Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2023 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. P.

przeciwko R. J. (1) i A. J. (1)

o ustalenie nieważności umowy

powództwo oddala,

nie obciąża powódki kosztami zastępstw procesowego na rzecz pozwanych,

zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w O. na rzecz radcy prawnego M. D. kwotę 10.800 (dziesięć tysięcy osiemset) zł wraz z należną od tej kwoty stawką podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu.

Sygn. akt I C 553/22

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 02.05.2022 r. (data wniesienia: 5 maja 2022 r.) przeciwko R. J. (1) i A. J. (1) powódka S. P. domagała się uznania, że umowa o dożywocie, zawarta w dniu 17.12.2020 r. w formie aktu notarialnego przed notariuszem P. B. (1) (Repertorium A nr (...)) pomiędzy małżeństwem R. i A. J. (1), a W. P. jest nieważna.

Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki kosztów procesu, według norm przepisanych. Ponadto, został złożony wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej (...) w M., kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu, według norm przepisanych, które to koszty nie zostały opłacone w żadnej części.

W uzasadnieniu wskazała, że od 2019 r. przebywa w domu dziecka w M. – rodzice adopcyjni zmarli. Ojciec adopcyjny powódki W. P. był współwłaścicielem w udziale (...)części zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz budynkiem gospodarczym nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,1969 ha, położonej w M. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w M. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Aktem notarialnym z dnia 17 grudnia 2020 r. W. P. i R. J. (1) zawarli umowę dożywocia. W chwili zawarcia umowy W. P. był osobą silnie uzależnioną od alkoholu, a stan zdrowia psychicznego wymienionego od momentu śmierci żony ulegał pogorszeniu. Stan ojca powódki w momencie zawierania przedmiotowej umowy wykluczał możliwość uczynienia tego z pełną świadomością. W ocenie powódki, czyni to zawarcie umowy przez W. P. nieważne z uwagi na treść art. 82 kc, W. P. zmarł w dniu 07.02.2021 r. Powódka została powołana do dziedziczenia w całości.

(pozew – k. 4-9)

Pozwani R. J. (1) i A. J. (1) wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwani wskazali, że zmarły W. P. był w pełni świadomy i nie miał żadnych chorób psychiatrycznych. W trakcie sporządzania umowy zmarły miał zachowaną świadomość i był trzeźwy, wypowiadał się logicznie i rozumiał swoje położenie. Pomimo, że chorował, to był zdolny do wyrażenia własnej woli i brak jest podstaw do kwestionowania jego poczytalności. Umowę dożywocia świadczył pozwany wraz z małżonką oraz jego bratem A. J. (2). W ocenie strony pozwanej, brak jest rzeczywistych podstaw do tego, by powódka mogła się czuć się przez pozwanych oszukana i ograbiona z majątku.

(odpowiedź na pozew – k. 46-50)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. P. urodziła się (...) Powódka ostała zaadoptowana przez M. P. i W. P.. Matka powódki M. P. zmarła w 2016 r.

W. P. zaczął nadużywać alkoholu.

Powódka od sierpnia 2019 r. przebywa w placówce opiekuńczo-wychowawczej

Postanowieniem z dnia 30.01.2020 r. Sąd Rejonowy w M. ograniczył W. P. władzę rodzicielską nad małoletnia powódką poprzez umieszczenie jej w palcówce opiekuńczo-wychowawczej.

(dowód: postanowieniem SR M. z dnia 05.08.2019 r. - w aktach sprawy SR M. I. N. (...) – k. 184, postanowienie SR M. z dnia 30.01.2020 r. – k. 27 oraz w aktach sprawy SR M. I. N. (...) – k. 184, zeznania świadka I. M. – k. 103v, zeznania świadka M. M. – k. 103v, zeznania świadka E. R. – k. 141, zeznania świadka A. I. – k. 142, zeznania pozwanego R. J. – k. 189v)

W. P. był współwłaścicielem w udziale (...)części zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz budynkiem gospodarczym nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,1969 ha, położonej w M. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w M. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(dowód: wydruk księgi wieczystej nr (...) – k. 16-25)

W dniu 17 grudnia 2020 r. została zawarta między W. P. i R. J. (1) w formie aktu notarialnego umowa dożywocia. W. P. przeniósł na rzecz R. J. (1) cały będący jego własnością udział (...) części w prawie własności nieruchomości stanowiącej zabudowaną budynkiem mieszkalnym oraz budynkiem gospodarczym nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), położonej w M. przy ulicy (...), w obrębie ewidencyjnym numer 2, jednostce ewidencyjnej M.-Miasto, powiecie (...), województwie (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Mrągowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), na co R. J. (1) wyraził zgodę i w zamian za to zobowiązał się zapewnić zgodnie z art. 908 § 1 k.c. W. P. dożywotnie utrzymanie, polegające w szczególności na: przyjęciu go jako domownika, dostarczeniu mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnienia mu odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawieniu mu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego miejscowym zwyczajom, na co W. P. wyraził zgodę. R. J. (1) oświadczył, że zgodnie z art. 908 § 2 k.c. nieodpłatna, dożywotnia, osobista służebność mieszkania, polegająca na prawie do zamieszkiwania i korzystania przez W. P. z piętra i poddasza budynku mieszkalnego znajdującego się na działce gruntu 182 położonej w M. przy ul. (...) oraz na prawie nieodpłatnego i nieograniczonego korzystania z wszystkich znajdujących się w tej części budynku i na tej działce gruntu urządzeń należy do treści prawa dożywocia (§ 2.1 aktu notarialnego).

R. J. (1) oświadczył, że środki pieniężne przeznaczone na realizację przez niego świadczenia na rzecz W. P. pochodzić będą z jego majątku osobistego, wobec czego nabycia przedmiotu niniejszej umowy dokonuje on do swojego majątku osobistego, co jego żona A. J. (1) potwierdziła (§ 2. 2 aktu notarialnego).

(dowód: akt notarialny z dnia 17.12.2020 r. – k. 10-15, wydruk księgi wieczystej nr (...) – k. 16-25 )

W chwili zawarcia umowy dożywocia W. P. był w pełni świadomy podejmowanych przez siebie czynności prawnych i rozumiał ich znaczenie oraz konsekwencje. W. P. nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Stan zdrowia W. P. umożliwiał mu zawarcie umowy dożywocia.

Powód pracował jako stolarz do śmierci. Robił balustrady ze wspólnikiem, z którym rozliczył się z tego tytułu na dwa dni przed śmiercią.

(dowód: dokumentacja medyczna dot. W. P. – k. 177, zeznania świadka I. M. – k. 103v, zeznania świadka M. M. – k. 103v, zeznania świadka E. R. – k. 141, zeznania świadka A. I. – k. 142, zeznania świadka P. W. – k. 143, zeznania świadka P. B. – k. 144, zeznania świadka A. J. – k. 145, zeznania świadka M. N. – k. 146, zeznania pozwanego R. J. – k. 189v, zeznania pozwanej A. J. – k. 189v)

W. P. zmarł w dniu 7 lutego 2021 r.

Sąd Rejonowy w M.postanowieniem z dnia 13 września 2021 r., wydanym w sprawie (...) stwierdził, że spadek po W. P. na podstawie ustawy nabyła S. P. w całości.

(dowód: postanowienie SR M. z dnia 13.09.2021 r. – k. 26 oraz w aktach sprawy (...) – k. 21)

Postanowieniem z dnia 09.06.2022 r. Sąd Rejonowy wM., III Wydział Rodzinny i Nieletnich zezwolił E. R. (2) na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniej S. P. polegającej na wniesieniu powództwa o stwierdzeniu nieważności oświadczenia woli złożonego przez W. P. w zakresie umowy dożywocia.

(dowód: postanowienie SR M. z dnia 09.06.2022 r. – k. 33)

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powódki w całości okazało się bezzasadne. W ocenie Sądu, brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa o uznanie, że umowa o dożywocie, zawarta w dniu 17.12.2020 r. w formie aktu notarialnego przed notariuszem P. B. (1) (Repertorium A nr (...)) pomiędzy małżeństwem R. i A. J. (1), a W. P. jest nieważna. W. P. zawierając umowę dożywocia nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Umowa dożywocia została ważnie zawarta, nie nastąpiły żadne nieprawidłowości w procesie jej zawierania, a powódka nie udowodniła przeciwnego stanu rzeczy. W związku z brakiem podstaw do uznania umowy za nieważną Sąd oddalił powództwo w całości co do R. J. (1). Z uwagi na brak legitymacji biernej po stronie A. J. (1) również co do niej powództwo zostało oddalone w całości.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone do akt sprawy przez powódkę, dokumenty znajdujące się w aktach spraw prowadzonych przed Sądem Rejonowym w M. sygn. akt (...) oraz I. N. (...), dokumentacji medycznej oraz zeznania świadków i stron. Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanych jak i wszystkich świadków, z wyłączeniem zeznań P. W. (2), A. J. (2) i M. N. (2) w zakresie w jakim zaprzeczyli spożywaniu przez W. P. alkoholu. Zeznania pozwanych i świadków były spontaniczne, konsekwentne, logiczne i szczere, korespondujące ze sobą i wzajemnie się uzupełniające, nie znajdując przy tym żadnych podstaw do podważenia ich wiarygodności. Ponadto, świadkowie byli w większości nie powiązani ze sobą w żaden sposób, a zeznania ich był w znacznym stopniu zbieżne, co dodatkowo przemawiało za tym, aby dać im wiarę. Strona pozwana cofnęła wniosek o przesłuchanie świadków J. T. i A. G..

Powódka wniosła o uznania, że umowa o dożywocie, zawarta w dniu 17.12.2020 r. w formie aktu notarialnego przed notariuszem P. B. (1) (Repertorium A nr (...)) pomiędzy małżeństwem R. i A. J. (1), a W. P. jest nieważna.

Strony były zgodne co do tego, że W. P. był właścicielem nieruchomości położonej przy ul. (...) w M. oraz, że w dniu 17.12.2020 r. doszło do zawarcia umowy dożywocia między wymienionym, a pozwanym. Sporne pomiędzy stronami było to, czy W. P. podpisując umowę dożywocia z uwagi na swój stan zdrowia znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Czyniąc zadość jednak w pierwszej kolejności kwestią formalnym wskazać należy, że powódka miała interes prawy z żądaniu o ustalenie.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. można domagać się stwierdzenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli strona ma w tym interes prawny, rozumiany jako obiektywną potrzebę usunięcia wątpliwości lub niepewności co do istnienia lub charakteru stosunku łączącego ją z inną stroną. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27.04.1979 r. o sygn. akt III CRN 56/79 wyraził pogląd, że ustalenie nieważności umowy z tej przyczyny, że jedna ze stron złożyła oświadczenie woli w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji (art. 82 KC), jest dopuszczalne także po śmierci tej strony, jeżeli materiał zebrany w sprawie wystarcza do udowodnienia, że stan taki istniał w chwili składania oświadczenia woli. Należący do kręgu spadkobierców ustawowych po osobie, która złożyła w takich okolicznościach oświadczenie woli, może żądać ustalenia nieważności umowy, dopiero po jej śmierci jako jej spadkobierca.

W niniejszej sprawie powódka jest spadkobiercą ustawowym i powołuje się na wadę oświadczenia złożonego przez spadkodawcę, tym samym ma interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w wytoczeniu powództwa.

Opiekun powódki, uzyskał zezwolenie Sądu Rejonowego w M., III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniej powódki polegającej na wniesieniu powództwa o stwierdzenie nieważności oświadczenia woli złożonego przez W. P. w zakresie umowy dożywocia.

Wobec powyższego konieczne stało się wyjaśnienie przez Sąd czy zaistniały przesłanki skutkujące uznaniem, że zawarta umowa dożywocia w dniu 17.12.2020 r. obarczona była wadą oświadczenia woli.

Zgodnie z treścią art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

W ocenie Sądu, wbrew stanowisku strony powodowej, nie zostały spełnione przesłanki, o jakich mowa w powołanym wyżej przepisie, pozwalające na przyjęcie, iż W. P. w dacie podpisania umowy dożywocia z 17 grudnia 2020 r. znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji lub wyrażenie woli.

Nie ulega wątpliwości, że faktycznie W. P. spożywał alkohol w nadmiernych ilościach, co skutkowało również tym, że została mu ograniczona władza rodzicielska nad powódką. Zeznania większości świadków potwierdzają tę okoliczność. Natomiast sam fakt spożywania alkoholu i to w nadmiernej ilości nie czyni tej osoby niezdolną do podejmowania świadomych decyzji, w okresie gdy ta osoba jest trzeźwa. Z zeznań świadków faktycznie wynika, że powód spożywał często i to nadmierne ilości alkoholu, ale nic nie wskazuje na to, że chorował na chorobę alkoholową, w sposób umożliwiający mu świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli w rozumieniu art. 82 k.c. Powód pracował jako stolarz do śmierci. Robił balustrady – co z uwagi na charakter tej pracy wyklucza możliwość jej wykonywania bez uszczerbku na zdrowiu.

W ocenie Sądu, w zakresie stanu psychicznego W. P. został zebrany obszerny materiał dowodowy. Żaden z przesłuchanych świadków nie wskazał, aby Pan W. P. miał niewłaściwe postrzeganie rzeczywistości, cierpiał na jakiegokolwiek dostrzegalne zaburzenia psychiczne czy też miał problemy z pamięcią. Jak wynika, z zeznań świadków do śmierci W. P. był osobą świadomą. Wskazać należy na zeznania następujących świadków:

- E. R. (2) „Ostatni raz widzieliśmy pana P. 21.12.2020 r. i wówczas był trzeźwy, ale widać było, że nadużywa alkoholu po jego zachowaniu, po twarzy. (…) Nie widziałam Pana P. przed 21.12.2020 r. jak również w dniu sporządzenia umowy. Pan P. był świadomy i przyznał, że ma duży problem z alkoholem.” (protokół rozprawy – k. 141),

- A. I. (2) „Moja ostatnia rozmowa z Panem W. miała miejsce w placówce w grudniu 2020 r. i proponowaliśmy wówczas mu wsparcie. Nie był wówczas pod wpływem alkoholu. Trudno mi stwierdzić jaki był stan jego świadomości. Odniosłam wrażenie, że nie chce naszej pomocy. Kontakt z nim był raczej logiczny. Pan W. z reguły był dosyć skryty i gdy się wypowiadał to bardzo zdawkowo, raczej odpowiadał na pytania i przy naszym ostatnim spotkaniu było podobnie.(…) Nie było takich sytuacji, że nie kojarzył jakiś faktów np. że ma córkę adoptowaną.” (protokół rozprawy – k. 142),

- P. W. (2) „ Pan P. w okresie poprzedzającym śmierć zachowywał się normalnie (…)Ostatni nraz widziałem go chyba na dwa dni przed śmiercią robiliśmy balustrady. (…) Nie zauważyłem żadnych zmian w jego zachowaniu przy w sposobie bycia w stosunku do wcześniejszych okresów. (….) Dla mnie on cały czas zachowywał się tak samo, nie miał żadnych problemów z pamięcią ani rozpoznawaniem ludzi, cały czas jeździł samochodem.” (protokół rozprawy – k. 143),

- M. N. (2) „Z W. widywałem się prawie codziennie do jego śmierci. Dla mnie W. był normalny (…). Rozmawialiśmy nawet dzień przed śmiercią i nie zauważyłem żeby było coś nie tak. Widywałem go też w grudniu też był normalny. ” (protokół rozprawy – k. 146).

Podkreślić należy, że świadkowie I. M. (2) oraz M. M., którym z pewnością zależało na rozstrzygnięciu niniejszej sprawy na korzyść powódki, potwierdzili dobry stan psychiczny W. P.. Świadek I. M. (2) zeznała „Nie widziałam Pana P. w grudniu 2020 r. Jak W. P. był trzeźwy, to raczej wiedział co robi. Jak był trzeźwy to widziałam go może raz lub dwa. Cztery razy w życiu go widziałam.” (protokół rozprawy – k. 103v), zaś świadek M. M. (3) zeznał „Nie wiem nic odnośnie umowy dożywocia. (…) W. P. kilka razy widziałem, jak S. odbierałem od niego. Na umyśle był zdrowy, ale piwo pił. W grudniu 2020 r. nie widziałem W. P.. Nie byłem przy sporządzaniu umowy notarialnej.” (protokół rozprawy – k. 103v)

Istotne znaczenie dla oceny czy zawarta w dniu 17.12.2020 r. umowa dożywocia jest obarczona wadą oświadczenia woli jest to, w jakim stanie W. P. znajdował się w czasie jej zawierania. W tym dniu kontakt z W. P. kontakt miał A. J. (2), który go przywiózł do notariusza, notariusz P. B. (1) oraz pozwani. Powyższe osoby złożyły następujące zeznania:

- P. B. (1) „Nie pamiętam żadnych okoliczności związanych z zawarciem tej umowy. Aby dokonać jakąkolwiek czynność w kancelarii nie mogę mieć żadnych wątpliwości co do stanu świadomości jej uczestników. Gdyby ktoś był pod wpływem alkoholu na pewno nie sporządziłbym umowy. W tym wypadku nie mam żadnych wątpliwości. Przed podpisaniem umowy rozmawiam ze stronami i wyjaśniam jej skutki i dzięki temu mogę też ocenić czy strony są w odpowiednim stanie do sporządzenia umowy, skoro ta umowa jest podpisana to znaczy, że nie miałem żadnych wątpliwości.” (protokół rozprawy – k. 144),

- A. J. (2) „W dniu zawarcia umowy W. był w normalnym stanie, nie był pod wpływem alkoholu, nawet założył garnitur. Przed zawarciem umowy notariusz wyjaśnił skutki czynności. Wiem, że W. piwko lubił sobie wypić wieczorkiem. Nie był uzależniony moim zdaniem (…). W czasie jak jechaliśmy do notariusza rozmawiałem z Panem W.. Był wesoły jak zawsze i zachowywał się normalnie. Ja go podziwiałem za optymizm pomimo tragedii osobistych. W. zachowywał się normalnie, wiedział gdzie jest i z kim rozmawia, jestem zdziwiony, że w ogóle jest ta sprawa.” (protokół rozprawy – k. 145),

- R. J. (1) „ Mi nie jest wiadomo, aby on się na coś leczył. Zdarzało się, że czasem, sobie wypił piwo. Zdarzało się że był w stanie, ale często też był trzeźwy. (…) Według mnie w momencie zawierania umowy u notariusza nie miał problemów psychicznych był trzeźwy.” (protokół rozprawy – k. 189v),

- A. J. (1) „ Ja wcześniej nie znałam W. P., mogę tylko potwierdzić okoliczności wskazane przez męża dot. aktu notarialnego, ja byłam przy tej czynności. W. P. był wówczas trzeźwy, rozumiał czynności.” (protokół rozprawy – k. 189v).

Powyższe zeznania jednoznacznie wskazują na to, że w czasie zawierania umowy dożywocia W. P. był trzeźwy, rozumiał jakiej czynności prawnej będzie dokonywał. Żadna z obecnych wówczas osób nie miała najmniejszych wątpliwości co do jego stanu psychicznego.

Znajdująca się w aktach sprawy dokumentacja medyczna W. P. również nie potwierdza tego aby zdiagnozowana została u niego jakakolwiek choroba, która mogła wpłynąć na jego osąd (k.177).

Pomimo stanowczych i konsekwentnych twierdzeń strony powodowej, że W. P. z uwagi na nałóg alkoholowy zawieając umowę dożywocia znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli, okoliczności tych nie potwierdził zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym dołączona do akt niniejszego postępowania dokumentacja medyczna, zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, czy przesłuchanie strony pozwanej. Z tego względu Sąd uznał, że dotychczas zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do rozstrzygnięcia sprawa. Tym samym wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychiatry został przez Sąd oddalony jako nieistotny dla rozstrzygnięcia, spóźniony i prowadzący do przewlekłości.

W konsekwencji powyższych rozważań, stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki, o jakich mowa w art. 82 k.c, a W. P. na moment podpisania umowy dożywocia w dniu 17.12.2020 r. nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Powódka nie udowodniła, że zawarta przez W. P. i pozwanego R. J. (1) umowa była obarczona wadą oświadczenia woli. W takim stanie rzeczy, Sąd nie znalazł podstaw do wydania orzeczenia w trybie art. 189 k.p.c.

Wobec niespełnienia przesłanek z art. 82 k.c. w zw. z art. 6 k.c. w z art. 189 k.p.c. Sąd oddalił powództwo w całości do pozwanego R. J. (1), o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Powyższe stan faktyczny i merytoryczna ocena zawartej umowy pozostaje również aktualna w stosunku do pozwanej A. J. (1). Niemniej jednak w stosunku do pozwanej powództwo jest niezasadne z dalej idącej przyczyny tj. braku legitymacji biernej pozwanej. Pozwana A. J. (1) nie była stroną umowy dożywocia, a jedynie potwierdziła to, że pozwany R. J. (1) zawiera umowę w ramach majątku odrębnego. Wobec powyższego, powódka

W świetle przedstawionych wyżej okoliczności, Sąd oddalił powództwo w całości co do pozwanej A. J. (1) ze względu na brak legitymacji biernej pozwanej, o czym orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. zgodnie z którym, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Roszczenie powódki zostało oddalone w całości, jednakże w ocenie Sądu zachodzą w niniejszej sprawie okoliczności przemawiające za nieobciążeniem powódki zwrotem kosztów procesu stronie pozwanej. Powódka, z uwagi na swój wiek i sytuację osobistą nie mogła samodzielnie ocenić zasadności swojego roszczenia. Sąd uznał, iż zachodzą szczególne względy do nieobciążania powódki, jako strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz pozwanych, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku.

Mając na względzie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. (SK 66/19) oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2021 r. (I CSK 598/20), o kosztach Sąd orzekł w punkcie III sentencji wyroku przyznając radcy prawnemu M. D. ze Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu kwotę 10.800 zł wraz z należną od tej kwoty stawką podatku VAT. Wartość przedmiotu sporu w sprawie wynosi 250.000 zł, zatem minimalna stawka wynagrodzenia radcowskiego wg norm przepisanych dla sprawy o zapłatę wynosi 10.800 zł.

Sąd nie uwzględnił żądania pełnomocnika ustanowionego z urzędu dotyczącego zasądzenia kosztów z tytułu dojazdu do Sądu, z uwagi na to że pełnomocnik nie wykazał, jakie koszty zostały przez niego z tego tytułu rzeczywiście poniesione. W stosunku do pełnomocników stron nie znajdują zastosowania przepisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25.03.2002 r. w sprawie warunków ustalenia oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 29.06.2016 r. o sygn. akt III CZP 26/16 wskazał „Analiza ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych prowadzi jednocześnie do wniosku, że wydatkom odpowiadają koszty, które zostały rzeczywiście poniesione oraz były racjonalne i celowe (np. art. 85 ust. 1, art. 88, 90 i 91). W odniesieniu do wydatków stanowiących element kosztów procesu, wymagana jest - obok ich celowości - także niezbędność (art. 98 § 1 KPC). Nie ma żadnych argumentów na rzecz odmowy charakteru kompensacyjnego także żądaniu zwrotu kosztów przejazdu, poniesionych przez zawodowego pełnomocnika w związku z dojazdem do sądu, w którym odbywają się posiedzenia sądowe lub w którym podejmowane są inne czynności procesowe (np. do sądu wezwanego). W tym stanie rzeczy nie może się powieść próba wykazania, że ustalenie kosztów przejazdu zawodowego pełnomocnika następuje na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej w związku z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. Nr 27, poz. 271 ze zm.). (…) W związku z tym należało uchwalić, że kosztami przejazdu do sądu pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym - jeżeli ich poniesienie było niezbędne i celowe w rozumieniu art. 98 § 1 KPC - są koszty rzeczywiście poniesione. Koszty te powinny być wyszczególnione przez pełnomocnika w spisie kosztów (art. 109 § 1 KPC), który podlega kontroli sądu na podstawie art. 233 KPC (postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2002 r., III CZP 13/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 6).”