Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M., S. M., A. M.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda K. M.:

a)  kwotę 172.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 30 listopada 2021 r. do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia

b)  kwotę 757,10 złotych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 5 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

c)  kwotę 4.000,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu poniesionych kosztów nagrobka;

d)  kwotę 4.420,00 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda S. M.:

a)  kwotę 172.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 30 listopada 2021 r. do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia

b)  kwotę 757,10 złotych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 5 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

c)  kwotę 4.000,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu poniesionych kosztów nagrobka;

d)  kwotę 4.420,00 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty;

III.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda A. M.:

a)  kwotę 135.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 30 listopada 2021 r. do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia

b)  kwotę 2.140,00 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty;

IV.  oddala powództwa w pozostałej części,

V.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

VI.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) kwotę 17.568,29 złotych tytułem odpowiedniej części kosztów sądowych, od uiszczenia których powodowie zostali zwolnieni.

UZASADNIENIE

Powodowie S. M., K. M. i A. M. , pozwem z dnia 29 marca 2023 r. wobec (...) S.A. z siedzibą w W., wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz Powódki S. M. zadośćuczynienia w kwocie 972.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 listopada 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty,

2.  zasądzenie od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz Powoda K. M. zadośćuczynienia w kwocie 972.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 listopada 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty,

3.  zasądzenie od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz Powódki A. M. zadośćuczynienia w kwocie 735.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 listopada 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty,

4.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powódki S. M. tytułem odszkodowania z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu kwoty 4.550 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 grudnia 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty,

5.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powoda K. M. tytułem odszkodowania z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu kwoty 4.550 (cztery tysiące pięćset pięćdziesiąt) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 grudnia 2021r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty,

6.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powódki S. M. tytułem odszkodowania z tytułu zwrotu poniesionych kosztów nagrobka kwoty 4.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

7.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powoda K. M. tytułem odszkodowania z tytułu zwrotu poniesionych kosztów nagrobka kwoty 4.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

8.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powoda K. M. kwoty 4.420 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty 28.000 zł wypłaconego zadośćuczynienia za okres od dnia 30 listopada 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty, tj. 27 stycznia 2023 r. – 3.995,37 zł oraz od kwoty 3.000 zł wypłaconego odszkodowania za zwrot kosztów pogrzebu za okres od dnia 5 grudnia 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty tj. 27 stycznia 2023r. - 424,75 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

9.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powódki S. M. kwoty 4.420 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty 28.000 zł wypłaconego zadośćuczynienia za okres od dnia 30 listopada 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty, tj. 27 stycznia 2023r. – 3.995,37 zł oraz od kwoty 3.000 zł wypłaconego odszkodowania za zwrot kosztów pogrzebu za okres od dnia 5 grudnia 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty tj. 27 stycznia 2023r. - 424,75 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

10.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powódki A. M. kwoty 2.140 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty 15.000 zł wypłaconego zadośćuczynienia za okres od dnia 30 listopada 2021 r. (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty, tj. 27 stycznia 2023 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

11.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych lub przedłożonego spisu kosztów.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 3 września 2021 r. na drodze (...) doszło do wypadku samochodowego, w którym zginął pasażer - M. M.. Sprawcą wypadku był J. S., który również poniósł śmierć w wypadku. Samochód J. S. objęty był umową ubezpieczenia w (...) S.A. Wobec czego osobom najbliższym przysługuje prawo do roszczenia o zadośćuczynienie, tj. ojcu, matce oraz siostrze zmarłego. Pismem z dnia 29 października 2021 r. powodowie zgłosili pozwanemu swoje roszczenie, który odmówił wypłacenia świadczenia. Powodowie podali, iż po doręczeniu odpisu postanowienia Prokuratury Rejonowej w Mrągowie o umorzeniu śledztwa wobec śmierci sprawcy, pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i wypłacił najbliższym ofiary zadośćuczynienie w kwocie po 28.000 zł na rzecz S. i K. M. oraz 15.000 zł na rzecz siostry – A. M..

Swoje roszczenie powodowie opierają na art. 446 § 4 k.c. Wskazują, iż zadośćuczynienie wypłacone przez pozwanego jest rażąco za niskie. Jak podali, w rodzinie zawsze istniała silna więź. M. M. zamieszkiwał z rodzicami w małym mieszkaniu, dzieląc pokój z siostrą. Powodowie podnieśli, iż M. pomagał przy pracach domowych, także w kuchni. W rodzinie panował szacunek i miłość. W ocenie powodów nie istnieje jakakolwiek kwota, która mogłaby stanowić wynagrodzenie tej tragedii, przywrócenie radości życia czy też przezwyciężenie traumy. Żądanie zgłoszone we wniosku ma charakter umiarkowany w kontekście tragedii największej z możliwych. Nie prowadzi do wzbogacenia, uwzględnia wszelkie więzi oraz odpowiada aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (pozew k. 4-20).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu przyznał, że został zawiadomiony o zdarzeniu z dnia 9 września 2021 r., z którego Powodowie wywodzą roszczenia w związku ze śmiercią M. M. (syna i brata Powodów) na skutek obrażeń doznanych w wyniku wypadku komunikacyjnego. Pozwany potwierdził również, iż sprawca przedmiotowego wypadku był w dacie zdarzenia ubezpieczony w (...) SA w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Pozwany wskazał, że po przeanalizowaniu okoliczności przedmiotowej sprawy, przed wytoczeniem niniejszego powództwa (tj. w trakcie likwidacji szkody) (...) wypłaciło Powodom należne świadczenia. Powodowie K. i S. M. za śmierć syna otrzymali od ubezpieczyciela sprawcy wypadku zadośćuczynienie w kwocie po 28.000 z1 oraz odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu — w kwocie po 3.000 zł. Natomiast córka Powodów, a siostra Poszkodowanego w szkodzie nr (...) otrzymała od (...) zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł — okoliczności bezsporne.

Odnosząc się do kwestii zasadności tych roszczeń co do wysokości, pozwany podniósł, iż wysokość roszczeń wydaje się być rażąco wygórowana. (...) SA jako strona wielu podobnych procesów jest w stanie stwierdzić, że kwoty wypłacane z tytułu śmierci osoby bliskiej częściej przybierają kwotę kilkudziesięciu, aniżeli kilkuset tysięcy złotych. Pozwany podkreślił, że sam fakt śmierci bliskiej osoby nie stanowi jedynej i wystarczającej przesłanki do uznania roszczenia z tytułu art. 446 § 4 KC. Niezbędną przesłanką jest tutaj wykazanie doznania krzywdy w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny, ze wskazaniem w szczególności, na czym ta krzywda miałaby polegać. W ocenie strony pozwanej Powodowie nie wykazali, by rozmiar cierpień oraz zakres zmian, jakie zaszły po śmierci M. M. uzasadniał wypłatę ze strony Ubezpieczyciela na ich rzecz żądanych kwot. Odnosząc się zaś do sytuacji Powodów, pozwany wskazał, że sam fakt istnienia bliskiej więzi pomiędzy zmarłym a Powodami nie uzasadnia jeszcze roszczeń wskazanych w pozwie. Ustalając zasadność i wysokość przyznania zadośćuczynienia po śmierci osoby bliskiej, należy bowiem uwzględnić wiele czynników, takich jak stopień cierpienia psychicznego, stopień krzywdy wynikający z utraty pomocy i opieki osoby bliskiej, uczucie osamotnienia, bezsilność wobec trudności życiowych, stopień bliskości, zażyłości i wspólności pomiędzy zmarłym a najbliższym członkiem rodziny, wreszcie wpływ utraty bliskiej osoby na samopoczucie i stan zdrowia uprawnionego.

Pozwem dochodzone jest również odszkodowanie w wys. 9.100 zł tytułem poniesionych kosztów pogrzebu oraz 8.000 zł tytułem zwrotu kosztów postawienia nagrobka — na podstawie art. 446 § 1 k.c. (...) w trakcie likwidacji szkody wypłaciło Powodom kwotę 6.000 zł tytułem poniesionych kosztów pogrzebu. Zgłaszając swoje roszczenia do Ubezpieczyciela Powodowie nie przedstawili stosownych faktur / rachunków. Wraz z pozwem nie dołączono nic nowego. Pozwany zwrócił uwagę, iż pkt 2 zestawienia na stronie 15 pozwu różni się od kwoty wynikającej z załącznika do pozwu. W zestawieniu wpisano bowiem kwotę 3.800 zł tytułem miejsca na cmentarzu. Z kolei w dokumencie załączonym do pozwu, zatytułowanym: „dowód nabycia uprawnień do korzystania z cmentarza komunalnego przy ul. (...) w G." widnieje kwota 3.780 zł. Zatem strona powodowa w oczywisty sposób zawyża poniesione rzekomo wydatki.

Pozwany kwestionuje żądanie Powodów co do odsetek dochodzonych pozwem. Odsetki należą się gdy zobowiązany jest w zwłoce lub opóźnieniu. Pozwany wskazuje, że przedmiotem powództwa jest m. in. zadośćuczynienie, którego suma zostanie ustalona dopiero w Wyroku (odpowiedź na pozew k. 135-138v.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 września 2021 r., na drodze wojewódzkiej (...), relacji S.-O., doszło do wypadku drogowego samochodu osobowego marki P. (...) o nr rej. (...), który po kilkukrotnym uderzeniu w przydrożne drzewa, ostatecznie uległ całkowitemu spaleniu, w wyniku czego śmierć poniósł pasażer - M. M.. Sprawcą zdarzenia był J. S., który także poniósł śmierć na skutek zdarzenia.

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2022 r. umorzono śledztwo w niniejszej sprawie wobec śmierci sprawcy.

(dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa k. 42-43v.)

Pismem z dnia 27 października 2021 r. pozwany poinformował powodów, iż nie może przyznać świadczenia w sprawie (...), gdyż nie otrzymał wymaganych dokumentów do podjęcia stosownej decyzji.

(dowód: pismo pozwanego k. 37)

Pismem z dnia 29 października 2021 r. powodowie dokonali pozwanemu zgłoszenia roszczenia i wnieśli o wypłacenie zadośćuczynienia w związku z wypadkiem komunikacyjnym M. M. w kwocie 1.000.000 zł na rzecz rodziców zmarłego oraz 750.000 zł na rzecz jego siostry.

(dowód: zgłoszenie roszczenia k. 25-27, k. 28-30, k. 31-33)

Pismem z dnia 3 listopada 2021 r. powodowie dokonali pozwanemu zgłoszenia roszczenia i wnieśli o wypłacenie odszkodowania tytułem zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu w wysokości 15.100 zł oraz szacowanych kosztów nagrobka w kwocie 20.000 zł.

(dowód: zgłoszenie roszczenia k. 34-35)

Pismem z dnia 9 grudnia 2021 r. pozwany poinformował powodów, iż z uwagi na to, że nie otrzymał niezbędnej dokumentacji z prowadzenia postępowania karnego, nie jest możliwa wypłata odszkodowania/świadczenia.

(dowód: pismo pozwanego k. 39)

Pismem z dnia 11 stycznia 2023 r. powodowie wezwali pozwanego do wypłacenia zadośćuczynienia w wysokości żądanej w piśmie z dnia 29 października 2021 r. oraz odszkodowania w wysokości żądanej w piśmie z dnia 3 listopada 2021 r.

(dowód: wniosek k. 36)

W dniu 26 stycznia 2023 r. pozwany poinformował powodów, iż na podstawie art. 446 § 4 k.c. przyznane zostało zadośćuczynienie za cierpienie fizyczne i krzywdę moralną związaną ze śmiercią osoby najbliższej. Wysokość zadośćuczynienia ustalono na rzecz S. M. i K. M. na kwoty po 28.000 zł, natomiast na rzecz A. M. na kwotę 15.000 zł. Ponadto, pozwany przyznał na podstawie art. 446 § 1 k.c. kwoty po 3.000 zł na rzecz S. M. i K. M. tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.

(dowód: pismo pozwanego k. 40-41)

Powodowie ponieśli koszty pogrzebu syna M. M. w łącznej kwocie 3.734,21 zł. Nadto, ponieśli koszty nabycia uprawnień do korzystania z cmentarza komunalnego w kwocie 3.780 zł.

Powodowie postawili własnym sumptem synowi M. M. pomnik nagrobny o wartości 8.000 złotych.

(dowód: faktura nr (...) k. 45, specyfikacja kosztów do faktury k. 46, dowód nabycia uprawnień do korzystania z cmentarza komunalnego k. 47, k. 48, wyjaśnienia powodów k. 211v.-212v.).

M. M. prowadził aktywny tryb życia. Interesował się budową modeli zdalnie sterowanych, grami komputerowymi, motoryzacją projektowaniem na komputerze, żeglarstwem oraz motocyklami. Pasję dzielił ze znajomymi, z którymi często się spotykał. M. M. miał własną firmę, która zajmowała się wypożyczaniem i serwisem sprzętu wodnego. Był osobą kreatywną, przyjacielską, miłą i pomocną. Relacja zmarłego z rodziną była bardzo bliska, w szczególności z matką, która zawsze otaczała go opieką. Wspierała go finansowo i duchowo. Każdy wolny czas od pracy czy studiów (...) spędzał z rodziną. Dużo czasu spędzał z ojcem, z którym wspólnie naprawiali łodzie czy samochody. Relacja M. z siostrą była bardzo dobra. Wychowywali się razem, zajmując jeden pokój. Mieli wspólne pasje, m.in. motocykle. Studiowali na tej samej uczelni, mieszkali obok siebie, często się spotykali. Weekendami razem wracali do rodzinnego domu. W wakacje A. M. pomagała bratu przy sprzątaniu jachtów. Razem wychodzili na imprezy i wspólnie spędzali sylwestra.

M. M. studiował robotykę i automatykę. Na drugim roku studiów założył własną firmę. Studiował w B., jednak utrzymywał z rodziną stały kontakt telefoniczny, w weekendy przyjeżdżał do domu rodzinnego. Powodowie nie korzystali z porady psychiatry. Regularnie przyjmują leki uspokajające i nasenne przepisane od lekarza rodzinnego. Powodowie codziennie odwiedzają grób z synem, raz w miesiącu udają się na miejsce zdarzenia żeby zapalić znicz.

(dowód: zeznania świadków: T. J. k. 168-170, E. S. k. 172-173, M. S. k. 175-179, przesłuchanie powodów: K. M. k. 211v.-212v., S. M. k. 212v., A. M. k. 212v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego żądanie powodów zasługuje na uwzględnienie w części.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na dokumentach, których wiarygodności nie podważyły strony. Sąd uwzględnił zeznania świadków T. J., E. S. i M. S. oraz zeznania powodów co do więzi, jaka łączyła ich ze zmarłym M. M., wzajemnych relacji oraz rozmiaru i charakteru cierpień powodów wynikłych w skutek śmierci M. M., w takim zakresie w jakim znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § pkt 2 k.p.c. w związku z art. 248 § k.p.c., wniosek dowodowy pozwu z pkt 13 (k. 7), jako nieprzydatny do rozstrzygnięcia sprawy. Sąd uznał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w pełni pozwala na prawidłowe rozpoznanie niniejszej sprawy.

W tym miejscu wskazać należy, iż ustalony powyżej stan faktyczny był co do zasady bezsporny. Istotą sporu w niniejszym postępowaniu jest natomiast kwota zadośćuczynienia za doznane krzywdy związane ze śmiercią osoby bliskiej oraz odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu i budowy nagrobka.

Podstawę prawną dochodzonego w punktach 1-3 pozwu żądania stanowi przepis art. 446 § 4 k.c. Zgodnie z jego dyspozycją sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie przewidziane w powyższym artykule nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia szkody majątkowej, lecz jego celem jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji (wyrok SN z 20 grudnia 2012 r., IV CSK 192/12, wyrok SA w Szczecinie z dnia 14 sierpnia 2014 r, I ACA 321/14). Powszechnie przyjmuje się, że w tym zakresie należy odwołać się do ogólnych podstaw odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych. Jedyna różnica sprowadza się do tego, że zadośćuczynienie na podstawie art. 445 k.c. może być przyznane pokrzywdzonemu tylko w przypadku wyrządzenia mu krzywdy poprzez naruszenie wskazanych tam dóbr osobistych, natomiast w świetle art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienie ma rekompensować straty niemajątkowe wywołane przez śmierć najbliższego członka rodziny. Źródłem szkody jest krzywda wynikała na skutek śmierci osoby bliskiej, a natężenie cierpienia poszkodowanego w momencie śmierci i dalszy przebieg żałoby. Kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższej członka rodziny (orzeczenie SA w Ł. z dnia 16 czerwca 2015 r., I ACa 1831/14). Powszechnie przyjmuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c., mają przede wszystkim wstrząs psychiczny, cierpienie moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełnione przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolności do jej zaakceptowania, wiek poszkodowanego (por. między innymi wyrok SA w Białymstoku z 10 maja 2013 r., I ACA 127/13, wyrok SN z 7 marca 2014 r., IV CSK 374/13). Podkreślenie wymaga, że niespodziewana śmierć bliskiej osoby, wywołana przyczyną zewnętrzną, a nie przykładowo chorobą, powoduje u najbliższych członków rodziny przekonanie, że gdyby nie doszło do takowego zdarzenia, osoba ta mogłaby żyć przez wiele lat, w ciągu których rodzina spędziłaby ze sobą jeszcze wiele szczęśliwych chwil.

Rozpoznając kwestię zadośćuczynienia należnego powodom, Sąd uwzględnił takie okoliczności jak doznane przez powodów: krzywda i ból, długotrwałość i stopień ich cierpień, poczucie osamotnienia po stracie bliskiej osoby, stopień zażyłości i bliskości łączące rodziców z synem i siostrę z bratem, charakter relacji rodzinnych i intensywność kontaktów, wiek uprawnionych i wiek zmarłego, a także proces zmagania się przez powodów z żałobą i konsekwencje śmierci syna i brata dla strefy psychicznej powodów, łącznie ze skutkami, które wywierają one dla ich aktywności życiowej. Słusznie zauważył Sąd Najwyższy, że ustalenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w następstwie śmierci bliskiej osoby jest kwestią niezwykle trudną do oceny, każdy przypadek należy bowiem traktować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy i wymienionych wyżej przesłanek, przy czym należy się tu opierać na kryteriach obiektywnych, nie zaś tylko na subiektywnych odczuciach danej osoby.

Powodów z synem M. M. łączyły bliskie relacje rodzinne. Do czasów rozpoczęcia studiów wszyscy zamieszkiwali wspólnie w jednym domu, co więcej dzielił on wspólny pokój z siostrą. Po przeprowadzce do B., nadal utrzymywał bliskie kontakty z rodziną, dzwoniąc oraz odwiedzając weekendowo dom rodzinny. Ojciec zaraził syna pasją do sportów wodnych oraz motoryzacji. Wspólnie spędzali czas naprawiając łodzie i samochody. Tragicznie zmarły założył własną firmę, w której często pomagał mu ojciec oraz jego starsza siostra. M. M. i A. M. łączyły bliskie relacje. Uczęszczali na jedną uczelnie, mieszkali blisko siebie, spędzali wspólnie wolny czas, m.in. chodząc na wspólne imprezy. M. M. zmarł w bardzo młodym wieku, bez wątpienia miał przed sobą całe życie, które dopiero miało się rozpocząć. Z zeznań świadków i powodów wynika, iż był osobą niezwykle uzdolnioną technicznie. Był inteligentny i kreatywny, budował wraz z przyjaciółmi modele samochodów automatycznych. Prowadził niezwykle aktywny tryb życia.

Niewątpliwie powodowie doznali szkody niemajątkowej (krzywdy). Istotę szkody niemajątkowej wiąże się z naruszeniem czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Zadośćuczynienie ma za zadanie wyrównać krzywdę w postaci naruszenia prawa do życia w rodzinie, jak też ból, cierpienie i poczucie osamotnienia spowodowane utratą najbliższej osoby (wyrok SA w Lublinie z dnia 7 lipca 2009 r., II AKa 44/09, LEX nr 523973). Naruszenie prawa do życia w rodzinie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Inaczej mówiąc krzywda to szkoda niemajątkowa, która objawia się przede wszystkim w dotkliwych ujemnych przeżyciach psychicznych, bólu, żalu, poczuciu straty, osamotnieniu, braku oparcia otrzymywanego dotychczas od bliskiej osoby.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powodowie pozostawali w silnej więzi emocjonalnej ze zmarłym synem, natomiast zerwanie tej więzi stanowi w rozpoznawanej sprawie krzywda jest tym bardziej dotkliwa, iż zmarły był osoba młodą, a śmierć nastąpiła nieoczekiwanie, nagle na skutek wypadku komunikacyjnego. Wypadek w sposób istotny zaburzył dotychczasowe funkcjonowanie całej rodziny.

W rozpoznawanej sprawie powodami są rodzice i siostra, którzy stracili przedwcześnie w pełni zdrowego syna na skutek zdarzenia nagłego. Niewątpliwie śmierć była niespodziewana, nagła, do której nie można było się powoli przyzwyczajać, czy ją przewidzieć. Po śmierci syna powodowie się załamali i nadal zażywają leki uspokajające i nasenne. Powodowie stale myślą o zmarłym synu i bracie, wspominają go, przypominają im się różne zdarzenia związane z synem i bratem, odwiedzają jego grób oraz miejsce zdarzenia, w celu zapalenia znicza. Przy tych okazjach odczuwają głęboki smutek, pustkę i płaczą.

Sąd miał też na uwadze, że wysokość zadośćuczynienia przy uwzględnianiu krzywdy powinna być umiarkowana, utrzymana w rozsądnych granicach, nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy. Ponadto, można wnioskować powodowie przeszli proces żałoby w sposób normalny dla swojego wieku, skoro nie wymagali pomocy psychologicznej ani tym bardziej psychiatrycznej, a proces ten został już zakończony.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego stara się przełamywać tendencję do orzekania zadośćuczynień na niskim poziomie. Nie powinny one bezpodstawnie wzbogacać poszkodowanego, nie mogą jednak z drugiej strony przyjmować wysokości symbolicznej. Powinny stanowić odczuwalną wartość w odniesieniu do poziomu życia społeczeństwa (przeciętne stopa życiowa) i do warunków gospodarczych.

Zważając na wszystkie powyższe kwestie, Sąd uznał, że:



łączna kwota 200.000 zł będzie kwotą adekwatną do doznanej przez powoda K. M. krzywdy i po odjęciu otrzymanej już przez niego kwoty 28.000 zł, zasądził na jego rzecz kwotę 172.000 zł, jak w punkcie I a) wyroku;



łączna kwota 200.000 zł będzie kwotą adekwatną do doznanej przez powódkę S. M. krzywdy i po odjęciu otrzymanej już przez nią kwoty 28.000 zł, zasądził na jej rzecz kwotę 172.000 zł, jak w punkcie II a) wyroku;



łączna kwota 150.000 zł będzie kwotą adekwatną do doznanej przez powódkę A. M. krzywdy i po odjęciu otrzymanej już przez nią kwoty 15.000 zł, zasądził na jej rzecz kwotę 135.000 zł, jak w punkcie III a) wyroku;

i oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt IV wyroku), uznając iż dochodzona pierwotnie przez powodów kwota jest rażąco wygórowana.

Sąd w oparciu o art. 481 § 1 k.c. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda odsetki ustawowe od dnia 30 listopada 2021 r., tj. 30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty z dnia 29 października 2021 r. W wezwaniu roszczenie było dostatecznie umotywowane, a więc pozwany dysponował odpowiednim czasem na spełnienie świadczenia.

Za uzasadnione Sąd uznał także żądanie zwrotu poniesionych kosztów nagrobku. Zgodnie z art. 446 § 1 k.c., jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

Odnosząc się do zwrotu kosztów pogrzebu, stwierdzić należy, że chodzi tutaj o koszty już poniesione, a nadto może nastąpić zwrot wydatków uzasadnionych, a nie zbytkowych. Rozpoznając roszczenie o zwrot kosztów pogrzebu, należy uwzględnić również zwyczaje środowiska w jakim zmarły przebywał. Z judykatury wynika, że do kosztów pogrzebu zaliczyć można koszt przewozu zwłok, „koszt umiarkowanego zakupu niezbędnej odzieży żałobnej, której noszenie jest zwyczajowo przyjęte w wielu środowiskach w naszym społeczeństwie”, koszt zakupu miejsca na cmentarzu, koszt odpowiedniego nagrobka, jeśli został już wzniesiony, czy też koszt samej uroczystości pogrzebowej. Wskazać też trzeba, że do wydatków należy zaliczyć również wydatki na poczęstunek osób biorących udział w pogrzebie, a koszt takiego poczęstunku, utrzymany w rozsądnych stosownie granicach podlega zwrotowi na równi z innymi kosztami (zob. wyrok SN z 6.01.1982 r., II CR 556/81, L.). Powodowie dochodzili zwrotu kosztów pogrzebu w kwocie 4.550 zł na rzecz K. M. oraz w kwocie 4.550 zł oraz zwrot kosztów nagrobka w kwocie po 4.000 zł na rzecz powodów K. M. i S. M.. Pozwany, pismem z dnia 26 stycznia 2023 r. przyznał tytułem zwrotu kosztów pogrzebu kwoty po 3.000 zł na rzecz S. M. i K. M.. Powodowie przedstawili fakturę oraz specyfikację kosztów do faktury, z których wynika, iż ponieśli 3.734,21 zł tytułem kosztów pogrzebu. Zatem Sąd uznał, iż pozwany spełnił w całości w tym zakresie roszczenie powodów, wobec czego powództwo w zakresie zwrotu kosztów pogrzebu należało oddalić w całości – pkt IV wyroku. Odnosząc się do żądania zwrotu kosztów nagrobku, wskazać należy, iż zasługuje ono na uwzględnienie w całości. Powodowie postawili synowi nagrobek z płyty granitowej i bez znaczenia pozostaje fakt, że nagrobek ten został wykonany przez powoda. Sąd uznał, iż dochodzona przez powodów kwota po 4.000 zł jest adekwatna do wartości wykonanego nagrobka oraz odpowiada miejscowym zwyczajom. W ocenie Sądu żądanie powodów w tym zakresie nie jest wygórowane i odpowiada cenom rynkowym.

Odnosząc się do żądania powodów zasądzenia wskazanych w pozwie kwot tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty wypłaconego odszkodowania za okres od dnia 30 listopada 2021 r. do dnia (30 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty) do dnia zapłaty, tj. 27 stycznia 2023 r. Naliczenie i skapitalizowanie odsetek ustawowych do dnia wystąpienia z pozwem było uzasadnione i znajdowało podstawę prawną w art. 482 § 1 k.c. Wobec czego zasądzono:



w pkt. I d) na rzecz powoda K. M. kwotę 4.420 zł tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami;



w pkt. II d) na rzecz powódki S. M. kwotę 4.420 zł tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami;



w pkt. III b) na rzecz powódki A. M. kwotę 2.140 zł tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami.

Powodowie zażądali w pozwie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i takie żądanie jest zasadne. W pozwie żądania zostały dostatecznie umotywowane, więc pozwany dysponował odpowiednim czasie, aby spełnić żądania powodów. W związku z powyższym zasądzono ustawowe odsetki od dnia 27 marca 2023 r. – zgodnie z żądaniem pozwu.

Mając na uwadze wynik procesu, o kosztach procesu, Sąd orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c., wzajemnie je znosząc, bowiem powodowie wygrali proces w około 19 %.

W punkcie VI wyroku nakazano ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Olsztynie, kwotę 17.568,29 zł tytułem odpowiedniej części kosztów sądowych, od uiszczenia których powodowie zostali zwolnieni, stosownie do art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 113 cyt. ustawy.

Sędzia Krystian Szeląg