Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

Protokolant: Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. Z. i M. Z.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie oraz Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

o zapłatę

1.  oddala powództwa;

2.  odstępuje od obciążania pozwanych kosztami postępowania;

3.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 maja 2018 r. (data stempla pocztowego, k. 13) powodowie A. Z. i M. Z., reprezentowani przez pełnomocnika profesjonalnego wnieśli o zasądzenie solidarnie od pozwanych Skarbu Państwa — Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe oraz Skarbu Państwa — Prezesa Sądu Okręgowego Warszawa — Praga w Warszawie, na rzecz każdego z powodów po 150 000,00 zł, zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną z tytułu naruszenia dóbr osobistych powodów wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty. Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz każdego z powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że postanowieniem z dnia 04 grudnia 2014 r. Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie, w sprawie o sygn. akt II Co 2452/14, udzielono powódce zabezpieczenia poprzez nakazanie obowiązanej Wspólnocie Mieszkaniowej (...) w W. uruchomienia dostaw ogrzewania, to jest ciepłej wody do kaloryferów, a także do urządzeń w postaci kranów: prysznica, wanny, zlewozmywaków znajdujących się w lokalu nr (...) położonym przy ulicy (...) w W.. Pomimo, że powódka złożyła wniosek o egzekucję ww. postanowienia, pozwany nie wykonał zawartego tam obowiązku. W sprawie prowadzonej przez prawie 2 lata stwierdzono przewlekłość postępowania przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi - Południe w W. (sygn. II Co 2615/14) oraz przed Sądem Okręgowym Warszawa Praga. W ocenie powodów bezprawność działania pozwanego Skarbu Państwa — Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie polega na niewykonaniu niezwłocznie postanowienia z dnia 4 grudnia 2014 r., co naraziło życie i zdrowie powodów. Natomiast bezprawność działania pozwanego Skarbu Państwa-Prezesa Sądu Okręgowego Warszawa - Praga miała polegać na przewlekłości postępowania oraz na błędnych decyzjach procesowych w postępowaniach zażaleniowych i ze skargi na przewlekłość postępowania. Zdaniem powodów ich krzywda polega na marznięciu w nieogrzewanym mieszkaniu i pozbawieniu dostaw ciepłej wody do kąpieli, licznych przeziębieniach przez dwie zimy i wiosnę od grudnia 2014 r. W ocenie powodów żądane kwoty są adekwatne do stopnia winy pozwanego oraz wyrządzonej krzywdy, możliwych powikłań po przeziębieniach w przyszłości i innych reperkusji dla ich zdrowia. Zdaniem powodów tytuł wykonawczy można było wyegzekwować w ciągu kilku tygodni, stosując się do wniosków pełnomocnika powodów i prawidłowo stosując procedurę cywilną. (pozew k. 3-5)

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa, zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, według norm przepisanych.

Strona pozwana kwestionowała powództwo zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany podkreślił, że strona powodowa nie wykazała spełnienia przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa za naruszenie dóbr osobistych powodów, zaprzeczając jednocześnie aby skutkiem działania bądź zaniechania pozwanego było naruszenie jakiegokolwiek dobra osobistego powodów, skutkujące doznaniem przez nich krzywdy podlegającej kompensacie w postępowaniu cywilnym. Pozwany zaznaczył, że Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie stwierdzając przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt II Co 2615/14 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie uznał, że nie była ona znaczna oraz przyznał skarżącej A. Z. od Skarbu Państwa sumę pieniężną w minimalnej wysokości 2 000 zł, wskazując, iż żądanie przyznania kwoty wyższej nie znajduje wystarczającego usprawiedliwienia. Pozwany zakwestionował zarówno samo wystąpienie, jak i wysokość krzywdy jaką mieli ponieść powodowie, jak również istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem względnie zaniechaniem pozwanego, a rzekomą krzywdą powodów, jako, że powodowie w żaden sposób przedmiotowych przesłanek nie wykazali. W ocenie pozwanego brak jest podstaw do uznania, aby stwierdzona przewlekłość postępowań II Co 2615/14 oraz IV Cz 2212/15 doprowadziła do naruszenia jakichkolwiek dóbr osobistych powodów. Zdaniem pozwanego brak jest ponadto podstaw do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa w ramach poszczególnych statio fisci. (odpowiedź na pozew – k. 147 – 157)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. Z. wraz z synem M. Z. w latach 2014 - 2016 r. zamieszkiwali w W. przy ul. (...) w lokalu nr (...), którego była wyłącznym właścicielem. A. Z. była również właścicielem lokalu nr (...) o powierzchni 105 m ², w którym prowadziła agencję reklamową.

Jesienią 2014 r. - w związku z konfliktem co do należnych Wspólnocie Mieszkaniowej opłat za utrzymanie części wspólnej nieruchomości, w tym opłat za dostawę ciepła oraz wody zimnej i ciepłej do lokali - Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej (...)w W. podjął decyzję o odłączeniu dostaw ciepłej wody i ogrzewania do lokalu mieszkalnego A. Z..

Dowód: zeznania świadek K. S. , k. 260 – 261, zeznania powoda M. Z. – k. 261-262, zeznania powódki A. Z. – k. 262-264, zeznania świadek A. W. – k. 234, zeznania świadek B. K. – k. 234-235

Postanowieniem z dnia 04 grudnia 2014 r. Sądu Rejonowy dla Warszawy Pragi — Południe w Warszawie, sygn. akt II Co 2452/14, udzielił zabezpieczenia przyszłego powództwa A. Z. przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej(...) w W. o nakazanie uruchomienia dostaw ciepłej wody i centralnego ogrzewania poprzez nakazanie uruchomienia dostaw ogrzewania, to jest ciepłej wody do kaloryferów, a także do urządzeń w postaci kranów: prysznica, wanny, zlewozmywaków znajdujących się w lokalu nr (...) położonym przy ul. (...) w W..

Dowód: postanowienie – k. 167

Postanowieniem z dnia 09 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi — Południe w Warszawie, nadał klauzulę wykonalności postanowieniu (co do punktu 1. postanowienia dot. udzielenia zabezpieczenia) z dnia 4 grudnia 2014 r..

Dowód: postanowienie – k. 168

W dniu 19 grudnia 2014r. A. Z. wniosła pozew przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej (...) w W. o nakazanie pozwanej uruchomienia na rzecz powódki dostaw ogrzewania, to jest bieżącej ciepłej wody do kaloryferów, a także do urządzeń w postaci: kranów, prysznica, wanny, zlewozmywaków znajdujących się w lokalu nr (...) położonym przy ulicy (...) w W.. Sprawa była prowadzona pod sygnaturą II C 2675/14.

Dowód: okoliczność bezsporna.

Postanowieniem z dnia 24 marca 2015 r., sygn. akt IV S 108/15, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie stwierdził przewlekłość postępowania w sprawie II Co 2615/14 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie (pkt. 1) oraz przyznał skarżącej A. Z. od Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie kwotę 2.000,00 zł (pkt 2) oddalając skargę w pozostałym zakresie (pkt 3). W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy stwierdził, że występująca w sprawie przewlekłość nie była znaczna i z tego względu przyznał sumę pieniężną w minimalnej wysokości 2.000,00 zł oraz oddalił skargę w pozostałym zakresie.

Dowód: postanowienie z uzasadnieniem – k. 173-176

Postanowieniem z dnia 15 maja 2015 r., sygn. akt II Co 2615/14, Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi—Południe w Warszawie wyznaczył uczestnikowi Wspólnocie Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. termin 2 miesięczny na uruchomienie dostaw ogrzewania, to jest ciepłej wody do kaloryferów, a także do urządzeń w postaci: kranów, prysznica, wanny, zlewozmywaków znajdujących się w lokalu nr (...) położonym przy ulicy (...) w W. i zagroził uczestnikowi Wspólnocie Mieszkaniowej (...)z siedzibą w W. grzywną w wysokości 500 zł na wypadek gdyby wyżej wymienionej czynności nie wykonał w wyznaczonym terminie.

Dowód: postanowienie – k. 83 -84

Na powyższe postanowienie w dniu 09 czerwca 2015 r. wpłynęło zażalenie uczestnika Wspólnoty Mieszkaniowej (...)z siedzibą w W..

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie z dnia 08 października 2015 r. (uzasadnienie) - k. 179-180

Postanowieniem z dnia 08 października 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi — Południe w Warszawie oddalił wniosek A. Z. z dnia 16 lipca 2015 r. o nałożenie na uczestnika postępowania Wspólnotę Mieszkaniową (...) z siedzibą w W. grzywny.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie z dnia 08 października 2015 r. (wraz z uzasadnieniem) - k. 179-180

Postanowieniem z dnia 18 lutego 2016 r., sygn. akt VI S 20/16 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że w postępowaniu prowadzonym przed Sądem Okręgowym Warszawa – Praga w Warszawie pod sygn. akt IV Cz 2212/15 – dotyczącym rozpoznania zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi — Południe w Warszawie z dnia 15 maja 2015 r (sygn. akt II Co 2615/14) nastąpiła przewlekłość postępowania (pkt 1) przyznał A. Z. ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie kwotę 2.000,00 zł (pkt. 2), oddalając skargę w pozostałym zakresie (pkt. 3). W uzasadnieniu wskazano, że okres przewlekłości był relatywnie nieznaczny.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie z dnia 18 lutego 2016 r. (wraz z uzasadnieniem) - k. 181-184

Postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt IV Cz 2212/15, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił zażalenie uczestnika postępowania Wspólnoty Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. na postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Południe w Warszawie z dnia 15 maja 2015 r., sygn. akt II Co 2615/14.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie z dnia 14 kwietnia 2016 r. - k. 185

W dniu 14 czerwca 2016 r. Wspólnota Mieszkaniowa(...) z siedzibą w W. dokonała egzekwowanej czynności niezastępowalnej wskazanej w treści postanowienia z dnia 04 grudnia 2014 r., sygn. akt II Co 2615/14.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 08 listopada 2016 r., sygn. akt II Co 2615/14 wraz z uzasadnieniem – k. 195-196

Postanowieniem z dnia 22 czerwca 2016 r., sygn. akt IV S 172/16, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił skargę A. Z. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie II Co 2615/14 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Południe w Warszawie.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie z dnia 22 czerwca 2016 r. - k. 189

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2016 r., sygn. akt Cz 1151/16, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił zażalenie A. Z. na postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 08 października 2015 r., sygn. akt II Co 2615/14.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie z dnia 28 czerwca 2016 r. - k. 192

Pismem z dnia 18 października 2016 r. wnioskodawczyni A. Z. wniosła o umorzenie postępowania w sprawie o sygn. akt II Co 2615/14, z uwagi na wykonanie przez uczestnika egzekwowanego świadczenia oraz o nałożenie na uczestnika grzywny z uwagi na wykonanie świadczenia po terminie.

Dowód: okoliczność bezsporna, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 08 listopada 2016 r., sygn. akt II Co 2615/14 wraz z uzasadnieniem – k. 195-196

Postanowieniem z dnia 08 listopada 2016 r., sygn. akt II Co 2615/14 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie oddalił wniosek A. Z. o nałożenie grzywny na uczestnika postępowania (pkt 1) oraz zakończył postępowanie w sprawie pozostawiając tytuł wykonawczy w aktach sprawy.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 08 listopada 2016 r., sygn. akt II Co 2615/14 wraz z uzasadnieniem – k. 195-196

Pismem z dnia 25 września 2019r. powódka A. Z. cofnęła powództwo w sprawie o sygn. II C 2675/14, w wyniku czego postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 27 września 2019r. postępowanie to zostało umorzone.

Dowód: okoliczność bezsporna.

Na skutek odłączenia ogrzewania i dostaw ciepłej wody, należący do A. Z. lokal mieszkalny nr (...) był wychłodzony, a ogrzewanie w okresie zimowym przy użyciu grzejnika elektrycznego i farelek było nieefektywne. M. Z. korzystał z kąpieli w domu rodzinnym swojej dziewczyny K. S..

M. Z. wstydził się sytuacji braku wody i ogrzewania w zamieszkiwanym przez siebie lokalu, z tego powodu zaprzestał zapraszania do domu znajomych.

W związku z brakiem ciepłej wody A. Z. robiła pranie w pralni zewnętrznej, kąpiele zaś brała na siłowni.

Dowód: zeznania świadek K. S. - k. 260 – 261, zeznania powoda M. Z. – k. 261-262, zeznania powódki A. Z. – k. 262-264, zeznania świadek A. W. – k. 234, zeznania świadek B. K. – k. 234-235

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał w oparciu dokumenty złożone do akt sprawy, które uznał za wiarygodne, albowiem nie budziły one wątpliwości, co do swej autentyczności, a żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości.

Ustaleń faktycznych Sąd dokonał także na podstawie zeznań powodów oraz świadków K. S., A. W. oraz B. K., które uznał za wiarygodne w części, w jakiej korespondowały one z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym. Pozostałe, a nie wymienione wyżej dowody zgromadzone w sprawie nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż zasadnicza części okoliczności faktycznych w niniejszej sprawie w szczególności co do samego faktu oraz okresu odłączenia ogrzewania i ciepłej wody w lokalu nr (...), jak też przebiegu postępowań sądowych, których stronami byli powódka A. Z. oraz Wspólnota Mieszkaniowej (...) w W., nie była sporna pomiędzy stronami. Zasadniczo spór pomiędzy stronami sprowadzał się w niniejszej sprawie do oceny prawnej zaistniałych zdarzeń na gruncie regulacji art. 417 § 1 k.c. oraz art. 24, 445, 446 § 4 i art. 448 k.c.

Na wstępie swoich rozważań Sąd pragnie jednak w pierwszej kolejności odnieść się do kwestii sposobu sformułowania żądania pozwu na zasadzie solidarnej odpowiedzialności. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie ma podstaw do przypisania pozwanym odpowiedzialności solidarnej. Wyjaśnić należy, że w stosunkach cywilnoprawnych Skarb Państwa jest podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego, nie należącego do innych osób prawnych (art. 34 k.c). Poszczególne jednostki organizacyjne Skarbu Państwa - stationes fisci nie mają odrębnej osobowości prawnej, nie mogą więc mieć zdolności sądowej (art. 64 § 1 k.p.c). Stosownie do treści art. 67 § 2 k.p.c. za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Jeżeli stroną jest Skarb Państwa w procesie występować może więcej niż jedna statio fisci, ale wszystkie one występują za Skarb Państwa. Udział stationes fisci w procesie jest jedynie kwestią reprezentacji Skarbu Państwa i ma na celu zapewnienie Skarbowi Państwa możności obrony jego praw. ( vide: wyrok Sąd Apelacyjny w Gdańsku z dnia 5 czerwca 2012 r., Sygn. akt I ACa 259/12)

Co więcej jeżeli dochodzone roszczenie wiąże się z działalnością Skarbu Państwa reprezentowanego przez różne jednostki organizacyjne, to ustalenie zakresu odpowiedzialności każdej z nich nie należy do kompetencji i obowiązku sądów. Sąd ma jedynie obowiązek dbania o to, by Skarb Państwa był reprezentowany w procesie przez ten jego organ czy też przez te jego organy, z których działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. ( vide: Wyrok SN z 29.07.1970 r., II CR 301/70, OSNC 1971, nr 3, poz. 55.)

Dlatego też, orzekając w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa, jeżeli to samo roszczenie pozostaje w związku z działalnością kilku organów Skarbu Państwa, sąd nie może zasądzić tego roszczenia w sposób solidarny, ani też nie określa w jakim zakresie roszczenie pozostaje w związku z działalnością tych organów. Wreszcie, jeżeli pozwany Skarb Państwa jest reprezentowany przez kilka organów, a sąd uzna, że roszczenie pozostaje w związku z działalnością tylko jednego lub niektórych z nich, to nie oddala powództwa w stosunku do pozostałych organów, lecz pomija te organy przy uwzględnieniu powództwa w stosunku do Skarbu Państwa. ( vide: wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 20 lutego 2014 roku, sygn. akt II Ca 814/13.)

Przechodząc do zasadniczej części rozważań zaznaczyć trzeba, że zgodnie z art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Wynikający z art. 417 k.c. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej obejmuje także szkodę niemajątkową (krzywdę) w ujęciu art. 448 k.c. Gdy przedmiotem roszczenia jest ochrona dóbr osobistych, art. 417 k.c. powinien znaleźć zastosowanie łącznie z przepisami regulującymi skutki naruszenia dóbr osobistych, tj. art. 24, 445, 446 § 4 i art. 448 k.c.

Co do zasady konieczną przesłanką odpowiedzialności na gruncie art. 415, 445, 446 § 4 i 448 k.c. jest wina sprawcy, jednakże przesłanka ta nie jest konieczna, gdy w grę wchodzi odpowiedzialność za szkodę lub krzywdę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej, bowiem w tym wypadku wystarczające jest wykazanie obiektywnej bezprawności działania lub zaniechania.

Do odpowiedzialności Skarbu Państwa mają zastosowanie także dalsze, ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej, takie jak istnienie szkody oraz normalnego związku przyczynowego między bezprawnym zachowaniem przy wykonywaniu władzy publicznej a szkodą (vide: komentarz do art. 417 k.c. w: M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 2, Warszawa 2019).

Zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. to na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazania powstania szkody, niezgodności z prawem działania przy wykonywaniu władzy sądowniczej oraz istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a niezgodnym z prawem działaniem sądu.

Przechodząc do oceny wyżej wskazanych przesłanek odpowiedzialności pozwanego stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie strona powodowa wykazała szkodę w postaci krzywdy wyrządzonej powodom z tytułu naruszenia ich dóbr osobistych. Przy czym w ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie wykazane zostało jedynie naruszenie dóbr osobistych w postaci godności. Zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na stwierdzenie aby inne wskazane przez powodów dobra osobiste w postaci życia i zdrowia zostały naruszone. W ocenie Sądu zeznania świadek K. S. oraz powodów (k. 260-264) nie pozwalają na ustalenie, że zarówno co do tego, że u powodów wystąpiły określone problemy zdrowotne (np. przeziębienia, zapalenia oskrzeli), jak też, że ich częstotliwość była nasilona czy też, że były one spowodowane brakiem ogrzewania. W tym względzie należałoby oczekiwać zaprezentowania odpowiedniej dokumentacji medycznej, która potwierdzałaby zarówno fakt wystąpienia wskazanych problemów zdrowotnych, jak też pozwalałby na ustalenie, że miały one charakter nadzwyczajny. Jedynie na marginesie należy zauważyć, że nawet gdyby przyjąć, że u powodów występowały w okresie jesienno-zimowym przeziębienia czy też inne problemy zdrowotne związane z drogami oddechowymi, to okoliczność ta sama w sobie nie stanowiłaby potwierdzenia, że miały one związek z brakiem ogrzewania. Zasady logiki i doświadczenia życiowego wskazują bowiem, że tego rodzaju problemy zdrowotne powszechnie występują w okresie jesienno-zimowy również u osób posiadających ogrzewanie i dostęp do ciepłej wody w mieszkaniu.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie doszło natomiast do naruszenia dóbr osobistych powodów w postaci godności osobistej. W orzecznictwie wskazuje się, że godność osobista stanowi tzw. część wewnętrzną (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2002 r., sygn. akt I CKN 1491/99). Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka (art. 30 Konstytucji RP). Przez godność osobistą rozumie się wyobrażenie jednostki o własnej wartości. Wyraża się ona w pragnieniu posiadania szacunku społecznego z uwagi na swoje walory duchowe, moralne czy też zasługi społeczne. Jest ona właściwa każdemu człowiekowi, należna mu się z faktu samego bycia człowiekiem. ( vide: wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 września 2014r., sygn. akt I C 884/13)

Mając na względzie nie budzące wątpliwości w sprawie ustalenia co do braku u powodów w mieszkaniu przez okres dwóch sezonów grzewczych ogrzewania oraz ciepłej wody oraz związaną z tym konieczność realizowania potrzeb związanych z higieną osobistą w miejscach publicznych (siłownia) czy też osób trzecich, Sąd nie miał wątpliwości, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia godności osobistej powodów. Trzeba bowiem kategorycznie stwierdzić, iż dobra cywilizacyjne w postaci dostępu do ciepłej wody oraz ogrzewania, stanową obecnie w Polsce, oczywisty standard. Brak dostępu do tych dóbr, w szczególności biorąc pod uwagę panujący w Polsce klimat, w szczególności w okresie jesienno-zimowym, niewątpliwie podważało u powodów ich poczucie własnej wartości względem reszty społeczeństwa.

Oceniając zaś kwestie bezprawności działania pozwanego, Sąd miał na względzie fakt stwierdzenia przewlekłości postępowania zarówno przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie (w sprawie o sygn. II Co 2615/14), jak i przed Sądem Okręgowym Warszawa Praga w Warszawie (w sprawie o sygn. IV Cz 2212/15), który ma charakter prejudykatu, wskazujący na istnienie bezprawności w rozumieniu art. 417 kodeksu cywilnego, co jednak nie zwalnia strony z wykazania istnienia dalszych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej ( vide: Katarzyna Ciućkowska ,,Dochodzenie roszczeń wynikających z przewlekle prowadzonego postępowania sądowego”, Zeszyty Naukowe KUL 60 (2017), nr 3 (239)ZNKUL 60 (2017), nr 3 (239) 139).

W ocenie Sądu Okręgowego pomimo ustalenia naruszenia dóbr osobistych powodów, jak też bezprawności działania pozwanego, w przedmiotowej sprawie roszczenie strony powodowej nie mogło zyskać akceptacji z uwagi na brak adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem dobra osobistego, a działaniem wskazanych w pozwie statio fisci Skarbu Państwa.

Konieczną przesłanką każdej odpowiedzialności odszkodowawczej (w tym za szkodę niemajątkową) jest związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego, a powstałym skutkiem w postaci szkody. Zgodnie z teorią przyczynowości adekwatnej, związek przyczynowy zachodzi wtedy, gdy mamy do czynienia ze skutkiem stanowiącym normalne następstwo określonej przyczyny, a przyczyna ta normalnie powoduje tenże skutek (art. 361 § 1 kc). Dla przyjęcia istnienia związku przyczynowego jako przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej nie jest wystarczające stwierdzenie istnienia związku przyczynowego jako takiego. Konieczne jest stwierdzenie, że chodzi w danym przypadku o następstwa "normalne", czyli oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy, typowe według stanu wiedzy o związkach przyczynowych towarzyszących różnym zjawiskom, nie będące rezultatem jakiegoś wyjątkowego zbiegu okoliczności ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2001r. z uzasadnieniem, 1 PKN 361/00, OSNP 2003/3/62; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 28/00, niepubl.).

Istota związku przyczynowego przejawia się w tym, że komponenty w postaci zdarzenia i szkody pozostają ze sobą w takiej relacji, która pozwala stwierdzić, że odpowiednio drugi element jest rezultatem pierwszego. Oceny takiej relacji dokonuje się za pomocą metody badania czynników kauzalnych określanej jako test conditio sine qua non, którego wynik następnie podlega wartościowaniu pod kątem selekcji następstw. Wskazana operacja składa się z dwóch etapów. Najpierw należy dokonać oceny, czy w ogóle określone następstwo pozostaje rezultatem zdarzenia szkodzącego, a więc czy fakt B (szkoda) zaistniałby równie wtedy, gdyby nie było faktu A (zdarzenie sprawcze, przyczyna). Jeżeli wynik takiej operacji da odpowiedź, iż szkoda powstałaby także wtedy, gdyby nie było faktu A, to wtedy między zdarzeniem a szkodą nie zachodzi związek przyczynowy, a więc odpowiedź testu conditio sine qua non jest negatywna. Natomiast gdy operacja wykaże, iż szkoda nie powstałaby, gdyby nie zdarzenie określane jako przyczyna, wówczas test zakończy się wynikiem pozytywnym, a więc między faktem A oraz faktem B zachodzi relacja kauzalna (fakt B jest skutkiem faktu A). W przypadku badania relacji pomiędzy zaniechaniem a szkodą, należy odpowiedzieć na pytanie, czy szkoda powstałaby także wtedy, gdyby zobowiązany do działania podmiot spełnił ciążący na nim obowiązek. Pozytywna odpowiedź wskazuje na brak związku przyczynowego pomiędzy zaniechaniem, a szkodą. ( vide: ,, Prawo i medycyna Między standardem a odpowiedzialnością, TOM 1, za: Z. Radwański, A. Olejniczak, op. cit, s. 89. Zob. tak e A. Koch, Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym, Warszawa 1975, s. 72-85)

Przenosząc powyższe rozważania na realia niniejszej sprawy należy stwierdzić, że brak jest podstaw do stwierdzenia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym działaniem pozwanego tj. stwierdzoną przewlekłością postępowań przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie oraz Sądem Okręgowym Warszawa – Praga w Warszawie a wystąpieniem, stwierdzonego wyżej naruszenia dóbr osobistych powodów. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że A. Z. wniosła o udzielenie zabezpieczenia w postaci uruchomienia dostaw ciepłej wody i ogrzewania już w trakcie trwania sezonu grzewczego w 2014 r. (grudzień). Oznacza to, że już na tą chwilę powodowie doznawali skutków związanych z brakiem ogrzewania oraz ciepłej wody i tym samym ich dobro osobiste w postaci godności było naruszane. Co więcej w obu przypadkach stwierdzonej przewlekłości postępowania, wskazano, że miała ona charakter nieznaczny.

W konsekwencji nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, iż w sprawie nie nastąpiła przewlekłość postępowania, to mając na uwadze zainicjowanie postępowania w grudniu 2014 roku, przy uwzględnieniu działań uczestnika postępowania Wspólnoty Mieszkaniowej(...) w W. polegających na korzystaniu z przysługujących uprawnień, w tym zaskarżaniu wydanych postanowień (co skutkowało przedłużaniem postępowania), być może postępowanie skończyłoby się kilka miesięcy wcześniej, aniżeli to faktycznie miało miejsce. Powyższe nie pozwala jednak na przyjęcie, iż do naruszenia dóbr osobistych powodów nie doszłoby, albowiem dobra te były naruszone już w chwili zainicjowania postępowania.

Mając na uwadze powyższe wobec niewykazania adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym działaniem pozwanego, a zaistniałą szkodą (naruszeniem dóbr osobistych), powództwa podlegały oddaleniu, o czym orzeczono w pkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 102 k.p.c. i tym samym odstąpienie od obciążania powodów kosztami procesu. Sąd miał tu na względzie trudną sytuację życiową powodów (o czym świadczy zresztą fakt częściowego zwolnienia powodów od kosztów sądowych). Powódka pozostaje bez stałego zatrudnienia, powód zaś nie posiada żadnego majątku oraz osiąga niewielkie wynagrodzenie. Co więcej Sąd miał na względzie również to, że pomimo braku w niniejszej sprawie adekwatnego związku przyczynowego, przewlekłość postępowania w pewnym stopniu przedłużyła czas, w którym powodowie byli pozbawieni ogrzewania oraz ciepłej wody. Tym samym mając na uwadze powołane powyżej okoliczności Sąd odstąpił od obciążania poodów kosztami procesu, jak również przejął na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe pokryte tymczasowo z sum Skarbu Państwa (art. 113 ust. 4 u.k.s.c.)

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono jak w sentencji.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska