Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Sławomir Splitt

Protokolant: Adrianna Bochniak

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2024 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej imienia F. S. w G.

przeciwko J. B.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego J. B. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej imienia F. S. w G. kwotę 38.464,19 złotych (trzydzieści osiem tysięcy czterysta sześćdziesiąt cztery złote dziewiętnaście groszy), wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 9 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanego J. B. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej imienia F. S. w G. kwotę 5.541,00 złotych (pięć tysięcy pięćset czterdzieści jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

III. przyznać pełnomocnikowi z urzędu pozwanego adwokatowi B. S. kwotę 2.700,00 złotych (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu pozwanemu J. B., uwzględniająca podatek VAT, którą wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni;

IV. przyznać pełnomocnikowi z urzędu pozwanego adwokatowi M. G. kwotę 900 złotych (dziewięćset złotych) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu pozwanemu J. B., uwzględniająca podatek VAT, którą wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni;

V. w pozostałym zakresie koszty procesu przejmuje na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni.

Sygn. akt I C 230/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 lutego 2024 roku

Pełnomocnik powoda Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. wystąpił z powództwem przeciwko J. B. o zapłatę kwoty 38.464,19 złotych tytułem należności głównej wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, liczonymi w następujący sposób:

–

od kwoty 36.565,01 złotych od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 09.06.2020 r. do dnia zapłaty;

–

od kwoty 1.560,85 złotych od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 09.06.2020 r. do dnia zapłaty;

–

od kwoty 338.33 złotych od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 09.06.2020 r. do dnia zapłaty;

oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podano, że powódka, Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. w dniu 22 listopada 2018 roku udzieliła pozwanemu J. B. na podstawie umowy nr (...) pożyczki w kwocie 43.900,00 złotych. Zgodnie z postanowieniami umowy strona pozwana zobowiązała się do spłacania pożyczki w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, regulowania opłat i prowizji za dodatkowe czynności oraz w wypadku zaistnienia opóźnienia w terminowej spłacie pożyczki lub jej raty, regulowania odsetek karnych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Powód wskazał, że jak wynika z wykazu operacji księgowych dotyczących wskazanej pożyczki, strona pozwana nie dochowała warunków udzielenia pożyczki, doprowadzając do zaległości w spłacie przekraczającej dwa okresy płatności. Z uwagi na niedokonywanie spłat rat pożyczkowych, powódka wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki, skutkiem czego niespłacona jej część wraz z należnymi odsetkami i kosztami została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności po upływie okresu wypowiedzenia, tj. z dniem 19 maja 2020 roku.

(pozew, k. 2-3v.)

W dniu 22 lipca 2021 roku Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał, aby pozwany J. B. zapłacił na rzecz powoda kwotę 38.464,19 złotych z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 9 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.341,00 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty do dnia zapłaty tytułem kosztów procesu.

Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, że pierwszy raz o kredycie dowiedział się z pozwu i zaprzeczył, jakoby kiedykolwiek zaciągnął kredyt. W czasie wskazanym jako podpisanie umowy kredytowej, pozwany dysponował skromnymi środkami finansowymi i mieszkał w skrajnie zaniedbanym, wynajmowanym lokalu. Wspierał go nieformalny opiekun, którego danych pozwany nie jest w stanie odszukać. Ponadto w ocenie strony pozwanej, nawet jeśli podpisywał umowę, to nie był on w stanie świadomie złożyć oświadczenia woli o zawarciu umowy, jako że w dacie jej podpisania był już w podeszłym wieku, z rozpoczynającą się demencją.

(sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 41-42)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. w dniu 22 listopada 2018 roku udzieliła pozwanemu J. B. na podstawie umowy nr (...) pożyczki w kwocie 43.900,00 złotych. Umowa pożyczki została własnoręcznie podpisana przez strony.

(dowód: umowa pożyczki nr (...) z dnia 22 listopada 2018 roku, k. 7-10, opinia biegłego sądowego z zakresu pisma ręcznego z dnia 18 lipca 2023 roku, k. 347-369)

Zgodnie z postanowieniami umowy pozwany zobowiązał się do spłacania pożyczki w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, regulowania opłat i prowizji za dodatkowe czynności pożyczkodawczyni oraz w wypadku zaistnienia opóźnienia w terminowej spłacie pożyczki lub jej raty, regulowania odsetek karnych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

(dowód: umowa pożyczki nr (...) z dnia 22 listopada 2018 roku, k.7-10, regulamin udzielania pożyczek i kredytów (...), k. 11-12, tabela prowizji i opłat, k. 13-13v., harmonogram spłaty pożyczki z dnia 22 listopada 2018 roku, k. 14-14v.)

Pozwany nie dochował warunków udzielania pożyczki, doprowadzając do zaległości w spłacie przekraczającej dwa okresy płatności. W związku z zaległościami w spłacie pożyczki, strona powodowa wzywała pozwanego do dobrowolnego uregulowania zadłużenia.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 5 listopada 2019 roku wraz z potwierdzeniem nadania, k. 17-18v., ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 10 grudnia 2018 roku wraz z potwierdzeniem nadania, k. 19-20v.)

Z uwagi na niedokonywanie spłat rat pożyczkowych, powódka wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki, skutkiem czego niespłacona jej część wraz z należnymi odsetkami i kosztami została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności po upływie okresu wypowiedzenia, tj. z dniem 19 maja 2020 roku.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 31 marca 2020 roku, k. 15)

Pożyczka zaciągnięta przez pozwanego była początkowo spłacana. Pozwany na poczet kapitału pożyczki wpłacił kwotę 7.334,99 złotych.

(dowód: wykaz operacji na rachunku pozwanego, k. 21-22v.)

Pozwany J. B. posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, natomiast odnosi się ono do schorzeń somatycznych, tj. upośledzenia narządu ruchu i układu krążenia, co nie znajduje przełożenia na stan psychiczny.

Ponadto pozwany jest leczony psychiatrycznie z powodu organicznych zaburzeń nastroju oraz łagodnych zaburzeń poznawczych, natomiast w ocenie biegłych, w dniu zawierania umowy pożyczki, J. B. był w stanie świadomie i swobodnie zawrzeć umowę.

Schorzenia opisane u pozwanego nie wyłączają możliwości świadomego podejmowania decyzji i wyrażania woli.

(dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 7 września 2017 r, k. 65, zaświadczenie lekarskie z dnia 22 marca 2022 roku, k. 69, zaświadczenie lekarskie z dnia 25 marca 2022 roku, k. 70, opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna z dnia 4 marca 2023 roku, k. 164-170)

Złożony pod umową podpis pożyczkobiorcy został nakreślony przez J. B..

(opinia biegłego, k. 347- 369)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, zeznań świadków i dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do pozwanego.

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał, że dowody z dokumentów są wiarygodne, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, w tym zgodności przedstawionych kopii dokumentów z oryginałami. Pozwany co prawda zaprzeczył, że podpisał się pod umową pożyczki i złożył oświadczenia w niej zawarte, natomiast w opinii pismoznawczej biegłego sądowego z zakresu pisma ręcznego z dnia 18 lipca 2023 roku, biegły stwierdził, że zebrany materiał dowodowy pozwala na kategoryczne twierdzenie, że J. B. własnoręcznie złożył podpisy pod umową pożyczki oraz wnioskiem o przyznanie pożyczki.

Sąd nie widział podstaw do podważenia wiarygodności zeznań świadków, które były logiczne, spójne i zgodne z pozostałym materiałem zgromadzonym w aktach sprawy.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego twierdzącego, że nie zawarł umowy pożyczki z powódką, gdyż twierdzenia te są sprzeczne z pozostałym, uznanym za wiarygodny materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Zeznaniom pozwanego przeczą zarówno opinia biegłego sądowego z zakresu pisma ręcznego, jak i opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna, a także fakt, że początkowo pozwany wywiązywał się z umowy i wpłacił kilka rat na poczet spłaty zaciągniętej pożyczki.

Przeprowadzone w sprawie opnie biegłych są jasne, niesprzeczne i logiczne, opinia biegłego z zakresu pisma bazuje na analizie szerokiego materiału porównawczego, zaś opinia biegłego psychiatry koreluje z wnioskami pracowników społecznych opiekujących się pozwanym.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Podstawą faktyczną dochodzonej przez stronę powodową kwoty pieniężnej była umowa pożyczki nr (...) z dnia 22 listopada 2018 roku. Umowa ta została własnoręcznie podpisana przez strony. Jak wynika z wykazu operacji na rachunku strony pozwanej, pozwany nie dochował warunków udzielania pożyczki, doprowadzając do zaległości w spłacie przekraczającej dwa okresy płatności. Zgodnie z postanowieniami umowy, powódka wypowiedziała pozwanemu zawartą umową pożyczki, a niespłacona pożyczka stała się natychmiast wymagalna po upływie okresu wypowiedzenia.

Pozwany kwestionował fakt zawarcia przedmiotowej pożyczki, jak również powoływał się na to, że w chwili jej zawierania znajdował się w stanie wyłączającym swobodne i świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

W ocenie Sądu niewiarygodne i gołosłowne są twierdzenia pozwanego, że nie wiedział on o zawartej pożyczce i nie złożył podpisu pod umową pożyczki. Zawarcie przez strony w dniu 22 listopada 2018 roku umowy pożyczki o nr (...) nastąpiło z inicjatywy pozwanego, który złożył Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. wniosek o przyznanie pożyczki. Ponadto pożyczka ta była początkowo spłacana, pozwany na poczet kapitału pożyczki wpłacił 7.334,99 złotych. We wnioskach opinii pismoznawczej z dnia 18 lipca 2023 roku, biegły wskazał, że przedmiotowe transkrypcje rękopiśmienne, nie noszą znamion falsyfikacji oraz wykazują taki poziom zgodności cech graficznych, konstrukcyjnych oraz nawyków psychomotorycznych, pozwalających na kategoryczne twierdzenie, że kwestionowany materiał dowodowy, został własnoręcznie nakreślony przez pozwanego.

Pozwany podjął także próbę odwołania złożonego przez niego oświadczenia woli dotyczącego zawarcia umowy pożyczki na podstawie przepisu art. 82 kc. W myśl przywołanego przepisu nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

W ocenie Sądu pozwany nie przedstawił dowodów, które mogłyby uzasadniać, iż w chwili zawierania umowy znajdował się w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Pozwany powołał się na posiadane przez niego orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, natomiast odnosi się ono do schorzeń somatycznych, tj. upośledzenia narządu ruchu i układu krążenia, co nie znajduje przełożenia na stan psychiczny. Okoliczność, że pozwany został uznany za osobę niezdolną do pracy w związku z niepełnosprawnością, nie wyklucza możliwości zaciągnięcia w sposób świadomy pożyczki, uwzględniając również, iż posiadał świadczenia z ZUS, a zatem środki na spłatę zobowiązania. Dodatkowo pozwany nie jest osobą ubezwłasnowolnioną, zatem mógł złożyć ważne i skuteczne oświadczenie woli. Ponadto z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii i biegłego sądowego z zakresu psychologii z dnia 4 marca 2023 roku wynika, że w dniu zawierania umowy pożyczki, J. B. był w stanie świadomie i swobodnie zawrzeć umowę. Schorzenia opisane u pozwanego nie wyłączają możliwości świadomego podejmowania decyzji i wyrażania woli.

Mając na uwadze całokształ okoliczności sprawy, Sąd doszedł do przekonania, że powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie.

W konsekwencji, Sąd zasądził od pozwanego J. B. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. kwotę 38.464,19 zł (trzydzieści osiem tysięcy czterysta sześćdziesiąt cztery złote 19/100) tytułem należności głównej wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 36.565,01 złotych od dnia 9 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.560,85 złotych od dnia 9 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 338,33 złotych od dnia 9 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 98 i 108 k.p.c. obciążając pozwanego kosztami procesu powoda na koszt procesu złożyły się opłata sądowa w kwocie 1.924,00 złotych, koszt wynagrodzenia pełnomocnika – 3.600,00 złotych i koszt opłaty skarbowej – 17, 00 złotych, to jest łącznie 5.541,00 złotych. W ocenie Sadu nie istniał podstawa do zwolnienia pozwanego z obowiązku poniesienia kosztów procesu. Pozwany przebywa w chwili obecnej w domu pomocy społecznej, ma zapewnioną opiekę, opłacaną z posiadanego cyklicznie uposażenia. Istniejąca różnica między uzyskiwanym dochodem, a kosztem pobytu w (...) pozwala na pokrycie kosztów procesu poniesionych w związku z pobraną przez pozwanego, a niespłaconą pożyczką.

W punktach III i IV Sad przyznał wynagrodzenie pełnomocnikom z urzędu działającym za pozwanego. Przyznając wynagrodzenie Sąd kierował się jego ogólna wysokością – w kwocie 3.600,00 złotych, to jest odniesiona do wartości wynagrodzenia pełnomocnika działającego z wyboru. Jednocześnie założył, iż kwota ta mieści w sobie należny podatek VAT. Sąd wziął pod uwagę jedną wysokość wynagrodzenia podzieloną między obu pełnomocników stosownie do podejmowanych w sprawie czynności, ich ilość i czasu reprezentowania pozwanego. Czynności pełnomocników nie wykraczały poza zakres zwykłych czynności procesowych a sprawa nie miała charakteru skomplikowanej.

Co do pozostałych kosztów procesu, to jest pokrytych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa wydatków na wynagrodzenie biegłych Sąd przejął je na rachunek Skarbu Państwa, albowiem odnosiły się one do czynności powstałych w związku z zarzutami pozwanego – przegranego w sprawie.