ocenie powódki, zdarzeniem, które doprowadziło do wystąpienia szkody było nienależyte przygotowanie w kancelarii notarialnej pozwanego przez zatrudnionego w niej asesora notarialnego P. W. wniosku o wpis hipotek, polegające na braku wskazania adresu powódki – uczestniczki postępowania wieczystoksięgowego.

Powyższe stanowisko nie zasługuje na akceptację. Zgodnie z art. 626 ¹ § 2 k.p.c. uczestnikami postępowania wieczystoksięgowego są oprócz wnioskodawcy tylko te osoby, których prawa zostały wykreślone lub obciążone, bądź na rzecz których wpis ma nastąpić, a zatem na kanwie niniejszej sprawy stronami postępowania wieczystoksięgowego w zakresie wpisu hipotek do księgi wieczystej są właściciel nieruchomości (dłużnik rzeczowy) oraz wierzyciel wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Notariusz (asesor notarialny), który zamieszcza w akcie notarialnym wniosek stron o wpis w księdze wieczystej, a następnie przesyła go do właściwego sądu, nie jest stroną postępowania wieczystoksięgowego. To na uczestnikach postępowania wieczystoksięgowego spoczywa mający charakter procesowy obowiązek dopełnienia warunków formalnych i fiskalnych wniosku oraz to uczestnikom postępowania przysługują określone środki odwoławcze w celu kontroli prawidłowości zarządzeń i orzeczeń podjętych w postępowaniu wieczystoksięgowym. Notariusz nie tylko nie jest uczestnikiem postępowania, ale i nie jest pełnomocnikiem stron, który byłby zobowiązany do działania w imieniu i na rzecz stron tego postępowania.

Jak wynika z art. 80 § 1-3 ustawy – Prawo o notariacie, akty i dokumenty powinny być sporządzone przez notariusza w sposób zrozumiały i przejrzysty, przy dokonywaniu czynności notarialnych notariusz jest obowiązany nadto czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne, notariusz obowiązany jest też udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej.

Zgodnie z art. 92 § 1 ustawy – Prawo o notariacie, akt notarialny powinien zawierać:

dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony - godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu,

miejsce sporządzenia aktu,

imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza - nadto imię i nazwisko zastępcy,

imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu,

oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty,

stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu,

stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany,

podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu,

podpis notariusza.

Do aktu notarialnego z dnia 17 listopada 2006 r. stawiła się A. T., której dane osobowe, w tym adres zamieszkania zostały przez asesora notarialnego sprawdzone i ujawnione w treści aktu. Z zeznań powódki wynika (k. 344), że też była obecna u notariusza w dniu sporządzenia ww. aktu, co znajduje potwierdzenie na 8. stronie wypisu, gdzie zamieszczono informację, że w dniu 17 listopada 2006 r. wypis aktu wydano W. C.. Materiał dowodowy nie pozwalał jednak na jednoznaczne ustalenie, czy, w rozumieniu art. 92 § 1 pkt 4 ww. ustawy, powódka była obecna przy sporządzaniu aktu i czy w akcie powinny znaleźć się także jej dane osobowe.

Gdyby nawet przyjąć, że powódka uczestniczyła w sporządzeniu przedmiotowego aktu notarialnego, a w konsekwencji w akcie tym powinny znaleźć się także jej dane osobowe, w tym adres zamieszkania, a zatem, gdyby przyjąć, że asesor notarialny P. W. nie dopełnił obowiązków w zakresie należytego przygotowania treści aktu notarialnego, a zatem gdyby przyjąć, że w razie prawidłowego sporządzenia aktu, a zatem ujawnienia w nim także danych powódki i jej adresu sąd wieczystoksięgowy nie stwierdziłby braku formalnego wniosku o wpis hipotek zabezpieczających spłatę pożyczki i dokonał wpisu, uznać należałoby w świetle art. 362 k.c., że powódka przyczyniła się do szkody, skoro mając wiedzę o sporządzeniu aktu i zawarciu w nim wniosku o wpis hipotek nie podjęła starań o skuteczne dokonanie wpisu, a w szczególności nie zażądała od dłużników rzeczowych A. T. i K. T. odpisu księgi wieczystej, odpisu postanowienia o dokonaniu wpisu, czy też samodzielnie nie sprawdziła treści działu IV przedmiotowej księgi wieczystej, a po stwierdzeniu, że hipoteki nie zostały wpisane, nie złożyła samodzielnie wniosku o wpis hipotek na podstawie wydanego jej wypisu.

Nota bene, podzielić należy stanowisko pozwanego, że powódka nie wykazała, iżby wskutek wadliwego sporządzenia aktu notarialnego w kancelarii pozwanego doznała szkody w wysokości 380 000 zł. Akt notarialny z dnia 17 listopada 2006 r. nie obejmował wszak umowy pożyczki i nie zostały w nim zamieszczone oświadczenia stron pożyczki o zawarciu umowy i jej wykonaniu przez pożyczkodawczynię, a mianowicie, że środki stanowiące przedmiot pożyczki zostały przekazane pożyczkobiorcy. Powódka nie wykazała też, żeby uzyskała tytuł wykonawczy przeciwko pożyczkobiorcy oraz iżby prowadziła przeciwko niemu egzekucję, która okazała się bezskuteczna. Szkody nie można zaś utożsamiać z wysokością zabezpieczenia hipotecznego, skoro szkodą jest uszczerbek w majątku wierzycielki, a nie brak zabezpieczenia wierzytelności – brak wpisu hipotek nie powoduje sam w sobie pomniejszenia majątku powódki.

Niezależnie od powyższych okoliczności wskazać trzeba, że roszczenie dochodzone w pozwie uległo przedawnieniu.

Zgodnie z art. 442 ¹ § 1 k.c. (w brzmieniu obowiązującym do 27 czerwca 2017 r.) roszczenie o dochodzenie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż lat dziesięć od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Przy założeniu, że doszło do zawarcia umowy pożyczki pomiędzy powódką i (...) spółką z o.o. na warunkach opisanych w akcie notarialnym z dnia 17 listopada 2006 r. i powódka nie otrzymała jakiegokolwiek świadczenia tytułem zwrotu pożyczki, a tak należałoby przyjąć, skoro powódka domaga się w niniejszym postępowania zapłaty kwoty 380 000 zł, a tj. sumy pożyczonego kapitału (230 000 zł) i odsetek (150 000 zł), to powódka wiedziała o zwłoce pożyczkobiorcy i ewentualnej szkodzie już w grudniu 2007 r. (data zapłaty pierwszej raty).

Wskazać też trzeba, co wynika z zeznań świadka K. J., że już w 2010 r. rozmawiał z powódką, którą znał od 2004-2005 r., na temat jego wierzytelności względem (...) sp. z o.o., a i powódka w swoich zeznaniach stwierdziła, że już w 2011 r. kierowała do spółki wezwanie o zwrot pożyczki.

Zważyć nadto trzeba, że powódka i jej mąż R. P. byli udziałowcami (...) sp. z o.o. odpowiednio od 25 maja i 21 grudnia 2007 r. do 22 września 2010 r., a w okresie od 5 grudnia 2006 r. do 10 listopada 2009 r. powódka pełniła funkcję członka zarządu.

Mając powyższe na uwadze, w świetle art. 231 k.p.c., zgodnie z którym sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne), kierując się przy tym doświadczeniem życiowym, które wskazuje, że każda roztropna osoba, w tym tak jak powódka uczestnicząca w prowadzeniu działalności gospodarczej w (...) spółki (...), czyni starania o należytą ochronę swoich interesów majątkowych, przyjąć należało, że wiedząc o sporządzeniu w dniu 17 listopada 2006 r. aktu notarialnego obejmującego ustanowienie hipoteki, będąc z jednej strony pożyczkodawcą, a z drugiej wspólnikiem i członkiem zarządu spółki będącej pożyczkobiorcą oraz wiedząc że od grudnia 2007 r. spółka nie spłaca na jej rzecz rat pożyczki, powódka miała najpóźniej 22 września 2010 r. (gdy zbywała udziały w spółce) rozeznanie, że spłata pożyczki jest wątpliwa i nie jest zabezpieczona hipotecznie. Od tej daty najpóźniej liczyć zatem należy trzyletni termin przedawnienia, a więc w dacie złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w październiku 2016 r. roszczenie objęte pozwem było już przedawnione.

Zważyć wreszcie trzeba, przy założeniu, że istniałaby podstawa do przypisania pozwanemu odpowiedzialności za szkodę powódki w postaci utraty środków, których powódka nie może odzyskać od dłużnika rzeczowego, że roszczenie objęte pozwem jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Ocenić bowiem należy roszczenie objęte pozwem jako próbę przerzucenia na notariusza odpowiedzialności za jaskrawą beztroskę powódki w zakresie dbałości o swój majątek – z materiału dowodowego wyłania się obraz sytuacji, w której powódka udziela spółce, której wkrótce staje się wspólnikiem i członkiem jej zarządu pożyczki w niebagatelnej kwocie 230 000 zł, nie czeka z wypłatą środków do czasu zabezpieczenia spłaty, rzekomo nie sprawdza przez wiele lat, czy spłata została zabezpieczona hipoteką i przez wiele lat nie dochodzi zwrotu pożyczki, która nie jest spłacana od grudnia 2007 r. Co więcej, powódka domaga się od notariusza rekompensaty niejako za własne sprzeczne z prawem zachowanie, bowiem dochodzi rekompensaty szkody wynikającej z niezwrócenia pożyczki przez spółkę, za której działalność, w tym wykonanie zobowiązań względem wierzycieli spółki (a więc i pożyczkodawców), odpowiadała jako wspólnik i członek zarządu. Wreszcie podkreślić należy, że powódka wiąże szkodę z niemożnością zaspokojenia z nieruchomości, która zgodnie z aktem notarialnym z 17 listopada 2006 r. miała stanowić przedmiot zabezpieczenia, bowiem wpis hipoteki zgodny z ww. aktem notarialnym nie mógł nastąpić po 20 lutego 2011 r., na skutek nowelizacji ustawy o księgach wieczystych i hipotece, tymczasem w okresie po dowiedzeniu się od K. J., że spółka nie spłaca zobowiązań i po zbyciu udziałów w spółce (...), a przed 20 lutego 2011 r. powódka nie podjęła jakiekolwiek starania o dokonanie wpisu hipotek, choć nadal było to możliwe.

Z powyższych względów powództwo ulegało oddaleniu, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 99 w zw. z art. 98 § 3 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Powódka przegrała sprawę w całości, a zatem obowiązana jest zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu, na które składają się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1964) w kwocie 10 800 zł oraz opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

uzasadnienie wyroku z dnia 31 marca 2023 r., sygn. akt. I C 2224/20, str. /