Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 9 lutego 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący sędzia (del.) Marcin Polit

Protokolant stażysta Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu;

III.  nakazuje pobranie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

1.  od powoda M. M. kwoty 11 560,56 zł (jedenaście tysięcy pięćset sześćdziesiąt złotych i pięćdziesiąt sześć groszy),

2.  od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 6 280,28 zł (sześć tysięcy dwieście osiemdziesiąt złotych i dwadzieścia osiem groszy);

IV.  w pozostałej części nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 976/23

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 7 sierpnia 2013 roku (data prezentaty – k. 2) skierowanym przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...)
w W. M. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz, kwoty 76.000 złotych tytułem odszkodowania za ograniczenie
w sposobie korzystania z nieruchomości położonej, przy ul. (...), lok. (...) w W.. Powód wskazał, że na wskazaną kwotę składa się: 60.000 złotych tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości oraz kwota 16.000 złotych stanowiąca równowartość wydatków celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego, to jest na pokrycie kosztów montażu dźwiękoszczelnych okiem i klimatyzacji. Ponadto powód żądał zasądzenia odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, jak również zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych. Uzasadniając powództwo, M. M. wskazał, że jest właścicielem nieruchomości lokalowej położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który został ustanowiony uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku. Powód podnosił, iż w związku z uciążliwym hałasem emitowanym przez przelatujące samoloty niezbędne jest zapewnienie odpowiedniego klimatu akustycznego poprzez wymianę okien, a to natomiast
w sezonie letnim będzie wymagało użycia klimatyzacji, gdyż przez otwarte okna słuchać hałas przelatujących samolotów. W ocenie powoda uległa obniżeniu również wartość jego nieruchomości (pozew – kk. 2-4).

W odpowiedzi na pozew Przedsiębiorstwo Państwowe (...)
w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania - w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że przypisanie jej odpowiedzialności na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku prawo ochrony środowiska wymaga wykazania ograniczeń
w sposobie korzystania z nieruchomości wynikających z utworzenia OOU,
a także tego, że korzystanie z niej w sposób dotychczasowy lub z w sposób zgodny z jej przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone. Ponadto wymaga wykazania poniesienie szkody, która pozostaje w związku
z ograniczeniami wynikającymi z objęcia danej nieruchomości OOU
oraz istnienia związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy szkodą,
a ograniczeniami wynikającymi z objęcia danej nieruchomości OOU.
W ocenie pozwanej strona powodowa nie wykazała powyższych przesłanek. Ponadto nie wykazała aby w mieszkaniu istniał nieodpowiedni poziom klimatu akustycznego. Samo bowiem położenie w OOU w ocenie pozwanej nie oznacza automatycznie, że na danej nieruchomości występuje przekroczenie hałasu w środowisku - określone dla zabudowy mieszkaniowej. Pozwana nie zgodziła się z twierdzeniem powoda, że hałas generowany w OOU z założenia przekracza dopuszczalne normy klimatu akustycznego istniejącego w budynku. Na wypadek gdyby budynek w chwili jego zakupu nie posiadał właściwego klimatu zgodnego z przepisami, pozwana podniosła zarzut przyczynienia się powódki do zaistnienia ewentualnej szkody. Odnosząc się do spadku wartości nieruchomości pozwany wskazał, że z uchwały nie wynika, by w miejscu gdzie są położone nieruchomości były przekroczone normy hałasu, a ich położenie poza strefami Z1 i Z2 nie powoduje powstania na ww. nieruchomości żadnych nowych ograniczeń, które przewiduje § 5 uchwały nr 76/11. W ocenie pozwanej samo położenie budynku w OOU nie przekłada się na spadek jego atrakcyjności oraz wartości, gdyż składa się na nią kilkadziesiąt jej cech. (odpowiedź na pozew – kk. 79-92)

W piśmie procesowym z dnia 1 kwietnia 2014 roku (data nadania) ustanowiony w sprawie pełnomocnik powoda podtrzymał stanowisko wyrażone w pozwie (pismo – kk. 159-172).

W piśmie procesowym z dnia 8 stycznia 2015 roku pozwana podniosła zarzut zgłoszenia roszczenia z przekroczeniem terminu zawitego, wskazując iż samo wystąpienie przez powoda do Sądu, bez uprzedniego zgłoszenia tych roszczeń pozwanemu nie było wystarczające do zachowania dwuletniego terminu zawitego, o którym mowa w art. 129 ust 4 p.o.ś. (pismo – kk. 309-310).

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydanym pod poprz. sygn. II C 866/13 oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach postępowania (wyrok – k. 909).

Na skutek apelacji powoda (kk. 947-968) wyrokiem z dnia 20 września 2018 roku wydanym w sprawie o sygn. V ACa 650/17 Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny:

1.  zmienił częściowo zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, że zasądził od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. na rzecz M. M. kwotę 20 000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 lutego 2017 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za obniżenie wartości lokalu;

2.  uchylił zaskarżony wyrok w zakresie żądania zapłaty kwoty 16 000 zł (szesnaście tysięcy złotych) z odsetkami z tytułu odszkodowania obejmującego koszty rewitalizacji akustycznej lokalu oraz w punkcie drugim i przekazał sprawę w tej części do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą;

3.  oddalił apelację w pozostałym zakresie (wyrok – k. 1106).

W piśmie procesowym z dnia 11 grudnia 2018 roku (data stempla pocztowego – kk. 1164) strona powodowa podtrzymała roszczenie o tzw. nakłady na rewitalizację akustyczną lokalu (pismo – kk. 1134-1141).

W piśmie z dnia 19 kwietnia 2021 roku (data stempla pocztowego – k. 1403) stanowiącym rozszerzenie powództwa powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 41.821,75 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty – tytułem odszkodowania mającego kompensować koszty, jakie powinny zostać poniesione w celu wypełnienia wymagać technicznych określonych na obszarze ograniczonego użytkowania, utworzonego dla (...) im. (...) w W., przez należący do powoda lokal mieszkalny nr (...), znajdujący się w budynku położonym przy ul. (...) w W. (pismo – kk. 1398-1400).

W piśmie z dnia 31 maja 2021 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, w tym również w zakresie rozszerzonym przez powoda (pismo – kk. 1411-1413).

Postanowieniem z dnia 7 lutego 2023 roku tut. Sąd zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 177§1 punkt 1 k.p.c. do czasu sporządzenia przez Sąd Najwyższy uzasadnienia uchwały z dnia 28 października 2022 roku w sprawie III CZP 100/22 (postanowienie – k. 1527).

Postanowieniem z dnia 20 października 2023 roku tut. Sąd zmienił postanowienie o zawieszeniu postępowania z dnia 7 lutego 2023 roku w ten sposób, że zawiesił również na podstawie art. 174§1 punkt 1 k.p.c. oraz podjął zawieszone postępowanie w sprawie z udziałem po stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. (postanowienie – k. 1539).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. w dniu 18 maja 2005 roku zakupił lokal mieszkalny nr (...), o powierzchni 57,07m ² usytuowany w budynku położonym w W., przy ul. (...) wraz ze związanym z tym lokalem udziałem wynoszącym (...) we własności części wspólnych budynku i innych urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli lokali, oraz własności gruntu, na którym usytuowany jest ten budynek. Dla wskazanej nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XIII Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą (...) (wypis aktu notarialnego - kk.12-17, odpis zwykły księgi wieczystej - kk. 18-20).

Uchwałą nr(...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 4 sierpnia 2011 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (uchwała - kk. 22-24).

W związku z wejściem w życie uchwały(...) nieruchomość powoda znalazła się w strefie Obszaru Ograniczonego Użytkowania. W myśl § 3 uchwały - granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznaczono na podstawie odpowiedniej izolinii równoważnego poziomu dźwięku A LAeqN = 45 dB i izolinii LAeqD = 55 dB w przypadku, gdy izolinia LAeqN = 45 dB zawiera się wewnątrz obszaru ograniczonego izolinią LAeqD = 55dB (§ 3 ust.1). Granicę wewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza granica terenu lotniska (§ 3 ust.2). Zgodnie z § 4 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniono dwie strefy: 1) strefę Z1, której granicę zewnętrzną wyznacza izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 55 dB w porze nocy, od wewnątrz granica lotniska; 2) strefę Z2, której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 50 dB w porze nocy, a od wewnątrz granica strefy Z1. W § 5 ust. 1 i 2 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadzono następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposobu korzystania z terenów: w strefie Z1: a) zakazano przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową jedno - i wielorodzinną, mieszkaniowo-usługową, zagrodową, zamieszkania zbiorowego, związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitale i domy opieki społecznej, b) zakazano lokalizowania budynków o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo- usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, c) zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Natomiast w strefie Z2: a) zakazano przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, b) zakazano lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, c) zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej. Ponadto w § 6 pkt 2 uchwały określono wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania, w szczególności wskazano, iż w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (Dz. Urzędowy Województwa (...) z 2011 roku, nr 128 poz. 4086, bezsporne).

Uchwałą nr (...) z dnia 24 października 2011 roku zmieniającą uchwałę w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego (...) w W., Sejmik Województwa (...) zmienił uchwałę nr (...), w szczególności w ten sposób, że z § 6 pkt 2 uchwały usunął słowo „właściwy” (§ 1 pkt 2 uchwały nr 153/11 Dz. Urzędowego Województwa (...) z 2011 roku, nr 206, poz. 6173).

Zarządcą Portu Lotniczego (...) w W. było Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które następnie został przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa pod firmą (...) S.A. (okoliczność bezsporna, ponadto KRS: k. 1537).

Lokal mieszkalny powoda spełnia wymogi Polskiej Normy PN-B-02151-3:1999 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach” z zakresu izolacyjności akustycznej, dla stanu, gdyby nie było OOU. Poziom hałasu związany z działalnością pozwanego nie wykraczałby poza wartości dopuszczalne określone prawem. Lokal ten spełnia wymogi Polskiej Normy PN-B-02151-3:1999 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych” z zakresu izolacyjności akustycznej dla stanu aktualnego, a nie spełnia wymogów tej normy dla stanu docelowej działalności lotniska (opinia biegłego – k. 1234).

Koszty nakładów, jakie powinny zostać poniesione w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla lokalu mieszkalnego w W. przy ul. (...), według cen aktualnych (data sporządzenia opinii – 8 maja 2020 roku) 41.821,75 zł (wersja z wentylacją mechaniczną) bądź 37.628,80 zł (wersja z nawiewnikami ściennymi (...)). W tym pierwszym wariancie, na ww. kwotę 41.821,75 składają się koszty wymiany stolarki okiennej w kwocie 18.771,81 zł, koszty wykonania instalacji wentylacyjnej mechanicznej w kwocie 17 192,17 zł i koszty robót przygotowawczych i wykończeniowych w kwocie 5.857,76 zł (opinia biegłego – k. 1269).

M. M. nie dokonał żadnych prac i nie poniósł żadnych kosztów z tytułu rewitalizacji akustycznej zamieszkiwanego lokalu (bezsporne).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, których prawdziwość i wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu oraz na podstawie znanych Sądowi również z urzędu wyżej wskazanych aktów prawa miejscowego.

Sąd w składzie rozpoznającym sprawę pod poprz. sygn. II C 976/18 dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych z zakresu akustyki i budownictwa na okoliczność ustalenia, czy w przedmiotowym lokalu wystąpiła konieczność przeprowadzenia prac zapewniających klimat akustyczny oraz ich ew. kosztu, jednak w świetle końcowego rozstrzygnięcia, nie miała ona ostatecznie większego znaczenia. W konsekwencji Sąd pominął również dowód z opinii innego biegłego, albowiem przeprowadzenie tego dowodu prowadziłby jedynie do przedłużenia niniejszego postępowania i nie miałoby istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Z podobnych przyczyn Sąd pominął w ustaleniach faktycznych pozostałe dokumenty przedstawione przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

W niniejszej sprawie Sąd rozpatrywał jedynie powództwo w takim zakresie, w jakim pierwotnie wydany wyrok SO z dnia 16 lutego 2017 roku został uchylony wyrokiem SA z dnia 20 września 2018 roku wydanym w sprawie o sygn. V ACa 650/17, a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, tj. w zakresie powództwa o zapłatę kwoty 16.000 złotych stanowiącej równowartość wydatków celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego, czyli na pokrycie kosztów montażu dźwiękoszczelnych okiem i klimatyzacji. Powództwo to zostało dodatkowo rozszerzone w ten sposób, że powód dochodził z tego tytułu zapłaty ostatecznej kwoty 41.821,75 zł wraz ze stosownymi odsetkami. Żądanie swoje powód oparł na łącznej opinii biegłych z zakresu akustyki i budownictwa, w której to na taką kwotę została ustalona wartość szkody. Na tę kwotę miały złożyć się koszty wymiany stolarki okiennej w kwocie 18.771,81 zł, koszty wykonania instalacji wentylacyjnej mechanicznej w kwocie 17 192,17 zł i koszty robót przygotowawczych i wykończeniowych w kwocie 5.857,76 zł (opinia – k. 1269). Podstawą prawną żądania był art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś.

Sąd Okręgowy jest związany wyrażoną oceną prawną Sądu II instancji w myśl art. 386§6 k.p.c. w zakresie w jakim przekazuje sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, w związku z czym nie może podlegać kwestionowaniu fakt, iż strona powodowa dochowała terminu wynikającego z art. 129 ust. 4 p.o.ś., wobec złożenia przez powoda pozwu przed upływem tego terminu.

Sąd oddalił jednak powództwo kierując się poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 października 2022 r. w sprawie III CZP 100/22, stanowiącym, że „właścicielowi nieruchomości położonej w strefie ograniczonego użytkowania, o której mowa w art. 135 Prawa ochrony środowiska, nie przysługuje odszkodowanie w wysokości odpowiadającej kosztom zapewnienia w budynku znajdującym się na tej nieruchomości odpowiedniego klimatu akustycznego, jeżeli koszty te nie zostały poniesione.” Sąd w całości pogląd ten podziela. Potwierdza go również wykładnia gramatyczna art. 136 ust. 3 p.o.ś., zgodnie z którym w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Jeśli zatem strona powodowa dochodziła roszczenia odszkodowawczego z tytułu kosztów związanych z rewitalizacją akustyczną, powinna była skutecznie wykazać, że takie koszty rzeczywiście poniosła, czego jednak nie uczyniła, a to na niej – zgodnie z art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. spoczywał ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu przywołanej wyżej uchwały odniósł się również do sposobu wyliczania odszkodowania metodą kosztorysową i w jego ocenie brak jest podstaw do stosowania takiej metody poza przypadkami dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej oraz sytuacjami uregulowanymi w przepisach szczególnych, albowiem Kodeks cywilny nie przewiduje takiego sposobu naprawienia szkody. SO podziela ten pogląd i biorąc pod uwagę, że roszczenie opierało się nie na kosztach rzeczywiście poniesionych, a na wyliczeniach, jakie koszty powinny zostać poniesione w przyszłości, pogląd ten stanowi dodatkową przesłankę do uznania, że powództwo nie może zostać uwzględnione.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

W przedmiocie zniesienia kosztów procesu (punkt II) Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., biorąc pod uwagę fakt, że powództwo obejmujące całość żądania dochodzonego w pozwie zostało jednak uwzględnione w części, tj. w zakresie zasądzenia kwoty roszczenia głównego 20.000 zł, oraz mając na uwadze przede wszystkim, że przyczyną oddalenia powództwa jest zmiana linii orzeczniczej ukierunkowana przez przywołaną wyżej uchwałę SN, która nastąpiła w trakcie prowadzenia niniejszego postępowania.

W przedmiocie nakazania pobrania nieuiszczonych kosztów sądowych Sąd orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 98§1 k.p.c. w zw. z art. 113 u.k.s.c. Koszty te zostały pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa tytułem wynagrodzenia biegłego w zakresie opinii, która dotyczyła powództwa w części rozstrzygniętej ostatecznie przez SA, tj. żądania zapłaty kwoty 60.000 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości. W zakresie tej części powództwa należy uznać, że powód wygrał w wymiarze 1/3, zaś pozwany w 2/3, wobec czego strony są zobowiązane do poniesienia tych kosztów stosunkowo zgodnie z wynikiem sprawy. Koszty te wyniosły łącznie 18.840,84 zł (postanowienia – k. 387, k. 475, k. 454, k. 542, k. 608, k. 816, k. 739, k. 854, k. 906), a zatem należało obciążyć obowiązkiem ich pokrycia M. M. – w 2/3, przy pomniejszeniu o uiszczoną zaliczkę w kwocie 1000 zł, co stanowi łączną kwotę 11.560,56 zł, oraz (...) S.A. w W. – w 1/3, co stanowi kwotę 6.280,28 zł.

W przedmiocie pozostałych kosztów sądowych dotyczących opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa oraz wynagrodzenia biegłego za wydanie opinii związanej z tą częścią powództwa obejmującą żądanie zapłaty kwoty 41.821,75 zł, tj. z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej, Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., uznając, że skoro końcowe rozstrzygnięcie w postaci oddalenia powództwa zapadło z uwagi na zmianę linii orzeczniczej po stronie SN i SA – czego w czasie trwania postępowania nie można było przewidzieć – to koszty sądowe nie powinny obciążać stron, a zwłaszcza strony powodowej, w związku z czym Sąd przejął pozostałe koszty na rachunek Skarbu Państwa (punkt IV sentencji wyroku).