Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2023 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa I. W.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

I.  ustala, że powód I. W. wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego o nr (...) położonego w G. przy ulicy (...) z T. 10A w miejsce dotychczasowego najemcy R. P. z chwilą jego śmierci w dniu 5 maja 2022 roku;

II.  oddala powództwo w stosunku do pozwanej Gminy M. G.;

III.  zasądza od pozwanej Towarzystwa Budownictwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powoda I. W. kwotę 1660,60 zł (tysiąc sześćset sześćdziesiąt złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

IV.  zasądza od powoda I. W. na rzecz pozwanej Gminy M. G. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 547/22

UZASADNIENIE

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powód I. W. wystąpił przeciwko Gminie M. G. z powództwem o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) z T. 10A/10, po zmarłym R. P., wnosząc o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

2.  W uzasadnieniu podał, że lokal objęty sporem stanowi własność Towarzystwa Budownictwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. oraz wchodzi w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. G..

3.  Dnia 31 sierpnia 2006 roku R. P. stał się najemcą lokalu, zawierając z TBS umowę najmu lokalu na czas nieokreślony. R. P. pozostawał z powodem w związku partnerskim od 2006 roku. W okresie od dnia 31 października 2006 roku przebywał w lokalu z R. P.. Prowadził z najemcą wspólne gospodarstwo domowe i zamieszkiwał z nim aż do dnia 5 maja 2022 roku, tj. śmierci najemcy. Powód pismem z dnia 22 lipca 2022 roku zwrócił się do TBS celem wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym partnerze. Pismo przekazano do Urzędu Miasta G. do Wydziału Spraw (...), bowiem lokal wchodzi w skład zasobu Gminy M. G.. Pismem z dnia 30 września 2022 roku pozwany odmówił uwzględnienia żądania powoda, twierdząc, że najemca w 2013 roku złożył oświadczenie do protokołu o nieprowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego w dacie 20 czerwca 2013 roku. Według wiedzy powoda R. P. złożył takie oświadczenie w obawie przed utratą prawa do lokalu. Obawiał się bowiem, że przekazanie informacji odmiennej spowoduje konsekwencje prawne i finansowego. Wobec tego powód wymeldował się z lokalu dnia 15 lipca 2013 roku, zaś jego partner (najemca) przesłał do pozwanego informację o tym wymeldowaniu.

(pozew, k. 3-10)

II.

(stanowisko pozwanej Gminy M. G.)

4.  Pozwana Gmina M. G. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

5.  Pozwana podniosła, że nie posiada legitymacji biernej w niniejszym postępowaniu, albowiem nie jest właścicielem przedmiotowego lokalu, a nie wynajmowała przedmiotowego lokalu powodowi.

6.  Umowa najmu lokalu została zawarta przez właściciela jakim jest Towarzystwo Budownictwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. (dalej również jako” TBS (...)).

7.  Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego pod pojęciem mieszkaniowego zasobu gminy należy rozumieć lokale stanowiące własność gminy albo gminnych osób prawnych lub spółek handlowych utworzonych z udziałem gminy albo gminnych osób prawnych lub spółek handlowych utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw budownictwa społecznego, a także lokale pozostające w posiadaniu samoistnym tych podmiotów. Sporny lokal stanowi zasób TBS dla lokator tzw. mieszkania W, a pozostaje do dyspozycji Gminy G. w związku z procedurą wynajmu z TBS (...) mieszkań na rzecz osób zajmujących lokale na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale w budynkach prywatno-czynszowych, którym właściciele wypowiedzieli umowy najmu na podstawie art. 11 ust. 5 i 7 ww. ustawy.

8.  Pozwana Gmina M. G. zakwestionowała jednak, by powód zamieszkiwał we wskazanym lokalu przed śmiercią R. P., jak również by pozostawał z nim w związku partnerskim.

(odpowiedź na pozew, k. 90-93)

III.

9.  Postanowieniem z dnia 20 lutego 2023 roku wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Towarzystwo Budownictwa (...) sp. z o.o. w G..

(postanowienie, k. 325)

(stanowisko pozwanej TBS (...))

10.  Pozwana Towarzystwo Budownictwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

11.  W ocenie pozwanej TBS (...) z materiału dowodowego nie wynikało, że powód prowadził z najemcą wspólne gospodarstwo domowe oraz że pozostawał z nim w faktycznym pożyciu.

(pismo procesowe, k. 334-335v.)

IV.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

12.  W dniu 14 lutego 2004 roku w jednym z klubów w G. powód I. W. poznał R. P.. Po miesiącu relacja powoda z R. P. przerodziła się w stały związek. (...) zamieszkali ze sobą – wówczas w lokalu zajmowanym przy ul. (...) w G..

(dowód: przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

13.  R. P. skierował wniosek o zawarcie umowy najmu lokalu przy ulicy (...) z T., zgłaszając jako osobę do wspólnego zamieszkania swoją małżonkę O. G. (1).

(dowód: wniosek, k. 101-103v)

14.  Dnia 31 sierpnia 2006 roku R. P. zawarł z pozwaną TBS (...) umowę najmu na czas nieokreślony lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), położonego przy ul. (...) z T. 10A.

15.  Lokal był przedmiotem własności pozwanej TBS (...) i wchodził w skład mieszkaniowego zasobu pozwanej Gminy M. G..

(dowód: umowa najmu nr (...), k. 14-21)

16.  Po zawarciu umowy R. P. zamieszkał w tym lokalu razem z powodem I. W..

17.  Powód podawał adres przy ul. (...) z T. 10A/10 przy rozliczeniach z organami podatkowymi w latach od 2010 do 2021 roku, przy rejestracji pojazdu.

18.  Od chwili wprowadzenia się do lokalu w roku 2006 powód stale i nieprzerwanie zamieszkuje we wskazanym lokalu.

19.  Poza powodem i R. P. nikt inny nie mieszkał w przedmiotowym lokalu.

(dowód: zeznania podatkowe, k. 29-45, dowód rejestracyjny, k. 46-47, zeznania świadka W. K., k. 365v.-366, płyta, k. 372a, zeznania świadka J. P. (1), k. 366v.-367, płyta, k. 372a, zeznania świadka M. Z., k. 367-369, płyta, k. 372a, zeznania świadka Z. H., k. 369-369v., płyta, k. 372a, zeznania świadka F. B., k. 369v.-370v., płyta, k. 372a, zeznania świadka A. R., k. 370v.-371, płyta, k. 372a, zeznania świadka J. P. (2), k. 371-372, płyta, k. 372a, zeznania świadka M. M., k. 381-382, płyta, k. 386, przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

20.  W dniu 2 kwietnia 2013 r. powód złożył wniosek do Gminy M. G. o zawarcie umowy najmu lokalu.

(dowód: wniosek, k. 97-100)

21.  W dniu 20 czerwca 2013 r. sporządzono protokół z rozmowy między inspektorem będącym przedstawicielem pozwanej Gminy M. G. a R. P.. R. P. podał, że zamieszkuje lokal z I. W., którego określił jako osobę obcą, wskazując, że nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego. Oświadczył, że wyraził zgodę na zamieszkanie powoda w lokalu, aby mógł on złożyć wniosek o przydzielenie lokalu w G. i zdobyć pracę. Podał, że O. G. (1) nie zamieszkuje w lokalu od grudnia 2011 r. Wówczas w lokalu miał zamieszkać powód. R. P. podał, że nie był pouczony o konieczności uzyskania zgody na zamieszkiwanie w lokalu osoby niewskazanej w umowie najmu.

(dowód: protokół, k. 95-96)

22.  Pismem z dnia 24 czerwca 2013 r. skierowanym do R. P. pozwana Gmina M. G. nie wyraziła zgody na udostępnienie powodowi lokalu przy ul. (...) z T. 10A/10. Wskazując, że podnajmowanie lokalu osobom trzecim może stanowić podstawę do wszczęcia postępowania o rozwiązanie umowy najmu lokalu.

(dowód: pismo z dnia 24 czerwca 2013 r., k. 118)

23.  W dniu 15 lipca 2013 r. powód dokonał wymeldowania z pobytu stałego z adresu przy ul. (...) z T. 10A/10 w G..

( dowód: zaświadczenie wymeldowania z pobytu stałego, k. 49)

24.  Powód dokonał wymeldowania z uwagi na grożące rozwiązanie stosunku najmu łączącego pozwaną TBS (...) z R. P. związane z zamieszkiwaniem powoda we wskazanym lokalu.

25.  Powód nie opuścił jednak przedmiotowego lokalu.

(dowód: zaświadczenie wymeldowania z pobytu stałego, k. 49, przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

26.  Przez okres zamieszkiwania Powód I. W. i R. P. tworzyli związek partnerski. Darzyli się uczuciem miłości. Łączyła ich wieź intymna, pozostawali oni we wspólnym pożyciu fizycznym.

27.  Prowadzili oni wspólnie gospodarstwo domowe. Zamieszkując w jednym lokalu, wspólnie zaspokajali potrzeby życia codziennego, przyjmując podział obowiązków. Powód i R. P. wspólnie opłacali koszty życia, w szczególności koszty wyżywienia oraz wszelkie opłaty związane z zajmowaniem lokalu, w tym opłaty należne pozwanej TBS (...), jak również koszty energii elektrycznej, usług telekomunikacyjnych, ubezpieczenia lokalu. W ramach przyjętego podziału obowiązku powód sprzątał mieszkanie, zaś R. P. gotował posiłki.

28.  Powód pozostawał z R. P. we wspólnym pożyciu aż do chwili śmierci R. P..

29.  (dowód: protokół, k. 25, faktury, k. 26-27, potwierdzenie przelewu, k. 28, k. 70, lista operacji, k. 50-64, polisa i dowody opłat, k. 65-74, fotografie, k. 77-80, k. 307-311, faktury wraz z potwierdzeniami przelewów, k. 128-294, kartki pocztowe, k. 295-297, listy, k. 298-306 zeznania świadka W. K., k. 365v.-366, płyta, k. 372a, zeznania świadka J. P. (1), k. 366v.-367, płyta, k. 372a, zeznania świadka M. Z., k. 367-369, płyta, k. 372a, zeznania świadka Z. H., k. 369-369v., płyta, k. 372a, zeznania świadka F. B., k. 369v.-370v., płyta, k. 372a, zeznania świadka A. R., k. 370v.-371, płyta, k. 372a, zeznania świadka J. P. (2), k. 371-372, płyta, k. 372a, zeznania świadka M. M., k. 381-382, płyta, k. 386, przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

30.  Powód i R. P. nie ujawniali łączących ich relacji przed osobami trzecimi, instytucjami i organami władzy publicznej.

(dowód: przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

31.  Pod względem formalnym R. P. pozostawał w związku małżeńskim z O. G. (2), jednak miało to na celu wyłącznie ułatwienie jej pracy i pobytu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. R. P. znał O. G. (1) z pracy w klubie (...) w G.. Nie łączyła ich więź uczuciowa. Nigdy wspólnie nie mieszkali, mimo że R. P. wskazywał ją jako osobę zajmującą lokal. Spotykali się jedynie w sprawach urzędowych, m.in. na potrzeby kontroli przeprowadzanych przez Straż Graniczną.

(dowód: przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

32.  W dniu 16 stycznia 2020 r. R. P. skierował do pozwanej TBS (...) wniosek o wykreślenie z umowy najmu O. G. (1) jako osoby uprawnionej do zamieszkiwania w lokalu. Wniosek R. P. uwzględniono zarządzeniem Prezesa zarządu pozwanej z dnia 10 lutego 2020 r.

(dowód: podanie, k. 105, zarządzenie, k. 106)

33.  W dniu 25 listopada 2020 r. R. P. sporządził nieważny testament, w którym dokonał rozrządzenia, zgodnie z którym wszystkie rzeczy znajdujące się w mieszkaniu przy ul. (...) z T. 10A/10 miało przypaść powodowi. Testament został sporządzony pismem mechanicznym i podpisany własnoręcznie przez R. P..

(dowód: pismo zatytułowane „testament”, k. 48)

34.  R. P. zmarł 5 kwietnia 2022 roku.

(dowód: odpis skrócony aktu zgonu, k. 22)

35.  Powód odebrał rzeczy osobiste R. P. po jego śmierci. Powód zorganizował pogrzeb R. P. i uzyskał z tego tytułu zasiłek pogrzebowy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

(dowód: protokół, k. 25, faktury, k. 26-27, potwierdzenie przelewu, k. 28 przesłuchanie powoda, k. 382-384, płyta, k. 386)

36.  Pismem z dnia 22 lipca 2022 roku powód wystąpił do pozwanej TBS (...) o zawarcie umowy najmu przedmiotowego lokalu.

(dowód: pismo, k. 115-116)

37.  Spółka ta przekazała pismo do Urzędu Miasta G. Wydziału (...).

(dowód: pismo, k. 117)

38.  Pismem z dnia 30 września 2022 roku pozwana Gmina M. G. odmówiła, twierdząc, że powód nie wstąpił w stosunek najmu po zmarłym najemcy.

(dowód: pismo, k. 75-76)

Sąd zważył co następuje:

V.

39.  Powyższy stan faktyczny w spornym zakresie Sąd ustalił w oparciu o dokumenty złożone przez strony, fotografie, zeznania świadków oraz dowód z przesłuchania stron z ograniczeniem do powoda.

(ocena dowodów)

40.  Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał, że dowody z dokumentów i fotografii przedłożonych przez strony są wiarygodne, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, w tym zgodności przedstawionych kopii dokumentów z oryginałami, prawdziwości twierdzeń w nich zawartych, ani też żadna ze stron nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

41.  Zeznania świadków W. K., J. P. (1), M. Z., F. B., Z. H., A. R., J. P. (2) i M. M. wskazane w ustaleniach stanu faktycznego, były spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Każdy ze świadków w różnym stopniu wiedział o szczegółach życia powoda i R. P., jednakże zeznania te wzajemnie się uzupełniały i pozwoliły Sądowi na jednoznaczne ustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia. Nie sposób było odnaleźć jakiejkolwiek niespójności wewnętrznej lub zewnętrznej, stąd stanowiły pełnowartościowy materiał dowodowy, na podstawie którego Sąd ustalił charakter więzi łączącej powoda ze zmarłym najemcą oraz fakt wspólnego zamieszkiwania tych osób przez kilkanaście lat aż do czasu śmierci najemcy.

42.  Sąd w całej rozciągłości przyznał przymiot wiarygodności dowodowi z przesłuchania powoda, który uzupełniał treść zeznań świadków o fakty nieznane świadkom. Powód w sposób przekonujący wskazał przyczyny, dla których R. P. i powód składali określone oświadczenia dotyczące zamieszkiwania powoda w lokalu przy ul. (...) z T. 10A/10 w G. oraz charakteru ich relacji. R. P. i powód nie ujawniali swojej relacji przed instytucjami, stąd R. P. przedstawił powoda w protokole z dnia 20 czerwca 2013 r. jako osobę obcą, z którą nie prowadzi wspólnego gospodarstwa. Pozostawienie w tajemnicy przed podmiotami trzecimi charakteru relacji łączącej powoda z R. P. stanowiło wyraz świadomej decyzji partnerów, która była podyktowana chęcią ochrony prywatności. Nie można zatem wywodzić z tego oświadczenia, że powód nie pozostawał z R. P. we wspólnym pożyciu. R. P. celowo złożył nieprawdziwe oświadczenie, co potwierdzają zeznania powoda. Wymeldowanie powoda z pobytu stałego było konsekwencją grożącego R. P. wypowiedzenia umowy najmu, stąd działanie powoda nie było skutkiem wyprowadzenia się ze wskazanego lokalu, lecz zmierzało do uchronienia R. P. przed ustaniem stosunku najmu. Jednocześnie, mając na względzie zgromadzony materiał dowodowy, nie można wywodzić braku wspólnego pożycia między R. P. z faktu, że w kwietniu 2013 r. powód złożył do pozwanej Gminy M. G. wniosek o zawarcie umowy najmu. Ustalenie to stanowiłoby wniosek domniemania faktycznego, któremu przeczą jednak pozostałe dowody. Nadto, należy zauważyć, że przedmiotowe zdarzenie miało miejsce w 2013 r., zaś istotny dla rozstrzygnięcia stan faktyczny obejmował okres poprzedzający śmierć R. P. w 2022 roku.

VI.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna rozstrzygnięcia; ocena powództwa w stosunku do TBS (...))

43.  Powództwo w stosunku do pozwanej TBS (...) zasługiwało na uwzględnienie.

44.  Podstawę żądania powoda stanowił art. 189 k.p.c. w zw. z art. 691 §1 i §2 k.c.

45.  Stosownie do brzmienia art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny stanowi przesłankę merytoryczną powództwa o ustalenie, warunkującą określony skutek tego powództwa, w sposób niezależny od innych wymaganych przez prawo materialne lub procesowe okoliczności.

46.  W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że interes prawny w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego zachodzi wówczas, gdy spełnione są następujące przesłanki, tj. występuje obiektywnie istniejąca niepewność co do prawa lub stosunku prawnego, ustalenie prawa lub stosunku prawnego usunie definitywnie niepewność między stronami, co zapewni stronie właściwą ochronę prawną polegającą na rozwiązaniu sporu cywilnoprawnego istniejącego lub mogącego powstać w przyszłości, zaś stronie nie przysługuje dalej idące roszczenie procesowe, w szczególności roszczenie o świadczenie lub o ukształtowanie prawa ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1987 r. sygn. akt III CRN 57/87, LEX nr 1402796; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r. sygn. akt III AUa 1518/05, LEX nr 257445, OSA 2008/9/30).

47.  Roszczenie powoda obejmowało ustalenie wstąpienia w stosunek najmu na podstawie art. 691 §1 i §2 k.c. Stosownie do treści tych przepisów w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.

48.  Przepisy te statuują kumulatywne przesłanki, od których uzależniona jest sukcesja prawa najmu lokali mieszkalnych. Wstąpić z mocy prawa w stosunek najmu może osoba, która nie jest współnajemcą lokalu; należy do kręgu osób uprawnionych do nawiązania najmu po śmierci najemcy (art. 691 § 1 k.c.), gdzie w szczególności wymienia się osobę pozostają faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą; stale zamieszkiwała z poprzednim najemcą aż do chwili jego śmierci (art. 691 § 2 k.c.).

49.  Należało podkreślić, iż zgodnie z poglądem ukształtowanym w judykaturze Sądu Najwyższego stałe zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym oznacza, że lokal ten stanowi centrum życiowe określonej osoby, która zamieszkuje w nim z wolą stałego pobytu. Przez stałe zamieszkanie, stanowiące przesłankę nabycia praw najmu na podstawie art. 691 §1 k.c., należy rozumieć zamieszkiwanie w konkretnym mieszkaniu, w określonej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, wyrażonym przez to że w tym mieszkaniu i tej miejscowości skupia się życie osobiste i działalność osoby bliskiej najemcy. Oznacza to ześrodkowanie przez tę osobę całej swej działalności życiowej w lokalu najemcy ( vide: wyroki Sądu Najwyższego z 6 maja 1980 r., sygn. akt III CRN 61/80, Legalis 22015, z 17 października 1997 r., sygn. akt I CKN 90/97 oraz z 3 lutego 2000 r., sygn. akt I CKN 40/99, Legalis 503384). Co również istotne, przesłanka co do stałego zamieszkania z najemcą zawiera w sobie wymaganie, żeby osoba bliska najemcy nie miała innego mieszkania ( vide: wyroki Sądu Najwyższego z 15 stycznia 1981 r., sygn. akt III CRN 314/80, Legalis 22440 oraz z 2 marca 1999 r., sygn. akt I CKN 1031/97, Legalis 312968), w tym sensie, że nie realizuje swych potrzeb mieszkaniowych w innym lokalu mieszkalnym.

50.  Przepis art. 691 §1 k.c. nie wyklucza przy ocenie wstąpienia w stosunek najmu uwzględnienia związków osób tej samej płci, a więc pojęcie pozostawania faktycznie we wspólnym pożyciu nie obejmuje jedynie konkubinatu osób heteroseksualnych ( vide: np. J. Panowicz-Lipska, w: System PrPryw, t. 8, 2004, s. 91, Nb 144; 2011, s. 96–97, Nb 120; P. Kostański, Wstąpienie w stosunek najmu, s. 580; M. Bednarek, Prawo do mieszkania, s. 664; F. Hartwich, Prawo wstąpienia partnera, s. 14 i n.; G. Matusik, Wstąpienie, s. 18). Brak jest jakichkolwiek podstaw aksjologicznych do przyjęcia, aby przepis ten stanowił wyłącznie o związkach osób heteroseksualnych Sąd w całej rozciągłości podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 roku (III CZP 65/12, OSNC 2013/5/57), w myśl której osobą faktycznie pozostającą we wspólnym pożyciu z najemcą – w rozumieniu art. 691 § 1 k.c. – jest osoba połączona z najemcą więzią uczuciową, fizyczną i gospodarczą; także osoba tej samej płci. W ocenie Sądu Najwyższego nie ma przekonujących racji jurydycznych, a także argumentów socjologicznych lub psychologicznych przemawiających za różnicowaniem – na płaszczyźnie prawnej – skutków wynikających ze wspólnego pożycia hetero- i homoseksualnego; przeciwnie, więzi emocjonalne, fizyczne i gospodarcze powstające w ramach takiego pożycia są w obu przypadkach tożsame i mogą tworzyć równie mocną spójnię. Ponadto przeciwko dokonywaniu rozróżnienia przemawia ustanowiony w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nakaz równego traktowania i odpowiadający mu zakaz dyskryminacji m.in. ze względu na płeć i orientację seksualną ( vide: wyrok. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 czerwca 2014 r., I ACa 40/14, L.). Uchwała uwzględnia pogląd Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wyrażony w wyroku z dnia 2 marca 2010 roku (skarga Nr (...), LEX nr 560824).

51.  W pierwszej kolejności należy zauważyć, że poza sporem pozostawał fakt, że powód nie był współnajemcą przedmiotowej nieruchomości.

52.  Nie budziło wątpliwości Sądu, że powód pozostawał ze R. P. jako zmarłym najemcą we wspólnym pożyciu i stale z nim zamieszkiwał aż do jego śmierci. Świadczą o tym jednolite zeznania świadków oraz powoda, z których wyłaniał się spójny obraz ich kilkunastoletniego związku konkubenckiego bazującego na więzi uczuciowej, fizycznej i ekonomicznej.

53.  Wątpliwości strony pozwanej budził fakt pozostawania R. P. w związku małżeńskim. Żaden ze świadków nie potwierdził, aby małżonkowie zamieszkiwali ze sobą. R. P. jedynie wspominał, że był żonaty. Okazało się bowiem, że R. P. nie utrzymywał z O. G. (1) relacji typowych dla małżeństwa. Więź ta miała na celu ułatwienie O. G. (1) pobytu i zarobkowania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, której nie była obywatelką. Faktycznie zamieszkiwała w K., a z najemcą R. P. widziała się jedynie w sprawach urzędowych, w tym kontroli przeprowadzanych przez odpowiednie organy państwa. Osoba ta miała zresztą innego partnera.

54.  Podobnie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy okazały się oświadczenia najemcy składane dnia 20 czerwca 2013 roku ( vide: k. 95-96). Jak wcześniej wskazano, zostały one złożone jedynie w obawie najemcy oraz powoda przed utratą prawa do zajmowania lokalu na podstawie umowy najmu. Najemca we wniosku z dnia 2 kwietnia 2013 roku zgłosił do wspólnego zamieszkiwania jedynie powoda I. W. ( vide: k. 97-99). Po tym czasie najemca uzyskał informację, że narusza to umowę najmu, gdyż nie miał prawa oddać lokalu w używanie innej osobie (art. 688 ² k.c.). Należy jednak stwierdzić, że najemca nie potrzebował zgody właściciela lokalu czy też Gminy M. G. na zamieszkanie w lokalu jego partnera. Należy zwrócić uwagę na pogląd F. H., zdaniem którego zgoda wynajmującego wymagana jest na "oddanie" lokalu osobie trzeciej do używania, co oznacza rezygnację najemcy z korzystania z lokalu na rzecz tej osoby. Przyjęcie innej osoby do lokalu, przy jednoczesnym pozostawaniu najemcy w lokalu, nie stanowi – zdaniem wspomnianego autora – jego oddania, a zatem nie wymaga zgody wynajmującego (F. H., Wspólne zamieszkiwanie, s. 23–24; odmiennie, na gruncie NajLokU, Sąd Najwyższy w uchwale z 5 maja 1999 r., III CZP 7/99, L.). Konsekwencją tego poglądu jest przyjęcie, że najemca może bez zgody wynajmującego wspólnie zamieszkać nie tylko z małżonkiem i dziećmi, lecz także np. z konkubentem czy partnerem (K. Osajda (red. serii), B. Lackoroński (red. tomu), Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2023).

55.  Brak jest podstaw uzasadniających potrzebę uzyskania zgody właściciela lokalu na zamieszkanie w nim partnerów zamierzających tworzyć związek konkubencki. Nie można bowiem w tym przypadku odwoływać się do argumentów ogólnych dotyczących jakichkolwiek innych osób, bez uwzględnienia charakteru więzi między osobami zamierzającymi wspólnie zamieszkać.

56.  Niezależnie od powyższego, R. P. oraz powód mogli być subiektywnie przekonani, że urzędowe deklarowanie wspólnego zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu może nastręczyć im problemów do tego stopnia, że oboje utracą wspólne miejsce zamieszkania. Z kolei jego wcześniejsze zameldowanie w żaden sposób nie zmierzało do ułatwienia mu załatwiania jakichkolwiek spraw urzędowych na terenie pozwanej Gminy. Zresztą nie można utożsamiać miejsca zamieszkania z miejscem zameldowania na pobyt stały, gdyż z czynnością zameldowania nie wiąże się nabycie jakichkolwiek praw bądź obowiązków ( vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 kwietnia 2013 r., II OSK 479/13, LEX nr 1337428). Sam fakt zameldowania w lokalu nie jest równoznaczny ze stałym zamieszkiwaniem i gospodarowaniem; jest bowiem tylko czynnością rejestracyjną, która może stanowić jeden z elementów oceny stanu faktycznego ( vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 listopada 2016 r., I OSK (...), LEX nr 2199153). Innymi słowy zameldowanie może wskazywać jedynie na zamiar zamieszkiwania w danym miejscu, jednak w niniejszej sprawie został on już wystarczająco wyartykułowany.

57.  Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że powód tworzył z R. P. związek konkubencki. Istnienie więzi uczuciowej uzewnętrzniali również w obecności osób trzecich, miał on cechy trwałości. Osoby te dzieliły między siebie wydatki. Niewątpliwie powód był dla najemcy osobą najbliższą skoro sporządził testament, jakkolwiek okazał się on nieważny. To powód zajmował się sprawami pogrzebowymi najemcy, co wprost wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Całość tego obrazu uzupełniała dokumentacja fotograficzna, listy osób trzecich, oraz rachunki za usługi, zeznania podatkowe, dowód rejestracyjny oraz operacje bankowe.

58.  W ocenie Sądu powód wykazał istnienie interesu prawnego w ustaleniu wstąpienia w stosunek najmu. Pozwana TBS (...) kwestionowała, aby powód wstąpił w stosunek najmu po zmarłym R. P. i konsekwentnie odmawiała uznania go za stronę stosunku najmu. Jednocześnie, ustalenie wstąpienia w stosunek najmu przez Sąd definitywnie zakończy spór między stronami co do istnienia tego stosunku i zapewni możliwość jego wykonywania w przyszłości. Nadto, powodowi nie służy roszczenie dalej idące (tj. powództwo o świadczenie albo powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego), zaś wyrok uwzględniający niniejsze powództwo zapewni mu pełną ochronę prawną.

59.  Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. przy zastosowaniu art. 691 §1 i §2 k.c. ustalił, że powód I. W. wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego o nr (...) położonego w G. przy ulicy (...) z T. 10A w miejsce dotychczasowego najemcy R. P. z chwilą jego śmierci w dniu 5 maja 2022 roku, o czym orzekł w pkt I. wyroku.

60.  W punkcie II. wyroku na podstawie tych samych przepisów stosowanych a contrario Sąd oddalił powództwo w stosunku do pozwanej Gminy M. G.. Pozwanej nie służyła legitymacja bierna w niniejszym procesie, albowiem nie była ona stroną stosunku najmu lokalu położonego w G. przy ul. (...) z T. 10A/10 ani właścicielką tego lokalu. Powód miał interes prawny w ustaleniu wstąpienia w stosunek najmu wyłącznie wobec drugiej strony tego stosunku. Okoliczność, że przedmiotowy lokal wchodzi w skład mieszkaniowego zasobu gminy nie rodziła po stronie powoda interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c.

VII.

(koszty procesu)

61.  O kosztach procesu Sąd orzekł w punktach III. i IV. wyroku.

62.  Na podstawie art. 98 k.p.c. oraz art. 109 § 2 k.p.c. Sąd obciążył przegrywającą proces pozwaną TBS (...) całością poniesionych przez powoda kosztów procesu na co składały się: opłata sądowa od pozwu (200 zł), koszty przesyłek (93,60 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie adwokata według 1,5 krotności stawki minimalnej wskazanej w §2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.) (1.350,00 zł), stosownie do § 15 tego rozporządzenia, mając na uwadze zwiększony nakład pracy pełnomocnika powoda, w szczególności udział w rozprawach, na których przez wiele godzin przesłuchano wielu świadków oraz powoda, a także obszerność materiału dowodowego, z czym wiązał się zwiększony czas pracy na jego skompletowanie, usystematyzowanie i skonkretyzowanie stanowiska w sprawie (twierdzeń oraz wniosków dowodowych).

63.  Na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c. Sąd orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie należnych od zasądzonych kwot.

64.  Na podstawie art. 98 §1 k.p.c. Sąd obciążył powoda przegrywającego proces w stosunku do pozwanej Gminy M. G. całością poniesionych przez tę pozwaną kosztów procesu na co składało się wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie adwokata według stawki minimalnej wskazanej w §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., pocz. 265, t.j. ze zm.).

65.  Na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c. Sąd orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie należnych od zasądzonych kwot.