Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 12-12-2019 r.

Sąd Okręgowy w Koninie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Andrzej Nawrocki

Protokolant: sekr.sąd. Jarosław Wróblewski

po rozpoznaniu w dniu 15-11-2019 r. w Koninie

sprawy z powództwa K. S. i R. S.

przeciwko (...) S.A. w K.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego (...) S.A. w K. solidarnie na rzecz powodów K. S. i R. S. kwotę 164.707 zł 80 gr (sto sześćdziesiąt cztery tysiące siedemset siedem złotych osiemdziesiąt groszy) wraz z odsetkami:

- od kwoty 13.952 zł 70 gr (trzynaście tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote siedemdziesiąt groszy) ustawowymi od dnia 10.07.2015r. do dnia 31.12.2015r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 38.300 zł 30 gr (trzydzieści osiem tysięcy trzysta złotych trzydzieści groszy) ustawowymi za opóźnienie od dnia 21.11.2016r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 65.866 zł 90 gr (sześćdziesiąt pięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt sześć złotych dziewięćdziesiąt groszy) ustawowymi za opóźnienie od dnia 20.02.2018r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 46.587 zł 90 gr (czterdzieści sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt siedem złotych dziewięćdziesiąt groszy) ustawowymi za opóźnienie od dnia 28.02.2019r. do dnia zapłaty.

2.  Oddala powództwo powodów K. S. i R. S. w pozostałym zakresie.

3.  Nie obciąża powodów K. S. i R. S. kosztami procesu.

4.  Nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A. w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Koninie kwotę 17.673 zł 28 gr (siedemnaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy złote dwadzieścia osiem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Andrzej Nawrocki

Sygn. akt I CG – G 5/16

UZASADNIENIE

Powodowie K. i R. S. początkowo wnieśli o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. w K. kwoty: 317.194,89 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za osuszenie i degradację zbiornika wodnego znajdującego się na nieruchomości powodów; kwoty 37.524,38 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkód spowodowanych szkodami związanymi z hodowlą ryb za okres 2013 roku do 2014 roku; kwoty 8.787,15 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z degradacją użytków zielonych; kwoty 1.761,51 zł ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z usychaniem drzew; kwoty 30.152,06 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu poziomu wód gruntowych; kwoty 42.251,38 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach kukurydzy w latach 2013 i 2014; kwoty 14.046,98 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach słonecznika w latach 2013 i 2014; kwoty 4.116 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach lucerny w latach 2013 i 2014; kwoty 24.940 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody polegającej na konieczności instalacji studni głębinowej. W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż przedmiotowa sprawa i wszystkie zgłoszone w pozwie roszczenia są wynikiem i skutkiem uruchomienia i eksploatacji kopalni odkrywkowej węgla brunatnego T. należącej do Kopalni (...) S.A. w K.. By można było prowadzić prace górnicze z terenu odkrywki musi być usunięta woda. Dokonuje się tego budując wokół wyrobiska odpowiednią liczbę pomp, które odpompowują z tego terenu oraz z przedpola wodę głębinową i w ten sposób umożliwiają kopanie złoża. W skutek takiego osuszania wyrobiska odpompowywane są wody gruntowe z terenów rolniczych należących do okolicznych gospodarstw, w tym gospodarstwa powodów, które od krawędzi wykopu znajduje się w odległości ok. 5.000 metrów. Dalej powodowie wskazali, iż proces osuszania i degradowania ziemi rolnej widać szczególnie po zniknięciu stawu, który posiadali powodowie i który istniał na ich nieruchomości rolnej, działce ewidencyjnej (...) w miejscowości T. gmina W., przy czym ten staw o długości 700 metrów i szerokości około 10 metrów był źródłem wody dla pól i łąk wokół zbiornika, jaki i wodopojem dla zwierząt. W tym zbiorniku powodowie do roku 2014 hodowali tez ryby, w szczególności karpie. Obecnie staw wysechł w wyniku działania kopalni. Powodowie podali, że szkoda opisana w punkcie pierwszym pozwu polega nie tylko na osuszeniu i degradacji stawu, ale związana jest także z tym, że w związku z osuszaniem się stawu powodowie utracili zbiornik wodny, z którego czerpano wodę do instalacji nawadniających tzw. deszczowni. Powodowie wskazali również, że przyjeżdżający na wizję lokalną przedstawiciele kopalni nie negowali faktu osuszania ziemi w tym i tego, że staw był a teraz go nie ma jednak, jako przyczynę tego stanu rzeczy wskazywali jednak na zmiany klimatyczne. W dalszej części uzasadnienia powodowie podali, iż w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze szkodami górniczymi, za które odpowiedzialności, jak wynika z art. 146 i następnych ustawy prawo geologiczne i górnicze z 9 czerwca 2011 roku. odpowiedzialność ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego powstała szkoda. Dodatkowo art. 147 ust. 2 ustawy stanowi, że naprawienie szkody na gruncie rolnym lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów. Zgodnie z art. 17 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, jeżeli właściciel gruntów, o których mowa w art. 16 ust, 1 czyli gruntów położonych na obszarze ograniczonego użytkowania poniósł szkodę poprzez obniżenie poziomu produkcji rolnej przysługuje mu odszkodowanie od zakładu przemysłowego. Na koniec powodowie wskazali, że w zakresie żądania odsetek strona powodowa wskazuje, iż momentem, od którego wnosi naliczenia odsetek za opóźnienie jest moment odmowy wypłacenia odszkodowania przez pozwanego, co miało miejsce w piśmie pozwanej z dnia 09.07.2015 roku (k.2-8).

Pozwana (...) SA w K. w podpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych. Pozwana wskazała, iż nie wyklucza, że w związku z prowadzoną działalnością górniczą na odkrywce T. mogła przyczynić się do zaniku wody w stawie położonym na nieruchomości powodów. Jednakże w ocenie pozwanej nie bez znaczenia w tym przypadku jest również fakt tzw. suszy hydrologicznej oraz brak opadów atmosferycznych w długim okresie czasu. Natomiast odnosząc się do roszczeń pozwu pozwana podniosła, iż staw położony na działce oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 1,65 ha jest stawem sztucznym, zakupionym przez powodów wraz z działkami gruntów w roku 1994. Powodowie nie wykopali tego stawu i w żaden sposób nie wykazali, jakie zostały poniesione koszty związane z jego wybudowaniem. Pozwana podniosła ponadto, że brak jest jakichkolwiek podstaw do zapłaty przez nią kosztów związanych z wybudowaniem stawu również z tego powodu, że po zakończeniu działalności przez pozwaną na skutek odbudowy stosunków wodnych woda powraca i napełnia stawy. Wskazane został także przez pozwaną, że powodowie twierdzą, że prowadzili w tym stawie hodowlę ryb, ale nie posiadają żadnych dowodów na sprzedaż ryb z hodowli. Pozwana wskazała ponadto, że wysoce wątpliwe wydaje się być oświadczenie powodów, że używali wody ze stawu do podlewania uprawy kukurydzy i słonecznika, ponieważ takich upraw raczej się nie podlewa, ponadto na używanie wody ze stawu na podlewanie na tak dużych obszarach właściciel musi mieć pozwolenie wodno prawne a powodowie nie wykazali, że nim dysponowali. Na koniec pozwana wskazała, że zważywszy na powyższe powództwo, jako niezasadne winno być oddalone (k. 124-128).

W toku procesu - pismem procesowym z dnia 20 lutego 2018 roku - powodowie rozszerzyli żądanie pozwu w zakresie punktu trzeciego pozwu i wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie: kwoty 34.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z degradacją użytków zielonych powodów na obszarze 8,62 ha; kwoty 16.374 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.02.2018 roku do dnia zapłaty z tytułu szkody w hodowli ryb w roku 2017; kwoty 36.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.02.2018 roku do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszaniu zbiornika wodnego i obniżaniu wód gruntowych w latach 2016 i 2017. W pozostałym zakresie powodowie potrzymali żądanie pozwu (k.268-269).

Pozwana (...) SA w K., w odpowiedzi na zmianę powództwa, wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych (k.273-274).

Następnie w toku procesu - pismem procesowym z dnia 22.02.2019 roku - powodowe ponownie rozszerzyli żądanie pozwu i wnieśli w zakresie punktu 1 pozwu o zasadzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty: 451.218 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za osuszenie i degradacje zbiornika wodnego znajdującego się na nieruchomości powodów; kwoty 18.603, 60 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty tytułem szkód spowodowanych szkodami z wiązanych z hodowlą ryb za lata 2015 i 2016 r, jak również rozszerzyli żądanie pozwu w zakresie punktu 4 i wnieśli o zasądzenie kwoty: 10.455, 40 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z usychaniem drzew, a nadto rozszerzyli żądanie pozwu w zakresie punktu 5 pozwu oraz punktu 3 pisma z dnia 20.02.2018 r. i wnieśli o zasądzenie kwoty: 56.565,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.02.2018 r. do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana, po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu wód gruntowych w latach 2013, 2014, 2016, 2017, wskazali dodatkowe żądanie; kwoty 14.218,20 z ustawowymi odsetkami od dnia 22.02.2019 r. do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana, po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu wód gruntowych w roku 2015 r, a także wnieśli dodatkowo o zasadzenie kwoty: 7.810,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22.02.2019 r. do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach kukurydzy w latach 2015, 2016, 2017; kwoty 5.955,90 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22.02.2019 r. do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu wód gruntowych za lata 2015, 2016, 2017 na działkach stanowiących własność powodów położonych w miejscowości R. nr działek (...) - które to szkody zostały wyliczone w tabeli 5 s. 20 opinii (k.389-392).

Pozwana (...) SA w K., w odpowiedzi na zmianę powództwa, wniosła o oddalenie powództwa tego żądania (k.400).

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwana prowadzi działalność górniczą na podstawie stosownych koncesji Ministra Środowiska Nr (...) z dnia 6.02.2008r. Na podstawie (...) SA Odkrywka (...) na okres od 2.03.2014r. do 1.03.2020r., zatwierdzonego decyzją Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w P. z dnia 28.02.2014r. oraz z dnia 28.02.2018r., teren górniczy obejmował m. in. gminę W., jak również obszar górniczy obejmował m. in. gminę W. (dowód: koncesja nr (...) z dnia 6 lutego 2008 roku k. 444-454; decyzja (...) z dnia 24 maja 2018 k. 455, decyzja (...) z dnia 28.02.2014r. k. 457 - 458, Planu Ruch na okres od 02.03.2014-01.03.2020 k. 456,459-498).

Powodowie K. S. i R. S., którzy zamieszkują w miejscowości T. gmina W., są właścicielem gospodarstwa rolnego obejmującego użytki rolne w obrębach R. i H. o łącznej powierzchni 33,59 ha, w tym trwałe użytki zielone stanowią 11,13 ha. W skład gospodarstwa wchodzą działki oznaczone numerami geodezyjnymi: 266, 269, 273, 274, 7/1, 7/2, 40/2, 40/3, 42, 43/1, 43/2, 45, 47, 51/1, 53, 54, 55, 57/1, 57/2, 58, 59, 71, 73, 74 i 80/2 (bezsporne).

Gospodarstwo powodów jest gospodarstwem o profilu mieszanym roślinno – zwierzęcym. Gospodarstwo specjalizuje się w chowie bydła mlecznego i produkcji mleka. Produkcja roślinna przeznaczona jest głównie na pokrycie potrzeb żywieniowych bydła. Powodowie w tym celu uprawiali kukurydzę, słonecznik, lucernę, z użytków zielonych pozyskiwane było siano. Głównym źródłem przychodu gospodarstwa jest sprzedaż mleka (dowód: zeznania powoda R. S. k. 209-211,280v i powódki K. S. k. 211v-212,280v oraz zeznania świadków: K. J. k. 193–194,279, J. W. k. 194 – 195, J. R. k. 195-196,279v-280, S. G. k. 196, L. S. k. 197; opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Na działkach powodów o numerze geodezyjnym (...) znajdował się staw, który został uformowany w wyrobisku po eksplantacji torfy w wyniku rekultywacji i zagospodarowania terenu. Powierzchnia ewidencyjna zbiornika wynosiła 1,65 ha. Był to zbiornik o nieregularnym kształcie o długości ok. 500 m i średnie głębokości ok. 2,0 m. Staw położony był w rozległym śródpolnym obniżeniu terenu, które jest dawnym płytkim jeziorem wypełnionym utworami torfowymi. Reżim wodny stawu był stosunkowo stabilny. Poziom zwierciadła wody w stawie podlegał małym wahaniom nawet w okresie długotrwałej suszy atmosferycznej. Staw był zasilany wodami powierzchniowymi i podziemnymi z własnej zlewni. Nadmiar wody był odprowadzany rowem melioracyjnym w kierunku Kanału W. – G.. Zasilane wodami gruntowymi uzupełniało ubytki wody ze stawu z powodu parowania i poboru wody do nawodnień (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Powodowie w stawie hodowali ryby – karpie, liny, szczupaki, karasie, ponadto ze stawu była wykorzystywana woda do podlewania upraw kukurydzy, słonecznika, lucerny. Powodowie zakupili staw już zarybiony, ale również sami go zarybiali karpiem w ilości 1000 – 1200 sztuk rocznie. Powód sprzedawał ryb ze stawu na targowiskach, zieleniakach, na giełdzie produktów rolnych hurtowych np. w B., jednakże powód nie posiada dokumentów potwierdzających sprzedaż ilości ryb. Powodowie mieli sprzęt do podlewania – deszczownię szpulową (bębnową) w ilości dwóch sztuk, przy czym sprzęt ten był podłączony do stawu. Pompa pompowała około 30.000 litrów wody na godzinę, przy czym powód nie jest w stanie podać ile m3 wody zużywał do podlewania. Od początku stycznia 2013 roku powodowie zaobserwowali, że w zbiorniku wodnym - stawie jest, co raz mniej wody, a w latach 2013 – 2014 z powodu braku wody w stawie powodowie nie mogli podlewać (dowód: zeznania powoda R. S. k. 209-211,280v i powódki K. S. k. 211v-212,280v oraz zeznania świadków: K. J. k. 193–194,279, J. W. k. 194 – 195, J. R. k. 195-196,279v-280, S. G. k. 196, L. S. k. 197).

W skutek głębokiego odwodnienia terenu, na którym występował zbiornik wodny, nastąpiło obniżenie poziomu zwierciadła wody gruntowej poniżej dna stawu oraz zanik zasilania dopływem wód gruntowych i powierzchniowych. Początek odwodnienia stawu objawiający się stopniowym obniżeniem poziomu zwierciadła wody wystąpił w 2013 roku, a całkowite odwodnienie zbiornika nastąpiło na przełomie 2013 i 2014 roku. Od tego czasu zbiornik jest trwale odwodniony. Poziom zwierciadła wody gruntowej w czaszy zbiornika północnej części w końcu września 2018 roku występował na głębokości ok. 0,2-0,3 m poniżej dna (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Po odwodnieniu zbiornik utracił wszystkie dotychczasowe funkcje i 100% swojej wartości. Na straty, jakie ponieśli powodowie wskutek odwodnienia zbiornika składają się straty niewymierne – utrata wartości rekreacyjnych i krajobrazowych oraz straty wymierne, na które składają się utrata dochodów z powodu przerwania hodowli ryb oraz strata wartości prawa własności nieruchomości – obiektu wodnego (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Pozwana (...) S.A. w K. w piśmie z dnia 09.07.2015 roku znak (...) skierowanym do powodów wskazała, iż w związku z pismem skierowanym do pozwanej przez powodów dotyczącym osuszenia stawu położonego w miejscowości H. gm. W. na działce nr (...) w dniu 5 czerwca 2015 roku przeprowadzono kontrolę oględzin przedmiotowego stawu i stwierdzono, że na działce nr (...) obręb H. znajduje się jeden sztuczny staw zakupiony przez właścicieli razem z działką w 1994 roku o nieregularnych kształtach i powierzchni ok. 1,65 ha (wody stojące wpisane do ewidencji gruntów) i głębokości ok 2,0 – 2,5 m. Staw jest suchy od zimy 2013/2014 roku. Dalej wskazane zostało, iż obecnie staw znajduje się w odległości ok 5700 m na zachód od zachodniej bariery studni odwadniających wykop odkrywki T. i odległość ta będzie się systematycznie zmniejszać aż do odległości ok 5000 m ok. 2022 – 2023 roku. Następnie podane zostało, iż kopalnia prowadzi w tym rejonie monitoring studni gospodarskich oraz monitoring wód podziemnych poprzez sieć otworów obserwacyjnych, w których dokonywane są systematyczne pomiary poziomu wód. Analiza tych pomiarów pozwala stwierdzić, że przedmiotowa działka i położony na niej staw znajduje się w chwili obecnej poza zasięgiem wpływu odwodnienia odkrywki T.. Z uwagi na powyższe wskazane zostało, iż wypłata odszkodowania za osuszenie stawu w chili obecnej jest niemożliwa (dowód: pismo z dnia 09.07.2015 roku k.13).

Powód R. S. pismem z dnia 24.07.2015 roku złożył odwołanie od decyzji pozwanej (...) S.A. z dnia 09.07.2015 roku rozszerzając swe roszczenia odszkodowawcze poprzez żądanie przywrócenia stanu poprzedniego na wymienionych działkach lub wypłaty odszkodowania umożliwiającego ich rekultywację (dowód: pismo z dnia 24.07.2015 roku k. 14).

Pozwana (...) S.A. pismem z dnia 31.07.2015 roku podtrzymała swe stanowisko zawarte w piśmie z dnia 09.07.2015 roku znak (...) (dowód: pismo z dnia 31. (...) k. 15).

Firma (...) ZAKŁAD (...) na zlecenie powodów K. i R. S. w dniu 1.06.2015r. dokonał nawiercenia studni głębinowej w miejscowości T. za kwotę 24.940,00 zł (dowód: faktura numer (...) k. 70).

Decyzją z dnia 14 grudnia 2016 roku Starosta (...) udzielił R. S. zamieszkałemu (...), (...)-(...) S. pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzenia wodnego, obiektu służącego do ujmowania wód podziemnych z utworów kredowych tj. studni głębinowej zaprojektowanej na działce nr (...) obręb H. w miejscowości T., gmina W. pow. (...) woj. (...) o głębokości 80 m p.p.t. poprzez uzbrojenie otworu hydrogeologicznego w pompę głębinową o wydajności nie mniejszej niż 10m3/h. W pkt II podp. 3 powyższej decyzji wskazano, iż celem prowadzenia poboru jest nawadnianie upraw za pomocą deszczowni szpulowej na powierzchni ok. 18 ha. W punkcie III decyzji ustalono termin ważności pozwolenia wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód w zakresie poboru wód podziemnych do dnia 31.10.2036 roku (dowód: decyzja z dnia 14 grudnia 2016 roku WS. (...).164.2016 k. 220 - 223).

Pismem z dnia 15 marca 2017 roku Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w P. - w związku z pismem powodów z dnia 16.02.2017 w sprawie wielkości leja depresji i jego zasięgu ze szczególnym uwzględnieniem obrębu geodezyjnego H. w tym miejscowości T. i S. spowodowanym odwonieniem prowadzonym przez (...) S.A. na odkrywce T. - poinformował, iż Okręgowy Urząd Górniczy w P. w dniu 10 marca 2017 roku przeprowadził w powyższej sprawie kontrolę. Kontrola wykazała, że teren miejscowości T. znajduje się na obszarze objętym wpływem odwodnienia odkrywki T.. Miejscowość T. znajduje się w odległości ok. 5 km od granicy eksplantacji odkrywki T. i praktycznie nie ulegnie zmianie. Analiza stanu wód w piezometrach w tym rejonie miejscowości T. wykazuje systematyczne obniżanie poziomu wód zarówno w utworach czwartorzędowych, trzeciorzędowych jak i w kredowych (dowód: pismo z dnia 15 marca 2017 k. 207).

Marszałek Województwa (...) zawiadomieniem z dnia 7.12.2017r. zawiadomił o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie udzielenia pozwanemu pozwolenia wodnoprawnego na długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej spowodowane odwodnieniem Zakładu (...). (dowód: zawiadomienie z dnia 7 grudnia 2017 roku k.278).

Użytki rolne powodów w obrębach R. i H. w latach 2013 – 2018 znajdowały się w zasięgu leja depresji wody gruntowej spowodowanego odwodnieniem (...) S.A. w K.. Na tych użytkach rolnych nastąpiła zmiana warunków wodnych polegająca na głębokim obniżeniu poziomu zwierciadła wody gruntowej, co zmieniło tym gospodarki wodnej niektórych gleb z opadowo –gruntowo – wodnej na opadowo – retencyjną i obniżyło produkcyjność tych gleb. Jest to trwała zmiana, która będzie utrzymywać się do czasu zakończenia odwodnienia odkrywki i powrotu warunków wodnych w otoczeniu odkrywki do stanu pierwotnego. Pierwsze objawy drenującego działania leja depresji na użytkach rolnych powodów wystąpiły w 2013 roku – częściowe odwodnienie stawu na działce (...) oraz odwodnienie trwałych użytków zielonych na tej działce (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

W aktualnych warunkach wodnych zlewni zbiornika - stawu oraz otaczającego go terenu nie ma możliwości przywrócenia zbiornika – stawu do stanu pierwotnego, przy czym będzie to możliwe po zakończeniu odwodniania terenu i odtworzenia się pierwotnych warunków wodnych. Szacunkowy koszt wykonania zbiornika - stawu o podobnej charakterystyce jak staw powodów, według uproszczonego szacunkowego kosztorysu inwestorskiego wynosi 451.218 zł (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Działalność pozwanej (...) S.A. spowodowała początkowo częściową (2013 r.) a następnie z powodu konieczności przerwania hodowli ryb całkowitą szkodę. Jet to również trwała strata dochodów powodów. W latach 2013 – 2017 wartość strat w produkcji ryb wynosiła 41.857,90 zł. Natomiast wartość strat w produkcji ryb w latach 2013,2014 i 2017 wynosiła 23.254,50 zł. I tak w roku 2013 – 4.650,90 zł; w roku 2014 - 9.301,80 zł; w roku 2015 – 9,301,80 zł; w roku 2016 – 9.301,80 zł i w roku 2017 - 9.301,80 zł. Głównym gatunkiem hodowlanym był karp. Chów karpia był prowadzony w warunkach przymusowej polikultury, rozumianej, jako wspólna hodowla kilku gatunków ryb. Ze względu na brak możliwości spuszczenia wody i pełnego odłowu, kontrola składu gatunkowego ryb w stawie była bardzo ograniczona. Sumaryczną średnią wielkość produkcji ryb hodowlanych (masa ryb odłowionych) towarowych przyjęto równą 1.300 kg karpia o średnie wadze powyżej 2 kg i 200 kg innych gatunków ryb (głownie lin, szczupak, karaś). Przyjmując, że powierzchnia lustra wody stawu wynosi 1,6 ha (ewidencyjna 1,65 ha) odpowiada to wydajności produkcyjnej równej ok. 800 kg ha -1 karpia i ok. 120kg ha -1 innych gatunków ryb. Odpowiada to średniemu pułapowi poziomu chowu nisko intensywnego (500 – 1000 kg ha-1). Nisko intensywność hodowli ryb została przyjęta na podstawie obowiązujących kryteriów podziałów (jest to jeden z podstawowych podziałów) i podanych przez powoda danych dotyczących zużycia paszy, zakupu ryb, sposobu chowu. Nadto zostały wzięte pod uwagę czynniki w postaci: charakterystyki stawu, położenia i rzeźby terenu, typ hydrologicznego zasilania oraz reżim wodny (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Powierzchnia ewidencyjna trwałych użytków zielonych (TUZ) w gospodarstwie rolnym powodów wynosiła 11,13 ha. W skutek odwodnienia terenu nastąpiło znaczące obniżenie się produkcji TUZ w siedliskach pobagiennych na powierzchni 10,53 ha, położonych w obrębach R. i H.. Ujemny wpływ odwodnienia terenu ujawnił się w 2013r. i wystąpił początkowo w kompleksie TUZ w obrębie H., przy czym wielkość strat oszacowano w tym roku na 20%. Następnie straty plonów (ilość i jakość) na użytkach zielonych (TUZ) murszowiskowych w obrębie H. wynosiły 50% w 2014 roku; 60% w 2015 roku; 60% w 2016 roku; 70% w 2017 roku, i 75-80% w 2018r. Natomiast na trwałych użytkach zielonych w obrębie R. ujemne skutki odwodnienia wystąpiły w 2015r. i wtedy wielkość strat oszacowano na 30%. W kolejnych latach wielkość tych strat wynosiła: w 2016r. - 40%; w 2017r. – 60%; w 2018r. – 75-80% (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

W rezultacie nagłej zmiany warunków wodnych spowodowanych działalnością nastąpiło obumieranie drzew z powodu niedoborów wody. Sumaryczne straty zwiane ze zmniejszeniem się wartości użytkowej drewna z drzew zaschniętych wynosiły 10.455,40 zł (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Wskutek odwodnienia spowodowanego działalnością pozwanej nastąpiło znaczne obniżenie produkcyjności trwałych użytków zielonych i zmniejszenie zbiorów siana. Jest to trwałe zmniejszenie produkcyjności siedlisk TUZ i dochodów powodów. W latach 2013 – 2017 wartość strat produkcji siana na trwałych użytkach zielonych wyniosła 76.739,20 zł. Natomiast w latach 2013,2014,2016 i 2017 wartość strat produkcji siana wyniosła 61.355,70 zł. Wartość powyższych strat nie uwzględniała nawadniania upraw za pomocą deszczowania (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Wskutek odwodnienia spowodowanego działalnością pozwanej nastąpiło obniżenie produkcyjności fragmentów konturów gleb użytkowanych jako grunty orne, które przed odwodnieniem charakteryzowały się typem gospodarki opadowo – gruntowo – wodnej. Łączna powierzchnia tych gleb wyniosła 2,64 ha. Na pozostałych glebach, które charakteryzowały się gospodarką wodno opadowo –retencyjną nie stwierdzono związku między działalnością pozwanej a plonowaniem kukurydzy. W latach 2013 – 2017 wartość strat w uprawie kukurydzy na zielonkę wyniosła 10.715,10 zł. Natomiast w latach 2013 i 2014 wartość strat w uprawie kukurydzy na zielonkę wyniosła 2.904,90 zł. Wartość powyższych strat nie uwzględniała nawadniania upraw za pomocą deszczowania. Słonecznik był uprawiany na paszę, podobnie jak kukurydza, jednakże krótko i na stosunkowej małej powierzchni. Wobec powyższego ocena wpływu odwodnienia terenu spowodowanego działalnością pozwanej na plonowanie tej rośliny została uwzględniona w analizie wpływu odwodnienia na plonowanie kukurydzy (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Lucerna w gospodarstwie powodów była uprawiana w mieszance z trawami. Straty plonów w uprawie lucerny zostały już uwzględnione w stratach plonów siana z trwałych użytków zielonych na działce (...) o powierzchni 0,6 ha. Na pozostałych glebach, które przed odwodnieniem terenu charakteryzowały się gospodarką wodną opadowo – retencyjną nie stwierdzono związku miedzy działalnością pozwanej a plonowaniem użytku, na którym uprawiano lucernę z trawami (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Utrata w skutek odwodnienia w 70 – 80% zdolności produkcyjnej siedlisk łąkowych o powierzchni 10,53 ha, których produkcja zapewniła zapotrzebowanie gospodarstwa w siano i sianokiszonkę zmusiło powodów do zastąpienia plonów z łąk produkcją z upraw paszowych na gruntach ornych. Bez wybudowania ujęcia głębinowego wód gruntowych do nawadniania uprawy lucerny z trawami nie było by to możliwe. Utrzymanie wielkości produkcji pasz objętościowych było warunkiem zachowania pogłowia bydła oraz wielkości i efektywności produkcji mleka na dotychczasowym poziomie (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Ze względu na zmianę warunków siedliskowych polegających na głębokim odwodnieniu oraz postępujący proces przeobrażeń i mineralizacji gleb ograniczonych nie ma możliwości pełnego odtworzenia wartości użytkowej gleb i łąk w siedlisku pobagiennym za pomocą rekultywacji. Nie znajduje również uzasadnienia ekonomicznego dążenie do osiągnięcia takiego celu (dowód: opinia Instytutu (...) w F. k.313-375,399-400,439-440).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie:

zeznań świadków: K. J. (k. 193–194,279), J. W. (k. 194 – 195), J. R. (k. 195-196,279v-280), S. G. (k. 196), L. S. (k. 197), częściowo zeznania powoda R. S. (k. 209-211,280v) i powódki K. S. (k. 211v-212,280v),

opinii Instytutu (...) w F. (k.313-375,399-400,439-440), a także na podstawie dokumentów: faktury numer (...) (k. 12,70), pisma z dnia 09.07.2015 roku (k.13,71), pisma z dnia 24.07.2015 roku (k. 14,72), pisma z dnia 31. (...) (k. 15,73), wypisów z rejestru gruntów (k. 79 – 88), zdjęć (k.90-103,105-118,192,202), pisma z dnia 15 marca 2017 (k. 207), decyzji z dnia 14 grudnia 2016 roku WS. (...).164.2016 (k. 220 - 223),wykazu zmian gruntowych (k.225-230), protokołu nr (...) z dnia 10.03.2017r. (k.248-262), zawiadomienia z dnia 7 grudnia 2017 roku (k.278), koncesji nr (...) z dnia 6 lutego 2008 roku (k.444-454), decyzji POZ.920.137.2018.RP z dnia 24 maja 2018 (k. 455), decyzji (...) z dnia 28.02.2014r. (k. 457 – 458), Planu Ruch na okres od 02.03.2014-01.03.2020 (k. 456,459 - 498).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków: K. J., J. W., J. R., S. G. i L. S., gdyż zeznania te są jasne, logiczne oraz wzajemnie się uzupełniają.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda R. S. i powódki K. S. w części dotyczącej okoliczności związanych z wysokością uzyskiwanych plonów i poniesionej szkody, gdyż zeznania te w tej części były sprzeczne z wnioskami opinii Instytutu (...) w F.. Natomiast w pozostałej części Sąd dał wiarę zeznaniom powodów, gdyż znajdują one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie.

W ocenie Sądu opinia Instytutu (...) w F. była jasna i logiczna, a wnioski tej opinii były należycie i wyczerpująco uzasadnione, przy czym opinia te nie została skutecznie zakwestionowana przez strony.

Wartość dowodowa dokumentów zaliczonych w poczet dowodów nie budziła zdaniem Sądu wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powodowie K. i R. S. początkowo w pozwie wnieśli o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. w K. na ich rzecz kwoty: 317.194,89 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za osuszenie i degradację zbiornika wodnego znajdującego się na nieruchomości powodów; 37.524,38 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkód spowodowanych szkodami związanymi z hodowlą ryb za okres 2013 roku do 2014 roku; 8.787,15 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z degradacją użytków zielonych; 1.761,51 zł ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z usychaniem drzew; 30.152,06 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu poziomu wód gruntowych; 42.251,38 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach kukurydzy w latach 2013 i 2014; 14.046,98 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach słonecznika w latach 2013 i 2014; 4.116 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach lucerny w latach 2013 i 2014; 24.940 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody polegającej na konieczności instalacji studni głębinowej (k.2-8).

Następnie powodowie rozszerzyli żądanie pozwu w zakresie punktu trzeciego pozwu i wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 34.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z degradacją użytków zielonych powodów na obszarze 8,62 ha, zasądzenie kwoty 16.374 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.02.2018 roku do dnia zapłaty z tytułu szkody w hodowli ryb w roku 2017, zasądzenie kwoty 36.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.02.2018 roku do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszaniu zbiornika wodnego i obniżaniu wód gruntowych w latach 2016 i 2017 (k.268-269).

Późniejszym pismem procesowym z dnia 22 lutego 2019 roku powodowe ponownie rozszerzyli żądanie pozwu i wnieśli w zakresie punktu 1 pozwu o zasadzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty: 451.218 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za osuszenie i degradacje zbiornika wodnego znajdującego się na nieruchomości powodów, dodatkowo wnieśli o zasadzenie kwoty 18.603, 60 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty tytułem szkód spowodowanych szkodami z wiązanych z hodowlą ryb za lata 2015 i 2016 r, rozszerzyli żądanie pozwu w zakresie punktu 4 i wnieśli o zasądzenie kwoty 10.455, 40 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty tytułem szkody związanej z usychaniem drzew, rozszerzyli żądanie pozwu w zakresie punktu 5 pozwu oraz punktu 3 pisma z dnia 20.02.2018 r. i wnieśli o zasądzenie kwoty 56.565,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.02.2018 r. do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem_ zbiorów siana po osuszeniach zbiornika wodnego i obniżeniu wód gruntowych w latach 2013, 2014, 2016, 2017, wskazali dodatkowe żądanie i wnieśli o zasadzenie kwoty 14.218,20 z ustawowymi odsetkami od dnia 22.02.2019 r. do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu wód gruntowych w roku 2015 r, wskazali dodatkowe żądanie i wnieśli o zasadzenie kwoty 7.810,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22.02.2019 r. do dnia zapłaty tytułem szkody w uprawach kukurydzy w latach 2015, 2016, 2017;, wskazali dodatkowe żądanie i wnieśli o zasądzenie kwoty 5.955_.90 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22.02.2019 r. do dnia zapłaty tytułem szkody na użytkach zielonych w związku ze spadkiem zbiorów siana po osuszeniu zbiornika wodnego i obniżeniu wód gruntowych za lata 2015, 2016, 2017 na działkach stanowiących własność powodów położonych w miejscowości R. nr działek (...) - które to szkody zostały wyliczone w tabeli 5 s. 20 opinii (k.389-392).

Powodowie zatem roszczenie swoje wywodzą z art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 9.06.2011r. Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz. U. z 2017r. poz. 2126 ze zm.), zgodnie z którym właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą; może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą. Natomiast z art. 145 powyższej ustawy z dnia 9.06.2011r. Prawo geologiczne i górnicze wynika, że jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Nadto z art. 146 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze odpowiedzialność za szkodę ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda. Natomiast z art. 435 § 1 k.c. wynika, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazy, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Pozwana – wnosząc o oddalenie powództwa w całości - kwestionowała swoją odpowiedzialność za szkodę powstałą w gospodarstwie rolnym powodów, pomimo że ta odpowiedzialność, co do zasady jednoznacznie wynikała z niezakwestionowanej ostatecznie przez strony opinii Instytutu (...) w F.. Z opinii tej wynikało bowiem, że użytki rolne powodów w obrębach R. i H. w latach 2013 – 2018 znajdowały się w zasięgu leja depresji wody gruntowej spowodowanego odwodnieniem odkrywki T. PAK Kopalnia (...) S.A. w K.. Na tych użytkach rolnych nastąpiła zmiana warunków wodnych polegająca na głębokim obniżeniu poziomu zwierciadła wody gruntowej, co zmieniło tym gospodarki wodnej niektórych gleb z opadowo –gruntowo – wodnej na opadowo – retencyjną i obniżyło produkcyjność tych gleb. Jest to trwała zmiana, która będzie utrzymywać się do czasu zakończenia odwodnienia odkrywki i powrotu warunków wodnych w otoczeniu odkrywki do stanu pierwotnego. Pierwsze objawy drenującego działania leja depresji na użytkach rolnych powodów wystąpiły w 2013 roku – częściowe odwodnienie stawu na działce (...) oraz odwodnienie trwałych użytków zielonych na tej działce. W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że powodowie w toku procesu wykazali istnienie związku przyczynowego- skutkowego pomiędzy poniesioną szkodą a działalnością górniczą pozwanej.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności z opinii Instytutu (...) w F. wynikało, iż działalność pozwanej (...) S.A. spowodowała początkowo częściową – od 2013 r., a następnie z powodu konieczności przerwania hodowli ryb całkowitą szkodę. Strata dochodów powodów z tego powodu w roku 2013 wyniosła 4.650,90 zł; w roku 2014 - 9.301,80 zł, w roku 2015 – 9.301,80 zł w roku 2016 – 9.301,80 zł i w roku 2017 - 9.301,80 zł.

Nadto z opinii Instytutu (...) w F. wynikało, iż w rezultacie nagłej zmiany warunków wodnych spowodowanych działalnością nastąpiło także obumieranie drzew z powodu niedoborów wody. Sumaryczne straty zwiane ze zmniejszeniem się wartości użytkowej drewna z drzew zaschniętych wyniosły 10.455,40 zł.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności z opinii Instytutu (...) w F. wynikało także, iż wskutek odwodnienia spowodowanego działalnością pozwanej nastąpiło również znaczne obniżenie produkcyjności trwałych użytków zielonych i zmniejszenie zbiorów siana. W latach 2013 – 2017 wartość strat produkcji siana na trwałych użytkach zielonych wyniosła 76.739,20 zł. W latach 2013,2014,2016 i 2017 wartość strat produkcji siana wyniosła 61.355,70 zł. W kwotach tych uwzględniona została również strata plonów w uprawie lucerny.

Z opinii Instytutu (...) w F. wynikało również, że wskutek odwodnienia spowodowanego działalnością pozwanej nastąpiło obniżenie produkcyjności fragmentów konturów gleb użytkowych, jako grunty orne, które przed odwodnieniem charakteryzowały się typem gospodarki opadowo – gruntowo – wodnej. W latach 2013 – 2017 wartość strat w uprawie kukurydzy na zielonkę wyniosła 10.715,1 zł. Natomiast w latach 2013 i 2014 wartość strat w uprawie kukurydzy na zielonkę wyniosła 2.904,9 zł. W kwotach tych uwzględniona została również strata plonów w uprawie słonecznika.

Z opinii Instytutu (...) w F. ponadto wynika, że w skutek odwodnienia nastąpiła w 70 – 80% utrata zdolności produkcyjnej siedlisk łąkowych, których produkcja zapewniła zapotrzebowanie gospodarstwa w siano i sianokiszonkę, zmusiło to, zatem powodów do zastąpienia plonów z łąk produkcją z upraw paszowych na gruntach ornych. Niezbędne również stało się wybudowania ujęcia głębinowego wód gruntowych, na co powodowie uzyskali decyzją z dnia 14 grudnia 2016 roku Starosty (...) pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego, obiektu służącego do ujmowania wód podziemnych z utworów kredowych, tj. studni celem prowadzenia poboru nawadnianie upraw za pomocą deszczowni. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika przy tym, iż na zlecenie powodów K. i R. S. w dniu 1.06.2015r. zostało wykonane nawiercenie studni głębinowej w miejscowości T. za kwotę 24.940 zł.

Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 164.707 zł 80 gr wraz z odsetkami: - od kwoty 13.952 zł 70 gr z ustawowymi od dnia 10.07.2015 roku do dnia 31.12.2015 roku i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016 roku do dnia zapłaty; - od kwoty 38.300 zł 30 gr ustawowymi za opóźnienie od dnia 21.11.2016 roku do dnia zapłaty; - od kwoty 65.866 zł 90 gr ustawowymi za opóźnienie od dnia 20.02.2018 roku do dnia zapłaty; - od kwoty 46.587 zł 90 gr ustawowymi za opóźnienie od dnia 28.02.2019 roku do dnia zapłaty (pkt. 1 wyroku).

Sąd zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę w wysokości 13.952 zł 70 gr tytułem odszkodowania za szkody spowodowane w hodowli ryb za rok 2013 i 2014, przy czym powyższą kwotę Sąd zasądził z ustawowymi odsetkami od dnia 10.07.2015 roku do dnia 31.12.2015 roku i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016 roku do dnia zapłaty tytułem, Powodowie bowiem skierowali do pozwanej pismo dotyczące osuszenia stawu położonego w miejscowości H., natomiast pozwana w piśmie z dnia 09.07.2015 roku skierowanym do powodów wskazała, iż wypłata odszkodowania za osuszenie stawu była niemożliwa, co oznacza iż uzasadnione jest roszczeni powodów dotyczące zasądzenia kwoty 13.952 zł 70 gr wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10.07.2015r.

Sąd także zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 38.300 zł 30 gr, przy czym kwota ta obejmuje kwotę; - 2.904,90 zł tytułem odszkodowania za szkody w uprawie słonecznika i kukurydzy za rok 2013 i 2014; - 10.455,40 zł tytułem odszkodowania za szkody związane z usychaniem drzew; - 24.940 zł tytułem szkody polegającej na konieczności instalacji studni głębinowej. Sąd zasądził przy tym powyższą kwotę 38.300 zł 30 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21.11.2016 roku, tj. od dnia doręczenia pozwanej odpisy pozwu, gdyż powodowie dopiero w pozwie wnieśli o zasądzenie od pozwanej powyższych odszkodowań.

Sąd zasądził również od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 65.866 zł 90 gr, przy czym kwota ta obejmuje kwotę: - 9.301 zł 80 gr z tytułu odszkodowania za szkody związanej z hodowlą ryb za rok 2017; - kwotę 56.565 zł 10 gr tytułem odszkodowania za szkody w uprawie siana i lucerny za lata 2013-2014 oraz 2016-2017. Sąd zasądził przy tym powyższą kwotę 65.866 zł 90 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20.02.2018 roku do dnia zapłaty, gdyż powodowie dopiero w piśmie z dnia 20.02.2018r. wnieśli o zasądzenie od pozwanej powyższych odszkodowań.

Nadto Sąd zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 46.587 zł 90 gr, przy czym kwota ta obejmuje kwotę: - 7.810 zł 20 gr tytułem odszkodowania za szkody w uprawie kukurydzy i słonecznika za lata 2015 – 2017; - 18.603 zł 60 gr tytułem odszkodowania za szkody spowodowane w hodowli ryb za rok 2015; - 14.218 zł 20 gr tytułem odszkodowania za szkody w uprawie siana i lucerny za 2015r.; - 5.955 zł 90 gr tytułem odszkodowania w uprawie siana na działkach powodów położonych w miejscowości R. za lata 2015-2017. Sąd zasądził przy tym powyższą kwotę 46.587 zł 90 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28.02.2019 roku do dnia zapłaty, gdyż powodowie dopiero w piśmie z dnia 28.02.2019r. wnieśli o zasądzenie od pozwanej powyższych odszkodowań.

Natomiast roszczenia powodów w tym zakresie w pozostałej części – tj. w części przekraczającej zasądzone kwoty - zdaniem Sądu należy uznać za nieuzasadnione. Wobec tego Sąd oddalił powództwo w tej części jak bezzasadne (punkt 2 wyroku).

Powodowie K. i R. S. wnieśli także o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. w K. początkowo kwoty 317.194,89 zł, a następnie kwoty 451.218 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 r. do dnia zapłaty - tytułem odszkodowania za osuszenie i degradacje zbiornika wodnego znajdującego się na nieruchomości powodów. Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanej początkowo kwoty 8.787,15 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty - tytułem szkody związanej z degradacją użytków zielonych, a następnie kwoty 34.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.07.2015 roku do dnia zapłaty - tytułem szkody związanej z degradacją użytków zielonych powodów na obszarze 8,62 ha.

Sporna między stronami pozostawała przy tym kwestia konieczności przeprowadzenia rekultywacji zdegradowanych trwałych użytków zielonych powodów i kosztów tej rekultywacji. Powodowie stali na stanowisku, iż niezbędne jest natychmiastowe rozpoczęcie rekultywacji użytków zielonych, pozwana natomiast podnosiła, iż na obecnym etapie nie jest możliwe i ekonomicznie uzasadnione wykonywanie rekultywacji gruntów, gdyż pozwana cały czas prowadzi działalność wydobywczą, a przeprowadzenie rekultywacji będzie możliwe dopiero po zakończeniu jej działalności wydobywczej a wcześniejsze przeprowadzenie takiej rekultywacji będzie nieskuteczne i nieekonomiczne.

Zgodnie z art. 147 ust. 2 ustawy z dnia 9.06.2011r. Prawo geologiczne i górnicze naprawienie szkody w gruncie rolnym lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów.

Natomiast z art. 4 pkt. 18 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U.2017.1161) wynika, że przez rekultywację gruntów rozumie się nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg. Grunty zdegradowane to grunty, których rolnicza lub leśna wartość użytkowa zmalała, w szczególności w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych albo wskutek zmian środowiska oraz działalności przemysłowej, a także wadliwej działalności rolniczej, a grunty zdewastowane - grunty, które utraciły całkowicie wartość użytkową w wyniku przyczyn, o których mowa w pkt 16 (art. 4 pkt. 16 i 17 powyższej ustawy z dnia 3.02.1995r.).

Zgodnie z art. 20 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych rekultywację i zagospodarowanie gruntów planuje się, projektuje i realizuje na wszystkich etapach działalności przemysłowej, przy czym rekultywację gruntów prowadzi się w miarę jak grunty te stają się zbędne całkowicie, częściowo lub na określony czas do prowadzenia działalności przemysłowej oraz kończy się w terminie do 5 lat od zaprzestania tej działalności. Z art. 20 ust. 4 powyższej ustawy wynika zatem w sposób nie budzący wątpliwości, iż rekultywację gruntów prowadzi się w miarę jak grunty te stają się zbędne całkowicie, częściowo lub na określony czas do prowadzenia działalności przemysłowej oraz kończy się w terminie do 5 lat od zaprzestania tej działalności.

Obecnie działalność przemysłowa pozwanej na tym terenie trwa nadal, przy czym Plan Ruchu Odkrywki T. obejmuje okres od 2.03.2014r. do 1.03.2020r., natomiast koncesja nr (...) z dnia 6.02.2008r. została udzielona do dnia 31.12.2030r.

Z opinii Instytutu (...) w F. wynika przy tym, iż w aktualnych warunkach wodnych zlewni zbiornika - stawu oraz otaczającego go terenu nie ma możliwości przywrócenia zbiornika – stawu do stanu pierwotnego, przy czym będzie to możliwe po zakończeniu odwodniania terenu i odtworzenia się pierwotnych warunków wodnych. Nadto z opinii Instytutu (...) w F. wynika, iż użytki rolne powodów w obrębach R. i H. w latach 2013 – 2018 znajdowały się w zasięgu leja depresji wody gruntowej spowodowanego odwodnieniem (...) S.A. w K.. Na tych użytkach rolnych nastąpiła zmiana warunków wodnych polegająca na głębokim obniżeniu poziomu zwierciadła wody gruntowej, co zmieniło tym gospodarki wodnej niektórych gleb z opadowo –gruntowo – wodnej na opadowo – retencyjną i obniżyło produkcyjność tych gleb. Jest to trwała zmiana, która będzie utrzymywać się do czasu zakończenia odwodnienia odkrywki i powrotu warunków wodnych w otoczeniu odkrywki do stanu pierwotnego. Wobec powyższego, iż pozwana nadal prowadzi na tym terenie działalność przemysłową, obecnie przeprowadzenie rekultywacji jest niemożliwe i jej przeprowadzenie w tej chwili byłoby nieskuteczne i nieekonomiczne. Nadto w ocenie Sądu obecnie – do czasu zakończenia działalności przemysłowej przez pozwaną i odtworzenia się warunków wodnych w otoczeniu odkrywki do stanu pierwotnego – nie jest możliwa ocena zakresu rekultywacji, a w konsekwencji nie jest także możliwe ustalenie zakresu należnego powodom odszkodowania z tego tytułu.

Wobec tego Sąd również oddalił powództwo w tej części jak bezzasadne (punkt 2 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. i nie obciążył powodów kosztami procesu, z uwagi na okoliczności niniejszej sprawy i rodzaj dochodzonego roszczenia (punkt 3 wyroku).

Na podstawie art. 113 ust 1 uksc w zw. z art. 96 ust. 1 pkt. 12 uksc Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Koninie kwotę 17.673 zł 28 gr tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, przy czym kwota ta obejmuje: koszty sporządzenia opinii w niniejszej sprawie w kwocie 17.228 zł 02 gr (k.420) i koszty udziału i dojazdu biegłego na rozprawy w łącznej kwocie 445 zł 26 gr (punkt 4 wyroku).

Andrzej Nawrocki