Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2023 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa K. B.

przeciwko A. S.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki K. B. umowę darowizny sporządzoną w dniu 14 stycznia 2022 roku przed notariuszem I. S.
w Kancelarii Notarialnej w G. Rep. (...) numer (...), na mocy której pozwana A. S. nabyła od J. B. prawo własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej w K. przy ulicy (...), opisanej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Rybniku (...) oraz ½ udziału w prawie własności nieruchomości obejmującej działkę o numerze ewidencyjnym (...), opisanej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Rybniku (...) – w zakresie przysługującej powódce w stosunku do dłużnika J. B. wierzytelności wynikającej z postanowienia Sądu Okręgowego w Rybniku w sprawie I C 2783/20 z dnia 1 czerwca 2021 roku;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4.600 (cztery tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w Gliwicach kwotę 753 (siedemset pięćdziesiąt trzy) złote tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk

Sygnatura akt I C 436/22

UZASADNIENIE

Powódka K. B. wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny sporządzonej w dniu 14 stycznia 2022 roku przed notariuszem I. S. w Kancelarii Notarialnej w G. Rep. (...) numer (...), na mocy której pozwana A. S. nabyła od J. B. prawo własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej w K. przy ulicy (...), opisanej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Rybniku (...) oraz ½ udziału w prawie własności nieruchomości obejmującej działkę o numerze ewidencyjnym (...), opisanej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Rybniku (...).
Z uzasadnienia pozwu wynika, że powódce przysługuje w stosunku do dłużnika J. B. wierzytelność wynikająca z zabezpieczenia jej roszczeń alimentacyjnych, udzielonego w toku procesu rozwodowego postanowieniem Sądu Okręgowego w Rybniku w sprawie
I C 2783/20 z dnia 1 czerwca 2021 roku. Powódka wywodziła, że dłużnik na terenie Polski nie posiada żadnego majątku podlegającego egzekucji.

Pozwana A. S. wniosła o oddalenie powództwa. Wywodziła, że dłużnik jest wraz z powódką współwłaścicielem samochodu osobowego (...), a także innych składników majątku dorobkowego, z których powódka może się zaspokoić. Nadto dłużnik osiąga stałe dochody w Szwajcarii, a zatem jest wypłacalny.

Sąd ustalił co następuje:

Powódka i dłużnik są małżeństwem. Przed Sądem Okręgowym w Rybniku pod sygnaturą I C 2783/20 toczy się miedzy nimi postępowanie rozwodowe. Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2021r. Sąd rozwodowy udzielił zabezpieczenia w ten sposób, że zobowiązał J. B. do łożenia na rzecz małoletniego M. B. alimentów po 2000 zł miesięcznie płatnych do 10 – go każdego miesiąca do rąk powódki, począwszy od 1 lutego 2021r. z ustawowym odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności oraz zobowiązał J. B. do łożenia na rzecz powódki alimentów po 1000 zł miesięcznie, również płatnych do 10 – go dnia każdego miesiąca, począwszy od 1 lutego 2021r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności (okoliczność bezsporna).

Pozwana jest siostrą dłużnika J. B.. Umową darowizny sporządzoną w dniu 14 stycznia 2022 roku przed notariuszem I. S. w Kancelarii Notarialnej w G. Rep. (...) numer (...), dłużnik w drodze darowizny przeniósł na pozwaną A. S. prawo własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej w K. przy ulicy (...), opisanej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Rybniku (...) oraz ½ udziału w prawie własności nieruchomości obejmującej działkę o numerze ewidencyjnym (...), opisanej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Rybniku (...) (okoliczność bezsporna).

Dłużnik mieszka i pracuje w Szwajcarii. Reguluje bieżące objęte zabezpieczeniem alimentacyjnym zobowiązanie na rzecz syna M.. Nie płaci alimentów na rzecz powódki. Zarabia około 4300 CHF netto. Poza alimentami nie jest obciążony żadnymi zobowiązaniami. Nie posiada oszczędności. Jest właścicielem samochodu marki (...) rocznik 2010 – samochód jest zarejestrowany w Szwajcarii. Pomimo posiadanych dochodów dłużnik nie realizuje obowiązku alimentacyjnego wobec powódki, dając pierwszeństwo innym wydatkom, np. urządzeniu nowo wynajętego mieszkania. Dłużnik kwestionuje zasadność zabezpieczenia alimentacyjnego udzielonego na rzecz powódki.

W chwili dokonywania darowizny poza nieruchomością objętą sporną umową dłużnik miał jeszcze udział we własności samochodu (...). Drugim współwłaścicielem jest powódka. Samochód był nabyty ze środków pochodzących z kredytu. Kredyt spłaca powódka samodzielnie, samochód znajduje się w jej posiadaniu. Rata miesięcznie wynosi 1000,- zł. Na chwilę orzekania do spłaty pozostało jeszcze około 60.000 zł. Powódka i dłużnik mieli jeszcze we współwłasności jeszcze jeden samochód (...). Ten samochód nie miał realnej wartości rynkowej, został sprzedany jako złom za kwotę 600,- zł.

W nieruchomości objętej sporna umową w chwili darowizny zamieszkiwała powódka ze wspólnym dzieckiem powódki i dłużnika M.. Korzystała z nieruchomości nieodpłatnie na podstawie ustaleń z dłużnikiem. Miała tam zamieszkiwać z dzieckiem do czasu ukończenia przez chłopca szkoły podstawowej, co ma nastąpić w czerwcu 2023r. Pomimo dokonania darowizny powódka z dzieckiem nadal w tym domu zamieszkuje, niemniej już przed dokonaniem darowizny pojawiły się pomiędzy nią, a dłużnikiem spory co do sposobu korzystania z nieruchomości, a po dokonaniu darowizny pozwana zażądała od powódki czynszu.

Zadłużenie z tytułu roszczeń alimentacyjnych objętych zabezpieczeniem na dzień
17 lutego 2023r. wynosiło 32.942,55- zł plus naliczone na ten dzień odsetki w łącznej wysokości 1.280,81 zł. Prowadzona przez komornika egzekucja jest całkowicie nieskuteczna (informacja komornika k. 92). Wysokość zadłużenia wskazana przez komornika nie obejmuje bieżących należności na rzecz syna, które dłużnik uiszcza dobrowolnie.

Ustalenia dotyczące sytuacji życiowej i majątkowej powódki i dłużnika oraz stanu zadłużenia i wyników postępowania egzekucyjnego poczyniono na podstawie informacji komornika (k. 92), zeznań świadków B. S. (przesłuchany na rozprawie w dniu 3 listopada 2022r. k. 78) i J. B. oraz przesłuchania stron (świadek J. B. i strony przesłuchani na rozprawie w dniu 14 lutego 2023r. k. 84).

Sąd zważył co następuje:

Stosownie do art. 527 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć ( §1 ). Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności ( §2 ). Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli ( §3 ).

Dla skuteczności skargi paulińskiej nie jest konieczne aby dłużnik działał z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli ani też aby zamiar ten skierowany był przeciwko konkretnemu wierzycielowi. Wystarczające jest aby dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a zatem wiedział, że na skutek dokonanej czynności określone aktywa wyjdą z jego majątku i że na skutek tego wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem swoich wierzytelności, a w konsekwencji pociągnie to za sobą ich pokrzywdzenie. Ustawodawca zdefiniował pojęcie pokrzywdzenia wierzycieli jako stan, w którym na skutek podjętej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż przed dokonaniem tej czynności (art. 527 §2 k.c.). Przenosząc te rozważania na grunt niniejszego postępowania należy stwierdzić, że ustalony stan faktyczny w sposób jednoznaczny wskazuje, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W chwili zawarcia umowy darowizny dłużnik wiedział o istniejącym zobowiązaniu wobec powódki, a zawierając zaskarżoną umowę wyzbył się nieodpłatnie zasadniczej części swojego majątku tj. części wyczerpującej niemal całość majątku dłużnika umiejscowionego w Polsce. Jedynym majątkiem dłużnika położonym w Polsce poza nieruchomością objęta sporną umową, jest udział we współwłasności samochodu osobowego marki (...). W praktyce jednak majątek ten jest nieegzekwowalny, jest bowiem oczywiste, że sprzedaż w drodze licytacji komorniczej udziału w samochodzie osobowym jest praktycznie niemożliwa. Dla oceny celowości prowadzenia egzekucji ze wskazanego przez dłużnika majątku istotne znaczenie ma też charakter egzekwowanego zobowiązania. Istotą zobowiązań alimentacyjnych jest bowiem dostarczanie uprawnionemu bieżących środków utrzymania, a nie jedynie rozliczenie stron, co powoduje, że cel jaki przyświeca zabezpieczeniu alimentacyjnemu nie zostanie osiągnięty poprzez przejęcie przypadającego dłużnikowi udziału przez powódkę i to tym bardziej w sytuacji kiedy powódka przejęła na siebie ciężar regulowania rat kredytu za pozostającym we współwłasności samochód. Dłużnik nie posiada innego majątku w Polsce i nie osiąga w Polsce żadnych dochodów. Osiąga co prawda dochody w Szwajcarii i jest właścicielem zarejestrowanego tam 13 letniego samochodu marki (...), niemniej egzekucja na terenie Szwajcarii zobowiązania wynikającego z tymczasowego rozstrzygnięcia Sądu, jakim jest postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia, wiąże się dla wierzyciela z oczywistymi utrudnieniami i dodatkowymi kosztami. Dłużnik musiał zatem mieć świadomość, że zaskarżona czynność spowoduje jego niewypłacalność w wyższym stopniu niż miało to miejsce przed dokonaniem czynności, a zatem spowoduje pokrzywdzenie wierzycieli. Motywy jakimi kierował się dłużnik dokonując czynności z pokrzywdzeniem powódki jako wierzycielki nie są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Okoliczności w jakich zobowiązanie dłużnika powstało nie jest istotne z punktu widzenia zastosowania art. 527 k.c.. Ważne jest aby w chwili dokonywania zaskarżonej czynności dłużnik wiedział o zobowiązaniu, co w niniejszej sprawie jak wynika z zeznań pozwanej miało miejsce. Wiedza pozwanej (siostry dłużnika) o świadomości działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli objęta jest zresztą domniemaniem z art. 527 § 3 k.c. Niezależnie od tego w myśl art. 528 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Cytowany przepis stanowi regulacje szczególną w stosunku do art. 527 § 1 i 3 k.c. i wyłącza przesłankę złej wiary po stronie osoby trzeciej, która na sutek dokonanej czynności otrzymała korzyść majątkową bezpłatnie. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, poza sporem bowiem jest, że przeniesienie własności na rzecz pozwanej zostało dokonane tytułem darmym.

W chwili orzekania ani zaległe ani bieżące zobowiązania dłużnika wobec powódki nie były regulowane, a tocząca się w Polsce egzekucja tych zobowiązań była bezskuteczna. W tych warunkach Sąd ustalił, że przesłanki zastosowania art. 527 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 528 k.c. zostały spełnione, a w konsekwencji uznał powództwo za uzasadnione i uwzględnił je w całości.

O kosztach orzeczono w oparciu o przepis art. 98 k.p.c., a na zasądzone od pozwanej na rzecz powódki koszty złożyły się : uiszczona przez powódkę część opłaty od pozwu w kwocie 1000,- zł oraz koszty pomocy prawnej udzielonej powódce przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu w wysokości 3.600 zł. Pozostałą (nieuiszczoną) część opłaty od pozwu w kwocie 753,- zł nakazano pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa w trybie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk

.