Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący: sędzia Joanna Jank

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 września 2023 r. w G.

sprawy z powództwa W. K.

przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu z siedzibą w G.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania.

Sygnatura akt I C 272/23

Uzasadnienie wyroku z dnia 6 września 2023 roku

Powód W. K. wniósł pozew przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu w G. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomiu J. K. z dnia 2 września 2020 roku wydanego w sprawie Km 1149/19 w części, tj. w zakresie punktu III. – rozstrzygnięcia w przedmiocie przyznania pozwanemu (wierzycielowi) kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 1.350 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że na wniosek pozwanego ww. Komornik prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko pozwanemu na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 20 grudnia 2014 roku w sprawie VI Nc-e (...) wydanego w sprawie z powództwa Banku (...) SA w W., a zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego postanowieniem Referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 28 stycznia 2019 roku w sprawie I Co 9/19. Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2020 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uchylił klauzulę wykonalności i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie. Natomiast, tenże Sąd postanowieniem z dnia 5 listopada 2020 roku wydanym w sprawie I C 1430/20 umorzył postępowanie z powództwa Banku (...) S.A., a postanowieniem z dnia 24 listopada 2020 roku zasądził na rzecz powoda zwrot kosztów procesu w kwocie 3.600 zł. W związku z powyższym Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 1149/19, ustalił koszty postępowania egzekucyjnego, a także wezwał wierzyciela do wpłaty kwoty 13.004,68 zł tytułem opłat i przyznał wierzycielowi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 1.350 zł. Następnie, w związku ze skargą wierzyciela, postanowieniem z dnia 24 listopada 2020 roku Referendarz sadowy Sądu Rejonowego w Radomiu w sprawie I Co 525/2 uchylił postanowienie Komornika w zakresie zobowiązania do wpłaty opłat, a także zmienił podstawę prawną umorzenia z art. 825 pkt 1 k.p.c. na art. 824 § 1 pkt 5 k.p.c. Pomimo umorzenia postępowania egzekucyjnego Komornik przyznał od powoda na rzecz wierzyciela koszty zastępstwa procesowego, co podlega wykonaniu w drodze egzekucji. Powód wezwał pozwanego do zrzeczenia się roszczenia, lecz pozwany zignorował powyższe wezwanie.

(pozew, k. 4-5v)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Uzasadniając swoje stanowisko pozwany stwierdził, że postanowienie Komornika z dnia 2 września 2020 roku było przedmiotem badania przez sąd ze skargi złożonej przez wierzyciela. Pozwany zwrócił uwagę, że na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. Sąd wydaje z urzędu komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwa spostrzeżone uchybienia. Ocena prawna wyrażona przez sąd w ramach wydanych zarządzeń jest wiążąca dla komornika. Poza uchyleniem pkt 2 oraz zmianą podstawy prawnej sąd nie stwierdził uchybień w dalszym zakresie, nie uchylił ani nie zmienił rozstrzygnięcia zawartego w pkt 3. Na powyższe postanowienie skargę złożył w dniu 8 grudnia 2020 roku dłużnik, jednak nie zarzucił sądowi braku rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego. Skarga ta została oddalona postanowieniem z dnia 2 marca 2021 roku. Ponadto, dłużnik miał możliwość skarżenia postanowienia komornika z dnia 2 września 2020 roku na podstawie art. 767 k.p.c.

(odpowiedź na pozew, k. 40-40v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 grudnia 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt VI Nc-e 1847936/14 Referendarz sądowy Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, nakazując W. K., aby zapłacił Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 67.098,46 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 16 % rocznie od kwoty 63.121,06 zł od dnia 11 grudnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz odsetkami ustawowymi od kwoty 3.977,40 zł od dnia 17 grudnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 4.449,49 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 20 lutego 2015 roku Referendarz nadał ww. nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności jako orzeczeniu prawomocnemu.

(dowód: nakaz zapłaty z dnia 30 grudnia 2014r., k. 7, postanowienie z dnia 20 lutego 2015r., k. 7v)

Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2019 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Co 9/19 Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Radomiu nadał nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanemu przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 30 grudnia 2014 roku w sprawie VI Nc-e (...) z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W. przeciwko W. K. klauzulę wykonalności na rzecz B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G., na który przeszło uprawnienie dotychczasowego wierzyciela.

(dowód: postanowienie z dnia 28 stycznia 2019r., k. 8)

Na podstawie ww. tytułu wykonawczego pozwany wszczął przeciwko pozwanemu postępowanie egzekucyjne. Przedmiotowe postępowanie prowadził Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomiu J. K. pod sygnaturą Km 1149/19.

(dowód: postanowienie z dnia 2 września 2020r., k. 12)

Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2020 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uchylił w całości postanowienie z dnia 20 lutego 2015 roku o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 30 grudnia 2014 roku.

(dowód: postanowienie z dnia 7 sierpnia 2020r., k. 9)

Po przekazaniu sprawy do rozpoznania Sądowi właściwości ogólnej dłużnika, postanowieniem z dnia 5 listopada 2020 roku w sprawie o sygnaturze I C 1430/20 Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie umorzył postępowanie.

Nadto, postanowieniem z dnia 24 listopada 2020 roku tenże Sąd uzupełnił postanowienie z dnia 5 listopada 2020 roku w ten sposób, że zasądził od Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz W. K. kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Przedmiotowe postanowienie uprawomocniło się z dniem 9 grudnia 2020 roku.

(dowód: postanowienie z dnia 5 listopada 2020r., k. 10-10v, postanowienie z dnia 24 listopada 2020r., k. 11)

Postanowieniem z dnia 2 września 2020 roku Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomiu J. K. umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 825 § 1 k.p.c. (pkt 1), ustalił koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 13.151,23 zł i wezwał wierzyciela do wpłaty kwoty 13.004,68 zł z tytułu opłaty w terminie 7 dni od dnia doręczenia (pkt 2), przyznał wierzycielowi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 1.350 zł (pkt 3).

(dowód: postanowienie z dnia 2 września 2020r., k. 12)

Na skutek skargi wierzyciela, postanowieniem z dnia 24 listopada 2020 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Co 525/20 Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uchylił pkt 2 postanowienia Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomiu J. K. z dnia 2 września 2020 roku w zakresie zobowiązującym wierzyciela do wpłaty kwoty 13.004,68 zł tytułem opłaty (pkt 1), na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. wskazał jako podstawę prawną umorzenia postępowania w pkt 1 postanowienia z dnia 2 września 2020 roku art. 824 § 1 pkt 5 k.p.c. w miejsce błędnie wskazanego art. 825 pkt 1 k.p.c. (pkt 2), umorzył postępowanie z wniosku wierzyciela o obniżenie opłaty egzekucyjnej jako bezprzedmiotowe (pkt 3).

(dowód: postanowienie z dnia 24 listopada 2020r., k. 13)

Powód złożył skargę na ww. postanowienie Referendarza o uchyleniu pkt 2 postanowienia Komornika, o wskazaniu prawidłowej podstawy umorzenia postępowania i o umorzeniu postępowania w przedmiocie wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej. Postanowieniem z dnia 2 marca 2021 roku wydanym w sprawie o sygnaturze I Co 114/21 Sąd Rejonowy w Radomiu utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

(dowód: postanowienie z dnia 2 marca 2021r., k. 46)

Pismem z dnia 13 stycznia 2023 roku powód reprezentowany przez fachowego pełnomocnika będącego adwokatem – wezwał pozwanego do zrzeczenia się roszczenia wynikającego z pkt 3 postanowienia Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomiu J. K. z dnia 2 września 2020 roku w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 13 stycznia 2023r. wraz z dowodem nadania, k. 14)

W odpowiedzi, pismem z dnia 17 lutego 2023 roku pozwany stwierdził, że zrzeczenie się przysługującego się roszczenia zawartego w pkt 3 postanowienia Komornika z dnia 2 września 2020 roku jest niezasadne.

(dowód: pismo pozwanego z dnia 17 lutego 2023r., k. 49)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony niniejszego postępowania.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wyżej wskazanych dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dowody w postaci orzeczeń sądów powszechnych oraz postanowień i pism komornika mają charakter dokumentów urzędowych, które korzystają z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała domniemań przysługujących tym dokumentom w trybie art. 252 k.p.c. Nadto, za w pełni wiarygodne należało uznać także wymienione powyżej dokumenty prywatne w postaci korespondencji stron, gdyż żadna z nich nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów ani nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Powyższe dokumenty nie budzą również żadnych wątpliwości Sądu co do ich autentyczności, gdyż nie noszą żadnych śladów podrobienia, przerobienia ani innej ingerencji w ich treść.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 840 § 1 k.p.c., który stanowi, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia;

3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Z kolei, w myśl art. 840 ² k.p.c. jeżeli egzekucja prowadzona jest na podstawie tytułu egzekucyjnego lub innego dokumentu, któremu nie nadaje się klauzuli wykonalności, do ochrony praw dłużnika stosuje się odpowiednio przepisy art. 840 i art. 843. W doktrynie nie budzi sporu, że powyższy przepis dotyczy m.in. prawomocnych postanowień komornika w przedmiocie kosztów egzekucji (zob. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 32, 2023; K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2022; A. Marciniak (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Komentarz. Art. 730–1095 ¹ , Warszawa 2020; J. Jankowski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730-1217. Wyd. 3, Warszawa 2019). W myśl bowiem art. 770 ¹ k.p.c. prawomocne postanowienie komornika przyznające zwrot kosztów postępowania egzekucyjnego podlega wykonaniu bez zaopatrywania go w klauzulę wykonalności. Zgodnie natomiast z treścią art. 770 § 1 i 2 k.p.c., dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Koszty egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Cytowany wyżej przepis wprowadza do postępowania egzekucyjnego zasadę odpowiedzialności dłużnika za koszty egzekucyjne. Oznacza ona, że niezależnie od sposobu zakończenia egzekucji, koszty związane z jej przeprowadzeniem ponosi dłużnik.

Zgodnie z treścią art. 767 § 1 k.p.c. na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Skargę rozpoznaje sąd właściwy ze względu na siedzibę kancelarii komornika. Zważyć należy, iż powód w ogóle nie złożył skargi na rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego zawarte w pkt 3 postanowienia Komornika z dnia 20 września 2020 roku, natomiast wniósł skargę na postanowienie Referendarza sądowego z dnia 24 listopada 2020 roku o uchyleniu pkt 2 postanowienia Komornika, o wskazaniu prawidłowej podstawy umorzenia postępowania i o umorzeniu postępowania w przedmiocie wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej. Przedmiotowa skarga została jednak oddalona postanowieniem z dnia 2 marca 2021 roku. Podkreślić należy, że na gruncie obecnie obowiązujących przepisów ustawy procesowej, Sąd ma obowiązek sprawowania nadzoru judykacyjnego nad postępowaniami egzekucyjnymi prowadzonymi przez komorników. Jak stanowi art. 759 § 2 k.p.c. Sąd wydaje z urzędu komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwa spostrzeżone uchybienia. Ocena prawna wyrażona przez sąd w ramach wydanych zarządzeń jest wiążąca dla komornika. W doktrynie wskazuje się, że celem tego przepisu jest zapewnienie należytego wykonania egzekucji oraz usunięcie spostrzeżonych uchybień w toku postępowania egzekucyjnego. Czynności nadzorcze sąd podejmuje z urzędu. Podkreślenia wymaga, że nawet odrzucenie skargi jako spóźnionej, niedopuszczalnej czy dotkniętej brakami formalnymi nie zwalnia sądu od obowiązku zbadania sprawy pod kątem uchybień, które mogłyby zostać usunięte w ramach zastosowania art. 759 § 2 k.p.c. (zob. T. Szanciło (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217. Tom II. Wyd. 2, Warszawa 2023). Sąd Najwyższy w postanowieniu z 12 marca 1975 r. (III CRN 456/74, OSPiKA 1976, Nr 1, poz. 8) przyjął, że przewidziany w art. 759 § 2 k.p.c. nadzór sądu nad postępowaniem egzekucyjnym dotyczyć może nie tylko jego strony formalnej, ale i merytorycznej, przy czym powinien zmierzać do należytego zagwarantowania i ochrony praw nie tylko wierzyciela, ale wszystkich uczestników tego postępowania. Podobnie w uchwale SN(7) z 12 stycznia 1988 r. (III CZP 59/87, OSNCP 1988, Nr 9, poz. 110) zaznaczono, że w ramach tego nadzoru sąd upoważniony jest do szerokiej ingerencji w postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika i nadzór ten powinien dotyczyć także merytorycznej strony postępowania egzekucyjnego w celu zapewnienia należytej ochrony praw wszystkich uczestników tego postępowania. W judykaturze wskazuje się m.in. że Sąd może na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. z urzędu zmienić prawomocne postanowienie komornika, którym wadliwie ustalono wysokość opłaty egzekucyjnej (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2018 r., III CZP 28/18, L.). Zważyć należy, iż w ramach sprawowanego nadzoru jurysdykcyjnego, najpierw Referendarz rozpatrując skargę na czynności komornika, a następnie Sąd rozpoznający skargę na orzeczenie referendarza nie znaleźli podstaw do ingerencji w rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3 postanowienia Komornika z dnia 2 września 2020 roku. Zdaniem Sądu z uwagi na szerokie ramy nadzoru jurysdykcyjnego Sądu sprawowanego nad działalnością komornika, należy opowiedzieć się przeciwko ponownemu badaniu prawidłowości rozstrzygnięcia Komornika w zakresie kosztów egzekucji w toku postępowania o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności – w przypadku skorzystania już przez stronę ze skargi na czynności komornika, a następnie ze skargi na orzeczenie referendarza. Stoi temu na przeszkodzie choćby skutek mocy wiążącej prawomocnego postanowienia Sądu wydanego na skutek rozstrzygnięcia o skardze na czynności komornika (art. 365 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Należy zauważyć, że przewidziana w art. 840 §1 pkt 1 podstawa powództwa przeciwegzekucyjnego dotycząca tytułów egzekucyjnych niebędących orzeczeniami sądu, pozwalająca na kwestionowanie istnienia obowiązku objętego tytułem, nie dotyczy, w ocenie sądu, zaskarżalnych i podlegających kontroli sądowej postanowień komornika o kosztach postępowania. R. legis wskazanego przepisu sprowadza się do umożliwienia przeprowadzenia sądowej kontroli, w tym także pod względem merytorycznym i materialnoprawnym, tych tytułów, które zostały zaopatrzone w klauzule wykonalności jednak stwierdzony w nim obowiązek nigdy nie był badany przez sąd w zakresie podstaw materialnoprawnych. Chodzi tu zwłaszcza o tytuły egzekucyjne w postaci aktów notarialnych czy bankowych tytułów egzekucyjnych, którym nadaje się klauzulę wykonalności badając jedynie formalną poprawność samego tytułu. Postanowienie komornika różni się od takich tytułów, ponieważ wskazane wyżej przepisy prawa przewidują ściśle określony tryb jego sądowej kontroli. Skorzystanie z tego trybu zależne jest od dłużnika, który może wnieść skargę na czynność komornika. Jeżeli jednak tego nie zrobi – powództwo przeciwegzekucyjne nie może stanowić sposobu na wyeliminowanie nawet wadliwego postanowienia komornika, ponieważ w takim wypadku doszłoby do obejścia przepisów o trybie, a zwłaszcza terminie wniesienia skargi na czynności komornika. Każdy dłużnik, który z jakichkolwiek powodów nie wniósłby skargi, korzystałby z powództwa przeciwegzekucyjnego. Z tych względów nie można uznać, że ustawodawca dał dłużnikowi prawo wyboru pomiędzy skargą na czynności komornika i powództwem przeciwegekucyjnym dopuszczając, aby w ramach jednego i drugiego środka badane były te same zarzuty.

W ocenie Sądu pozbawiona podstaw jest również argumentacja pełnomocnika powoda dotycząca kwestii zrzeczenia się przez pozwanego z roszczenia wynikającego z tytułu egzekucyjnego. W ramach postępowania przeciwegzekucyjnego Sąd nie może bowiem nakazać wierzycielowi złożenia tego typu oświadczenia. Jest wręcz odwrotnie, to np. zwolnienie z długu przez wierzyciela może być podstawą powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.

Mając zatem powyższe na względzie, na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 840 ² k.p.c. a contrario powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego powoda na rzecz pozwanego kwotę 287 zł, na którą składają się: opłata za czynności fachowego pełnomocnika pozwanego w stawce minimalnej określonej zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (270 zł), a także opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).