Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I 1 Ca 406/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku Sekcja Odwoławcza I Wydziału Cywilnego

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Nazdrowicz

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2023 r. we Włocławku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa I. L.

przeciwko W. L.

z udziałem Prokuratora Rejonowego we Włocławku

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

na skutek apelacji Prokuratora Rejonowego we Włocławku
od wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku

z dnia 6 września 2022 r., sygn. akt III RC 230/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo;

II.  nakazuje pobrać od powódki I. L. na rzecz Skarbu
Państwa - Sądu Okręgowego we Włocławku kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem kosztów sądowych, od uiszczenia których zwolniony był Prokurator.

SSO Mariusz Nazdrowicz

I 1 Ca 406/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy we Włocławku uwzględniając powództwo I. L. ustanowił z datą wsteczną (tj. z dniem 1 stycznia 2017r.) rozdzielność majątkową pomiędzy nią a jej mężem pozwanym W. L. (pkt 1 wyroku) oraz obciążył powódkę kosztami postępowania (pkt 2).

Apelację od tego wyroku – przystępując do sprawy na etapie postępowania między- instancyjnego – wniósł Prokurator Rejonowy we Włocławku zarzucając zarówno naruszenie prawa procesowego jak i materialnego. W ramach pierwszej grupy zarzutów wskazał na obrazę przepisu art. 233 § 1 kpc poprzez wadliwą ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, co doprowadziło do niesłusznego wniosku, że w sprawie zachodzą podstawy do ustanowienia rozdzielności z dniem 1 stycznia 2017r. Naruszenia przepisów prawnomaterialnych skarżący dopatrywał się w obrazie przepisów art. 52 § 1 i 2 kro oraz art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003r. „Prawo upadłościowe” (tekst jedn.: Dz. U. 2022.1520 – dalej: „pr. upadł.”) poprzez orzeczenie rozdzielności z datą wsteczną mimo braku ku temu uzasadnionych podstaw.

Powołując się na powyższe apelujący wniósł o zmianę kwestionowanego wyroku i oddalenie powództwa.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie.

Pozwany nie zajął stanowiska odnośnie złożonego środka odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuję:

Apelacji nie sposób odmówić słuszności.

Sąd I instancji dokonał prawidłowych i przydatnych do rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych – które jednakże (o czym za chwilę będzie mowa) – wymagały uzupełnienia. Podjęta w apelacji próba ich zanegowania poprzez postawienie zarzutu obrazy przepisu art. 233 § 1 kpc była chybiona. Trzeba bowiem mieć na względzie, że formułując przedmiotowy zarzutu Prokurator Rejonowy we Włocławku nie tyle kwestionował ustalenia faktyczne Sądu (będące zazwyczaj skutkiem właśnie wadliwej oceny dowodów), co nie zgadzał się z ich oceną prawną dokonaną przez Sąd meriti. W istocie zarzut ten nie dotyczył więc sfery ustaleń faktycznych, lecz stanowił próbę podważenia wniosków wyciągniętych z właściwie ustalonego stanu faktycznego, a zatem jego subsumpcji pod określone normy prawa materialnego. Tym samym nie miał on w rzeczywistości charakteru procesowego, a materialny i wiązał się z oceną, czy w okolicznościach sprawy istniały podstawy do ustanowienia rozdzielności majątkowej i to z datą wsteczną. Wobec tego należało potraktować go jako uzupełnienie zarzutu sformułowanego na drugim miejscu.

W zaistniałej sytuacji Sąd odwoławczy przyjął ustalenia faktyczne Sądu a quo za własne, czyniąc je podstawą orzekania w postępowaniu apelacyjnym. Dodatkowo ustalił – w oparciu o treść obwieszczeń w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, których wartość dowodowa nie budzi wątpliwości – że postanowieniem z dnia 10 stycznia 2023r. w sprawie TO1T/GU/503/2022 Sad Rejonowy w Toruniu ogłosił upadłość W. L. jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Postanowienie to stało się prawomocne z dniem 18 marca 2023r.

Przechodząc do zarzutu naruszenia prawa materialnego to okazał się on zasadny, aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane przez apelującego. Nie jest bowiem możliwe ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie art. 52 kro, jeżeli małżeńska wspólność majątkowa ustała wcześniej w skutek ogłoszenia upadłości w stosunku do jednego z małżonków. Taki właśnie przypadek zaistniał w rozpatrywanej sprawie, gdyż zasada aktualności orzekania (art. 316 § 1 kpc) w pełni znajduje zastosowanie w postępowaniu apelacyjnym. Wyrok ustanawiający rozdzielność ma charakter konstytutywny i dopiero z chwilą prawomocności wywołuje wszystkie związane z nim skutki. Na chwilę wyrokowania przez Sąd odwoławczy wspólność ustawowa małżeństwa L. ustała już wskutek ogłoszenia upadłości pozwanego. Tym samym na przeszkodzie uwzględnienia powództwa stał przepis art. 124 ust. 1 pr. upadł. Ma tu miejsce mechanizm wyjaśniony przez Sąd Najwyższy w uchwale z 10 lutego 1982r. III CZP 62/81 OSNC 1982/7/99 w przypadku uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, co wyklucza skuteczne dochodzenie zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną. Znajduje on odpowiednie zastosowanie w niniejszej sprawie. Niezależnie od tego po ogłoszeniu upadłości nie można także orzec (ani w procesie ani w żadnym innym postępowaniu), że ustanowienie rozdzielności następuje z datą wcześniejszą w stosunku do daty ogłoszenia upadłości, chociażby powództwo zostało wytoczone przed jej ogłoszeniem; powództwo takie podlega oddaleniu ze względu na sprzeczność z art. 125 ust. 2 pr. upadł. (S. Gurgul: „Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz”, Legalis, teza 1 do art. 125).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy we Włocławku na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. O należnych Skarbowi Państwa nieuiszczonych kosztach sądowych (opłaty od apelacji) w postępowaniu odwoławczym, od których zwolniony był prokurator rozstrzygnięto w myśl art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. 2023.1144) w zw. z art. 98 § 1 kpc.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13