Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2023 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko Ł. C. (C.)

o zapłatę

oddala powództwo

SSO Barbara Przybylska

I C 533/22

UZASADNIENIE

Powód (...) w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego Ł. C. kwot: niespłacony kapitał 95 959,06 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20.10.2021r., odsetki umowne 2 321,28 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12.01.2021r. i odsetki karne 2 715,70 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 29.07.2021 do 28.10.2021r.

W uzasadnieniu podał, że pozwany nie wywiązał się z obowiązków wynikających z zawartej pomiędzy stronami umowy kredytu; wezwanie pozwanego do zapłaty z 15.12.2020r. z informacją o możliwości restrukturyzacji kredytu nie przyniosło skutku, wobec czego pismem z 25.05.2025 powód wypowiedział umowę, a należności z jej tytułu stały się wymagalne 29.07.2021r.

Pozwany wniósł o oddalenie postępowania, nakazanie powodowi przywrócenia umowy kredytowej, anulowania wszelkich odsetek od momentu wypowiedzenia umowy oraz utrzymania wysokości odsetek które obowiązywały od momentu wypowiedzenia umowy. Zarzucił, że powód nie dopełnił swoich obowiązków nie udzielając mu karencji i celowo utrudniając wnioskowanie o karencję, naruszył § 8 pkt 2 regulaminu umowy o kredyt nie doręczając mu wezwań do zapłaty, w związku z czym wypowiedzenie nie było skuteczne, ostatecznie zawieszając spłaty w lutym 2021r.skutecznie zniweczył wezwanie do spłaty zaległości w styczniu 2021r. Ponadto powołał się na sankcję kredytu darmowego wobec braku informacji dotyczących prowizji.

Sąd ustalił:

W dniu 13.11.2019r. strony zawarły umowę o kredyt gotówkowy, na podstawie której bank udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 99990zł (w tym 999,90 zł prowizji). Pozwany zobowiązał się do dokonywania spłat kredytu i odsetek zgodnie z umową i harmonogramem w 96 miesięcznych ratach równych od grudnia 2019r. do 15. każdego kolejnego miesiąca.§ 8 ust. 2 umowy przewidywał, że o powstaniu zaległości w spłacie bank zawiadomi pisemnie kredytobiorcę wyznaczając w zawiadomieniu termin do dobrowolnej spłaty wymagalnego zadłużenia. Zgodnie z § 10 ust. 1 bank może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia w przypadku m.in. naruszenia warunków umowy ( umowa i harmonogram k. 9 -18 ).

Pozwany w lutym 2020r. wpłacił część raty, kolejną ratę uiścił w maju 2020r. Nie zapłacił raty w marcu, a od kwietnia do października 2020r. płacił tylko odsetki (zestawienie spłat k. 25)

30 marca 2020r. pozwany wniósł o karencję w spłacie kapitału na 6 miesięcy – wniosek został zaakceptowany przez bank. W okresie od kwietnia do września 2020r. powód skorzystał z zawieszenia spłat, spłacając odsetki.

17.07.2020 r. pozwany złożył kolejny wniosek o karencję kapitałowo – odsetkową na 3 miesiące, wniosek został przez bank odrzucony z powołaniem na przekroczenie 6 miesięcy (wobec wykorzystania już czteromiesięcznej karencji).

14.08.2020r. – w okresie karencji - bank wysłał do pozwanego wezwanie do zapłaty zaległości .

(odpowiedź na reklamację k. 70 – 72)

25 listopada 2020r. pozwany złożył kolejny wniosek o zawieszenie spłaty kapitału, powołując się na pandemię Covid i stałe obniżenie dochodu. Wniosek pozwanego o karencję spotkał się z decyzją odmowną z dnia 30.11.2020r.

W odpowiedzi na reklamację pozwanego z 4.01.2021r. , w której domagał się m.in. ustawowego odroczenia na maksymalny okres 3 miesięcy rat kapitałowo – odsetkowych oraz wskazywał na brak informacji o takiej możliwości - poinformowano go, że wykorzystał wcześniej maksymalny okres karencji, natomiast nie odnaleziono wniosku o ustawowe zawieszenie umowy

(potwierdzony przez bank wniosek z 25.11.2020r. k. 66,67; reklamacja k 68, odpowiedź na reklamację k. 70 – 72) .

W dniu 15.12.2020r. powodowy bank (nie nadawszy biegu wnioskowi o ustawowe zawieszenie) nadał do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty zadłużenia przeterminowanego, wynoszącego według stanu na dzień wezwania 3958,95zł. W piśmie zawarto informacje, że brak spłaty spowoduje podjęcie dalszych kroków prawnych, w tym skierowanie sprawy na drogę sądową, przyczyni się do wszczęcia egzekucji i narazi pozwanego na dodatkowe koszty oraz broszurkę dotyczącą restrukturyzacji (wezwanie k. 23, dowód nadania k. 132).

Ostatecznie na wniosek pozwanego z 17.02.2021r. umowa kredytowa została zawieszona na okres 3 miesięcy licząc od 17.02.2021r. (mail k. 122)

W dniu 25.05.2021r. powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy i wezwał do zapłaty całej wierzytelności w kwocie 98 221,58zł (w tym 5153,97zł i 1415,23 zł kapitału i odsetek przeterminowanych) w terminie 30 dni. Nieuregulowanie tej kwoty spowoduje podjęcie dalszych kroków prawnych celem uzyskania tytułu wykonawczego i narazi na dodatkowe koszty. Pismo zawierało informację że wpłata zadłużenia przeterminowanego w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia oraz terminowa spłata najbliższej wymagalnej raty zostanie potraktowana jako zgoda na uznanie wypowiedzenia umowy przez bank za bezskuteczne i utrzymanie dotychczasowych warunków umowy. Pismo nie zawierało informacji o okresie wypowiedzenia.

Oświadczenie to zostało odebrane przez pozwanego 15.06.2021r. (wypowiedzenie i dowód doręczenia k. 21,22).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych wyżej dokumentów.

Sąd zważył:

Powództwo należało oddalić jako przedwczesne albowiem umowa kredytu nie została skutecznie wypowiedziana przez co roszczenie objęte pozwem nie było ani wymagalne, ani wykazane co do wysokości.

Strony łączyła umowa kredytu przewidziana art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z przywołanym przepisem przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 i 2, oraz art. 75 c ustawy Prawo bankowe w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej. W niniejszej sprawie pozwany w istocie nie dokonywał płatności w wysokościach i terminach umownych, jednak powód, dochodząc całości należności kapitałowo-odsetkowych jako wymagalnych wobec skutecznego wypowiedzenia umowy okoliczności tych nie wykazał.

Jak bowiem wynika z materiałów sprawy – pozwany co prawda nie zapłacił pełnej raty przypadającej w lutym 2020r. i nie dokonał wpłat w marcu, jednak rata taka wpłynęła w maju (podczas obowiązywanie karencji), a już w marcu 2020r. wystąpił o udzielenie sześciomiesięcznej karencji w spłacie kredytu, co zostało zaakceptowane przez bank.

Nie ulega wątpliwości, że karencja sześciomiesięczna nie była zawieszeniem wykonania umowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej ustawy „covidowej”) – przepis art. 31fa wszedł w życie z dniem 24 czerwca 2020r., nie mógł zatem być podstawą udzielenia wcześniej karencji, która miała charakter umowny.

Powód występując o kolejne karencje (17.07.2020r., 25.11.2020r., 4.01.2021r., 17.02.2021r.) co prawda nie powoływał się wprost na tę ustawę/uczynił to w reklamacji z 4.01.2021r. ) , jednak z treści co najmniej wniosku z listopada 2020r. wynika, że jego zamiarem było ubieganie się o takie zawieszenie.

Z chwilą zgłoszenia wniosku z lipca bank zobowiązany był dokonać czynności z art. 31 fa ustawy covidowej, w tym potwierdzić zawieszenie oraz dokonać wyliczeń wymaganych w ust. 8 tego przepisu. Tego powód nie uczynił, utrzymując, że nie ma możliwości zawieszenia spłat i realizując karencję na zasadach umownych, nieobjętych ustawą covidową. Skoro zatem wcześniejsza karencja sześciomiesięczna przebiegała w całości na podstawach umownych (bez uwzględnienia zaliczenia w tym okresie zawieszenia umowy na podstawie art.31fc ust.1 ustawy covidowej), to pozwany, pomimo wykorzystania tej (wyłącznie kapitałowej) karencji, nie utracił prawa do skutecznego ubiegania się o kolejną, tym razem ustawową karencję. Jeżeli wniosek pozwanego zawierał braki, które według banku nie pozwalały na zastosowanie zawieszenia spłat według ustawy „covidowej”, to kredytobiorca winien uzyskać o tym informację. Tymczasem w niniejszej sprawie pozwany uzyskał jedynie odmowne decyzje i informacje nieuwzględniające obowiązującego stanu prawnego i wprowadzające go w błąd co do przysługujących mu uprawnień. Zaznaczyć należy, że skutki prawne wywołuje już samo zgłoszenie do kredytodawcy wniosku o zawieszenie wykonania umowy (ust.7), przy czym dodatkowo w tym okresie kredytobiorca nie jest obowiązany do dokonywania jakichkolwiek płatności (ust. 8), a zgodnie z ust. 10 i 11 okres zawieszenia wykonywania umowy nie jest traktowany jako okres kredytowania, i podczas jego biegu nie są naliczane odsetki ani pobierane opłaty inne niż ubezpieczeniowe. To z kolei wpływa na wysokość zadłużenia poprzez obniżenie zobowiązania z tytułu odsetek W tych okolicznościach uznać należy, że brak zastosowania ustawowej karencji pomimo wniosku pozwanego po pierwsze wprost rzutuje na zwiększenie wysokości jego przeterminowanego zadłużenia w stosunku do tego, które istniałoby gdyby zastosowano przepisy ustawowe, co w dalszej kolejności skutkowałoby brakiem podstaw do żądania spłaty w kwocie wskazanej w wezwaniu do zapłaty z 15.12.2020r.; po drugie – przesuwałoby termin wymagalności kolejnych rat o 3 miesiące.

Ostatecznie, pomimo wcześniejszego ostatecznego wezwania do zapłaty z 15.12.2020r., mającego według powoda poprzedzać wypowiedzenie, powód - na nieznanej podstawie, gdyż pomimo zobowiązania nie zaoferował żadnego dokumentu ani też twierdzenia na tę okoliczność, jednocześnie jej nie zaprzeczając– zdecydował o zawieszeniu umowy na 3 miesiące od 17 lutego 2021r. – czyli do 17 maja 2021r., po czym natychmiast po upływie okresu zawieszenia (25.05.2021r.), bez uprzedniego wezwania do zapłaty wypowiedział umowę, nie podając terminu wypowiedzenia.

W tym zatem zakresie zarzuty pozwanego należy uznać za zasadne. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wcześniejsze niezastosowanie ustawowego zawieszenia umowy spowodowało znaczne zwiększenie (o ile nie w ogóle powstanie w warunkach epidemii) wymagalnego wg powoda zadłużenia, podważa też wysokość uznanych za przeterminowane kwot, wskazanych przez bank zarówno w wezwaniu do zapłaty, jak i w wypowiedzeniu, a będących podstawą wypowiedzenia.

Niezależnie od powyższego dokonane przez bank wypowiedzenie nie odniosło skutku wobec naruszenia art. 75c prawa bankowego.

Jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego, bez dochowania wymaganych warunków, może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Nie może być zatem czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet jeżeli istnieją podstawy do podjęcia jej zgodnie z treścią umowy. Jest ono bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, odpowiednich wezwań (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. III CSK 196/20,; także wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2016 r., II CSK 750/15, z 24 września 2015 r., sygn. akt V CSK 698/14, Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 grudnia 2021 roku., I ACa 115/21). Dla skuteczności wypowiedzenia konieczne więc jest, by kredytodawca przed wypowiedzeniem umowy wezwał kredytobiorcę do spłaty zadłużenia oraz by poinformował go o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Ta przesłanka nie została spełniona.

Zgodnie z art. 98 ustawy z 16.04.2020r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 nieodebranych pism podlegających doręczeniu za potwierdzeniem odbioru przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe, których termin odbioru określony w zawiadomieniu o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie można uznać za doręczone w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz przed upływem 14 dni od dnia zniesienia tych stanów.

Przepis ten jako bezwzględnie obowiązujący w okresie składania oświadczenia o wypowiedzeniu wyłącza odmienne postanowienia umowne.

Wezwanie do zapłaty z 15.12.2020r. zostało co prawda nadane przez powoda na adres pozwanego, ale - nawet gdyby uznać, że pomimo niewyznaczenia terminu spłaty i podjęcia późniejszych czynności (udzielenie karencji) mogło ono stanowić wezwanie w rozumieniu art. 75c - brak jakichkolwiek dowodów, by zostało mu doręczone, a sam pozwany przeczy, by takie wezwanie otrzymał. Powód pomimo zaprzeczenia pozwanego poprzestał na wykazaniu jedynie faktu nadania przesyłki.

W tym stanie rzeczy czynność banku polegającą na wypowiedzeniu umowy należało uznać za bezskuteczną, a roszczenie powoda nie stało się wymagalne. Biorąc pod uwagę wszystko powyższe sąd oddalił powództwo jako niewykazane co do zasady (skuteczności wypowiedzenia) i wysokości (brak uwzględnienia wniosku o ustawowe zawieszenie spłat, mający wpływ na wysokość roszczenia).

Na marginesie tylko wskazać należy, że zarzuty pozwanego co do wysokości roszczenia banku – w szczególności wysokości należnych odsetek, sformułowane jako żądania „nakazania” i „przywrócenia umowy kredytowej” były bezprzedmiotowe, skoro żądania jako niewymagalne wobec braku skuteczności wypowiedzenia zostało oddalone w całości. Nadto zauważyć należy, że zarzut pozwanego dotyczący kredytu darmowego nie znajduje oparcia w treści umowy.