Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Zuzga

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 maja 2024 r. w P.

sprawy z powództwa M. T., J. T., W. K. (1), H. K., A. K.,

przeciwko A. M., H. M.

o naruszenie posiadania

o r z e k a

I.  Nakazuje pozwanym A. M. i H. M., aby przywrócili powodom M. T., J. T., W. K. (1), H. K., A. K. zgodne z prawem posiadanie służebności polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...), obręb K., która w wyniku podziału nieruchomości została podzielona na działki gruntu o numerach geodezyjnych: (...) oraz (...) następnie działka o numerze (...) została podzielona na działki gruntu o numerach geodezyjnych: (...) i (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), z której następnie działka o numerze geodezyjnym (...) została odłączona i założono dla niej nową księgę wieczystą o numerze (...), zaś działka (...) została zwolniona od służebności gruntowej przejścia i przejazdu – stanowiącą własność pozwanych poprzez usunięcie ogrodzenia (siatki) rozdzielającego działki gruntu o numerze geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), a której współwłaścicielami są powodowie i (...), której właścicielami są pozwani oraz nakazuje pozwanym zaniechania dalszych naruszeń.

II.  Oddala powództwo w pozostałej części.

III.  Zasądza od pozwanych A. M. i H. M. solidarnie na rzecz powodów M. T., J. T., W. K. (1), H. K., A. K., kwotę 26,20 zł (dwadzieścia sześć złotych 20/100), tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

IV.  Wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 402/23

UZASADNIENIE

Małżonkowie M. T. i J. T., małżonkowie H. K. i W. K. (1) oraz A. K. wystąpili z powództwem przeciwko A. i H. małżonkom M. ostatecznie o nakazanie pozwanym, aby przywrócili powodom zgodne z prawem posiadanie służebności gruntowej obciążającej nieruchomości, dla których Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach (...) polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę nr (...) obręb K., która w wyniku podziału nieruchomości została podzielona na działki (...), następnie zaś działka o numerze geodezyjnym (...) została podzielona na działki o numerach geodezyjnych (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą o nr (...), z której następnie działka o numerze geodezyjnym (...) została odłączona i założono dla niej nową księgę wieczystą o numerze (...), zaś działka (...) została zwolniona od służebności gruntowej przejścia i przejazdu – stanowiąca własność pozwanych, poprzez udostępnienie powodom kluczy do wykonanych na działce (...) bram oraz usunięcie wykonanego ogrodzenia rozdzielającego działki (...), a także nakazanie pozwanym zaniechania dalszych naruszeń.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że są jednymi ze współwłaścicieli nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) obejmującą działkę gruntu o nr (...) z obrębu K.. Działka nie została wydzierżawiona ani oddana w użytkowanie żadnemu innemu podmiotowi. Małżonkowie T. oraz małżonkowie K. posiadają udziały w wysokości po ¼ na zasadach ustawowej wspólności małżeńskiej. A. K., jako jedyna spadkobierczyni P. K., jest także właścicielką udziału wielkości ¼. Tym samym występujący z niniejszym, pozwem powodowie reprezentują większość współwłaścicieli.

Z przysługującym powodom prawem własności związane jest prawo przejścia i przejazdu przez działkę nr (...) na rzecz każdoczesnego właściciela działki nr (...). Działka nr (...) w 2007 roku została podzielona, w wyniku czego powstały działki o nr (...), zaś działka (...) została obciążona służebnością w związku z oświadczeniem małżonków M. z roku 1996 o przeniesieniu służebności gruntowej z działki (...) na działkę (...). Obecnie właścicielami działek (...) z obrębu K. są małżonkowie M., pozwani w niniejszej sprawie.

Nieruchomość obciążona służebnością jest drogą gruntową, której ukształtowanie pozwalało na dojście do działki nr (...) obręb K., tj. utwardzonej drogi gminnej, od działki (...) obręb K. stanowiącej również drogę gminną, a także od strony jeziora.

Dostęp do znacznej części nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...) został powodom uniemożliwiony pod koniec 2020 roku. W październiku 2020 roku powodowie zauważyli, że na granicy rozdzielającej działki (...), wzdłuż drogi prowadzącej bezpośrednio do zatoki jeziora rozpoczęto budowę ogrodzenia z siatki, które ostatecznie zostało doprowadzone niemal do samej wody. Do momentu ogrodzenia działki nr (...) w szczególności na fragmencie wzdłuż drogi prowadzonej do jeziora powodowie mogli ze swej nieruchomości korzystać z działki obciążanej służebnością. Próby nawiązania rozmów z pozwanym nie przyniosły rezultatu. Powodowie nie otrzymali także kluczy do bram. Aktualnie powodowie nie mają dostępu do nieruchomości obciążonej służebnością.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości. Jednocześnie podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia powodów.

Pozwani podnieśli, że bramę na części nieruchomości obciążonej pozwani posadowili już w 2018 roku, a więc w okresie 3 lat przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie. W 2016 roku pozwani na części nieruchomości posadowili szlaban, a w 2017 roku ogrodzenie. Nawet zatem w przypadku uznania, że urządzenia te pozbawiły powodów posiadania służebności, należy ocenić, że na skutek upływu czasu roszczenie powodów wygasło.

Nadto, w ocenie pozwanych, powodowie nie zostali pozbawieni posiadania służebności, gdyż posiadają dostęp do stanowiącej przedmiot ich prawa własności nieruchomości składającej się z działki gruntu o numerze (...) poprzez działkę o dawnym numerze (...), obecnie (...) do drogi gminnej.

Sąd ustalił, co następuje:

Małżonkowie A. M. i H. M. od dnia 10 marca 1995 roku są właścicielami - na prawie ustawowej wspólności majątkowej - zabudowanej nieruchomości położonej we wsi K. w gminie P., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...).

Od dnia 27 marca 2013 roku małżonkowie A. M. i H. M. są również właścicielami - na prawie ustawowej wspólności majątkowej - nieruchomości położonych we wsi K. w gminie P., stanowiących działki gruntu oznaczone numerami geodezyjnymi:



(...) i (...) (drogi wewnętrzne) - dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...),



(...) (droga wewnętrzna) - dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...),



(...), (...) i(...) (niezabudowane) - dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...),



(...), (...), (...) (niezabudowane) - dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...).

Wymienione wyżej działki gruntu o numerze (...), (...) i (...) powstały w wyniku administracyjnego podziału działki o pierwotnym numerze geodezyjnym (...), wykorzystywanej jako droga wewnętrzna.

(okoliczności bezsporne)

Działka oznaczona numerem geodezyjnym (...) w 1995 roku obciążona została – na wniosek jej ówczesnych właścicieli – służebnością gruntową drogi koniecznej na rzecz każdoczesnych właścicieli nowo powstałych w wyniku podziałów administracyjnych nieruchomości - działek gruntu oznaczonych numerami geodezyjnymi (...). Wobec nieruchomości stanowiących działki o numerach (...) służebność ta w 2013 roku wygasła na podstawie art. 247 k.c.

Powyższa służebność gruntowa obciąża obecnie działki (...) utworzone przez podział działki (...).

(dowód: dokumenty i pisma z akt prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu księgi wieczystej (...))

Nieruchomość władnąca stanowiąca działkę gruntu o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), obecnie stanowi współwłasność B. N., A. K., małżonków W. K. (1) i H. K. oraz małżonków M. T. i J. T..

(okoliczności bezsporne; dowód: odpis aktu poświadczenia dziedziczenia k. 30-31)

W 2016 roku, małżonkowie M. postawili na działce (...) dwa szlabany. Jeden na wjeździe z drogi asfaltowej, a drugi przed granicą z działką (...).

W 2018 roku w miejscu szlabanów małżonkowie M. pobudowali bramy, których obejście lub objazd nie jest możliwe.

W październiku 2020 na granicy rozdzielającej działki (...), wzdłuż drogi prowadzącej bezpośrednio do zatoki jeziora posadowiono ogrodzenie z siatki, które zostało doprowadzone do samej wody.

(okoliczności bezsporne, dowód: dokumentacja fotograficzna k. 15, 87, 254-255, zeznania świadka Z. P. e-protokół z 29.11.2023r. [00:05:51], [00:09:24], [00:11:13], [00:14:11], [00:17:10] k. 203-203v, zeznania świadka M. Ż. e-protokół z 29.11.2023r. [ 00:20:03], [00:21:50], [00:24:20] k. 203v, zeznania świadka M. O. e-protokół z 29.11.2023r. [00:26:33] k. 203v, zeznania świadka B. B. e-protokół z 29.11.2023r. [00:37:20], [00:41:20], [00:44:49] k. 204, zeznania powoda W. K. (2) e-protokół z 15.04.2024r. [00:07:28], [00:08:56], [00:10:56], [00:12:28], [00:13:47], [00:16:03], [00:18:23] k. 256v, zeznania powoda J. T. e-protokół z 15.04.2024r. [00:22:37], [00:24:47], [00:25:27], [00:27:11], [00:28:07], [00:30:17] k. 256v-257, zeznania pozwanej H. M. e-protokół z 11.05.2023r. [00:31:58], [00:33:56], [00:39:16], [00:41:42], [00:45:05] k. 257-257v)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powodów zasługuje na uwzględnienie jedynie w części.

W myśl art. 344 § 1 k.c., przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

Zgodnie z cytowanym przepisem, posiadacz może w każdym wypadku samowolnego naruszenia posiadania skorzystać z ochrony sądowej. Naruszeniem posiadania jest takie zachowanie określonej osoby, którego skutkiem jest wkroczenie w sferę władztwa posiadacza. Z kolei przez samowolne naruszenie posiadania rozumie się wkroczenie w sferę cudzego posiadania przez osobę, która nie jest do tego uprawniona, a więc czyni to bezprawnie.

Ochrona posiadania jest ochroną samego stanu faktycznego. Ma ona charakter obiektywny i przysługuje posiadaczowi niezależnie od tego, czy działanie osoby, która naruszyła posiadanie, było zawinione (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1959 r., II CR 669/59, OSPiKA 1962, z. 4, poz. 106). Z ochrony posiadania może skorzystać posiadacz niezależnie od kwalifikacji jego posiadania, a więc będący nawet w złej wierze.

Zgodnie z art. 478 k.p.c. w sprawach o naruszenie posiadania Sąd bada jedynie stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznaje natomiast prawa do spornej rzeczy ani dobrej wiary pozwanego. Wyrok wydany w procesie o ochronę posiadania ma charakter tymczasowy w tym znaczeniu, że nie rozstrzygając o prawach stron, nie zamyka drogi do ich dochodzenia. W razie więc przegrania procesu posesoryjnego pozwany może wytoczyć przeciwko posiadaczowi (powodowi z procesu posesoryjnego) powództwo petytoryjne - o wydanie rzeczy, o ile jest on osobą uprawnioną.

Sąd dał wiarę zeznaniom powodów, że do 15 października 2020 roku byli posiadaczami działki (...), do której przechodzili swobodnie oraz, że posiadanie powyższe zostało samowolnie naruszone przez pozwanych, którzy w dniu 16 października 2020 roku poprzez usadowienie na granicy działki (...) siatki uniemożliwiającej przejście i wykonywanie prawa służebności przejścia im przejazdu. Okoliczności powyższe przyznane zostały także przez świadka Z. P., którego zeznania Sąd uznał za wiarygodne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 344 § 1 k.c., Sąd nakazał A. M. i H. M., aby przywrócili powodom M. T., J. T., W. K. (1), H. K., A. K. zgodne z prawem posiadanie służebności polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...), obręb K., która w wyniku podziału nieruchomości została podzielona na działki gruntu o numerach geodezyjnych: (...)oraz (...), następnie działka o numerze (...) została podzielona na działki gruntu o numerach geodezyjnych: (...) i (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), z której następnie działka o numerze geodezyjnym (...) została odłączona i założono dla niej nową księgę wieczystą o numerze (...), zaś działka (...) została zwolniona od służebności gruntowej przejścia i przejazdu – stanowiącą własność pozwanych poprzez usunięcie ogrodzenia (siatki) rozdzielającego działki gruntu o numerze geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), a której współwłaścicielami są powodowie i (...), której właścicielami są pozwani oraz nakazanie pozwanym zaniechania dalszych naruszeń. W pozostałej części Sąd powództwo oddalił.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 344 § 2 kc, roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.

Mamy tu do czynienia z rygorystycznym terminem zawitym. Z jego upływem roszczenie posesoryjne wygasa, co sąd orzekający uwzględnia z urzędu. Bieg rocznego terminu zawitego rozpoczyna się od chwili dokonanego naruszenia posiadania. Ujemnym skutkom zastrzeżonego terminu zawitego można zapobiec jedynie poprzez „dochodzenie roszczenia" w ciągu roku od naruszenia posiadania.

Tymczasem z wyjaśnień samych stron i świadków jednoznacznie wynika, iż pozwani posadowili dwa szlabany na działce (...) już w 2016 roku. W 2018 roku w miejscu szlabanów małżonkowie M. pobudowali bramy, których obejście lub objazd nie jest możliwe. Powyższe potwierdzają zdjęcia opatrzone datami i dołączone do akt sprawy przez stronę pozwaną.

Przedmiotowe powództwo wytoczone zostało natomiast w dniu 30 września 2021 roku, a zatem po upływie roku od daty ewentualnego naruszenia posiadania. Mając zatem na uwadze treść przepisu § 2 art. 344 kc stwierdzić należy, że roszczenie powodów o przywrócenie stanu poprzedniego poprzez udostępnienie im kluczy do bram posadowionych na nieruchomości obciążonej wygasło, albowiem nie było dochodzone w ciągu roku od naruszenia posiadania.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Pozwani przegrali proces w 60 %. Na koszty procesu powodów składają się kwota 320 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, kwota 51 złotych tytułem opłaty od udzielonego pełnomocnictwa, kwota 200 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, łącznie kwota 571 złotych. Na koszty procesu pozwanych składają się 320 złotych tytułem zastępstwa procesowego oraz kwota 17 złotych tytułem opłaty od udzielonego pełnomocnictwa. Łącznie koszty procesu wyniosły 908 złotych. 60% z kwoty 908 złotych to kwota 544,80 złotych. Sąd dokonał kompensacji kosztów i dlatego też Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 26,20 złotych (571 – 544,80 = 26,20 złotych).

Sąd wyrokowi w punkcie I nadał rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 3 kpc uwzględniając w tym zakresie wniosek pełnomocnika powodów. Niewątpliwie, zważywszy na dotychczasową postawę pozwanych, niezbędnym było nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, tym bardziej, iż główną ideą ustanowienia przedmiotowej służebności było ułatwienie powodom dostępu do jeziora, co przede wszystkim ma największe znaczenie w nadchodzącym okresie letnim.