Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2022 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. G.

przeciwko G. K.

o eksmisję

nakazuje pozwanemu G. K., aby opuścił, opróżnił i wydał powódce Gminie M. G. lokal mieszkalny o numerze (...) położony w G. przy ulicy (...);

orzeka, że pozwanemu G. K. nie przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

zasądza od pozwanego G. K. na rzecz powódki Gminy M. G. kwotę 612,34 zł (sześćset dwanaście złotych trzydzieści cztery grosze) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

nakazuje pobrać od pozwanego G. K. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 27 zł (dwadzieścia siedem złotych) tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 342/21

UZASADNIENIE

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

Powódka Gmina M. G. wystąpiła przeciwko G. K. z powództwem o nakazanie pozwanemu, aby opróżnił z wszystkich rzeczy i wydał powódce lokal socjalny nr (...), znajdujący się w budynku położonym w G. przy ul. (...), ustalenie, że pozwanemu nie przysługuje prawo do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, a także zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że jest właścicielem lokalu, a pozwany nie posiada do niego tytułu prawnego. Umowa najmu z B. K. i A. K. zawarta została dnia 12 sierpnia 2016 roku do dnia 11 sierpnia 2018 roku. Oświadczeniem z dnia 18 października 2018 roku A. K. złożyła rezygnację z uprawnień do tego lokalu. Dnia 6 sierpnia 2019 roku B. K. zmarła. Pismem z dnia 24 września 2019 roku Zarząd (...) poinformował, że lokal zajmuje pozwany G. K. – syn pozwanej. Pozwany miał nie regulować płatności z tytułu odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu. Pozwany miał zająć lokal samowolnie, a zatem nie przysługuje mu prawo do lokalu socjalnego. Pozwany wezwany do opuszczenia lokalu nie wydał go powódce.

Powódce nie są znane okoliczności uzasadniające przyznanie pozwanemu prawa do lokalu socjalnego, niemniej pozostają bez znaczenia, albowiem pozwanemu w jej ocenie nie przysługuje status lokatora. Pozwany nie został zgłoszony do zamieszkania we wniosku o wynajęcie lokalu.

(pozew, k. 3-5)

(stanowisko pozwanego)

Kurator procesowy dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wniosła o oddalenie powództwa.

(odpowiedź na pozew, k. 71-72)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka Gmina M. G. jest właścicielką lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) znajdującego się w budynku nr (...) położonym przy ul. (...) w G..

(fakt bezsporny)

Dnia 12 sierpnia 2016 roku powódka zawarła z B. K. oraz A. K. umowę najmu ww. lokalu mieszkalnego – socjalnego do dnia 11 sierpnia 2018 roku.

(dowód: umowa najmu z dnia 12.08.2016 r., k. 9-12, wniosek z dnia 12.10.2018 r., k. 20-22)

Na dzień 12 kwietnia 2018 roku B. K. wskazała, że samotnie zajmuje sporny lokal.

(dowód: oświadczenie z dnia 12.04.2018 r., k. 23)

Pismem z dnia 18 października 2018 roku A. K. oświadczyła, że zrzeka się praw do lokalu socjalnego przy ul. (...) w G..

(dowód: oświadczenie z dnia 18.10.2018 r., k. 13)

Dnia 6 sierpnia 2019 roku zmarła B. K..

(dowód: odpis skrócony aktu zgonu, k. 14)

Pismem z dnia 7 października 2019 roku pozwany zwrócił się o przyznanie mu lokalu mieszkalnego – socjalnego. Wskazał, że kiedy zachorowała jego matka, zrezygnował z pracy w W. i zamieszkał z nią, aby się nią zaopiekować. Wskazał, że posiada wykształcenie podstawowe i trudno mu znaleźć dobrze płatną pracę na podstawie innej umowy niż zlecenia.

(dowód: pismo z dnia 07.10.2019 r., k. 19)

Pismem z dnia 31 października 2019 roku powódka odmówiła żądaniu pozwanego. Jednocześnie wezwała pozwanego do opróżnienia i przekazania lokalu do dyspozycji powódki w terminie 30 dni od otrzymania pisma pod rygorem wystąpienia z powództwem o eksmisję.

Powód odebrał pismo 13 listopada 2019 roku.

(dowód: pismo z dnia 31.10.2019 r., k. 25 wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 26)

Pozwany G. K. ma 40 lat. Nie korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Nie figuruje w rejestrze osób bezrobotnych.

(dowód: pismo MOPS z dnia 09.07.2021 r., k. 41, informacja PUP, k. 42 wraz z (...), k. 43)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów przedłożonych przez powódkę oraz przesłanych przez wezwane do tego instytucje. Sąd uznał moc dowodową przedłożonych przez powódkę kopii dokumentów. W ocenie Sądu są wiarygodne, tym bardziej, że nie były kwestionowane przez stronę pozwaną. W szczególności pozwany nie zaprzeczył, aby zawierały treści nieodpowiadające oryginałom dokumentów.

(podstawa prawna rozstrzygnięcia)

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowił przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą. Dla osób trzecich płynie stąd obowiązek biernego poszanowania cudzego prawa własności. Jeżeli wbrew temu nastąpi naruszenie prawa własności, uruchamia się stosowne roszczenia ochronne, adresowane już do konkretnej osoby z potencjalnego kręgu osób trzecich. Osoba, która faktycznie włada rzeczą nie ma obowiązku wydania jej właścicielowi, jeżeli służy jej skuteczne uprawnienie do władania rzeczą. Uprawnienie to może mieć różne źródła, w szczególności może ono wynikać ze stosunku umownego pomiędzy stronami.

(żądanie opróżnienia, opuszczenia i wydania lokalu)

Powódka jest właścicielem wskazanego lokalu.

Fakt, że pozwany dysponował lokalem nie budził wątpliwości. Nie był on kwestionowany, a nadto w piśmie z dnia 7 października 2019 roku pozwany wskazał, że zajmuje sporny lokal. Jednocześnie brak było podstaw do uznania, że pozwany opuścił go na stałe, nawet jeżeli próba doręczenia korespondencji pod tym adresem okazała się nieskuteczna. Przypuszczać można jedynie – jak wynika z wywiadu przeprowadzonego przez komornika ( vide: k. 54) – że pozwany wyjechał do Niemiec w celach zarobkowych. W żadnym razie nie przesądza to o zmianie miejsca zamieszkania. Jednocześnie brak jest dowodu pozwalającego uznać, że pozwany wydał lokal powódce. W dalszym ciągu Gmina M. G. nie może korzystać z należącego do niej lokalu. Strona pozwana nie zdołała wykazać, aby aktualnie pozwanemu służył tytuł prawny do zajmowania lokalu skuteczny wobec powódki.

Sąd zważył, iż nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powódkę stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 27.01.1999r. II CKN 151/98, OSNC 1999/7-8/134, wyrok Sądu Najwyższego z 22.03.2000 r. I CKN 440/98, LEX nr 521753). Sąd Najwyższy zważył, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności ( vide: wyrok SN z dnia 25 maja 1973 roku III CRN 86/73, OSNC 1974/12/204).

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 222 §1 k.c. orzekł jak w punkcie I. wyroku.

(status pozwanego jako lokatora w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów, zasobie mieszkaniowym gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego)

Powódka kwestionowała lokatorski status pozwanego.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 1 z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2022 r., poz. 172, tj., dalej jako: u.o.p.l.). za lokatora należy uważać najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.

W orzecznictwie przyjmuje się, że: zamieszkiwanie z najemcą krewnych lub powinowatych, względem których najemca nie ma obowiązku alimentacyjnego, jest stosunkiem zbliżonym do użyczenia ( vide: uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 6 kwietnia 1970 r., III CZP 61/69, OSNCP 1971, Nr 7–8, poz. 118). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że korzystanie z lokalu przez domowników najemcy, którym najemca użyczył lokalu, nie jest względem wynajmującego ani bezprawne, ani bez tytułu prawnego. Ich tytuł do korzystania z mieszkania wypływa z prawa i woli najemcy i jest skuteczny wobec wynajmującego ( vide: J. Chaciński, Ochrona praw lokatorów. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2019). Osoba korzystająca z lokalu mieszkalnego na podstawie umowy użyczenia, zawartej z najemcą lokalu bez zgody wynajmującego wymaganej w art. 688 ² k.c., jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2018 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 49/18, OSNC 2019/12/117).

Pozwany był synem najemczyni. Jak wynika z oświadczenia z dnia 7 października 2019 roku zamieszkał ze swoją matką B. K., aby opiekować się nią. Miała być wówczas schorowana i uzyskiwać niskie dochody nie pozwalające na samodzielnie utrzymanie. Na gruncie zasad współżycia społecznego, ale także norm wyinterpretowanych z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (np. art. 87, 128 k.r.io.) należało uznać, że pozwany wypełniał obowiązek dostarczania swojej matce koniecznych środków utrzymania, ale także sprawowania codziennej opieki i załatwiania jej spraw, co odbywało się za jej zgodą.

Niezależnie od powyższego należało mieć na uwadze, że lokatorem jest podnajemca lokalu jako osoba używająca lokalu na podstawie innego niż własność tytułu prawnego (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2004 r., III CZP 31/04, OSNC 2005, Nr 7–8, poz. 123). Status lokatora przysługuje podnajemcy niezależnie od tego, czy umowa pod najmu została zawarta zgodnie z art. 688 ² k.c., czy też z naruszeniem tego przepisu ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2018 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 49/18, OSNC 2019/12/117). Gdy użyczającym jest najemca, dla przyznania biorącemu w użyczenie statusu lokatora nie ma znaczenia to, czy użyczający dysponował zgodą wynajmującego na oddanie lokalu do używania innej osobie, zgodnie z art. 688 ² k.c. W przywołanej uchwale Sąd Najwyższy przyjął, że skoro brak zgody wynajmującego na oddanie lokalu przez najemcę do używania innej osobie nie skutkuje nieważnością stosunku prawnego między najemcą a osobą trzecią, na którego podstawie używa ona lokalu, to osobie takiej należy przyznać status lokatora. Sankcją w przypadku naruszenia art. 688 ² k.c. jest przewidziane w art. 11 ust. 2 pkt 3 u.o.p.l. uprawnienie do wypowiedzenia stosunku najmu lokatorowi, który naruszył art. 688 ² k.c.

Mając na uwadze powyższe niewątpliwie pozwanemu przysługiwał status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 u.o.p.l.

(uprawnienie pozwanego do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu)

W myśl art. 14 ust. 1 u.o.p.l. w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu albo braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia najmu socjalnego lokalu ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Stosownie do brzemienia art. 14 ust. 3 u.o.p.l. sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną. Ustawa określa również obligatoryjne przesłanki orzeczenia o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego. Zgodnie z treścią art. 14 ust. 4 sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 573 i 1981) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej, 3) obłożnie chorego, 4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należało uznać, że pozwany nie spełniał ani ww. obligatoryjnych przesłanek uprawniających do zawarcia najmu socjalnego lokalu ani przesłanek fakultatywnych. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd ustalił, że pozwany nie znajduje się w szczególnej sytuacji materialnej i rodzinnej.

W konsekwencji, na podstawie art. 14 ust. 1, 3 i 4 u.o.p.l. stosowanych a contrario Sąd orzekł jak w punkcie II. wyroku.

(koszty procesu)

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III. wyroku na podstawie art. 98 §1 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu obciążył pozwanego całością poniesionych przez powódkę kosztów procesu, na co składały się: opłata sądowa od pozwu (200,00 zł), opłata za czynności kwalifikowanego pełnomocnika w stawce minimalnej (240,00 zł), ustalona na podstawie §7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265, tj.), wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia i wydatków kuratora (100,00 zł) oraz koszty doręczenia korespondencji przez komornika (72,34 zł) – w łącznej kwocie 612,34 zł. Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należały się odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W punkcie IV. wyroku Sąd na podstawie z art. 5 ust. 1 pkt 3, art. 83 ust. 2 i 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd orzekł o nieopłaconych wydatkach sądowych, obciążając nimi pozwanego jako przegrywającego proces w całości i nakazał pobrać od pozwanego G. K. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 27 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.