Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 25 listopada 2022 roku

W piśmie z dnia 16 listopada 2022 r. powodowie I. P. i P. P. wnieśli o:

1. udzielnie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego powodów poprzez unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania poprzez:

a) wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powodów spłat rat kredytu w wysokości i terminach określonych umową kredytu mieszkaniowego W. K. hipoteczny nr 203 – (...) z dnia 27 maja 2008 r. spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej zawartą pomiędzy I. P. i P. P. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w okresie od dnia 16 listopada 2022 r. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego w sprawie,

b) zakazanie pozwanemu złożenia powodom oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu W. K. hipoteczny nr 203 – (...) z dnia 27 maja 2008 r. spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej zawartą pomiędzy I. P. i P. P. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w okresie od dnia 16 listopada 2022 r. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego w sprawie,

c) zakazanie pozwanemu umieszczania w Biurze Informacji Kredytowej oraz w Systemie Bankowy Rejestr informacji o niespłacaniu przez powodów rat kredytu wynikających z umowy kredytu mieszkaniowego W. K. hipoteczny nr 203 – (...) z dnia 27 maja 2008 r. spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej zawartą pomiędzy I. P. i P. P. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w okresie od dnia 16 listopada 2022 r. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego w sprawie,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania zabezpieczającego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu podnieśli, że argumentacja wskazująca na zasadność zgłoszonego przez powodów żądania została obszernie przedstawiona w pozwie i znalazła wyraz w wydaniu przez Sąd I instancji wyroku uwzględniającego przedmiotowe powództwo z dnia 21 października 2022 r. W ocenie powodów dalsze spłacanie rat kredytu, zważywszy na duże prawdopodobieństwo zaskarżenia wydanego wyroku przez pozwanego, narazi ich na szkodę. Spełnianie świadczeń, co do których na obecnym etapie postępowania w świetle treści wyroku należy uznać, że nie mają oparcia w umowie, doprowadzi do niezasadnego obciążania powodów i bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego, bezzasadnie zwiększając skalę rozliczeń koniecznych w przypadku stwierdzenia nieważności umowy. Podkreślili, że aktualnie dokonali spłat kredytu w kwocie przewyższającej udostępniony im kapitał kredytu i w dalszym ciągu regulują swoje zobowiązanie co powiększa ich szkodę.

W odniesieniu do żądania zabezpieczenia w sposób określony w pkt 1 lit. a i b powodowie naprowadzili, iż to uchroni ich przed ewentualną próbą dokonania takich czynności z powołaniem się na zapisy umowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dopuszczalność udzielenia uprawnionemu ochrony prawnej o charakterze tymczasowym, w ramach realizowanego przed sądem postępowania o udzielenie zabezpieczenia, w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez Sąd, zarówno przed wszczęciem postępowania jak i w jego toku, wynika bezpośrednio z treści art. 730 § 1 i 2 zdanie pierwsze k.p.c. Udzielenie zabezpieczenia, co do zasady pozostaje dopuszczalne wówczas, gdy podmiot domagający się ochrony tymczasowej uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c.). Roszczenie zaś pozostaje uprawdopodobnione w sytuacji, gdy bez szczegółowego wnikania we wszystkie możliwe aspekty faktyczne i prawne sprawy, istnieje spora szansa, że w świetle przytoczonych przez wnioskodawcę twierdzeń faktycznych popartych dowodami lub środkami niebędącymi dowodami w rozumieniu k.p.c. przysługuje ono osobie uprawnionej. Zauważyć wypada, że uprawdopodobnienie dotyczy zarówno okoliczności faktycznych, na których wnioskodawca opiera swoje główne roszczenie, jak i podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna w tym znaczeniu, że dochodzone roszczenie znajduje swoją podstawę normatywną.

Zgodnie z art. 755 § 1 pkt 1 kpc jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni. W szczególności może unormować prawa i obowiązki stron na czas trwania postępowania. W zakresie unormowania praw i obowiązków stron leży również określenie innego terminu spełnienia świadczenia, w tym jego odroczenie.

W ocenie Sądu Okręgowego powodowie uprawdopodobnili fakt przysługiwania im realizowanego w sprawie roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytu mieszkaniowego W. K.hipoteczny nr 203 – (...) z dnia 27 maja 2008 r. spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej zawartej pomiędzy I. P. i P. P. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.. Fakt zawarcia tejże umowy i jej treść powodowie uprawdopodobnili poprzez dołączenie do pozwu m.in. samej umowy kredytu, jak też zaświadczeniem z banku z dnia 09 marca 2020 r. Ponadto znaczenie w tej kwestii ma też treść wyroku wydanego w niniejszej sprawie w dniu 21 października 2022 r.

Z formalnego punktu widzenia powodom przysługuje więc roszczenie oparte na twierdzeniu, że umowa kredytowa stron od samego początku była nieważna z uwagi na zastosowanie w jej treści klauzul niedozwolonych. W tym zakresie Kodeks cywilny zawiera też materialnoprawną podstawę dochodzenia tego typu roszczeń (art. 58 k.c., 385 ¹ k.c. i inne), co pozwala na dalsze stwierdzenie, że roszczenie procesowe powodów znajduje swoje uzasadnienie w treści obowiązujących przepisów ustawy.

Prawdopodobieństwo nieważności umowy wynika z treści § 4 ust. 2 umowy, zgodnie z którym w przypadku wypłaty kredytu albo transzy kredytu w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w (...) S.A. w dacie realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej Tabeli kursów, a także z § 22 ust. 2 pkt 1-3 umowy, wedle którego w przypadku dokonywania spłat zadłużenia Kredytobiorcy z:

1) ROR – środki z rachunku bieżącego pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego u pozwanego w dniu, o którym mowa w § 7 ust. CSU, według aktualnej Tabeli kursów,

2) rachunku walutowego – środki z rachunku będą pobierane:

a) w walucie kredytu, w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub ratę spłaty kredytu,

b) w walucie innej niż waluta kredytu, w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujących u pozwanego w dacie, o której mowa w § 7 ust. 5 CSU, według aktualnej Tabeli kursów,

3) rachunku technicznego – środki z rachunku będą pobierane w walucie kredytu w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub raty; wpłaty dokonywane na rachunek techniczny w walucie innej niż waluta kredytu, będą przeliczane na walutę kredytu przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla walut, obowiązujących u pozwanego według walutowej Tabeli kursów. Takie postanowienia, jak się powszechnie aktualnie przyjmuje w orzecznictwie sądów polskich, Sądu Najwyższego i TSUE, są abuzywne i nie można ich zastąpić żadnym innym miernikiem, w szczególności kursem NBP, co w konsekwencji czyni prawdopodobnym upadek całej umowy.

Prawdopodobny jest też interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy (w rozumieniu art. 189 k.p.c.), skoro dopiero prawomocny wyrok sądu ustali na przyszłość relacje prawne pomiędzy stronami wynikające z nieważnej umowy i zagwarantuje powodom pewność ich sytuacji prawnej. Sama możliwość dochodzenia zapłaty nie jest, według Sądu, wystarczająca.

W ocenie Sądu powodowie uprawdopodobnili też interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, który, jak wspomniano, istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub
w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania
w sprawie.

Zdaniem Sądu pojęcie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia powinno być pojmowane szeroko, tzn. nie tylko w sposób wynikający z treści określonych przepisów prawa, lecz także w sposób uwzględniający ogólną sytuację prawną powodów. Celem bowiem niniejszego postępowania jest nie tylko potwierdzenie nieważności umowy kredytu na skutek zamieszczenia w niej abuzywnych zapisów ale również zapobieżenie spełnianiu świadczeń na ich podstawie, które należy traktować jako świadczenia nienależne.

Przedmiotowy kredyt jest kredytem denominowanym w walucie CHF. Saldo udzielonego kredytu wynosiło 111.937 CHF, kredyt wypłacono powodom w dniu 30.05.2008 r. w kwocie 228.882,58 zł. Na dzień 16.02.2022 r. powodowie spłacili w sumie kwotę 258.694,23 zł. Do dnia wniesienia pozwu (7.05.2020 r.) powodowie dokonali łącznych wpłat na 220.464,09 zł w tym: kapitał – 127.798,68 zł i odsetki – 92.665,41 zł. Na dzień 17.01.2022 r. (data sporządzenia opinii w sprawie) powodowie dokonali łącznych wpłat na kwotę 242.831,25 zł, w tym kapitał – 144.271,85 zł i odsetki 98.559,40 zł. Zatem powodowie uprawdopodobnili, że sumarycznie spłacili tytułem rat kwotę większą niż wysokość kapitału kredytu wypłaconego przez bank. Tym samym mają interes prawny we wstrzymaniu obowiązku płacenia rat. Pobierane przez bank miesięczne raty prowadzą bowiem do zwiększenia kwoty bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego, co w konsekwencji utrudnia późniejsze rozliczenia stron i wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia. Jednocześnie prowadzi do niezasadnego obciążenia powodów, zwiększając skalę rozliczeń między stronami w przypadku ustalenia nieważności umowy. W uzasadnionym interesie kredytobiorców nie jest więc dalsza realizacja umowy kredytowej, a zwłaszcza spłacanie rat kredytu. Celem powództwa o ustalenie nieważności, jak już podkreślono wyżej, jest doprowadzenie do sytuacji, w której powodowie nie będą musieli spłacać kredytu w ogóle. Dlatego niecelowym jest, aby spłacali kredyt w toku procesu.

W tej sytuacji odmowa zabezpieczenia oznaczałaby zezwolenie sądu na realizację abuzywnej umowy i skutkowała koniecznością wytoczenia kolejnego powództwa o zapłatę. Taki proces należałoby traktować jako poważne utrudnienie w realizacji celu postępowania.

Dodatkowo trzeba odnotować rosnącą inflację i wysoki kurs franka szwajcarskiego, co wzmacnia interes prawny powodów w uzyskaniu zabezpieczenia, gdyż pozwala im, przynajmniej tymczasowo, na wstrzymanie się z płatnościami.

Jak wyżej wspomniano, jednym z możliwych sposobów udzielenia zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych jest unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania (art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c.). W pojęciu tym mieście się według Sądu sposób udzielenia zabezpieczenia proponowany przez powodów, polegający na wstrzymaniu obowiązku dokonywania przez nich spłaty rat, co znalazło swoje odzwierciedlenie w pkt I postanowienia.

W pozostałym zakresie wniosek podlegał oddaleniu jako oczywiście bezzasadny. Nie uszła uwadze Sądu pewna niekonsekwencja powodów w zakresie jednego ze sposobów wnioskowanego zabezpieczenia. Z jednej strony twierdzą oni, że zawarta przez nich ww. umowa kredytu jest nieważna, a z drugiej strony domagają się oni nałożenia na pozwanego zakazu jej wypowiadania. Skoro umowa jest nieważna ex lege, to zbędny jest ewentualny zakaz jej wypowiadania. Nie do zaakceptowania jest pogląd zakładający możliwość nałożenia w trybie zabezpieczenia zakazu wypowiadania umowy, tym bardziej takiej, co do której twierdzi się, że jest nieważna.

Poza tym należy pamiętać, iż podstawą wypowiedzenia ww. umowy mogą być inne okoliczności niż tylko brak spłaty rat kredytu – co wynika z treści § 40 części ogólnej tej umowy. Zatem ustanawianie generalnego zakazu wypowiadania ww. umowy byłoby zdecydowanie zbyt daleko idącą ingerencją Sądu i obciążaniem pozwanego ponad potrzebę w rozumieniu do art. 730 ¹ § 3 kpc.

Sąd nie mógł także zakazać pozwanemu przekazywania informacji do biur informacji kredytowej na temat stanu realizacji kredytu gdyż byłoby to sprzeczne z treścią art. 105 ust. 4i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2020 roku, poz. 1896 ze zm.). Z treści pkt I postanowienia wynika wręcz obowiązek pozwanego przekazania do podmiotów wskazanych w art. 105 ust. 4 ww. ustawy danych o tym, że spłata ww. kredytu uległa zawieszeniu na mocy niniejszego postanowienia Sądu. Brak dokonywania spłat nie może być podstawą skutecznego wypowiedzenia ww. umowy skoro Sąd zawiesił ten obowiązek. Zatem skutek ten wynika już z treści pkt. I sentencji postanowienia.

Reasumując należy stwierdzić, iż wniosek o zabezpieczenie zasługiwał jedynie na częściowe uwzględnienie. Powodowie nie wykazali bowiem, iż brak zabezpieczenia ponad sposób określony w sentencji postanowienia - w jakikolwiek uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art. 730 i art. 730 ¹ k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie Sądu zapewnia uprawnionym należytą ochronę, a jednocześnie nie obciąża obowiązanego ponad potrzebę (art. 730 ¹ § 3 k.p.c.). Trzeba bowiem zauważyć, że interes pozwanego jest zabezpieczony. W przypadku oddalenia powództwa pozwany będzie mógł zaspokoić się z istniejącego zabezpieczenia hipotecznego kredytu, a poza tym powodowie spłacili już całą kwotę udzielonego kredytu. Wstrzymanie obowiązku płatności rat nie oznacza zwolnienia kredytobiorców z ewentualnego (w przypadku oddalenia powództwa) obowiązku uiszczenia rat oraz odsetek kapitałowych należnych bankowi za ten okres. Zabezpieczenie jedynie odsuwa termin płatności, jednak poza tym nie ingeruje w kształt łączącego strony stosunku. Tym samym zabezpieczenie nie prowadzi też do zaspokojenia roszczenia (art. 731 k.p.c.).

O kosztach postępowania zabezpieczającego Sąd orzeknie w orzeczeniu kończącym postępowanie.

ZARZĄDZENIE

1. odpis postanowienia proszę doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

2. kal. 1 tydzień.

R., dnia 7.12.2022 r.