Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2024 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa R. Bank (...) z siedzibą w W. prowadzącego w Polsce działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W.

przeciwko M. J. (1) i M. J. (2)

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda R. Bank (...) z siedzibą w W. prowadzącego w Polsce działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz pozwanej M. J. (1) kwotę 10.800,00 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  zasądza od powoda R. Bank (...) z siedzibą w W. prowadzącego w Polsce działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz pozwanego M. J. (2) kwotę 10.800,00 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 542/24

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 27 grudnia 2023 r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu powód R. Bank (...) z siedzibą w W. prowadzący w Polsce działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W. wnosił o zasądzenie na jego rzecz solidarnie ewentualnie łącznie ewentualnie w częściach równych ewentualnie in solidum od pozwanych M. J. (1) i M. J. (2) kwoty 198.699,27 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu równowartości nominalnej kwoty kapitału kredytu wypłaconego pozwanym oraz zmianę na podstawie art. 358 ¹ § 3 kc wysokości świadczenia pieniężnego w postaci wypłaconej kwoty kapitału kredytu i w konsekwencji o zasądzenie na jego rzecz solidarnie ewentualnie łącznie ewentualnie w częściach równych ewentualnie in solidum od pozwanych kwoty 44.760,82 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem zmiany wysokości świadczenia pieniężnego – wypłaconej kwoty kapitału kredytu na skutek waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia 25 sierpnia 2023 r. oraz zasądzenie solidarnie ewentualnie łącznie ewentualnie w częściach równych ewentualnie in solidum od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew- k.3-16)

W odpowiedzi na pozew pozwani wnosili o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych to jest uiszczonych opłat skarbowych od pełnomocnictwa oraz kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty. Podnosili w niej zarzuty nadużycia prawa przez powoda, przedawnienia co do żądania zwrotu kwoty nominalnej odpowiadającej kwocie wypłaconego kapitału kredytu i potrącenia co do żądania zwrotu kwoty nominalnej odpowiadającej kwocie wypłaconego kapitału kredytu.

(odpowiedź na pozew- k.58-100)

Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2024 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo i wnosił o zasądzenie kosztów według norm przepisanych a pełnomocnik pozwanych wnosił o oddalenie powództwa.

( protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. na płycie CD 00:03:24 – 00:21:19- koperta k.241)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 23 kwietnia 2007 r. poprzednik prawny powoda (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W. zawarł z pozwanymi M. J. (2) i M. J. (1) (wówczas H.) umowę o kredyt hipoteczny nr (...), na podstawie której udzielił im kredytu indeksowanego do waluty obcej CHF i zobowiązał się oddać do ich dyspozycji kwotę w złotych, która stanowi równowartość kwoty w wysokości 88.971,15 CHF na nabycie prawa własności do domu jednorodzinnego oraz refinansowanie wydatków poniesionych na zakup.

(kserokopia umowy- k.26-28)

W wykonaniu umowy poprzednik prawny powoda w dniu 25 kwietnia 2007 r. wypłacił pozwanym kwotę 198.699,27 zł.

(bezsporne, zaświadczenie- k.29)

Pozwani pismem z dnia 25 listopada 2019 r. złożyli powodowi reklamację dotyczącą umowy o kredyt hipoteczny nr (...), w której wskazywali na nieważność tej umowy i w której wnosili o zwrot dotychczas uiszczonych kwot na poczet rat spłaty kredytu. Pismem z dnia 2 grudnia 2019 r. powód odmówił pozwanym spełnienia zgłoszonego w reklamacji roszczenia.

(bezsporne, kserokopie uzasadnień wyroków- k.201-205, k.207-219

W pozwie z dnia 21 lipca 2020 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w Łasku pozwani wnosili o zasądzenie na ich rzecz od powoda kwoty 46.979,92 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnych świadczeń spełnionych na rzecz powoda w okresie od dnia 25 września 2009 r. do dnia 25 października 2013 r. w związku z wykonywaniem umowy kredytu nr (...) i ustalenie nieistnienia stosunku prawnego kredytu wynikającego z umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 23 kwietnia 2007 r. Sprawa z powództwa pozwanych została zarejestrowana pod sygn. akt I C 479/20. Na rozprawie w dniu 19 stycznia 2022 r. powód podniósł zarzut zatrzymania świadczenia dochodzonego w tej sprawie przez pozwanych do momentu zaoferowania przez nich świadczenia wzajemnego – kwoty udzielonego kredytu w wysokości 198.699,27 zł.

(kserokopia pozwu- k.174-199, kserokopie uzasadnień wyroków- k.201-205, k.207-219)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 31 stycznia 2022 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 479/20 Sąd Rejonowy w Łasku ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) zawarta w dniu 20 kwietnia 2007 r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda a pozwanymi jest nieważna i zasądził od powoda na rzecz pozwanych kwotę 46.979,92 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2020 r. do dnia 18 stycznia 2022 r. Sąd zastrzegł jednocześnie, że powód jest uprawniony do wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia zasądzonego na rzecz pozwanych do chwili zaoferowania przez pozwanych zwrotu na rzecz powoda świadczenia otrzymanego od poprzednika prawnego powoda w wykonaniu umowy kredytu w wysokości 198.699,27 zł.

(kserokopie wyroków- k.200, k.206, kserokopie uzasadnień wyroków- k.201-205, k.207-219)

Ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy powołane wyżej dokumenty, których treści strony nie kwestionowały a pozostałe złożone dokumenty Sąd pominął, jako że nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd pominął dowód z pozostałych dokumentów z akt sprawy jaka toczyła się z powództwa pozwanych przeciwko powodowi za wyjątkiem tych, które zostały załączone do akt, uznając, iż nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia. Sąd pominął ponadto dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i bankowości na fakty wskazane w pozwie uznając, iż także ona nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód domagał się zasądzenia na jego rzecz solidarnie ewentualnie łącznie ewentualnie w częściach równych ewentualnie in solidum od pozwanych kwoty 198.699,27 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu równowartości nominalnej kwoty kapitału kredytu wypłaconego pozwanym oraz zmiany na podstawie art. 358 ¹ § 3 kc wysokości świadczenia pieniężnego w postaci wypłaconej kwoty kapitału kredytu i w konsekwencji zasądzenia na jego rzecz solidarnie ewentualnie łącznie ewentualnie w częściach równych ewentualnie in solidum od pozwanych kwoty 44.760,82 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem zmiany wysokości świadczenia pieniężnego – wypłaconej kwoty kapitału kredytu na skutek waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia 25 sierpnia 2023 r.

Umowa kredytu, na podstawie której poprzednik prawny powoda wypłacił pozwanym kredyt w kwocie 198.699,27 zł uznana została za nieważną prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku wydanym w sprawie sygn. akt I C 479/20. Zgodnie zaś z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Roszczenie o zwrot kapitału kredytu zgłoszone przez powoda jest roszczeniem majątkowym i jako takie ulega przedawnieniu (art. 117 § 1 kc). W myśl art. 117 § 2 kc po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystna z zarzutu przedawnienia. Pozwani podnieśli w przedmiotowej sprawie zarzut przedawnienia roszczenia powoda o zwrot kapitału kredytu a więc w pierwszej kolejności należało rozważyć zasadność tego zarzutu.

Jak wynika z art. 118 kc jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Zgodnie z utrwalonym poglądem termin przedawnienia roszczenia banku o zwrot kapitału kredytu udzielonego na podstawie umowy, która okazała się nieważna, rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym bank otrzymał wezwanie do zapłaty lub odpis pozwu złożonego przez kredytobiorcę będącego konsumentem, w którym kredytobiorca wskazał, że zawarta przez niego umowa kredytu może być nieważna.

Powód bez wątpienia otrzymał reklamację pozwanych, w której wskazywali oni na nieważność umowy o kredyt hipoteczny nr (...) i w której wnosili o zwrot dotychczas uiszczonych kwot na poczet rat spłaty kredytu w dniu 2 grudnia 2019 r. W tym bowiem dniu udzielił pozwanym odpowiedzi na tę reklamację i odmówił im spełnienia zgłoszonego w reklamacji roszczenia. Zatem termin przedawnienia jego roszczenia o zwrot kapitału kredytu, jaki jego poprzednik prawny wypłacił na podstawie tej umowy, upływał w dniu 31 grudnia 2022 r. Ponieważ pozew w przedmiotowej sprawie powód złożył w dniu 27 grudnia 2023 r., jego roszczenie o zwrot kapitału jest przedawnione.

Co przy tym istotne, poprzez zgłoszenie zarzutu zatrzymania przez powoda w sprawie toczącej się przeciwko niemu z powództwa pozwanych pod sygn. akt I C 479/20 w Sądzie Rejonowym w Łasku, a także poprzez uwzględnienie tego zarzutu przez Sąd w wyroku, nie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia. Podniesienie zarzutu zatrzymania nie jest bowiem czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia lub zaspokojenia, czy zabezpieczenia roszczenia. Zarzut to nie to samo co żądanie a wyrok uwzględniający zarzut zatrzymania nie jest wyrokiem ani zasądzającym należność ani ustalającym w rozumieniu art. 189 kpc. Zarzut zatrzymania nie zmierza także do zabezpieczenia roszczenia, a jedynie w rozumieniu potocznym zabezpiecza sytuację strony. Skorzystanie z prawa zatrzymania ma charakter tylko obronny, a nie ofensywny. Wyrok uwzględniający zarzut zatrzymania ustala jedynie uprawnienie z art. 496 kc, nie zawiera jednak rozstrzygnięcia co do wierzytelności stanowiącej podstawę skorzystania z tego uprawnienia a wobec tego nie może otwierać 6 letniego terminu przedawnienia roszczenia z art. 125 kc. Z tego powodu w przedmiotowej sprawie, mimo zapadnięcia wyroku uwzględniającego zarzut zatrzymania, nie znajduje zastosowania art. 125 § 1 kpc (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie sygn. akt I ACa 1720/13)

Choć do odpowiedzi na pozew załączone zostało pismo z dnia 1 lutego 2024 r. zawierające oświadczenie o potrąceniu wierzytelności pozwanych wynikających z realizowania przez nich nieważnej umowy kredytu z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału kredytu wypłaconego na podstawie tej umowy, dochodzoną w tym procesie, Sąd doszedł do przekonania, że nie doszło do uznania długu przez pozwanych. Złożone pismo z dnia 1 lutego 2024 r. nie zawiera bowiem żadnych podpisów i jako takie nie stanowi oświadczenia woli powodów.

Ponieważ zatem roszczenie powoda o zwrot kapitału jest przedawnione, powództwo w zakresie tego roszczenia należało oddalić.

Jeśli zaś chodzi o roszczenie powoda o sądową waloryzację kapitału kredytu oparte na podstawie art. 3581 § 3 kc, to roszczenie to nie jest zasadne. Jak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 12 stycznia 2024 r. sygn. akt C-488/23 art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że: w kontekście uznania za nieważną w całości umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję kredytową, a to ze względu na to, że umowa ta zawierała nieuczciwe warunki, bez których nie mogła dalej obowiązywać, przepisy te stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta, poza zwrotem kwot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił też powództwo w zakresie roszczenia o sądową waloryzację kapitału.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powoda na rzecz każdego z wygrywających sprawę pozwanych kwoty po 10.800,00 zł stanowiące wynagrodzenia ich pełnomocnika ustalone stosownie do treści § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935).