Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Agnieszka Onichimowska

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w W.

przeciwko A. P.

o ustalenie

oddala powództwo;

zasadza od powoda (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w W. na rzecz pozwanej A. P. kwotę 5.417,00 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście i 00/100) złotych, tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Do Sądu Rejonowgo dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie wpłynął pozew (...) Spółdzielni Mieszkaniowej przeciwko A. P. o stwierdzenie bezwzględnej nieważności czynności prawnej polegającej na „skreśleniu się” W. N. w dniu 01 czerwca 1998 roku z listy członków (...) Spółdzielni Mieszkaniowej oraz zleceniu przelania jego udziałów członkowskich i wkładu mieszkaniowego związanego ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. na rzecz jego rzekomej córki A. P.. Pismem złożonym na rozprawie w dniu 07 maja 2018 roku powód rozszerzył powództwo w ten sposób, że obok stwierdzenia nieważności dwóch czynności opisanych powyżej wniósł również o stwierdzenie nieważności dokonanego przez Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w dniu 10 czerwca 1998 roku, na rzecz A. P. przydziału spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. oraz decyzji Zarządu (...)Spółdzielni Mieszkaniowej nr (...) z dnia 26 marca 1999 roku o przekształceniu tytułu prawnego do wyżej wymienionego lokalu na prawo własnościowe. W zakresie rozszerzonego powództwa Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie uznał się niewłaściwym i – w tej części – przeazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie (postanowienie o przekazaniu, k. 4-5).

Rozszerzając powództwo, powódka argumentowała, że dokonanie przydziału przez Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w W. na rzecz A. P. spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...)w W. w dniu 10 czerwca 1998 roku, a następnie przekształcenie tytułu prawnego do tego lokalu na prawo własnościowe decyzją Zarządu (...)Spółdzielni Mieszkaniowej nr (...)z dnia 26 marca 1999 roku nastąpiło na podstawie sfałszowanego oświadczenia W. N. o jego „skreśleniu się” w dniu 01 czerwca 1998 roku z listy członków (...) Spółdzielni Mieszkaniowej oraz polecenia przekazania wkładu mieszkaniowego przynależnego do powyższego lokalu i spółdzielczych udziałów członkowskich na rzecz A. P., jako jego rzekomej córki – mimo braku stosunku pokrewieństwa tych osób i wymogu ich wspólnego zamieszkania, a także bez stwierdzenia nabycia prawa do spadku po W. N. oraz mimo braku wpłaty przez A. P. wymaganego wkładu mieszkaniowego dla uzyskania lokatorskiego prawa do spornego lokalu (pismo przygotowawcze, k. 9-11).

W odpowiedzi na pozew pozwana A. P. konsekwentnie wnosiła o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (odpowiedź na pozew, k. 50).

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że nie zna W. N., ani nie posłużyła się wnioskiem sporządzonym przez niego, który miałby być podstawą przydziału lokalu mieszkalnego. Podniosła, że „skreślenie się” i „zlecenie przelania udziałów członkowskich” nie jest czynnością prawną. Wskazała, że uiściła wkład mieszkaniowy i opłatę członkowską, zaś przy przekształceniu prawa lokatorskiego we własnościowe uiściła uzupełniający wkład budowlany. Podniosła przy tym, iż przydział lokalu został dokonany na mocy oświadczenia woli powoda, a nie na podstawie oświadczenia woli W. N.. (odpowiedź na pozew, k. 50-59).

W toku procesu strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W. N. był członkiem (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Z dniem 10 stycznia 1967 roku - na podstawie przydziału - otrzymał lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w W. (poprzednio ul. (...)), jako mieszkanie spółdzielcze typu lokatorskiego. W. N. wniósł wkład mieszkaniowy w wysokości (...) zł.

Dowód: okoliczności bezsporne; dowód przydziału lokalu mieszkalnego (k. 13 akt sprawy II C 2923/17).

W. N. zmarł w dniu 13 października 1989 roku. (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa została poinformowana o śmierci W. N. w dniu 09 maja 1997 roku.

Dowód: okoliczność bezsporna; kopia odpisu skróconego aktu zgonu (k. 14 akt sprawy II C 2923/17), protokół (k. 17 akt sprawy II C 2923/17).

Do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej wzostał złożony wniosek datowany na dzień 01 czerwca 1998 roku i opatrzony danymi wnisokodawcy – W. N., w tym nieczytelnym podpisem, o treści: „w związku ze skreśleniem się z listy członków (...), proszę o dokonanie rozliczenia i wypłacenia moich udziałów i wkładów mieszkaniowych”. W dalszej części wniosku zawarto prośbę o przelanie udziałów i wkładu na konto córki A. P..

Dowód: wniosek z 2 czerwca 1998 roku zawarty w aktach lokalowych załaczonych do akt sprawy o sygn. II C 2923/17, k. 81

Wniosek nie został sporządzony i podpisany przez W. N.. W. N. i A. P. nie byli spokrewnieni, osoby te nie znały się.

Dowód: okoliczności bezsporne, zeznania powódki A. P., k.179v181

A. P. nawiązała kontakt z (...) Spółdzielnią Mieszkaniową, gdzie otrzymała informację o dostępności mieszkania i konieczności dokonania wpłaty wkładu mieszkaniowego, celem uzyskania przydziału.

W dniu 24 czerwca 1997 roku A. P. uściła ustalony wkład mieszkaniowy za lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w W. w wysokości (...) złotych. Po uzyskaniu ze Spółdzielni niezbędnych dokumentów, zameldowała się w lokalu, a nastęnie wprowadziła się tam wraz z dziećmi.

Dowód: zeznania A. P. (k. 179v-180).

W dniu 10 czerwca 1998 roku A. P. została przyjęta na członka (...) Spółdzielni Mieszkaniowej, zaś w dniu 17 czerwca 1998 roku nastąpił przydział lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w W. na rzecz A. P.. A. P. otrzymała książeczkę członkowską oraz uiściła kwotę (...) zł tytułem opłaty członkowskiej.

Dowód : Deklaracja przystąpienia do Spółdzielni, pismo Spółdzielni z dnia 15.06.1997 r, k. 20-21 załaczonych akt sprawy o sygn. II C 2923/17, k. 81, dokument „Przydział lokalu mieszkalnego” z dnia 17 czerwca 1998 roku (k. 62); zeznania A. P. (k. 180).

Na dokumencie „Przydział lokalu mieszkalnego” z dnia 17 czerwca 1998 roku wskazano numer ewidencyjny: „przepis.praw z rej. (...)”. Dokument został zaadresowany do A. P., nr rej członka: (...). W dokumencie zawarto infromację o rozliczeniu finansowym członka spółdzielni, wskazując, iż wkład wymagany wynosi 1.15, zaś wkład wpłacony 1.15.

Dowód: dokument „Przydział lokalu mieszkalnego” z dnia 17 czerwca 1998 roku (k. 62).

W dniu 18 lutego 1999 roku A. P. wystąpiła z wnioskiem o zmianę lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. na własnościowe prawo do lokalu wraz z prośbą o przedstawienie propozycji odpowiednich rozliczeń oraz terminu uzupełnienia wkładu budowlanego.

Spółdzielnia sporządziła wstępne wyliczenie z dnia 26 lutego 1999 roku, zgodnie z którym A. P. miała uiścić kwotę (...) zł tytułem uzupełniajacego wkładu budowlanego. A. P. uzupełniła przedmiotową kwotę w dniu 19 marca 1999 roku.

Dowód: dowód uiszczenia wpłaty kwoty (...) zł z dnia 19 marca 1999 roku (k. 63).

W dniu 26 marca 1999 roku A. P. otrzymała decyzję o przekształceniu lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego we własnościowe prawo do lokalu. W dokumencie zawarto informację o sfinansowaniu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...)w W.. Zgodnie z pkt. II wniesiony wkład budowlany stanowiący sumę zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego ((...) zł) i wpłaty uzupełniającej na wkład budowlany ((...) zł) wynosił łącznie (...) zł.

Dowód: decyzja nr (...) z dnia 26 marca 1999 roku (k. 64).

Pismem datowanym na dzień 19 października 2005 roku (...)Spółdzielnia Mieszkaniowa - z uwagi na niespełnienie wymogów statutowych oraz liczne uchybienia w procedurze przepisania uprawnień członkowskich - wezwała A. P. do uiszczenia wymaganej kwoty wkładu mieszkaniowego w wysokości 24.969,12 złotych w terminie 14 dni.

W odpowiedzi na powyższe pismem z dnia 12 listopada 2005 roku, A. P. wskazała, że nie poczuwa się do obowiązku zapłacenia (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w W. żądanej kwoty, ani do wydania lokalu do jej dyspozycji. Poinformowała, że pierwsze roszczenie dochodzone przez (...) Spółdzielnię Mieszkaniową wygasło na skutek jego spełnienia, tj. wpłacenia przez nią wkładu mieszkaniowego.

Dowód: pismo (...) z dnia 19.10.2005 r., k. 59 załaczonych akt sprawy o sygn. II C 2923/17 pismo A. P. z dnia 12 listopada 2005 roku (k. 93).

Pismem datowanym na dzień 23 listopada 2005 roku (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa wezwała A. P. do dostarczenia dokumentów potwierdzających, iż jest spadkobierczynią W. N. pod rygorem uznania, iż „przydział lokalu mieszkalnego z dnia 17 czerwca 1998 roku uznany będzie za nieważny.

Dowód: pismo (...) z dnia 23.11.2005 r., k. 63 załaczonych akt sprawy o sygn. II C 2923/17;

W dniu 17 sierpnia 2006 roku Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w W. podjął decyzję w sprawie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli względem osób, na rzecz których pod wpływem błędu zostały ustanowione spółdzielcze lokatorskie prawa do lokali, a także utraciły ważność decyzje Zarządu, na podstwie których ustanowione zostały spółdzielcze własnościowe prawa do lokali. A. P. był jedną z osób, których dotyczyła przedmiotowa decyzja.

Dowód: wycinek z prptkołu nr (...) Zarządu (...), k. 64-65 załaczonych akt sprawy o sygn. II C 2923/17;

W dniu 07 września 2006 roku zostało sporządzone pismo, w którym (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa informowała A. P., iż w dniu 17 sierpnia 2006 roku Zarząd (...) uchylił się od skutków prawnych oświadczenia woli z dnia 17 czerwca 1998 roku, a ponadto, że utraciła ważność decyzja Zarządu nr (...) z dnia 24.03.1999 r. w przedmiocie ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) przy ul. (...) w W..

Dowód: pismo (...) z dnia 07.09.2006 r., k. 66 załaczonych akt sprawy o sygn. II C 2923/17;

W dniu 30 czerwca 2008 roku do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie wpłynął akt oskarżenia przeciwko B. R., M. R. i B. Ś. oskarżonych m.in. o to, że działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowych doprowadziły do niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem (...) Spółdzielnię Mieszkaniową. W uzasadnieniu opisano m.in.nieprawidłowości związane z rozliczaniem wkładów po byłych członkach (...), w tym wypłaty kwot pieniężnych za przeprowadzenie remontów lokali przejętych po zmarłych członkach (...) i przydzielonych innym osobom.

Postanowieniem z dnia 02 października 2014 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie III Wydział Karny umorzył postępowanie z uwagi na przedawnienie karalności czynu.

Dowód: akt oskarżenia, postanowienie SR dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dn.02.10.2014, postanowienie SO w Warszawie z dnia 15.01.2105, k. 42-50, załaczonych akt sprawy o sygn. II C 2923/17;

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w sprawie, które nie były kwestionowane przez strony i z urzędu nie stwierdzono podstaw do odmowy waloru wiarygodności. Stosownie do treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, w ramach swobodnej oceny dowodów uznał zgromadzone w toku procesu dokumenty w całości za autentyczne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Sąd nie uznał za wiarygodny dokument w postaci wniosku W. N. z dnia 1 czerwca 1998 roku. Ustalono bowiem, że W. N. nie sporządził oświadczenia o treści wskazanej w dokumencie. W tym zakresie również strony były zgodne, że dokument ten został sfałszowany, a podpis nie został nakreślony przez W. N., który zmarł w dniu 13 października 1989 roku. Dokument ten stał się jedynie podstawą ustalenia, że wniosek o takiej treści został złożony przez nieustaloną osobę do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej.

Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej A. P.. Przytoczyła ona okoliczności umożliwiające chronologiczne odtworzenie historii kontaktów z (...) Spółdzielnią Mieszkaniową. W szczególnoścu Sąd nie miał wątpliwości co do wiarygodności zeznań pozwanej w zakresie okoliczności uiszczenia wkładu w pierwotnej wysokości (...) zł. Zdaniem Sądu zeznania pozwanej są spójne i korespondują z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym dokumentacją zgromadzoną zarówno w przedmiotowych aktach, jak i załączonych aktach Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie o sygn. II C 2923/17.

Sąd dał wiarę również zeznaniom świadków B. R. i K. S., choć nie miały one decydującego wpływu na kształt rozstrzygnięcia. W zakresie pewnych rozbieżności trzeba zaznaczyć, że pomimo wskazania przez świadek B. R., że wkłady były przyjmowane wyłącznie w kasie spółdzielni na parterze (zeznania B. R., k. 179), Sąd uznał za wiarygodne stwierdzenie pozwanej, że została skierowana do opłacenia wkładu do pokoju pracowników na I piętrze. Z kolei informacje o postępowaniach karnych wobec pracowników spółdzielni (zeznania K. S., k. 149-150v) nie mogły stanowić podstawy dla ustaleń orzekającego Sądu, z uwagi na fakt, że w sprawach tych nie zapadł wyrok skazujący.

Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków D. D. oraz M. M., z uwagi na dyspozycję przepisu art. 235 ² § 1 pkt 6 k.p.c.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu.

Istota sporu stron dotyczyła ważności czynności prawnej w postaci dokonanego przez Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w dniu 17 czerwca 1998 roku na rzecz A. P. przydziału spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. oraz decyzji Zarządu (...)Spółdzielni Mieszkaniowej nr (...) z dnia 26 marca 1999 roku o przekształceniu tytułu prawnego do wyżej wymienionego lokalu na prawo własnościowe. Powódka wiązała nieważność ww. czynności ze sfałszowaniem oświadczenia woli W. N..

Na wstępie należy zauważyć, że objęty sporem lokal mieszkalny nie został A. P. przydzielony na podstawie oświadczenia woli W. N., a na podstawie oświadczenia woli (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w W.. Złożenie przez Spółdzielnię przedmiotowego oświadczenia było uwarunkowane dokonaniem wpłaty wkładu mieszkaniowego przez zainteresowaną osobę. Gdyby zatem stosowny wkład nie został uiszczony, to nie istniałaby możliwość przydziału lokalu. Tym samym, nie sposób wywodzić prawa A. P. do spornego lokalu z oświadczenia W. N. i to niezależnie od jego treści. Innymi słowy – nie przesądzając o złożeniu albo nie, oświadczenia woli przez W. N., uznać trzeba, że treść takiego oświadczenia nie mogła wpłynąć na sytuację prawną A. P..

O ile w niniejszej sprawie skreślenie się z listy członków spółdzielni zakwalifikować można jako oświadczenie W. N. o wystąpieniu ze spółdzielni za wypowiedzeniem (czynność taką przewiduje art. 22 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze w brzmieniu obowiązującym w dacie 1 czerwca 1998 r - Dz. U. z 1995, nr 54, poz. 288 j.t. ze zm. - dalej jako pr.sp."), to już zlecenie przelania udziałów członkowskich i wkładu mieszkaniowego nie pozostaje w ocenie Sądu czynnością prawną ani jej elementem, lecz jedynie czynnością faktyczną. W szczególności nie stanowi ono rozporządzenia roszczeniem do spółdzielni, o którym mowa w treści art 27 § 1 pr. sp. i 218 § 4 pr. sp. Po pierwsze, rozporządzenie roszczeniem jest umową, w której druga strona zgadza się na nabycie tego uprawnienia. Przedmiotowy wniosek z dnia 1 czerwca 1998 r. miałby natomiast obejmować jedynie oświadczenie W. N.. Po drugie, oświadczenie W. N. nie zostało nawet adresowane do A. P., lecz skierowano je bezpośrednio do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Po trzecie, zgodnie z treścią art. 218 § 4 pr. sp. spółdzielnia ma obowiązek jedynie w stosunku do byłego członka o wypłatę udziałów i rozliczenie wkładu, nie ma natomiast obowiązku wobec osób trzecich ubiegających się o członkostwo w spółdzielni do zarachowania tych udziałów i wkładu na ich rzecz. Wprawdzie zgodnie z treścią art. 221 § 1 pr. sp. w razie wygaśnięcia lokatorskiego prawa do lokalu w następstwie ustania członkostwa roszczenie o przyjęcie do spółdzielni i o przydział lokalu po byłym członku przysługiwało zamieszkałym z nim razem: małżonkowi, dzieciom i innym osobom bliskim. Przyjęcie do spółdzielni następowało jednak na podstawie wniosku i deklaracji złożonej przez osobę, która występowała o przyjęcie jej do spółdzielni. To zatem na podstawie oświadczeń tej osoby, nie zaś na podstawie jakichkolwiek oświadczeń byłego członka powstawał po stronie Spółdzielni obowiązek wobec osoby ubiegającej się o członkostwo. Mając na uwadze powyższe, przedmiotowy wniosek z 1 czerwca 1998 r., nawet gdyby został rzeczywiście złożony przez W. N., nie kreowałby żadnego zobowiązania po stronie Spółdzielni do przekazania udziałów i wkładu na rzecz A. P., ani też żadnego roszczenia po stronie A. P. do domagania się od Spółdzielni zarachowania tych udziałów i wkładu na jej rzecz.

Przechodząc do dalszych rozważań należy rozważyć skuteczność złożonego przez powódkę oświadczenia woli w przedmiocie uchylenia się od skutków prawnych ustanowienia spółdzielczego prawa do lokalu. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jednakże, gdy oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć (art. 84 § 1).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy jednoznacznie należy wskazać, iż błąd który mógłby być uznany za wadę oświadczenia woli, a tym samym stać się podstawą do uchwalania się od skutków prawnych oświadczenia woli nie został spowodowany przez pozwaną. Pozwana przekazała pieniądze na wkład mieszkaniowy, tym samym spełniała warunki przydziału lokalu, czego efektem była decyzja w tym przedmiocie. Zaś to obowiązkiem powódki - przed podjęciem decyzji o przydziale lokalu - było upewnienie się czy zostały spełnione wszystkie niezbędne przesłanki do jej wydania.

Mając na uwadze stan faktyczny ustalony w przedmiotowej sprawie w ocenie Sądu należy uznać, że pozwana swoim działaniem nie tylko nie wprowadziła w błąd powodowej Spółdzielni, ale nie miała także świadomości co do wprowadzenia powódki w błąd poprzez złożenie - przez nieustaloną osobę - oświadczenia woli W. N. datowanego na dzień 01 czerwca 1998 roku. Powyższe jednoznacznie wynika ze zgromadzonego w aktach materiału dowodowego. Tym samym przesłanka stwarzająca możliwość uchylania się od skutków prawnych oświadczenia woli zawarta w art. 84 nie została w niniejszej sprawie spełniona. Uchylenie się zatem od skutków prawnych oświadczenia woli przez powódkę jest niedopuszczalne. Ponadto należy również zwrócić uwagę, iż uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu następuje poprzez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie w terminie roku od chwili od jego wykrycia (art. 88 k.c.) Wprawdzie powódka wskazała na wycinek z protokołu nr (...) z posiedzenia Zarządu (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 17 sierpnia 2006 roku, w którym uchyla się od skutków prawnych ustanowenia spółdzielczego prawa do lokali (w tym lokalu pozwanej) oraz pisemne oświadczenie dnia 07 września 2006 roku skierowane do A. P., jednakże nie przedstawiła dowodu doręczenia pisma pozwanej. Tym samym nie zostały wyczerpane wszystkie wymogi zawarte w art. 88 § 1 k.c., gdyż oświadczenie nie zostało złożone wobec pozwanej. Ponadto warunkiem koniecznym skuteczności ww. oświadczenia pozostaje dochowanie jednorocznego terminu. Termin należy uznać za zachowany, jeśli oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli, zostało zawarte na piśmie oraz doręczone drugiej stronie w tym terminie. W razie błędu roczny termin rozpoczyna bieg wraz z powstaniem subiektywnej możliwości podniesienia zarzutu wady oświadczenia woli.

W ocenie Sądu analiza materiału dowodowego wskazuje, iż już w 1998 roku powódka mogła podjąć wszelkie czynności sprawdzające prawa do lokalu. Powódka nieprzerwanie dysponowała dokumentami pozwalającymi na ocenę czy dochowane zostały wszelkie wymogi potrzebne do dokonania przydziału lokalu. Nic nie stało na przeszkodzie do wdrożenia kontroli wobec ww. dokumentacji. W ocenie Sądu powódka nie dochowała rocznego terminu wskazanego w art 88 § 2 k.c., gdyż data w której podejmował czynności zmierzające do wydania oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli w znacznym stopniu przekraczała termin nakreślony w k.c.

W celu pełnego omówienia przedmiotowej sprawy należy wskazać na art. 5 k.c., zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. W konsekwencji stosowanie klauzuli generalnej z art. 5 k.c. pozostaje domeną sądów meriti (por. postanowienie SN z 2.08.2023 r., I CSK 6628/22, LEX nr 3593496). Klauzule generalne, w tym wysłowione w art. 5 k.c. zasady współżycia społecznego stanowią konstrukcję odesłania zawartego w przepisie do pozaprawnych reguł społecznych, wyznaczników rozstrzygnięć słusznych i sprawiedliwych, wyłączających nadużycie prawa. Ich treść jest ustalona na potrzeby rozstrzygnięć konkretnej sprawy. Nie mamy tu do czynienia z normatywnym wyszczególnieniem komponentów oceny, ale z konkretyzowaniem ich elementów w praktyce zastosowania. Należy tu nadmienić, że w świetle teorii wewnętrznej klauzuli nadużycia postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w ogóle nie mieści się w kategorii wykonywania prawa podmiotowego (por. wyrok SN z 31.05.2023 r., II CSKP 1732/22, LEX nr 3590464).

Zastosowanie przez ustawodawcę klauzuli generalnej immanentnie wiąże się z zagrawantowaniem znacznej swobody decyzyjnej sądowi, co zwęża zakres przypadków, w których można mówić o oczywistej sprzeczności rozstrzygnięcia z art. 5 k.c. Przepis ten upoważnia sąd do oceny, w jakim zakresie, w konkretnym stanie faktycznym, działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie jego prawa i nie korzysta z ochrony prawnej, pozostaje zatem w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności konkretnej sprawy. Posłużenie się konstrukcją nadużycia prawa jest z założenia dopuszczalne tylko wyjątkowo, gdy uwzględnienie powództwa prowadziłoby do sytuacji nieakceptowanej ze względów aksjologicznych. Nie może prowadzić do uchylenia bądź zmiany obowiązujących przepisów prawa i nie może być wymierzone przeciwko treści prawa postrzeganego jako niesprawiedliwe, lecz musi być następstwem wykonania prawa podmiotowego przez stronę godzącego w fundamentalne wartości, których urzeczywistnieniu ma służyć prawo ( por. postanowienie SN z 12.12.2022 r., I CSK 2816/22, LEX nr 3556489). Art. 5 k.c. może być stosowany wyjątkowo tylko w takich sytuacjach, w których wykorzystywanie uprawnień wynikających z przepisów prawnych prowadziłoby do skutku nieaprobowanego w społeczeństwie, ze względu na przyjęte w społeczeństwie reguły zachowania, wyznaczane przez wartości powszechnie uznawane, których przestrzeganie spotyka się z pozytywną oceną, jest aprobowane, zaś ich naruszanie jest traktowane jako naganne, spotyka się z dezaprobatą ( por. wyrok SA w Lublinie z 9.01.2023 r., I ACa 207/22, LEX nr 3478021).

Stosowanie art. 5 k.c. nie może zatem prowadzić do uchylenia bądź zmiany obowiązujących przepisów prawa ( por. postanowienie SN z 15.06.2023 r., II CSKP 1515/22, LEX nr 3593176), zaś obowiązkiem sądu jest uzasadnienie decyzji o zastosowaniu art. 5 k.c. i nawet jeśli sąd nie formułuje naruszonej zasady współżycia społecznego, to musi przedstawić okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 5 k.c. ( por. postanowienie SN z 2.03.2023 r., I CSK 5356/22, LEX nr 3556637).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie w pełni uzasadnione pozostaje zastosowanie art. 5 k.c. i oddalenie powództwa. Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd oparł na opisanych poniżej przesłankach.

Sąd podzielił ocenę pozwanej, iż adnotacja „przepis.praw” nie prowadzi do uznania o istnieniu świadomości A. P. o tym, że spółdzielcze prawo do lokalu nabyła ona w drodze przeniesienia udziału po W. N.. Ocena taka bowiem prowadziłaby do wniosku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Pozwana nie była spokrewniona, ani nie znała W. N.. Po wpłacie wkładu A. P. otrzymała decyzję o przyznaniu lokalu mieszkalnego. Decyzji takiej nie mogłaby natomiast otrzymać bez dokonania przedmiotowej wpłaty. Jednocześnie, A. P. nie otrzymała jakiegokolwiek pouczenia w zakresie okoliczności przepisania prawa, ani informacji jakoby wniesiony przez nią na tym etapie wkład wymagał uzupełnienia. W ocenie Sądu zamieszczenie na dokumencie adnotacji o treści „przepis.praw” nie prowadzi do uznania, że sformułowanie takie pozostawałoby obiektywnie zrozumiałe dla jakiejkowiek osoby, a w szczególności osoby, która w żaden sposób nie mogła domniemywać o dokonaniu przez (...) Spółdzielnię Mieszkaniową przeniesienia prawa innej osoby, tym bardziej w okolicznościach zaproponowania jej wolnego lokalu mieszkalnego. Ponadto, zdaniem Sądu również i dokument w przedmiocie przekształcenia spółdzielczego prawa do lokalu w prawo własnościowe nie nasuwa wątpliwości w zakresie interpretacji okoliczności sprawy. Z przedmiotowego dokumentu wynika, że na kwotę wniesionego wkładu budowlanego w wysokości (...) zł składa się zwaloryzowany wkład mieszkaniowy w wysokości (...) zł oraz wpłata uzupełniająca na wkład budowlany w wysokości (...) zł, którą A. P. następnie uiściła. Ponownie, samo wyliczenia zawarte w dokumencie wskazywało na prawidłowe zarachowanie wkładu dotyczącego spornego lokalu. Analizując z kolei rozbieżność w wysokości wkładu, wskazać należy, że pozwana odczytywała kwotę (...) zł jako tożsamą z uiszczoną przez nią kwotą (...) zł. W świetle okoliczności sprawy uznanie żądania powództwa pozostawałoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Prowadziłoby bowiem do uznania nieważności czynności prawnej w postaci dokonanego przez Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w dniu 17 czerwca 1998 roku, na rzecz A. P. przydziału spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. oraz decyzji Zarządu (...)Spółdzielni Mieszkaniowej nr (...) z dnia 26 marca 1999 roku o przekształceniu tytułu prawnego do wyżej wymienionego lokalu na prawo własnościowe. Powyższe nie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na fakt niemożności wydania decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego bez uiszczenia wkładu, a także na treść dokumentu w przedmiocie przekształcenia spółdzielczego prawa do lokalu we własnościowe. To bowiem (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa powinna przeprowadzić i – jak przyjął Sąd – przeprowadziła niezbędne formalności poprzedzające wydanie decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego A. P.. Co więcej pozwana nie może ponosic konsekwencji ewentualnego nieprawidłowego postępowania pracowników powodowej Spółdzielni.

Reakpitulując powyższe rozważania należy stwierdzić, iż Sąd Okręgowy nie podzielił argumentów podniesionych w pozwie, oddalając powództwo w całości.

Zawarte w pkt. 2 sentencji wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Tym samym, Sąd obciążył kosztami procesu powódkę. Na koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną w łącznej kwocie 5.417 zł złożyły się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.400 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

W świetle dokonanych powyżej rozważań, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono jak w wyroku.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska