Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2024 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko E. B.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 59/24

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. z siedziba w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł pozew przeciwko E. B. o zapłatę kwot 22.046,19 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że zawarł z pozwaną w dniu 30 kwietnia 2021 roku umowę kredytu nr (...), na podstawie której udostępnił pozwanej kwotę kredytu w wysokości 23.496,72 złotych. Natomiast pozwany, w ramach umowy, zobowiązał się do terminowej spłaty kredytu/pożyczki, zgodnie z postanowieniami umowy.

Powód podkreślił, że wobec opóźnienia pozwanego w spłacie kredytu, zgodnie z treścią art. 75c ust. 1 i 2 Prawa bankowego skierował do pozwanej ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy z dnia 25 lipca 2023 roku, w którym wezwał pozwaną, w terminie 14 dni roboczych do zapłaty zaległości oraz poinformował o możliwości złożenia w tym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Kolejno, ze względu na niedotrzymanie warunków umowy i nieuregulowanie zaległości, pomimo wezwania do zapłaty, powód pismem z dnia 3 września 2023 roku skierował wobec pozwanego oświadczenie o wypowiedzeniu z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od daty doręczenia rzeczonego pisma. Ponadto zaznaczył, że po rozwiązaniu umowy, podjął próby pozasądowego rozwiązania sporu poprzez podejmowanie kontaktu telefonicznego oraz korespondencyjnego z pozwanym celem ustalenia warunków spłaty wymagalnego zadłużenia. Jednakże bezskutecznie.

Powód podniósł, że wobec braku spłaty przez pozwanego wymagalnego zadłużenia, wystawił wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 31 października 2023 roku oraz złożył powództwo w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Wskazał nadto, że na kwotę objęta pozwem składają się następujące należności, a mianowicie – niespłacony kapitał w wysokości 20.518,18 złotych, odsetki umowne w wysokości 1.236,32 złotych i odsetki umowne za opóźnienie w wysokości 291,69 złotych.

W odpowiedzi na pozew pozwana nie zajęła stanowiska, jak również nie stawiła się na termin rozprawy i nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy pod jej nieobecność.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. sporządził i wydrukował dokument zatytułowany umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) i określił datę zawarcia umowy na dzień 30 kwietnia 2021 roku oraz jako kredytobiorcę wskazał pozwaną E. B..

Z treści umowy wynikało, że bank udzieli kredytobiorcy kredytu w wysokości 23.496,72 złotych z przeznaczeniem na potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy w wysokości 3.800,00 złotych i spłatę zobowiązań kredytowych kredytobiorcy z tytułu umowy kredytu kredyt na zakup towarów, usług i papierów wartościowych nr (...) na rachunek prowadzony w Kasa S. w wysokości 11.766,00 złotych oraz umowy kredytu Zobowiązanie z sektora niebankowego – nieodnawialne nr (...) na rachunek prowadzony w Bank (...) S.A. w wysokości 3.087,00 złotych, a nadto zapłatę kosztów kredytu w postaci prowizji za udzielenie kredytu w wysokości 4.833,72 złotych. Środki te miały zostać przekazane przez bank kredytobiorcy zgodnie z odrębną dyspozycją stanowiąca załącznik do niniejszej umowy.

Z treści umowy wynikało również, że kwotę udzielonego kredytu kredytobiorca zobowiązał się spłacić wraz z należnymi odsetkami umownymi w 120 równych ratach kapitałowo – odsetkowych płatnych nie później niż do 2 dni każdego miesiąca na zasadach i warunkach określonych w dalszych postanowieniach umowy.

Powyższy dokument nie zawierał parafki kredytobiorcy, mimo że na każdej stronie formularz umowy przewidywał miejsce na parafki obu stron i nie został podpisany przez kredytobiorcę w miejscu do tego przeznaczonym, które zawierało informację o tym aby podpis był czytelny oraz aby w miejscu tym znajdowała się data i miejscowość. Jedyny podpis pod dokumentem pochodził od P. K. – jako osoby reprezentującej bank.

dowód z innych wniosków dowodowych: kserokopia umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) k. 11 – 5.

W dniu 1 maja 2021 roku powód sporządził dokument w postaci elektronicznej adresowany do (...)@gmail.com. i zatytułowany wniosek nr (...). E.B. Z treści tego dokumentu wynikało nadto, że do adresata zostały wysłane w formie załączników instrukcja odszyfrowania plików.pdf, dokumentacja kredytowa.pdf, formularz informacyjny.pdf, umowa (...).pdf, umowa karty (...).pdf i(...).pdf.

dowód z innych wniosków dowodowych: kserokopia dokumentu k. 16.

W dniu 25 lipca 2023 roku powód sporządził dokument zatytułowany ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem adresowane do pozwanej E. B.. Z treści tego pisma wynikało, że powód wzywał adresata do spłaty zaległości najpóźniej w ciągu 14 dni roboczych od doręczenia pisma. Wysokość zadłużenia na dzień 25 lipca 2023 roku została określona przez powoda na kwotę 716,24 złotych. Jednocześnie w treści pisma powód informował adresata, ze w ciągu 14 dni roboczych od otrzymania tego pisma można złożyć wniosek o restrukturyzację zaległości – osobiście – w dowolnej placówce powoda lub listownie – na adres powoda oraz, że jeśli we wskazanym terminie nie zostanie spłacona zaległość albo nie zostanie złożony wniosek o restrukturyzację, to umowa zostanie wypowiedziana.

W dniu 11 października 2023 roku powód sporządził przedsądowe wezwanie do zapłaty, w którym wzywał pozwaną E. B. do zapłaty wymagalnego zadłużenia z tytułu umowy pożyczki/kredytu konsolidacyjnego nr (...) z dnia 30 kwietnia 2021 roku, które na dzień 10 października 2023 roku wynosiło 21.793,19 złotych, w terminie 7 dni od daty niniejszego pisma.

W dniu 3 września 2023 roku powód sporządził wypowiedzenie umowy i wezwał do pilnej spłaty zaległości, która na dzień 3 września 2023 roku wynosił kwotę 1.080,35 złotych.

dowód z innych wniosków dowodowych: kserokopia ostatecznego wezwania do zapłaty z dnia 25 lipca 2023 roku k. 17 – 18, kserokopia przedsądowego wezwania do zapłaty z dnia 11 października 2023 roku k. 19, kserokopia wypowiedzenia umowy z dnia 3 września 2023 roku k. 21 – 22, potwierdzenie odbioru k. 23.

W dniu 31 października 2023 roku powód wystawił wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A., nr (...), z którego wynikało, że pozwana E. B. posiada wymagalne zadłużenie w wysokości 22.046,19 złotych z tytułu umowy (...) nr (...) z dnia 30 kwietnia 2021 roku. wskazana w wyciągu kwota obejmowała niespłacony kapitał w wysokości 20.518,18 złotych, odsetki umowne w wysokości 1.236,32 złotych oraz odsetki umowne za opóźnieniu w wysokości 291,69 złotych.

dowód: wyciąg z ksiąg z dnia 31 października 2023 roku k. 6.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, mimo że pozwana – E. B. - prawidłowo wezwana na termin rozprawy, nie stawiła się, nie zajęła stanowiska w sprawie i nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecność. Uzasadniało to zatem, stosownie do treści art. 339§2 kpc, uwzględnienie podstawy faktycznej powoda i w konsekwencji wydanie wyroku zaocznego. Podkreślić jednak należy, że wydanie wyroku zaocznego może nastąpić tylko wówczas, gdy Sąd rozpoznający sprawę, nie ma żadnych uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie. Niezależnie bowiem od ustalenia podstawy faktycznej Sąd jest zawsze zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Negatywny natomiast wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwa, gdyż w tym zakresie nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 kpc (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 roku, III CRN 30/72, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 1973, III CRN 59/73). Dlatego też obowiązkiem strony powodowej jest dołączenie do pozwu dowodów, które umożliwią Sądowi weryfikacje twierdzeń pozwu pod kątem spełnienia przesłanek z art. 339 kpc. Brak bowiem jakichkolwiek dokumentów powoduje, że przytoczone okoliczności budzą wątpliwości co skutkuje oddaleniem powództwa - nawet przy biernej postawnie strony pozwanej - gdyż nie jest możliwym przyjęcie za prawdziwych twierdzeń pozwu. Tym bardziej, że z treści art. 3 k.p.c. wynika obowiązek stron i ich pełnomocników do przedstawiania dowodów istotnych w sprawie.

W niniejszej sprawie powód dochodził roszczenia z tytułu umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) z dnia 30 kwietnia 2021 roku.

Zgodnie z treścią art. 69 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Kredyt udzielony w warunkach wywodzonych przez powoda kwalifikować należy również jako kredyt konsumencki w rozumieniu treści art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim , który stanowi, że przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1). Co do zasady umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepis przewidują inną szczególną formę (art. 29 ust. 1).

Zgodnie z treścią art. 6 kc, na powodzie spoczywał ciężar wykazania zarówno zasadności, ja i wysokości dochodzonego roszczenia. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa bowiem na osobie, która z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne, tym bardziej, że ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów i spełnia przy tym dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizuje postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady sporności (kontradyktoryjności) w procesie, po drugie określa wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Zakamycze, 2003 r.). Oznacza to zatem, że Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Ponadto, zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa, obowiązek wskazania dowodów potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29), ponieważ Sąd został wyposażony jedynie w uprawnienie, a nie obowiązek, dopuszczenia dalszych jeszcze, nie wskazanych przez żadną ze stron, dowodów, kierując się przy tym własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał jest - czy też nie jest - dostateczny do jej rozstrzygnięcia (art. 316 § 1 in principio k.p.c.). Dlatego też Sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zd. 2 k.p.c. uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie sądu. Podkreślić również należy, że zasada kontradyktoryjności winna być całkowicie zachowana zwłaszcza wówczas, gdy strony korzystają z pomocy profesjonalnych pełnomocników.

Zatem, w toku procesu cywilnego, powód winien wykazać, że przeniósł na własność biorącego kredyt określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku.

Wobec bierności pozwanej Sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, przyjmując za prawdziwe twierdzenie powoda o faktach zawartych
w pozwie, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone
w celu obejścia prawa (art. 339 § 1 i 2 k.p.c.).

W przedmiotowej sprawie Sąd powziął wątpliwości co do legitymacji procesowej biernej.

Legitymacja procesowa jest to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Przy czym legitymacja czynna zawsze jest ściśle związana ze stroną powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu, natomiast legitymacja bierna uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Z powyższego wynika zatem, że legitymacja procesowa, to uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego. Ponadto, zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje, co do zasady oddaleniem powództwa (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2012 roku, III CZP 83/12). Dlatego też rolą Sądu w procesie jest dokonanie oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania, a w wypadku stwierdzenia braku legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), to na Sądzie spoczywa wydania wyroku oddalającego powództwo.

Powód celem wykazania zasadności roszczenia przedłożył wydruk umowy, w której jako kredytobiorcę wskazał pozwaną E. B.. Jednakże dokument ten nie zawierał na żadnej ze stron parafki kredytobiorcy, mimo że takie miejsce znajdowało się na umowie, jak również brak było czytelnego podpisu kredytobiorcy pod umową, wskazania miejscowości i daty, w miejscu gdzie w dokumencie takie elementy winny się znajdować. Na dokumencie tym widniał jedynie podpis dyrektora działu kredytów niezabezpieczonych P. K..

Podkreślić przy tym należy, że zarówno z uzasadnienia pozwu, jak i z treści umowy absolutnie nie wynikało, aby przedmiotowa umowa była umową zawieraną na odległość. Fakt, że w przedmiotowej umowie powód wskazał dokładne dane kredytobiorcy, w ocenie Sądu, nie świadczą jednoznacznie o tym aby faktycznie doszło do zawarcia tej umowy.

W ocenie Sądu, nawet gdyby przyjąć, że pomiędzy stornami doszło do zawarcie przedmiotowej umowy o kredyt konsolidacyjny, to powód nie wykazał aby kwota wskazana w umowie została przekazana na poczet potrzeb konsumpcyjnych i spłatę zobowiązań kredytowych, określonych w umowie, mimo że z treści uzasadnienia pozwu wynika, iż kwota wskazana w umowie została udostępniona pozwanej.

Niewątpliwym natomiast jest, co wynika z postanowień umowy, że środki kredytu miały zostać przekazane przez Bank kredytobiorcy zgodnie z odrębną dyspozycją stanowiąca złącznik do niniejszej umowy.

Powód nie przedłożył natomiast takiej odrębnej dyspozycji, jak również żadnego innego materiału dowodowego, z którego w sposób nie budzący wątpliwości, wynikałoby aby jakiekolwiek środki finansowe zostały przekazane na wskazane w umowie zobowiązania, czy tez aby jakakolwiek kwota z tego kredytu została udostępniona pozwanej, tak jak to podnosił w uzasadnieniu pozwu powód.

Wątpliwości Sądu budzi również skuteczność złożonego wypowiedzenia umowy kredytu.

Zgodnie z treścią art. 75 ustawy Prawo Bankowe w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. Przepis art. 75 Prawa bankowego przewiduje dwie przesłanki wypowiedzenia umowy kredytu: niedotrzymanie warunków udzielenia kredytu oraz zagrożenie terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy.

W myśl natomiast art. 75c ust. 1 ustawy Prawo bankowe jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. Ustęp 2 wyżej wymienionego przepisu stanowi, że w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia, poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest ona uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę (ust. 4). W myśl ust. 5 art. 75c Prawa bankowego bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

Przepis ten wprowadzony został mocą ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1854). Zgodnie z art. 13 tej ustawy weszła ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Ogłoszenie miało miejsce dnia 12 listopada 2015 roku, zatem art. 75c Prawa bankowego zaczął obowiązywać dnia 27 listopada 2015 roku, czyli obowiązywał w dacie składania przez powódkę pisma zatytułowanego jako wypowiedzenie umowy kredytowej.

W ocenie Sądu powyższy tryb nie został zachowany przez powoda w stosunku do pozwanej.

Wprawdzie powód przedłożył pismo z dnia 25 lipca 2023 roku, zatytułowane „ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem”, w którego treści znajdowała się informacja, że w ciągu 14 dni roboczych od otrzymania tego pisma pozwana może złożyć wniosek o restrukturyzację zaległości. Jednakże powód nie wykazał aby korespondencja ta faktycznie została wysłana do pozwanej. W ocenie Sądu sama informacja na piśmie, że zostało ono nadane 25 lipca 2025 roku, nie jest dowodem, że faktycznie czynność taka został dokonana przez powoda. Wątpliwości Sądu w tym zakresie wynikały przede wszystkim z faktu, że powód do pozwu załączył dowody wysłania innych przesyłek adresowanych do pozwanej, natomiast nie przedłożył dowodu faktycznego wysłania tego konkretnego pisma do powoda. Miało to o tyle istotne znaczenie, że powód przedłożył jedynie kserokopię pisma z dnia 25 lipca 2023 roku, a nie jego oryginał.

W konsekwencji Sąd nie miał również możliwości zweryfikowania czy wypowiedzenie umowy z dnia 3 września 2023 roku było skuteczne, skoro nie dopełniono procedury przewidzianej w treści art. 75c Prawa bankowego .

Odnosząc się natomiast do przedłożonego przez powoda wyciągu z ksiąg banku z dnia 31 października 2023 roku, to należy go traktować jako dokument prywatny, który korzysta z domniemania autentyczności i z domniemania, że zawarte w nim oświadczenie złożyła osoba, która go podpisała (art. 245 k.p.c.). Dokument prywatny nie korzysta natomiast z domniemania zgodności z prawdą oświadczeń w nim zawartych.
O materialnej mocy dowodowej dokumentu prywatnego, zależącej od jego treści, rozstrzyga Sąd według ogólnych zasad oceny dowodów w myśl art. 233 §1 k.p.c. Podobnie jak w wypadku innych dowodów, Sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie. Wynikiem tej oceny jest przyznanie lub odmówienie dowodowi z dokumentu waloru wiarygodności, ze stosownymi konsekwencjami w zakresie jego znaczenia dla ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia.

Wprawdzie, w przedmiotowej sprawie, dołączony do pozwu wyciąg z ksiąg banku miał potwierdzić fakt istnienia zadłużenia po stronie pozwanej oraz jego wysokość, jednak ocena wiarygodności tego dokumentu jest wskutek podanych wyżej mankamentów negatywna. Dokument, na podstawie którego wystawiono rzeczony wyciąg, nie ma mocy dowodowej, z uwagi na brak podpisu pozwanej na umowie. Co więcej – wynika z niego, że istnieje on w kształcie podpisanym jednostronnie, zatem umowa nie została skutecznie zawarta. Nie można zatem stwierdzić, aby stosunek zobowiązaniowy między stronami postępowania w ogóle istniał.

Wobec powyższego, skoro w ocenie Sądu, strona powodowa nie zadośćuczyniła spoczywającemu na niej ciężarowi dowodu i nie wykazała faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, na które powoływała się w uzasadnieniu żądania, w szczególności faktu zawarcia umowy o kredyt konsolidacyjny z pozwaną oraz przekazania środków na cele wskazane w tej umowie, to roszczenie strony powodowej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dlatego też Sąd oddalił powództwo w całości.