Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Kwidzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Halina Maliszewska

Protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Lis

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2023 r. w Kwidzynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. (...) w W.

przeciwko M. S.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sędzia Halina Maliszewska

Sygn. akt I C 433/23 upr.

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. (...) w W. wnosił o zasądzenie od pozwanego M. S. kwoty 3.936 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 maja 2021 r. do dnia zapłaty. Powód wnosił nadto o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 05 czerwca 2020 r. przy drodze krajowej nr (...), w miejscowości Gardeja kierujący pojazdem marki A. o nr rej. (...) nie zachował należytej ostrożności i uderzył w wiatę przystankową, która uległa uszkodzeniu, po czym zbiegł z miejsca zdarzenia. Nie ustalono sprawcy szkody. Dochodzenie w związku z przedmiotową szkodą nadzorowane przez Prokuraturę Rejonową w Kwidzynie zostało umorzone z uwagi na niewykrycie sprawcy przestępstwa. Pozwany będący właścicielem pojazdu marki A. wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie wskazał, komu powierzył pojazd do kierowania w dniu kolizji. Dla pojazdu marki A. stanowiącego własność pozwanego była wykupiona polisa OC u powoda. Po zgłoszeniu szkody przez (...) i przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego powód wypłacił odszkodowanie w łącznej kwocie 3.936 zł. Powód podniósł, że pozwany nie dopełnił obowiązków, jakie na nim spoczywały zgodnie z treścią przepisu art. 16 ust. 2 pkt 2) oraz art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, tj. udzielenia zakładowi ubezpieczeń niezbędnych wyjaśnień i przekazania posiadanych informacji. Brak przekazania informacji dotyczących osoby kierującej pojazdem w dniu szkody uniemożliwił powodowi dochodzenie roszczeń od kierującego w związku z faktem zbiegnięcia przez niego z miejsca zdarzenia na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy, a także ustalenia, czy osoba ta posiadała uprawnienia do kierowania pojazdami oraz czy nie prowadziła pojazdu pod wpływem alkoholu oraz innych środków odurzających, co mogłoby stanowić przesłankę do wystąpienia przeciwko tej osobie z roszczeniem regresowym na podstawie art. 43 ust. 1 i 3 ww. ustawy. Zasadność roszczeń dochodzonych w niniejszym postępowaniu znajduje także uzasadnienie w treści przepisu art. 17 w zw. z art. 16 ust. 2 pkt 2) oraz art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. Pozwany utrudnił powodowi przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego, utrudniając określenie zakresu swojej odpowiedzialności, a działania pozwanego były przez niego zawinione, a co najmniej wynikały z rażącego niedbalstwa. Powód pismami z dnia 07 kwietnia 2021 r. (doręczonym w dniu 12 kwietnia 2021 r.) oraz 12 maja 2021 r. (skutek doręczenia w dniu 01 czerwca 2021 r.) wezwał pozwanego do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem w terminie 30 dni od dnia odbioru wezwania. Pozwany nie reagował na kierowaną do niego korespondencję.

Zarządzeniem z dnia 31 października 2023 r. ustanowiono dla pozwanego M. S., którego miejsce pobytu nie jest znane, kuratora procesowego w osobie N. Ś..

Kurator w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości, a z ostrożności procesowej o nieobciążanie pozwanego ewentualnymi kosztami procesu. W uzasadnieniu kurator podniósł, że wbrew twierdzeniom strony powodowej pozwany nie był właścicielem pojazdu w dacie szkody, w związku z czym nie ponosi on odpowiedzialności za skutki, które to zdarzenie wywołało.

Sąd ustalił, co następuje:

E. L. była właścicielką pojazd osobowego marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...). W dniu 24 kwietnia 2020 r. zawarła z powodem - (...) S.A. (...) w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na okres od 29 kwietnia 2020 r. do 28 kwietnia 2021 r.

( dowód: polisa (...), numer (...) k. - 31 akt )

Pozwany M. S. w dniu 4 maja 2020 r. nabył od E. L. pojazd marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...).

Po kilku dniach, w dniu 10 maja 2020 r. pozwany sprzedał ww. pojazd W. K., który z kolei w dniu 3 czerwca 2020 r. sprzedał ten samochód A. D..

( dowód: umowa sprzedaży pojazdu z dnia 4.05-2020 r. – k. 12 akt, akta dochodzenia PR.Ds.2087.2020 (protokół przesłuchania świadka M. S. – k. 98 – 99 akt, umowa sprzedaży samochodu z dnia 10.05-2020 r. – k. 101, protokół przesłuchania świadka W. K. – k. 102 – 103 akt, umowa kupna – sprzedaży 3.06-2020 r. – k. 105 akt ) )

A. D. samochodem pojechał na boisko w R., gdzie spożywał alkohol ze znajomymi, a następnie zostawił pojazd otwarty i z kluczykami w stacyjce.

W dniu 5 czerwca 2020 r. około godz. 20:30 w G. doszło do zdarzenia drogowego. Niezidentyfikowana osoba kierująca pojazdem marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...) jadąc wspólnie z czterema mężczyznami (K. P., T. T., D. K. i K. G.) wskutek niedostosowania prędkości do warunków panujących na drodze straciła panowanie nad pojazdem, w wyniku czego samochód wypadł z pasa jezdni, przewrócił się i dokonał uszkodzenia wiaty przystanku autobusowego oraz pojazdu S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), którego kierowcą był P. S.. Po kolizji kierujący A. oddalił się z miejsca zdarzenia na piechotę. Pasażerowie ww. pojazdu nie znali jego danych osobowych, ponieważ jechali z nim autostopem. Funkcjonariusze Policji przeszukali okoliczne tereny leśne w promieniu około 1500 m od miejsca zdarzenia z użyciem psa tropiącego, próbując odnaleźć zbiegłego sprawcę wypadku. Zwracali się również do okolicznych szpitali (w G. i P.) o udzielenie informacji, czy zgłosił się pacjent z obrażeniami wskazującymi na udział w wypadku. Czynności poszukiwawcze Policji nie przyniosły efektu.

W dniu 9 czerwca 2020 r. zostało wszczęte dochodzenie w związku z przestępstwem określonym w art. 177 § 1 kk dotyczącym spowodowania w dniu 5 czerwca 2020 r. w miejscowości Gardeja wypadku w ruchu lądowym.

Postanowieniem z dnia 30 października 2020 r., zatwierdzonym w dniu 5 listopada 2200 r. przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kwidzynie dochodzenie zostało umorzone z uwagi na niewykrycie sprawcy przestępstwa.

( dowód: fotografia – k. 22 akt, elektroniczna notatka informacyjna o zdarzeniu drogowym – k. 26 – 27 akt, pismo Prokuratora Prokuratury Rejonowej z dnia 16 grudnia 2020 r. – k. 28 akt, postanowienie o umorzeniu dochodzenia – k. 28v – 29 akt, akta dochodzenia PR.Ds.2087.2020 (notatka urzędowa – k. 1 – 2 akt, protokół przesłuchania świadka T. T. – k. 7 – 8 akt, notatka urzędowa – k. 13 akt, telegram – k. 25 akt, notatka urzędowa – k. 27 akt, komunikat – k. 30 – 31 akt, notatka służbowa – k. 34 akt, notatka służbowa z użycia psa służbowego Policji – k. 36 akt, postanowienie o wszczęciu dochodzenia – k. 37 akt, protokół przesłuchania świadka P. S. – k. 47 – 48 akt, fotografie – k. 65 akt, szkic miejsca wypadku drogowego – k. 67 akt, protokół przesłuchania świadka K. G. – k. 69 – 70 akt, protokół przesłuchania świadka A. D. – k. 120 – 121 akt, postanowienie o umorzeniu dochodzenia – k. 146 akt ) )

(...) zgłosiła powodowi szkodę powstałą w wiacie przystanku autobusowego, którą powód zarejestrował pod numerem (...). Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego powód przyznał i wypłacił (...) odszkodowanie w łącznej kwocie 3.936 zł.

W toku postępowania powód pismem z dnia 3 sierpnia 2020 r. zwrócił się do pozwanego o potwierdzenie okoliczności zdarzenia drogowego. Następnie pismami z dnia 31 grudnia 2020 r. i 8 lutego 2021 r. powód zwracał się do pozwanego o podanie danych osobowych oraz adresowych kierującego ubezpieczonym samochodem w momencie zaistnienia zdarzenia z dnia 5 czerwca 2020 r.

Dalej pismem z dnia 7 kwietnia 2021 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.936 zł w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisma. A w dniu 12 maja 2021 r. powód wystosował do pozwanego przedprocesowe wezwanie do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. Korespondencja zawierająca przedmiotowe wezwanie została zwrócona po dwukrotnym awizowaniu.

Wszystkie pisma powoda kierowane były do pozwanego na adres wskazany w pozwie: K. ul. (...) pod którym pozwany nie przebywa i nie zamieszkuje.

/ dowód: zgłoszenie szkody – k. 23 akt, decyzja o przyznaniu odszkodowania z dnia 10.08.2020 – k. 15 akt, decyzja o przyznaniu odszkodowania z dnia 06.08.2020 – k. 16 akt, potwierdzenia przelewów – k. 32 – 33 akt, wezwanie do zapłaty z dnia 12.05-2021 r. – k. 13, 20 akt , pismo do pozwanego z dnia 5.06-2020 r. – k. 14 akt, pisma do pozwanego z dnia 31.12-2020 r. i 8.02-2021 r. – k. 17 – 18 akt, wezwanie do zapłaty z dnia 7.04-2021 r. – k. 19 akt, kserokopia zwrotnych potwierdzeń odbioru – k. 20v – 21 akt )

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dokumenty urzędowe i prywatne zawarte w aktach niniejszej sprawy oraz aktach dochodzenia w sprawie PR Ds.2087.2020. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw, aby odmówić im wiarygodności.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd uznał roszczenie powoda za nieuzasadnione i jako takie oddalił.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał art. 17 w zw. z art. 16 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. (tekst jednolity Dz.U. 2023 poz. 2500).

Zgodnie z art. 16 ust. 2 pkt 2. wyżej przywołanej ustawy w przypadku zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym uczestnicząca w nim osoba objęta tym ubezpieczeniem jest obowiązana do niezwłocznego powiadomienia o zdarzeniu zakładu ubezpieczeń, udzielając mu niezbędnych wyjaśnień i przekazując posiadane informacje. Natomiast zgodnie z ust. 3 omawianego przepisu osoba, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem obowiązkowym, a także osoba występująca z roszczeniem, powinny przedstawić zakładowi ubezpieczeń, Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu lub Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody oraz ułatwić im ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód, jak również udzielić pomocy w dochodzeniu przez zakład ubezpieczeń, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny lub Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych roszczeń przeciwko sprawcy szkody.

Z kolei art. 17 ww. ustawy wprowadza zasadę, zgodnie z którą jeżeli osoba objęta ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej lub osoba występująca z roszczeniem, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie dopełniły obowiązków wymienionych w art. 16, a miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie rozmiarów szkody, zakład ubezpieczeń może dochodzić od tych osób zwrotu części wypłaconego uprawnionemu odszkodowania lub ograniczyć wypłacane tym osobom odszkodowanie. Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot zakładowi ubezpieczeń części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na zakładzie ubezpieczeń.

W toku postępowania likwidacyjnego powód kierował do pozwanego wezwania do zapłaty, w których poza wyżej przytoczonymi przepisami powoływał się dodatkowo na art. 43 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r., zgodnie z którym Zakładowi ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący zbiegł z miejsca zdarzenia.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie powód nie podołał swojemu obowiązkowi udowodnienia faktów uzasadniających żądanie zwrotu odszkodowania od pozwanego (art. 6 k.c. w zw. z art. 17 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych…).

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że z materiału dowodowego zawartego w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach dochodzenia w sprawie PR.Ds.2087.2020 wynika, że pozwany M. S. nie był właścicielem samochodu w dniu 5 czerwca 2020 r. i nie wynika, aby pozwany M. S. był kierującym pojazdem lub uczestnikiem zdarzenia drogowego z dnia 5 czerwca 2020 r.

Pozwany w toku postępowania przygotowawczego został przesłuchany w charakterze świadka. Zeznał wtedy, że w dniu 10 maja 2020 r. sprzedał pojazd marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...) W. K.. Fakt ten wykazał pisemną umową sprzedaży z tej daty (vide protokół przesłuchania k. 98 – 99 i umowa sprzedaży samochodu – k. 101 akt dochodzenia). W toku dochodzenia Policja ustaliła następnie, że W. K. w dniu 3 czerwca 2020 r. sprzedał ten sam pojazd A. D.. Fakt ten również został potwierdzony pisemną umową sprzedaży. A. D. z kolei przyznał, że kupił pojazd od W. K. i że w dniu zdarzenia był właścicielem tego pojazdu.

W świetle powyższych ustaleń nie sposób zatem przyjąć a powód też nie wykazał aby to pozwany A. S. w dniu wypadku poruszał się samochodem, który prawie miesiąc wcześniej został przez niego sprzedany, a w międzyczasie jeszcze raz zmienił właściciela. Okoliczność ta potwierdza, że na pozwanym nie ciążył ustawowy obowiązek powiadomienia o zdarzeniu pozwanego zakładu ubezpieczeń, udzielenia wyjaśnień i przekazania posiadanych informacji, ponieważ z literalnej treści art. 16 ust. 2 pkt 2. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych…) wynika, że wyżej wymienione obowiązki obciążają osobę uczestniczącą w zdarzeniu objętym ubezpieczeniem obowiązkowym i osobę objętą obowiązkowym ubezpieczeniem OC. Pozwany M. S. nie będąc właścicielem pojazdu i nie uczestnicząc w wypadku z dnia 5 czerwca 2020 r. nie mógł przekazać powodowemu (...) żadnych informacji o zdarzeniu, gdyż informacji takich nie posiadał a przynajmniej powód tej okoliczności nie wykazał.

Na pozwanym nie ciążył również obowiązek przedstawienia ubezpieczycielowi posiadanych dowodów dotyczących zdarzenia i szkody oraz ułatwienia mu ustalenia okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód. Pomijając to, że pozwany żadnych dowodów nie posiadał, obowiązek z art. 16 ust. 2 pkt 3. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych… dotyczy osób objętych ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej oraz osób występujących z roszczeniem o wypłatę odszkodowania, a pozwany nie zaliczał się do żadnej ze wskazanych kategorii osób. Fakt, że pozwany nie wystąpił z żadnym roszczeniem przeciwko powodowi jest bezsporny i nie budzący wątpliwości. Pozwany nie był również objęty ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej u powoda, ponieważ ubezpieczenie to obejmuje faktycznych posiadaczy pojazdów mechanicznych. Pozwany w momencie zdarzenia stanowiącego podstawę roszczenia dochodzonego pozwem nie posiadał już pojazdu pojazd marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...), o czym była już mowa we wcześniejszej części uzasadnienia.

Powodowi nie przysługuje zatem roszczenie z art. 17 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych… o zwrot odszkodowania wypłaconego (...) z tytułu uszkodzenia wiaty przystanku autobusowego. Przede wszystkim pozwany nie należy do adresatów normy prawnej zawartej w przywołanym przepisie. Ponadto nie istnieją podstawy do twierdzenia, aby jakiekolwiek zaniechania pozwanego obiektywnie doprowadziły do zwiększenia rozmiarów szkody bądź utrudniły powodowi ustalenie sprawcy szkody. Prawdą jest, że pozwany w toku postępowania likwidacyjnego nie odpowiadał na korespondencję kierowaną do niego przez powoda, ale wskazać należy, że była ona wysyłana na adres pod którym pozwany nie zamieszkuje i nie przebywa. Żadna korespondencja powoda nie została mu skutecznie doręczona, a przynajmniej powód tej okoliczności nie wykazał. Z dowodów przedłożonych przez powoda wynika, że pisma powoda były zwracane po dwukrotnym awizowaniu przesyłek. Fakt, że pozwany nie zamieszkuje w K. przy ul. (...) został potwierdzony w toku procesu ustaleniami Komornika. Wynika z nich, że pozwany „od bardzo dawna przebywa poza granicami kraju”. Skutkiem nieustalenia miejsca zamieszkania pozwanego było ustanowienie dla niego, w toku postępowania, kuratora procesowego.

W oparciu o powyższe ustalenia roszczenia powoda nie można uznać za zasadne również w oparciu o art. 43 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych…, ponieważ powód nie wykazał aby to pozwany był kierowcą, który po spowodowaniu kolizji zbiegł z miejsca zdarzenia

Sąd wziął również pod uwagę okoliczność, że zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. skutki wyrządzenia szkody po dniu przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego nie obciążają posiadacza pojazdu, który dokonał przeniesienia tego prawa.

Pozwanego nie można zatem pociągnąć do odpowiedzialności za szkodę z dnia 5 czerwca 2020 r., ponieważ zbył uczestniczący w szkodzie pojazd przed ww. dniem. Podkreślić należy, że ustawa nie wprowadza żadnych wyjątków wyłączających ochronę zbywcy pojazdu, również w sytuacji, kiedy nie dopełni on przewidzianego w ust. 1 wyżej przytoczonego przepisu obowiązku powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, o fakcie przeniesienia prawa własności tego pojazdu i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu. W niniejszej sprawie nawet wskazanie powodowi przez pozwanego danych nabywcy pojazdu nie przyczyniłoby się do ustalenia sprawcy szkody, ponieważ jak wskazały wyniki dochodzenia przeprowadzonego przez Policję, to nie żaden z kolejnych właścicieli pojazdu spowodował kolizję, lecz nieustalona osoba, która przywłaszczyła sobie samochód pozostawiony na parkingu przez ostatniego właściciela, tj. A. D..

W związku z powyższym Sąd, wobec braku podstaw z art. 17 w zw. z art. 16 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. (tekst jednolity Dz.U. 2023. poz. 2500) oddalił powództwo w całości.

Sędzia Halina Maliszewska