Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

4 października 2022 roku

Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w W. w I Wydziale Cywilnym w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Janicki

po rozpoznaniu na rozprawie 4 października 2022 roku w W.

przy udziale protokolanta Tomasza Kurka

sprawy z powództwa M. B. (1)

przeciwko miastu stołecznemu W.

o ustalenie istnienia stosunku prawnego

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 917 (dziewięćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

I. Stanowiska stron

M. B. (1) w pozwie przeciwko miastu stołecznemu W. wniósł o ustalenie, że z dniem 6 lutego 2021 r. wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w W. oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Wskazał, że do chwili śmierci jego matki K. B. (najemczyni przedmiotowego lokalu), co nastąpiło 6 lutego 2021 r., zamieszkiwał z nią w ww. lokalu (pozew k. 3-5)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Wskazał, że K. B. od stycznia 2017 roku nie zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu (odpowiedź na pozew k. 15).

II. Ustalenia faktyczne

K. B. była najemcą lokalu przy ul. (...) w W.. Poza nią w mieszkaniu mieszkali jej synowie: Z. B. i M. B. (1), a do czasu rozwodu również żona i syn M. B. (1) (bezsporne).

13 stycznia 2017 roku K. B. uległa wypadkowi, wskutek którego złamała żebra. Była hospitalizowana, a po wypisie od 23 stycznia 2017 r. do 3 sierpnia 2017 r. przebywała u córki W. K. w lokalu przy ul. (...) w W. celem rekonwalescencji (bezsporne).

3 sierpnia 2017 r. K. B. została przywieziona z powrotem do mieszkania przy ul. (...) w W., jednakże ponieważ nikt się nią tam nie zajmował (M. B. (1) pracował w ochronie, w systemie 24-godzinnym, a Z. B. nadużywał alkoholu), po 2 tygodniach K. B. została zabrana z powrotem do córki W. K. do mieszkania na ul. (...) w W. (bezsporne).

Od ok. 17 sierpnia 2017 roku aż do swojej śmierci 6 lutego 2021 r. (tj. kolejne 3,5 roku) K. B. zamieszkiwała z córką W. K. w jej mieszkaniu przy ul. (...) w W., która zapewniała jej niezbędną z uwagi na postępującą demencję opiekę. Odwiedzała, do czasu aż pozwalało jej na to zdrowie zdrowie (początek 2020 roku), mieszkanie przy ul. (...) w W. (bezsporne).

W. K. już w 2017 roku chciała umieścić mamę w ośrodku opiekuńczym, ponieważ ani ona, ani żadne z rodzeństwa, nie chciało (lub nie mogło) podjąć się opieki nad mamą. Jej wniosek poparł M. B. (1), a sąd do tego wniosku się przychylił (protokół k. 91-92, postanowienie k. 93), jednakże z uwagi na wybuch pandemii (...)19, nie udało się umieścić K. B. w ośrodku opiekuńczym (bezsporne).

III. Ocena dowod ów

Ustalone fakty były w istocie bezsporne. Ponadto wynikają ze zgromadzonych w aktach dokumentów (umowa najmu, akt zgonu, dokumenty z dołączonych akt sprawy opiekuńczej, karnej i rozwodowej), które zgodnie z art. 2432 k.p.c. stanowią dowód w sprawie, jak również z zeznań złożonych w toku rozpraw przeprowadzonych w ramach niniejszego postępowania: W. K., M. B. (2) oraz powoda M. B. (1). Wszystkie ww. dowody, jak chodzi o ww. fakty istotne dla rozstrzygnięcia (z punktu widzenia zastosowania art. 691 k.c.), wzajemnie się dopełniają, składając w jeden spójny obraz.

Spór w postępowaniu ogniskował się nie wokół faktów – tylko ich prawnej oceny.

IV. Ocena prawna

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą prawną relewantną dla rozstrzygnięcia o zasadności powództwa był art. 691 § 1 i 2 k.c. Spór dotyczył kwestii, czy ziściła się przesłanka z art. 691 § 2 k.c. tj. czy powód „stale zamieszkiwał z najemcą w przedmiotowym lokalu” do chwili śmierci K. B..

Co kluczowe, do stwierdzenia „zamieszkiwania z najemcą” konieczne jest, żeby w lokalu zamieszkiwał również najemca ( D. Tomaszewski, Zakończenie najmu lokalu, Kraków 1999, s. 54; J. Górecki, G. Matusik, w: Osajda/Borysiak, Komentarz KC, Legalis 2022, art. 691, nb. 22; K. Pietrzykowski, w: Komentarz KC, Legalis 2021, art. 691, nt. 18; wyrok Sądu Najwyższego z 18 maja 1984 r., I CR 133/84).

Powód wywodził, że choć bezsporne jest, że przez ostatnie 4 lata przed śmiercią (z wyjątkiem 2-tygodniowego epizodu na 3,5 roku przed jej śmiercią) K. B. „przebywała” w innym lokalu i bez powoda, a ponadto nie było jakichkolwiek widoków na jej powrót do tego mieszkania, skoro demencja (będąca rzeczywistym powodem konieczności zapewnienia jej całodobowej opieki, niemożliwej w przedmiotowym lokalu) ciągle postępowała, a powód nie zamierzał zmienić pracy celem zapewnienia matce opieki, a co więcej, rodzina podjęła zaawansowane kroki celem umieszczenia K. B. w zakładzie opiekuńczo-leczniczym – to jednak zdaniem powoda należy uznać, że K. B., z uwagi na jej demencję i niepodejmowanie samodzielnych decyzji, ciągle mieszkała z powodem w przedmiotowym lokalu.

Stanowisko powoda nie zasługiwało na uwzględnienie. Opierało się ono bowiem ab initio na nieprawidłowym utożsamianiu przesłanki „stałego zamieszkiwania z najemcą w lokalu” ze wspólnym domicylem, o którym mowa w art. 25 k.c. Tymczasem ugruntowany zarówno w doktrynie jak i judykaturze jest trafny pogląd, że są to inne kategorie i nie można utożsamiać „stałego zamieszkiwania” z „miejscem zamieszkania” (tak m.in. A. Biały, w: Fras, Habdas, Komentarz KC, Warszawa 2018, art. 691, nb. 11; K. Pietrzykowski, w: Komentarz KC, Legalis 2021, art. 691, nb. 15; J. Jezioro, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, Legalis 2021, art. 691, nt. 5; J. Ignatowicz, w: M. Gersdorf, J. Ignatowicz, Prawo spółdzielcze. Komentarz, Warszawa 1985, s. 434; wyrok Sądu Najwyższego z 3 listopada 1998 r., I CKN 867/97). Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 4 czerwca 2001 r., III CKN 315/00: Określenie "zamieszkiwanie z najemcą" znaczy "zamieszkiwanie razem". Jednym z elementów pojęcia "zamieszkiwanie razem" jest "fizyczne" przebywanie w wynajmowanym mieszkaniu zarówno osoby bliskiej, jak i najemcy . Wielokrotnie podkreśla się w orzecznictwie i piśmiennictwie, że rozstrzygający jest stan faktyczny, a nie kategorie prawne ( J. S. , Wstąpienie w najem po śmierci najemcy, Studia z prawa cywilnego 1983, s. 212-213; K. P. , w: Komentarz KC, Legalis 2021, art. 691, nt. 23; wyrok Sądu Najwyższego z 29 września 1998 r., II CKN 910/97).

Trafnie wskazuje się zarazem, że czasowe (okresowe) przebywanie poza wynajmowanym lokalem nie oznacza, że najemca przestał mieszkać w swoim lokalu. Chodzi jednak o sytuacje „czasowe” (przerwę we wspólnym zamieszkiwaniu o charakterze przejściowym) tj. np. hospitalizację, wyjazd wakacyjny albo chociażby pobyt u rodziny w związku z rekonwalescencją w przemijającej chorobie czy trudne warunki mieszkaniowe w sezonie zimowym (wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2001 r., I CKN 1179/98; wyrok Sądu Najwyższego z 7 lutego 2002 r., I CKN 1023/99; K. Pietrzykowski, w: Komentarz KC, Legalis 2021, art. 691, nt. 22). Nie można jednakże mówić o „czasowym przebywaniu poza swoim lokalem” w sytuacji, gdy najemca z uwagi na postępującą (co wyklucza „przemijalność”, „czasowość”) demencję przeprowadza się do innego dziecka, które zajmuje się nim do śmierci bez jakichkolwiek realnych (z obiektywnego punktu) widoków na powrót najemcy do swojego mieszkania. Nie zmienia tego psychiczne przywiązanie najemcy do „swojego” mieszkania. Opuszczenie przez K. B. lokalu przy ul. (...) w W. miało charakter definitywny.

Mając powyższe na uwadze, ponieważ nie ziściła się przesłanka z art. 691 § 2 k.c. (powód nie zamieszkiwał z K. B. w przedmiotowym lokalu), to mimo ziszczenia się przesłanki z art. 691 § 1 k.c. oraz art. 189 k.p.c., sąd oddalił powództwo.

Na marginesie wskazać należy, że ustalenie contra legem, że powód mieszkał z K. B. w przedmiotowym lokalu do jej śmierci, a co za tym idzie, wstąpił w stosunek najmu, byłoby nie do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego. Oznaczałoby bowiem umożliwienie powodowi zajmowania „taniego” lokalu w W., wchodzącego w skład publicznych zasobów lokalowych, a więc udzielenie mu pomocy mieszkaniowej kosztem innych osób oczekujących na pomoc mieszkaniową, mimo że na taką pomoc nie zasługuje. Jak bowiem wynika z materiału dowodowego zebranego w postępowaniu karnym, opiekuńczym i rozwodowym (zob. dokumenty z dołączonych akt III K 1055/16, VI RNs 272/17 i VI C 2639/16 – stanowiące dowód zgodnie z art. 2432 k.p.c.; kserokopie niektórych z nich zob. k. 74-112), powód znęcał się nad K. B., nękał ją, utrudniał jej życie, przeganiał po lokalu, dążył do jej wyprowadzki z lokalu (zob. szczególnie k. 79, 80, 82, 83, 84 , 110). Tym samym powód „uzyskałby” lokal matki, której próbował się z tego lokalu wcześniej pozbyć. Należy też zwrócić uwagę, że tłumaczenie powoda o „niemożności” zajęcia się matką z uwagi na pracę w ochronie nie zasługuje na uwzględnienie – mogłoby być zasadne jedynie wówczas, gdyby brak było możliwości zmiany pracy na pracę w innym systemie. Dość wskazać, że siostra powoda, która zajęła się matką, również pracowała, tylko że w innym systemie. Co więcej, nic nie stało na przeszkodzie pomocy siostrze w opiece nad matką, a nade wszystko – pomocy swojej żonie i synowi w opiece nad matką, gdy matka jeszcze mieszkała na ul. (...), a kiedy to powód odmawiał pomocy, chociażby w wykąpaniu matki (zob. k. 115, 96).

V. Koszty procesu

O kosztach sąd orzekł na podstawie odpowiedzialności za wynik procesu stosownie do art. 98 § 1 i 3 k.c. Powód jako przegrywający obowiązany jest zwrócić poniesione przez pozwaną koszty, na które złożyły się: opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa (17 zł) i wynagrodzenie radcy prawnego stosownie do § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (900 zł).

Z. ądzenia:

- odnotować uzasadnienie;

- odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda adw. K. pocztą z uwagi na brak konta w PI, wskazując w piśmie przewodnim, że nieposiadanie konta w PI może w innych postępowaniach wywołać negatywne skutki procesowe dla reprezentowanych przez niego klientów, albowiem od lipca 2021 roku posiadanie konta w PI jest obowiązkiem profesjonalnych pełnomocników.

W., 17 października 2022 roku asesor sądowy Mateusz Janicki