Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2024r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 lipca 2024r. w K.

sprawy z powództwa K. P. (PESEL (...)) i I. P. (PESEL (...))

przeciwko pozwanemu (...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z/s w W. na rzecz powodów K. P. i I. P. kwotę 33.115,92zł (trzydzieści trzy tysiące sto piętnaście złotych 92/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15 lutego 2023r. do dnia zapłaty,

2.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu tytułem zwrotu części nieuiszczonych wydatków od pozwanego (...) S.A. z/s w W. kwotę 3.030,12zł (trzy tysiące trzydzieści złotych 12/100),

3.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z/s w W. na rzecz powodów solidarnych K. P. i I. P. kwotę 7.273,00zł (siedem tysięcy dwieście siedemdziesiąt trzy złote 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00zł (trzy tysiące sześćset złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 255/23

UZASADNIENIE

W dniu 17 lutego 2023r. powód K. P. skierował do tut. Sądu w stosunku do pozwanego (...) S.A. z/s w W. pozew domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 15.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 15 lutego 2023r. do dnia zapłaty, tytułem niewypłaconej części odszkodowania w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w związku z uszkodzeniem w dniu 9 września 2022r. budynku jednorodzinnego, w tym kwoty w wysokości 600,00zł tytułem zwrotu kosztów sporządzenia kosztorysu naprawczego na etapie przedsądowym, a ponadto kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jest właścicielem budynku mieszkalnego znajdującego się w miejscowości S. przy ul. (...), a z pozwanym ubezpieczycielem łączy go umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nieruchomości (...) potwierdzona polisą nr (...).

Powód wskazał, że w dniu 9 września 2022r. w wyniku pęknięcia wężyka pod umywalką w kuchni doszło do zalania domu obejmujące pomieszczenia kuchni, korytarza, salonu i piwnicy.

Powód wyjaśnił, że pozwany uznając swoją odpowiedzialność, co do zasady wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie w wysokości 24.804,71zł.

Zdaniem powoda przyznana kwota nie była wystarczająca do przywrócenia uszkodzonego budynku do stanu sprzed szkody.

Wobec tego, powód zlecił sporządzenie prywatnej opinii, z której wynika, że koszt likwidacji szkody w uszkodzonym budynku wynosi 54.356,09zł.

Mając to na uwadze, powód złożył odwołanie od decyzji pozwanego, zaś pozwany nie uwzględnił w dalszej części jego roszczenia.

Pozwany (...) S.A. z/s w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował roszczenie powoda co do wysokości, w tym co do zasadności, a także przydatności prywatnej opinii zleconej przez powoda na etapie przedsądowym sprawy i ustalonej tam wartości szkody.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 19 kwietnia 2023r. w sprawie o sygn. akt I C 255/23 zawiadomiono o toczącym się postępowaniu I. P..

W piśmie procesowym z dnia 11 kwietnia 2024r. powód rozszerzył żądanie pozwu z tytułu odszkodowania domagając się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 32.515,92zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po dniu wydania decyzji przez pozwanego do dnia zapłaty, a ponadto kwoty 600,00zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych na sfinansowanie ekspertyzy prywatnej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po dniu wydania decyzji przez pozwanego do dnia zapłaty.

Pozwany zakwestionował również w całości rozszerzenie żądania z tytułu dalszego odszkodowania i wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powodowie K. P. i I. P. są właścicielami budynku mieszkalnego jednorodzinnego położonego w miejscowości S. przy u. Źródlanej 6.

( okoliczność bezsporna)

W dniu 14 stycznia 2022r. powódka I. P. zawarła z pozwanym (...) S.A. z/s w W. umowę ubezpieczenia (...) potwierdzoną polisą nr (...), z okresem ubezpieczenia od dnia 15 stycznia 2022r. do dnia 14 stycznia 2023r.

Zakresem ubezpieczenia objęto dom jednorodzinny rok bud. 2000.

Sumę ubezpieczenia oznaczono na kwotę 1.500.000,00zł.

Wysokość składki uiszczonej przez powódkę określono na kwotę 1.073,00zł.

W świetle § 14 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia ustalonych uchwałą Zarządu (...) Spółki Akcyjnej nr (...) z dnia 14 września 2021r.

- § 14 1.  W ubezpieczeniu nieruchomości i ubezpieczeniu stałych elementów wysokość odszkodowania ustalana jest na podstawie kosztorysu, który sporządziło (...):

1)  w eksperckim systemie kosztorysowania robót i obiektów budowlanych lub

2)  w oparciu o cenniki budowlane opracowane przez podmioty wyspecjalizowane w zakresie budownictwa.

- § 14 2.  W ubezpieczeniu nieruchomości i ubezpieczeniu stałych elementów, w porozumieniu z ubezpieczonym, (...) może ustalić wysokość odszkodowania na podstawie:

1)  rachunków za odbudowę lub naprawę przedmiotu ubezpieczenia, które są potwierdzone:

a)  kosztorysem powykonawczym, który sporządził podmiot dokonujący odbudowy lub naprawy,

b)  specyfikacją zakresu wykonanych robót, który sporządził podmiot dokonujący odbudowy lub naprawy, jeśli wysokość szkody przed uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego nie przekracza kwoty 10 000 zł lub

2)  kosztorysu odbudowy lub naprawy dokonanej systemem gospodarczym.

- § 14 3.  Kosztorysy, o których mowa w ust. 2, muszą być sporządzone zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych, elektrycznych i instalacyjnych w budownictwie, które uwzględniają dotychczasową konstrukcję i wymiary mienia oraz standard wykończenia, przy zastosowaniu takich samych lub najbardziej zbliżonych materiałów, przy uwzględnieniu średnich cen występujących na terenie, na którym wystąpił wypadek ubezpieczeniowy.

- § 14 4.  Przy ustaleniu kosztów naprawy powłok malarskich lub lakierniczych ścian, podłóg, sufitów i schodów, które znajdują się wewnątrz mieszkania lub budynku (...) nie uwzględnia stopnia zużycia technicznego.

- § 14 5.  Jeśli w mieszkaniu, pomieszczeniu gospodarczym lub miejscu postojowym nastąpi szkoda całkowita, o której mowa w § 13 ust. 2 pkt 1 lit. a, wysokość odszkodowania (...) ustala według: 1)  ceny 1 m2 powierzchni użytkowej mieszkania przyjmowanej do ustalenia wartości rynkowej mieszkania;

2)  ceny pomieszczenia gospodarczego lub miejsca postojowego, przyjmowanej do ustalenia wartości rynkowej odpowiednio pomieszczenia gospodarczego lub miejsca postojowego.

- § 14 6.  Wysokość odszkodowania dla ruchomości domowych (...) ustala:

1)  w przypadku całkowitego zniszczenia lub utraty przedmiotu ubezpieczenia – w wysokości, która odpowiada udokumentowanej jego wartości, jeśli naprawa nie jest możliwa;

2)  w przypadku uszkodzenia przedmiotu ubezpieczenia – w wysokości kosztów naprawy uszkodzeń, które spowodował wypadek ubezpieczeniowy. Koszty naprawy (...) ustala na podstawie średnich cen zakładów usługowych lub rachunku za naprawę lub w wysokości określonego, w porozumieniu z ubezpieczonym, procentowego ubytku wartości uszkodzonego przedmiotu ubezpieczenia.

- § 14 7.  W przypadku całkowitego zniszczenia lub utraty stałych elementów wysokość odszkodowania (...) ustala w wysokości, która odpowiada udokumentowanej ich wartości, jeśli naprawa nie jest możliwa.

- §14 8.  Jeśli nie można udokumentować wartości ruchomości domowych lub stałych elementów, wysokość odszkodowania (...) określa według średniej wartości przedmiotu tego samego lub podobnego rodzaju i gatunku, przy uwzględnieniu średnich cen występujących na terenie, na którym wystąpił wypadek ubezpieczeniowy.

- § 14 9.  Wysokość odszkodowania ustalonego dla ruchomości domowych w wysokości kosztów naprawy nie może przekraczać:

1)  wartości nowej przedmiotu ubezpieczenia, jeśli jest on ubezpieczony w wartości nowej;

2)  wartości rzeczywistej przedmiotu ubezpieczenia, jeśli jest on ubezpieczony w wartości rzeczywistej. - § 14 10.  Przedłożone rachunki za odbudowę lub naprawę, wraz z kosztorysem powykonawczym oraz specyfikacją zakresu wykonanych robót, kosztorysy odbudowy lub naprawy dokonanej systemem gospodarczym, (...) weryfikuje pod względem ich zgodności ze stanem faktycznym, czyli sprawdza:

1)  wysokość poniesionych kosztów;

2)  dotychczasowe wymiary ubezpieczonych przedmiotów;

3)  zakres wykonanych robót i rodzaj użytych materiałów.

- § 14 11.  Przy ustalaniu wysokości odszkodowania dla ruchomości domowych, które tworzą komplet lub jedną całość, (...) uwzględnia ubytek wartości kompletu lub całości, pod warunkiem że nie można ich zrekonstruować przez zakup, dorobienie lub uzupełnienie utraconych elementów.

- § 14 12.  Wysokość odszkodowania dla poniższych ruchomości domowych (...) ustala:

1)  dla gotówki – w jej nominalnej wartości. Jeśli pieniądze są walutą obcą, (...) przelicza je na złote według średniego kursu NBP, który obowiązuje w dniu ustalenia odszkodowania;

2)  dla monet – w wartości złomu. Jeśli monety są prawnym środkiem płatniczym, a ich wartość nominalna jest wyższa od wartości złomu, wysokość odszkodowania (...) ustala według ich wartości nominalnej. Jeśli monety są walutą obcą, przelicza je na złote według średniego kursu NBP, który obowiązuje w dniu ustalenia odszkodowania;

3)  dla przedmiotów ze srebra, złota, platyny lub palladu i biżuterii – według kosztów naprawy, wytworzenia lub nabycia nowego przedmiotu tego samego lub podobnego rodzaju;

4)  dla dokumentów tożsamości – według kosztów wydania duplikatów lub uzyskania nowych dokumentów;

5)  dla kluczy do drzwi zewnętrznych, które prowadzą do miejsca ubezpieczenia – według kosztów odtworzenia kompletu kluczy łącznie z kosztami wymiany zamków;

6)  dla zwierząt domowych w przypadku:

a)  utraty (w tym śmierci) – w przeciętnej wartości zwierzęcia tej samej rasy i tego samego gatunku, ustalonej przy uwzględnieniu średnich cen występujących na terenie, na którym wystąpił wypadek ubezpieczeniowy,

b)  kosztów leczenia, kosztów uśpienia z konieczności – na podstawie rachunku za leczenie zwierzęcia lub jego uśpienie z konieczności, w Polsce. (...) zwraca ubezpieczonemu koszty, maksymalnie do kwoty, która odpowiada średniej cenie wykonania tego typu usługi na terenie, na którym została ona wykonana;

7)  dla roślin doniczkowych – w przeciętnej wartości rośliny doniczkowej tego samego gatunku i odmiany oraz takiej samej lub podobnej wielkości, ustalonej przy uwzględnieniu średnich cen występujących na terenie, na którym wystąpił wypadek ubezpieczeniowy.

( polisa k. 59-60, OWU k. 61-84)

W dniu 9 września 2022r. na nieruchomość stanowiącą własność powodów oddziaływał czynnik w postaci przesączającej się wody z uszkodzonego wężyka zasilającego zlewozmywak.

Po ujawnieniu skutków zdarzenia powodowie przystąpili niezwłocznie do zabezpieczenia uszkodzonych pomieszczeń budynku usuwając zgromadzoną wodę oraz osuszając zalane powierzchnie ukierunkowanych w szczególności na zapobieżenie dalszej degradacji stanu technicznego budynku i w celu uchylenia grożącej mieniu szkody.

Powodowie dokonali u pozwanego (...) S.A. z/s w W. zgłoszenia zaistnienia szkody w nieruchomości w celu przeprowadzenia postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej Ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia majątkowego.

Postępowanie szkodowe zostało zarejestrowane pod numerem (...).

W związku ze zgłoszeniem pozwany (...) S.A. z/s w W. przeprowadził postępowanie szkodowe w ramach, którego dokonał oceny rodzaju, charakteru i rozmiarów uszkodzeń w nieruchomości poszkodowanego oraz przeprowadził kalkulację kosztów naprawy/odtworzenia.

Decyzjami z dnia 5 października 2022r. i 14 lutego 2023r. pozwany ustalił i przyznał powodom odszkodowanie w łącznej wysokości 24.804,71zł oraz odmówił jego wypłaty w pozostałej części.

( podsumowanie zgłoszenia szkody k. 8, decyzja k. 10, 11-13, odwołanie k. 14, kosztorys k. 85-88)

W wyniku działania na elementy konstrukcyjne budynku jednorodzinnego przesączającej się wody z uszkodzonego wężyka zasilającego zlewozmywak uszkodzeniu uległy pomieszczenia kuchni, spiżarni oraz korytarza na parterze, a także pomieszczenia piwnicy nr 1 i 2 i korytarza.

Wysokość rzeczywistej szkody w nieruchomości powodów na skutek zdarzenia z dnia 9 września 2022r. wynosi łącznie 57.320,63zł brutto.

( opinia biegłego k. 137-181, 207-220, 244)

Na etapie przedsądowym powodowie zlecili specjaliście w dziedzinie budownictwa i kosztorysowania szkód w budynkach i wyceny nieruchomości sporządzenie prywatnej ekspertyzy i w związku z tym ponieśli wydatki w wysokości 600,00zł.

( kosztorys k. 15-31, rachunek k. 32)

Sąd uznał za przydatną do ustalenia stanu faktycznego opinię sporządzoną przez biegłego z zakresu budownictwa albowiem jest ona pełna, jasna, zrozumiała, wyczerpująca i kompleksowa oraz wewnętrznie spójna. Biegły w opinii udzielił odpowiedzi na wszystkie postawione w tezie dowodowej pytania, sformułowania zawarte w treści opinii pozwalają na zrozumienie wyrażonych w nich ocen i poglądów oraz sposobu dochodzenia do nich, a ponadto biegły przedstawił metodę badawczą, materiał badawczy, na którym się oparego. Wnioski końcowe opinii są zwięzłe i precyzyjne, a ponadto wnioski opinii są logiczne i znajdują oparcie w przeprowadzonych przez biegłą badaniach i nie budzą zastrzeżeń, co do ich trafności w porównaniu z podanym w opinii materiałem badawczym.

Ponadto biegły w sposób fachowy i rzeczowy ustosunkował się również do wszystkich zarzutów skierowanych w stosunku do opinii wypowiadając się szczegółowo w obszarze każdego zastrzeżenia odwołując się przy tym do dokumentarnego materiału dowodowego oraz reguł postępowania przy sporządzaniu takiego typu operatu.

Z tych samych co wskazanych powyżej względów Sąd odmówił w części przydatności do ustalenia stanu faktycznego kalkulacji wartości szkody sporządzonej w postępowaniu szkodowym w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Na wstępie należy stwierdzić, co nie jest okolicznością sporną, iż powodowie posiadali zawartą z pozwanym ważną i skuteczną umowę ubezpieczenia majątkowego, która określała podmiotowo i przedmiotowo prawa i obowiązki stron tego kontraktu, że nastąpiło zdarzenie losowe przewidziane przez zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, że było to zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną niezależną od działania czy też zaniechania po stronie powodów, że zdarzenie to spowodowało szkodę w mieniu powodów, którą winien naprawić pozwany w pełnym rozmiarze.

Sporne pozostawały natomiast zakres szkody oraz wartość restytucji.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2024.838 – t.j.) zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym, natomiast w myśl art. 15 ust. 2 cyt. ustawy umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Stosownie do treści art. 16 w/w ustawy ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia oraz zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

W myśl przepisu art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonego świadczenia za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (art. 805 § 2 kc).

Wypadkiem ubezpieczeniowym jest zdarzenie losowe będące następstwem bądź przypadkowego zbiegu okoliczności, bądź zrealizowania się określonego niebezpieczeństwa, bądź też konieczności, której terminu nastąpienia nie można przewidzieć.

Wypadkiem ubezpieczeniowym jest zdarzenie przyszłe i niepewne którego ziszczenie się powoduje powstanie po stronie ubezpieczyciela obowiązku spełnienia przewidzianego umową świadczenia.

Określenie wypadku ubezpieczeniowego oraz – ewentualnie – innych okoliczności, od których spełnienia lub niespełnienia zależy spełnienie przez ubezpieczyciela świadczenia ubezpieczeniowego, powinno wynikać z treści umowy ubezpieczenia albo z jego ogólnych warunków – por. wyr. SN z dnia 27 października 2017r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 730/16, opubl. Legalis. Ustalenie, jakie zdarzenie stanowi wypadek ubezpieczeniowy, wymaga zatem dokonania wykładni umowy ubezpieczenia i jego ogólnych warunków, dokonanych zgodnie z regułami wskazanymi w art. 65 kc – por. wyr. SN z 17 stycznia 2019r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 516/17, opubl. Legalis

Dla określenia wypadku ubezpieczeniowego należy odwołać się także do pojęcia zdarzenia losowego, zdefiniowanego w art. 3 ust. 1 pkt 57 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2024.838 – t.j.), skoro, zgodnie z art. 4 ust. 1 tej ustawy, przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. Zdarzeniem losowym jest, w rozumieniu w/w ustawy niezależne od woli ubezpieczającego lub ubezpieczonego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego wystąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową.

W przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego, ubezpieczyciel zobowiązany jest do spełnienia swojego świadczenia. Górną granicą świadczenia ubezpieczyciela będzie, o ile nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ( art. 824 § 1 kc), nawet jeśli szkoda będzie wyższa por. wyr. SN z 20.7.1990 r., I CR 451/90, Legalis).

Szkoda majątkowa musi pozostawać w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem w rozumieniu art. 361 § 1 kc.

Na tle art. 361 § 1 kc odnotowania wymaga, że na gruncie tego przepisu „obojętne jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej.

Norma zawarta w przepisie art. 361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego, w wersji obiektywnej, zwanego też „normalnym związkiem przyczynowym”. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Związek przyczynowy należy pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną” ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest okolicznościami faktycznymi sprawy. W pierwszej kolejności należy za pomocą testu „ conditio sine qua non” zbadać, czy określony skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako jego przyczynę, to znaczy, czy oceniany skutek nastąpiłby mimo braku wskazanej przyczyny. Jeżeli odpowiedź jest negatywna, czyli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności tej przyczyny należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy relacje pomiędzy przyczyną a skutkiem są adekwatne w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Pojawienie się w przebiegu kauzalnym przyczyny zewnętrznej, nie powiązanej z działaniem lub zaniechaniem podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, przesądza o braku związku przyczynowego, jeśli bez przyczyny pierwotnej szkoda i tak powstałaby. Przepis art. 361 § 1 kc wiąże jednak odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. W razie pozytywnego stwierdzenia, że dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy. Typowym jest skutek jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym na postawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności.

W przypadku badania istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem szkodzącym, przybierającym postać zaniechania, przeprowadzenie testu conditio sine qua non polega na przeprowadzeniu oceny, według zasad wiedzy i doświadczenia życiowego, z jak dużym prawdopodobieństwem ukształtowałyby się stosunki faktyczne, gdyby zostało podjęte zaniechane działanie.

Konstatując, należy stwierdzić, iż ustalony przez Sąd stan faktyczny, co do faktu wystąpienia szkody w budynku mieszkalnym należącym do powodów, okoliczności i czasu jej powstania, a także rodzaju, charakteru i rozmiarów szkody, pozwala na stwierdzenie, iż w warunkach niniejszej sprawy wystąpił wypadek ubezpieczeniowy, który można bezpośrednio identyfikować z czynnikiem szkodowym i która wobec obowiązującej umowy ubezpieczenia aktualizuje odpowiedzialność pozwanego i obowiązek wypłaty odszkodowania poszkodowanym.

To na ubezpieczycielu ciąży obowiązek przeprowadzenia prawidłowego postępowania likwidacyjnego, którego celem jest nie tylko ocena zasadności roszczeń zgłaszanych przez poszkodowanych, ale również zebranie materiału umożliwiającego ocenę zakresu przedmiotowych roszczeń.

Nieprawidłowości w toku postępowania likwidacyjnego nie mogą prowadzić do przerzucenia na ubezpieczonego negatywnych konsekwencji z tym związanych.

Celem postępowania likwidacyjnego jest bowiem między innymi ustalenie wysokości szkody i świadczenia zakładu ubezpieczeń. To właśnie w postępowaniu likwidacyjnym winno nastąpić ustalenie wysokości odszkodowania, a rolą Sądu w ewentualnym procesie jest kontrola prawidłowości ustalenia wysokości odszkodowania.

Ubezpieczony nie może więc ponosić skutków działań ubezpieczyciela, które okazały się nietrafne, gdy chodzi o ustalenie wysokości należnego ubezpieczonemu odszkodowania.

Z podanych wyżej względów Sąd, przy uwzględnieniu rzeczywistej wartości szkody w nieruchomości powodów i pomniejszeniu tej należności o wartość świadczenia przekazanego powodom w ramach postępowania likwidacyjnego, zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 32.515,92zł (57.320,63zł brutto (rzeczywisty koszt przywrócenia nieruchomości lokalowej powodów do stanu sprzed zdarzenia) – 24.804,71zł brutto (łączne odszkodowanie przyznane przez ubezpieczyciela w postępowaniu likwidacyjnym) = 32.515,92zł, które należało powiększyć o kwotę 600,00zł z tytułu poniesionych przez poszkodowanych wydatków w związku z uzyskaniem prywatnej ekspertyzy specjalistycznej w dziedzinie budownictwa, co daje łącznie kwotę 33.115,92zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Odszkodowanie, przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za powstałe szkody obejmuje także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanych na etapie przedsądowym.

W związku z powyższym powodowie byli również uprawnieni do uzyskania zwrotu kosztów poniesionych z tytułu sporządzenia przedsądowej prywatnej ekspertyzy w sytuacji dochodzenia należności od pozwanego.

Dokonana przed wszczęciem postępowania sądowego i poza zabezpieczeniem dowodów ekspertyza była bowiem istotną przesłanką zasądzenia odszkodowania, a w takim wypadku koszt ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu (art. 361 kc).

Charakter odpowiedzialności pozwanego uzasadnia przyjęcie, że obok bezpośrednich skutków, w ramach normalnego związku przyczynowego, mogą znajdować się pośrednie działania, powodujące uszczerbek majątkowy związany ze zdarzeniem powodującym szkodę (stratę), która także powinna być wyrównana. Takim działaniem jest pozyskanie materiału dowodowego opartego o wiedzę specjalną oraz profesjonalnej pomocy prawnej, aby postępowanie przeprowadzone zostało sprawnie i fachowo, bez konieczności uruchamiania drogi sądowej. Koszty tak pozyskanego dokumentu mieszczą się w pojęciu szkody powoda, a tak poniesione wydatki finansowe powoda na etapie przedsądowego dochodzenia roszczeń pozostają w związku przyczynowym z działaniem pozwanego i jego odpowiedzialnością (por. art. 361 kc i art. 363 kc).

W tym miejscu należy wskazać, iż obowiązkiem stron postępowania było w ramach procesu przed Sądem przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzą roszczenia (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność ich twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc).

Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc., art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 - 2 ⁴ kc. art. 817 kc i art. 28 i n. ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2024.838 – t.j.).

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 1 ¹ i 3 kpc w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023.1935 – t.j. ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 1 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2024.959 – t.j.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2023.2111 – t.j.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek