Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W.

przeciwko T. C. (1)

o zapłatę

1.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 1 czerwca 2018 roku w sprawie XII Nc 26/18 w części obejmującej zasądzenie od powoda T. C. (1) na rzecz pozwanego (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 174.394,05 zł (sto siedemdziesiąt cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt cztery złote 05/100) z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym, jednak nie wyższymi niż maksymalne odsetki za opóźnienie, od dnia 11 kwietnia 2019 roku – od kwoty 174.027,87 złotych (sto siedemdziesiąt cztery tysiące dwadzieścia siedem złotych 87/100) zastrzegając T. C. (1) prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości stanowiącej własność pozwanego, położonej w miejscowości T., dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi Księgę Wieczystą nr (...), wobec umorzenia postępowania w pozostałym zakresie postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2019 roku, oraz utrzymuje w mocy nakaz zapłaty
w części obejmującej zwrot kosztów procesu;

2.  oddala wniosek o wstrzymanie wykonalności nakazu zapłaty wydanego w dniu 1 czerwca 2018 roku w sprawie XII Nc 26/18;

3.  zasądza od powoda T. C. (1) na rzecz pozwanego (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 5.417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Ewa Dawczak – Schaefer

IC 643/18

UZASADNIENIE

Powódka (...) z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego T. C. (1) kwoty 177.582,29 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 175.9884,88 zł naliczanymi od należności głównej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, jednak nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa od dnia 21.03.2018r.

Uzasadniając swoje żądanie powódka wskazała, iż D. C. zawarła z powodowym Bankiem umowę o kredyt gotówkowy nr (...). Tytułem zabezpieczenia wierzytelności Banku w zakresie udzielonego kredytu , ustanowiono hipotekę zwykłą w kwocie 240.000 zł oraz hipotekę kaucyjną w kwocie 120.000 zł na nieruchomości położonej w T., której właścicielem jest pozwany T. C. (1). Wobec niedotrzymania przez dłużnika osobistego warunków kredytu wezwano pozwanego do zapłaty - bezskutecznie.

W dniu 1.06.2019r. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym w całości uwzględnił żądanie powoda (k.22) zasądzając dochodzoną kwotę i zastrzegając powodowi prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości stanowiącej własność pozwanego położonej w T., dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą nr (...), oraz obciążając pozwanego kosztami procesu.

Postanowieniem z dnia 25.02.2019r. (k.125) Sąd sprostował oczywistą omyłkę pisarską w nakazie, wskazaną w piśmie powódki z 3.07.2018r (k.40).

Pozwany od nakazu zapłaty wniósł zarzuty (k.29-31) wnosząc o wstrzymanie wykonalności nakazu zapłaty, oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego (k.126). Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł, iż do pozwu powód nie dołączył umowy kredytu, co powoduje, że pozwanemu nie są znane okoliczności udzielenia kredytu i związane z dokonaniem zabezpieczenia. Nie została wykazana wymagalność roszczenia. Sam wyciąg z ksiąg bankowych jako dokument prywatny nie może stanowić samodzielnego dowodu istnienia zobowiązania i jego wysokości. Nie została nadto wykazana wysokość dochodzonych odsetek, sposób ich naliczania i moment wymagalności roszczenia. Niewłaściwe jest naliczanie odsetek umownych skoro, zgodnie z twierdzeniem powoda, roszczenie jest wymagalne.

Odpis zarzutów został doręczony powódce ze zobowiązanie do ustosunkowania się do jego treści pod rygorem skutków z art.207§3 kpc (k.60).

Odnosząc się do zarzutów powódka wniosła, w przypadku uchylenia nakazu zapłaty, zasądzenie kwoty dochodzonej pozwem (k.61-65) i zasądzonej nakazem zapłaty, po uwzględnieniu wniosku o sprostowanie kwoty, od której winny zostać zasądzone odsetki, oraz zasądzenia kosztów procesu (k.111). Na dochodzoną kwotę składa się należność główna w wysokości 175.984,88 zł, odsetki umowne za opóźnienie naliczona do dnia 20.03.2018r. w kwocie 1.597,41 zł obliczone wg zmiennej, umownej stopy procentowej ustalanej w uchwałach Zarządu (...) S.A. dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych po upływie okresu wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wykonalności, stanowiącej każdorazowo czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP, z uwzględnieniem ograniczenia , iż od dnia 1.01.2016r. wysokość odsetek umownych nie może być wyższa niż dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie tj. dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. Dalsze odsetki umowne za opóźnienie obliczono od kwoty należności głównej za okres od dnia 20.03.2018r. do dnia zapłaty do wysokości kwoty ustanowionej hipoteki kaucyjnej tj.120.000 zł wg zmiennej stopy procentowej wskazanej wyżej. Jednocześnie powódka zastrzegając sobie prawo do powoływania dalszych wniosków dowodowych wniosła o przedłużenie jej terminu do ustosunkowania się do zarzutów i zakreślenie dodatkowego terminu na przedłożenie dokumentów, których oryginały znajdują się w archiwum zewnętrznym powódki.

Powódka podniosła także, iż swoje roszczenie wywodzi z hipoteki ustanowionej tytułem zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z kredytu udzielonego D. C. zabezpieczonego hipotekami – zwykłą i kaucyjną. Na poparcie powyższego powódka dołączyła do pisma ksero umowy kredytu i wydruk księgi wieczystej obciążanej hipoteką z mocy umowy kredytowej opisanej wyżej, wskazując, że wyciąg bankowy nie stanowi zatem jedynego dowodu na istnienie zobowiązania, lecz określa wysokość zobowiązania na dzień wystąpienia z pozwem. Odsetki należne powódce są ustalone w oparciu o §12 w zw. z §16 Umowy kredytu, obliczane wg zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych kredytów postawionych, po upływie okresy wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wykonalności. Wysokość tych odsetek została określona w Uchwale Zarządu Banku w sprawie oprocentowania środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych i kredytów udzielanych przez (...) S.A. z dnia 21.08.2007r. nr (...) z późn. zm.

Pozwany sprzeciwił się przedłużeniu powódce terminu do złożenia dokumentów kwestionując prawdziwość umowy kredytowej, której ksero, potwierdzone za zgodność przez pracownika powódki zostało dołączone do pisma powódki. Zarzucał także, że przedłożenie umowy kredytowej w dacie rozprawy jest prekludowane (k.178). Po przedłożeniu odpisu umowy, zgodnie z wezwaniem Sądu, potwierdzonej za zgodność przez profesjonalnego pełnomocnika powódki, pozwany wniósł o pominięcie dowodu z tej umowy, bowiem nie jest tożsama z oryginałem przedłożonym na rozprawie, a nadto prekludowany.

Postanowieniem z dnia 19.09.2018r. Sąd zwolnił pozwanego od kosztów sądowych w sprawie (k.50).

Wobec ograniczenia żądania pozwu w części tj. do kwoty 174.027,87 zł oraz odsetek za okres od 21.03.2018r. do 10.04.2019r. do kwoty 366,18 zł Sąd w tym zakresie umorzył postępowanie (k.180).

W toku postępowania dowodowego ustalono co następuje:

D. C. zawarła z powodowym Bankiem (...) o kredyt gotówkowy dla bankowości prywatnej w pln nr (...). Tytułem zabezpieczenia wierzytelności Banku w zakresie udzielonego kredytu ustanowiono hipotekę zwykłą w kwocie 240.000 zł oraz hipotekę kaucyjną w kwocie 120.000 zł na nieruchomości położonej w T., opisanej w księdze wieczystej nr (...) (k.12-18, 66-71), której właścicielem jest pozwany T. C. (1). W dziale IV wskazanej księgi wieczystej podrybryce 4.4.1 i 4.4.4. została wpisana hipoteka umowna zwykła na sumę 240.000 zł z tytułu udzielonego kredytu z dnia 12.12.2008r. obejmującego umowę nr (...). Wierzycielem hipotecznym jest (...) S.A. W podrubryce 4.4.1 i 4.4.2, wpisana została hipoteka kaucyjna na sumę 120.000 zł z tytułu udzielonego kredytu z dnia 12.12.2008r. obejmującego umowę nr (...)., której termin zapłaty upływał z dniem 15.12.2016r. Hipoteka obejmuje odsetki i koszty mogące powstać z przymusowego ściągnięcia. Wierzycielem hipotecznym jest (...) S.A.

Wobec niedotrzymania przez dłużnika osobistego warunków kredytu wezwano pozwanego do zapłaty w dniu 28.12.2017r. (k.10) - bezskutecznie. Na podstawie (...) S.A. (k.6) oraz potwierdzenia stanu zadłużenia i historii operacji na koncie kredytowym (k.141-175) ustalono, że na dzień 20.03.2018r. wymagalne zadłużenie z tytułu niespłaconego kredytu to kwota dochodzona pozwem.

Odsetki należne powódce są ustalone w oparciu o §12 w zw. z §16 Umowy kredytu, obliczane wg zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych kredytów postawionych po upływie okresy wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wykonalności. Wysokość tych odsetek została określona w Uchwale Zarządu Banku w sprawie oprocentowania środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych i kredytów udzielanych przez (...) S.A. klientom rynku detalicznego z dnia 21.08.2007r. nr (...) z późn. zm. (k.76-104).

Powyższe ustalono na podstawie dokumentów prywatnych i urzędowych złożonych do akt. Wbrew twierdzeniom pozwanego dowody z dokumentów nie budziły wątpliwości Sądu, co do ich wiarygodności. Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda, uwzględniając wniosek o przedłużenie terminu do złożenia dalszych dowodów (k.61), do złożenia potwierdzonej za zgodność umowy kredytowej, której oryginał został przedłożony na rozprawie w dniu 11.04.2019r. (godz. 00:22:40). W ocenie Sądu nastąpiły okoliczności wskazane w art. 207§4 kpc, szczegółowo wykazane przez profesjonalnego pełnomocnika, podnoszącego, iż oryginały dokumentów obejmujących umowę kredytu objętą pozew, znajdują się w archiwum zewnętrznym. Nie można zatem uznać, by dowód ten z uwagi na prekluzje, należało pominąć. Umowa kredytowa opisana wyżej, przedłożona przez profesjonalnego pełnomocnika na rozprawie w dniach 11.04.2019 i 9 maja 2019r. i potwierdzona „za zgodność” przez radcę prawnego reprezentującego stronę powodową był tożsama z oryginałem Umowy kredytowej, a nadto tożsamy z ksero potwierdzonym za zgodność przez pełnomocnika Banku, będącego jego pracownikiem. Pozwany nie wykazał poza stwierdzeniem w piśmie z 16.04.2019r. (k.191), by odpis Umowy nie odpowiadał oryginałowi umowy okazanemu na rozprawie i z tych przyczyn Sąd nie znalazł także podstaw do pominięcia tego dowodu.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powódka swoje roszczenie wywodził z hipoteki ustanowionej tytułem zabezpieczenia wierzytelności - przeciwko pozwanemu jako dłużnikowi rzeczowemu. Bezspornym jest, że pozwany udzielił bowiem zabezpieczenia hipotecznego spłaty kredytu zaciągniętego przez jej matkę D. C. umową o kredyt gotówkowy z dnia 12 grudnia 2008 roku.

Zgodnie z przepisem art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2013 poz. 707 z późn. zm. – dalej u.k.w.h.), w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (art. 67 u.k.w.h.).

Przez ustanowienie hipoteki powstaje odpowiedzialność rzeczowa każdoczesnego właściciela nieruchomości polegająca na tym, że wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności z przedmiotu hipoteki do wysokości oznaczonej sumy pieniężnej (sumy hipoteki), do tej wysokości bowiem ogranicza się odpowiedzialność dłużnika hipotecznego.

Zgodnie z przepisem art. 69 tej ustawy, w brzmieniu obowiązującym w dacie ustanowienia hipoteki będącej podstawą dochodzonego roszczenia, w granicach przewidzianych w odrębnych przepisach hipoteka zabezpiecza także mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki nieprzedawnione oraz przyznane koszty postepowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Jak wynika z odpisu z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej własność pozwanego, obciążonej hipoteką na rzecz powoda, ustanowił on hipotekę kaucyjną do kwoty 120.000,00 zł, przy czym hipoteka zabezpiecza kredyt i odsetki.

Powódka wystosowała do pozwanego przedsądowe wezwanie do zapłaty, wzywając go jako dłużnika rzeczowego do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty, wynikającej z zadłużenia D. C. z tytułu umowy kredytu gotówkowego, czemu pozwany nie zaprzeczył. Domagała się od pozwanego, jako dłużnika rzeczowego, zapłaty początkowo kwoty 175. 582,29 zł, stanowiącej niespłacony kredyt (należność główną) oraz kwoty 1.597,41 zł stanowiącej skapitalizowane odsetki umowne za okres do dnia 20.03.2018r., ostatecznie 9 lipca 2012 roku , a ostatecznie 174.027,87 zł z odsetkami umownymi od dnia 11.04.2019r. oraz kwotę 366,18 zł.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego należy wskazać, że co prawda powódka nie dołączyła do pozwu umowy kredytowej, jednak w wezwaniu do zapłaty szczegółowo opisała podstawę dochodzonego roszczenia (k.10).

Sąd nie dał wiary pozwanemu, że nie były mu znane okoliczności związane z udzieleniem kredytu ani z dokonaniem zabezpieczenia. Warunki te wynikają bowiem z zabezpieczenia zawartej umowy kredytu, będącego podstawą wpisania hipotek na nieruchomości będącej własnością pozwanego. Zgodnie z §12 Umowy kredytu zabezpieczonego hipotekami na nieruchomości pozwanego kwoty niespłaconych w całości lub części rat kredytu w terminach określonych w planie spłat (..) stają się następnego dnia po upływie tych terminów zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym. Istnienie zobowiązania, jego wysokość, w tym wysokość odsetek uzasadnia „potwierdzenie stanu zadłużenia” i „historia operacji na kontrakcie kredytowym”. Wysokość dochodzonych odsetek, sposób ich naliczania określone zostały także w Umowie (§5, 7) i powołanej w niej Uchwale Zarządu Banku (...) S.A. Stosownie do treści par. 8 Umowy, kredyt miał zostać spłacony w 96 miesięcznych ratach zgodnie z postanowieniem §13 umowy, a zabezpieczeniem spłaty kredytu była między innymi hipoteka zwykła w kwocie 240.000 zł oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 120.000,00 zł ustanowiona na zabezpieczenie kredytu wraz z odsetkami umownymi liczonymi wg zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym, oraz kosztów na nieruchomości położonej w T., stanowiącej własność pozwanego, a opisana szczegółowo powyżej.

Reasumując, za zasadne Sąd uznał roszczenie o zapłatę dochodzonej ostatecznie kwoty z tytułu niespłaconego kredytu. Jak wyżej wskazano, pozwanemu były znane okoliczności udzielenia kredytu i związane z dokonaniem zabezpieczenia, roszczenie stało się przeterminowane i wymagalne następnego dnia po upływie określonych w planie spłat, a pozwany został wezwany do zapłaty, jako dłużnik rzeczowy. Nie wyciąg z ksiąg bankowych stanowi samodzielny dowód istnienia zobowiązania i jego wysokości, lecz hipoteka ustanowiona tytułem zabezpieczenia, a wyciąg z ksiąg bankowych to wyłącznie dowód na okoliczność wysokości zobowiązania na dzień wystąpienia z pozwem o zapłatę. Sposób naliczania dochodzonych odsetek wynika z umowy kredytowej.

Tak ustalona odpowiedzialność pozwanego ograniczona jest do wysokości ustanowionej hipoteki i wartości nieruchomości nią obciążonej. Zgodnie bowiem z przepisem art. 319 k.p.c., jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przesądzone zostało, że nie ma formalnych przeszkód, by wierzytelność hipoteczna została zasądzona od dłużnika rzeczowego, jednak w takim wypadku egzekucja może być skierowana wyłącznie do obciążonej hipoteką nieruchomości, co powinno znaleźć wyraz w wyroku (por. wyrok SN z dnia 6 marca 1997 roku, ICKU78/96, Prok. i Pr.-wkł. 1997/6/38).

Zatem, wobec treści art. 65 ust. 1, art. 68 ust. 2, art. 75 u.k.w.h. i art. 319 k.p.c., Sąd zastrzegł pozwanemu prawo powołania się w postępowaniu egzekucyjnym na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości i wysokości ustanowionej na tejże nieruchomości hipoteki kaucyjnej. Jak bowiem w wyroku z dnia 22 października 1977 roku (IICR335/77, OSNC 1978/9/159) stwierdził Sąd Najwyższy, zamieszczenie w wyroku zastrzeżenia prawa do powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności jest obowiązkiem sądu i następuje z urzędu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie 1 wyroku, na podstawie przepisów art. 65, 69 i 109 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w związku z art. 319 k.p.c. utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w części nie objętej umorzeniem i zasądził od pozwanego T. C. (1) na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjna w W. kwotę 174.394,05 zł na którą złożyły się kwota 174.027,87 zł powiększona o odsetki w kwocie 366,18 zł skapitalizowane za okres od 21.03.2018r. do 10.04.2019 wraz z odsetkami umownymi od tej kwoty, wynikającymi z umowy kredytowej od dnia 11.04.2019 r. poczynając od dnia 11.04.2019r.

Sąd nie znalazł podstaw do wstrzymania wykonalności nakazu zapłaty wydanego w sprawie. Należy wskazać, że każdy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym wyposażony został w szczególną moc jako tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Usuwa to konieczność wykazywania przez powoda, że jego roszczenie jest prawdopodobne oraz że ma on interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Po upływie terminu zaspokojenia roszczenia zasądzonego nakazem zapłaty nakaz wydany na podstawie weksla i czeku staje się natychmiast wykonalny (art. 492 § 3). W razie wniesienia zarzutów sąd może natomiast wstrzymać na wniosek pozwanego wykonanie nakazu (art. 492 § 3 zdanie drugie). Powołany przepis nie zawiera przyczyn uzasadniających wstrzymanie wykonalności nakazu zapłaty. Sąd podziela stanowisko, że przez art. 353 ² odpowiednie zastosowanie może znaleźć art. 335 § 1, stanowiący, że natychmiastowa wykonalność nie będzie orzeczona nawet za zabezpieczeniem, jeżeli wskutek wykonania wyroku mogłaby wyniknąć dla pozwanego niepowetowana szkoda, a posiłkowo można również odpowiednio korzystać z przesłanek wskazanych w art. 346 § 1, dotyczących natychmiastowej wykonalności wyroku zaocznego. W rozpoznawanej sprawie pozwany ostatecznie nie wykazał, że nie było w ogóle podstaw do wydania nakazu zapłaty i z tych przyczyn Sąd w punkcie 2 wyroku oddalił wniosek o wstrzymania wykonalności nakazu zapłaty wydanego w dniu 1.06.2018r. w niniejszej sprawie.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 98 i 108 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Utrzymany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym rozstrzygnął o ¼ opłaty sądowej, uiszczonej przez powódkę, w punkcie 3 wyroku Sąd zasądził od pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego, poniesionych przez powódkę, na podstawie §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych powiększonych o opłatę od pełnomocnictwa.

SSO E.Dawczak-Schaefer