Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

24 kwietnia 2024 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Asesor sądowy Michał Przybył

Protokolant: stażysta Patrycja Dębniak

po rozpoznaniu 24 kwietnia 2024 r. w P.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O. (1)

przeciwko R. O., S. S.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanej S. S. opuścić, opróżnić i wydać powódce lokal mieszkalny położony na osiedlu (...) w P.;

II.  oddala powództwo wobec R. O.;

III.  orzeka, że pozwanej S. S. nie przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

IV.  obciąża strony po połowie i znosi wzajemnie koszty procesu;

V.  zasądza od pozwanej S. S. i powódki M. O. (1) na rzecz interwenienta ubocznego Miasto P. kwoty po 140 zł tytułem zwrotu kosztów interwencji, w tym 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Asesor sądowy Michał Przybył

UZASADNIENIE

Powódka M. O. (1) wniosła pozew 26 lipca 2023 r. o nakazanie pozwanym R. O. i S. S. aby opróżnili, opuścili i wydali jej lokal mieszkalny, położony na os. (...) w P. oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesowych według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego .

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powódka jest właścicielką lokalu, a pozwany jej synem zaś pozwana jego partnerką. Powódka pozwoliła pozwanym mieszkać w lokalu. Wspólne zamieszkiwanie stron jest niemożliwe z uwagi na kłótnie powódki z pozwaną.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenia powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazano, że pozwani utrzymują lokal i opłacają rachunki. Rozwiązanie to miało pomóc powódce (matce pozwanego) korzystniej ponosić koszty eksploatacji i gwarantowało pomoc w codziennych sprawach.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

STAN FAKTYCZNY:

M. O. (1) jest właścicielką lokalu na os. (...). R. O. jest jej synem. S. S. jest parnterką R.. M. O. (2) przebywa obecnie na emeryturze. S. S. otrzymała od powódki wypowiedzenie umowy użyczenia z 12.06.2023 r. (k. 10). Między S. S. a M. O. (1) dochodziło do częstych kłótni, także z użyciem siły i złośliwości. Miały miejsce częste interwencje Policji.

Bezsporne

Pozwani są zdolni do pracy. Pracują i osiągają dochody pozwana – za rok. 2021 45467,16 zł, za 2022 r. 38098,86 zł; pozwany w latach 2021 – 33432,48 zł, zaś w 2022 r. 45931,47 zł (k. 56). Pozwana pracuje w (...) sp. z o.o. za wynagrodzeniem 23,50 zł za godzinę. R. O. był hospitalizowany w 2018 r.

Bezsporne, nadto informacja Naczelnika US P.-W. (k. 56), zeznania pozwanej (k.100-101), umowa o pracę S. S. (k. 63), karta leczenia szpitalnego (k. 85-90) zeznania powódki (k. 195), zeznania pozwanej (k. 195), zeznania pozwanego (k. 195), zeznania M. K. (k. 194), zeznania A. P. (k. 194), zeznania K. G. (k. 194), zeznania A. K. (k. 211),informacja Naczelnika US P. (k. 229)

Pozwani nie mają tytułu do innego lokalu, nie maja możliwości zamieszkania w innym lokalu.

Dowód: zeznania pozwanej (k. 195), zeznania pozwanego (k. 195),

OCENA DOWODÓW:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawi e dowodów z dokumentów, którym dał wiarę w całości, gdyż nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a i Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich z urzędu. Sąd uznał za w pełni wiarygodne dokumenty urzędowe, które stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.). Dokumenty prywatne korzystały z domniemania określonego w art. 245 k.p.c. Zeznaniom pozwanych Sąd przyznał przymiot wiarygodności w całości, albowiem były one spójne, logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym sprawy. Również zeznania świadków M. K. – funkcjonariusza Policji były spójne z materiałami postępowań , także świadkowie K. G. i A. P. wskazywały na istniejące między stronami spory – odmiennie opisując ich przebieg.

OCENA PRAWNA:

Powództwo okazało się częściowo zasadne.

Powódka domagała się wydania i opuszczenia lokali przez pozwanych powołując się na utratę przez S. S. tytułu prawnego do zajmowania lokalu. Powódka skutecznie wypowiedziała umowę użyczenia lokalu wystosowując do pozwanej wezwanie 12 czerwca 2023 r. Tym samym, wobec braku tytułu prawnego do lokalu i skutecznego, niekwestionowanego wypowiedzenia umowy użyczenia, powódka jako właścicielka mogła domagać się eksmisji z lokalu S. S.. Źródłem jej uprawnienia jest prawo własności nieruchomości i możliwość nieskrępowanego korzystania z niej, czerpania pożytków i posiadania, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Zastosowanie w tej sprawie miały nadto przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U.2022.172 ze zm.) zwanej dalej ustawą o ochronie praw lokatorów.

Jak wynika z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, zatem w sporze o nakazanie najemcy opróżnienia lokalu wynajmujący musi dowieść, że w sposób prawnie skuteczny dokonał wypowiedzenia umowy najmu lub że umowa ta wygasła, a zatem, że istnieje ważna przyczyna domagania się eksmisji najemcy i pozostałych domowników.

Istota sporu sprowadzała się od ustalenia czy pozwana zajmowała lokal bez tytułu prawnego. Ustalenia wymagało zatem, czy doszło do wygaśnięcia stosunku użyczenia lokalu zajmowanego przez pozwanych.

Powództwo było więc uzasadnione, stąd też Sąd w pkt I wyroku nakazał S. S. opróżnienie, opuszczenie i wydanie powóce lokalu mieszkalny położonego przy na os. (...) w P..

Odnosząc się do podniesionego zarzutu nadużycia prawa podmiotowego należy wskazać, iż zgodnie z art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis ten jest klauzulą generalną, co oznacza, że zawiera zwroty niedookreślone, którym można nadać konkretne znaczenie dopiero w procesie stosowania prawa przez sąd, po rozważeniu okoliczności konkretnej sprawy. Treść zasad współżycia społecznego nie jest bowiem ściśle zdefiniowana. odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa. Ujmując rzecz ogólnie, można przyjąć, że przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (por. uzasadnienie wyroku SN z 28 listopada 2001 r., IV CKN 1756/00). Konsekwencją takiego rozumienia zasad współżycia społecznego jest akceptowany współcześnie pogląd, że dla uwzględnienia w zapatrywaniach art. 5 k.c. nie jest konieczne wskazanie i zdefiniowanie konkretnej zasady współżycia społecznego, która została naruszona przez drugą stronę. Rozważenie zastosowania przez Sąd art. 5 k.c. powinno być natomiast bezwzględnie poprzedzone rozważeniem wszystkich okoliczności rozpoznawanej sprawy. Oczywiste jest również, że odmowa udzielenia prawu podmiotowemu ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c. powinna być ograniczona do sytuacji wyjątkowych, skoro niewątpliwe jest, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych. W utrwalonej praktyce orzeczniczej Sąd Najwyższy przyjmuje że oddalenie powództwa o wydanie rzeczy na podstawie art. 5 k.c. powinno być z zasady wyłączone, a jeśli je dopuścić, to całkiem wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., sygn. akt IV CSK 417/07, opubl. LEX nr 627227).

Sąd stoi na stanowisku w ślad za powyższymi zapatrywaniami Sądu Najwyższego, iż oddalenie powództwa o eksmisję na podstawie art. 5 k.c. jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Oceniając zasadność tego zarzutu należało mieć na uwadze okoliczności występujące po stronie pozwanej, które dawały podstawę do oceny, iż roszczenie eksmisyjne powoda nie stanowiło nadużycia prawa. Pozwani nie wskazali, z jakimi to konkretnymi zasadami współżycia społecznego będzie się kłóciło zwrócenie powodowi jego własności. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie, nie zachodziły szczególnie uzasadnione okoliczności, które uzasadniałyby oddalenie powództwa na omawianej podstawie.

Zgoła innej oceny wymagało powództwo skierowane wobec R. O.. Powódka także na rozprawie jak i w pismach nie wskazała, aby pozbawiła syna tytułu prawnego do lokalu, a nawet bezpośrednio podawała, że on może mieszkać w lokalu. Intencją powódki było zakończenie wspólnego zamieszkiwania z S. S.. Tym samym wobec braku wypowiedzenia umowy użyczenia, powództwo względem R. O. podlegało oddaleniu, albowiem posiada on tytuł prawny do lokalu na os. (...).

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu albo braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia najmu socjalnego lokalu ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną.

W myśl ust. 4 ww. artykułu Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, z późn. zm.) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej, 3) obłożnie chorego, 4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

Ustalono, że sytuacja zdrowotna i majątkowa pozwanej nie jest trudna. Utrzymuje się ona z pracy, prowadzi z R. O. wspólnie gospodarstwo domowe. Pozwana ma 54 lata, pracuje w (...) sp. z o.o. osiąga dochody na poziomie przekraczającym wymogi określone w uchwale rady Miasta P.. Pozwani mają środki na dokonywanie remontów w mieszkaniu M. O. (1), usprawniając je i unowocześniając. Wspólnie z pozwanym posiadają dochody umożliwiające im wynajęcie mieszkania i prowadzeniu niezależnego gospodarstwa domowego. Sytuacja zdrowotna pozwanych przedstawiona w pismach, nie wskazuje na szczególne potrzeby zdrowotne uniemożliwiające wyjęcia lokalu na wolnym rynku. Ich łączne dochody miesięcznie w 2022 r. oscylowały ok. 7000 zł.

Na marginesie Sąd wskazuje, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia było ustalenie jak przebiegały kłótnie między powódką a pozwaną. Niewątpliwie jednak miały one miejsce i charaktery stron prowadziły do narastania konfliktu, wobec czego dalsze wspólne zamieszkiwanie na ograniczonej przestrzeni nie jest wskazane dla prawidłowych relacji.

KOSZTY PROCESU:

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Z uwagi na zbliżonego koszty poniesione przez strony w procesie i połowiczną wygraną powódki Sąd uznał za zasadne wzajemne zniesienie kosztów procesu.

Koszty interwenienta Są rozłożył po równo od osób przegrywających w procesie czyli S. S. i powódki dzieląc 280 zł na pół i zasądzając na rzecz interwenienta po 140 zł od powódki i pozwanej.

Asesor sądowy Michał Przybył