Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 stycznia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2024 r. w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z wniosku M. D.

z udziałem M. S.

a) o stwierdzenie nabycia spadku po S. Z. (1),

b) o otwarcie i ogłoszenie testamentu

postanawia:

1.  stwierdzić, że spadek po S. Z. (2) PESEL (...) synu Z. i G. zmarłym (...) roku w Ś., ostatnio zwykle przebywającym w Ł., na podstawie testamentu własnoręcznego z (...) roku nabył w całości z dobrodziejstwem inwentarza M. D. syn W. i I. ur. (...) w T.,

2.  ustalić, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie,

3.  zasądzić od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie na rzecz r. pr. M. Ż. kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych powiększoną o 23% podatku vat tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną przyznaną uczestniczce z urzędu.

Sędzia Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.(...),

2. (...).

Sędzia: H. Woźniak

Sygn. akt I Ns 162/23

UZASADNIENIE

M. D. złożył wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu własnoręcznego swego wuja S. Z. (2) oraz o stwierdzenie nabycia spadku po S. Z. (2) na swoją rzecz po odebraniu oświadczenia o przyjęciu spadku.

Uczestniczka małol. M. S. była przeciwna wnioskowi, podejrzewając, że testament mógł napisać kto inny, a jeżeli pisał go spadkodawca – że mógł go pisać w stanie wyłączającym świadome lub swobodne wyrażenie swej woli.

W trakcie postępowania uczestniczka oświadczyła, że nie kwestionuje testamentu i cofnęła wnioski dowodowe mające wykazać, że spadkodawca pisał testament w stanie wyłączającym świadome lub swobodne wyrażenie swej woli.

Sąd ustalił, co następuje:

S. Z. (2), mimo niezbyt zaawansowanego wieku, był człowiekiem schorowanym. Cierpiał na stłuszczenie wątroby (...), zakrzep żyły wrotnej, cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, żółciowe zapalenie błony śluzowej żołądka w przebiegu choroby refluksowej, przepuklinę rozworu przełykowego, torbiel lewej nerki, dyslipidemię, hiponatremię oraz podejrzewano u niego przewlekłe zapalenie trzustki (dowód: odpis karty informacyjnej leczenia szpitalnego – k. 54-57).

Mieszkał z 15-letnią córką M. i jej matką A. S. w bardzo zaniedbanym budynku. Posiadał ok.(...) ha ziemi, którą uprawiał jego siostrzeniec M. D. mieszkający w sąsiedniej nieruchomości, znajdującej się po drugiej stronie tego samego podwórza. Jeszcze za życia S. Z. (2) planował, że ziemię przepisze siostrzeńcowi M., którego od kilku lat przyuczał do prowadzenia gospodarstwa, i zobowiąże go do zapewnienia dożywotnio mieszkania A. S. i córce M.. Do umowy notarialnej nie doszło z uwagi na brak pieniędzy potrzebnych na koszty sporządzenia umowy. Najbliższa rodzina – w tym M. D. – wiedziała, jakie są plany S. Z. (2) co do gospodarstwa. Wiedziała o tym również A. S. , m.in. słyszała o tym w czasie odwiedzin w szpitalu w W. (dowód: zeznania stron – nagranie rozprawy z 17 listopada 2023r. od 00:02:40 do 00:47:47).

(...). ojciec M. D. przywiózł S. Z. (2) po 3-tygodniowym pobycie w szpitalu (problemy cukrzycowe) w W. do domu w Ł.. Gdy M. D. wrócił po kilku godzinach z pracy, zastał wujka osłabionego i przewracającego się. Wezwał pogotowie ratunkowe, które zabrało S. Z. (2) do szpitala w Ś.. Oczekując na karetkę, S. Z. (2) martwił się, że „sprawy są niezałatwione”. Powiedział siostrzeńcowi, że to on ma wszystko wziąć. Do szpitala dotarł w nocy ok. godz. 1:00 następnego dnia. Ok. godz. 11:00 do szpitala przyjechał M. D. z matką i ciotką. Rozmawiał z wujem, który był zmęczony, ale przytomny. Wuj nie wspominał o testamencie, ale kolejny raz zobowiązał M. D., aby ten o wszystko dbał. Rodzina próbowała ściągnąć do szpitala notariusza, ale nie udało się. Gdy lekarz poinformował I. D. o stanie zdrowia pacjenta, ta zapytała, czy chory może sporządzić testament. Lekarz nie widział przeszkód. Oddelegował pracownicę sekretariatu do pomocy. S. Z. (2) sporządził testament własnoręcznie na kartce papieru przyniesionej z sekretariatu i oddał go I. D., która wraz z pracownicą sekretariatu była w tym samym pomieszczeniu. Zgodnie z treścią testamentu jedynym spadkobiercą S. Z. (2) został M. D.. Spadkodawca zmarł po kilkunastu godzinach, (...). (dowód: odpis aktu zgonu – k. 8, zeznania stron – nagranie rozprawy z 17 listopada 2023r. od 00:02:40 do 00:47:47).

A. S. ma (...) lata. Ukończyła szkoły specjalne: podstawową i zawodową, ma wyuczony zawód kucharza, lecz nigdzie nie pracuje, utrzymuje się z renty. Nie czuje się na siłach, aby samodzielnie prowadzić gospodarstwo rolne. Nie zna się na tym. Do prawnika skierowała ją asystentka z Urzędu Gminy, która jej pomaga. Według A. S. najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby ona z córką mogła jak dotąd mieszkać w gospodarstwie, a uprawą ziemi zająłby się M. D., który robi to dobrze, a ponadto opiekuje się A. S. i jej córką (dowód: zeznania A. S. – nagranie rozprawy z 17 listopada 2023r. od 00:31:32 do 00:47:47).

Sąd zważył, co następuje:

Sąd dał wiarę treści zapewnienia spadkowego oraz zeznaniom stron albowiem są one logiczne i zbieżne z sobą, a ponadto zgodne z doświadczeniem życiowym. Wprawdzie A. S. nieco gubiła się w zeznaniach, ale Sąd uznał to za naturalne przy jej widocznym niewielkim deficycie poznawczym.

Kodeks cywilny przewiduje kilka sposobów sporządzenia testamentu. Najłatwiejszym z nich jest testament własnoręczny (holograficzny). Przepis art.949§1 kc stanowi zatem: „Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.” Redakcja tego przepisu wskazuje wprost, że wszystkie konieczne elementy testamentu holograficznego muszą zostać sporządzone ręką spadkodawcy.

Testament S. Z. (2) został w całości sporządzony ręką spadkodawcy i zawiera wszystkie konieczne elementy. Widać wprawdzie, że testator pisał z trudem, nierówno, ale testament jest w pełni czytelny. Z treści testamentu, jak również z zeznań spadkobiercy wynika, że podczas pisania testamentu w tym samym pomieszczeniu przebywały I. D. i pracownica szpitala. W ocenie Sądu, nie przekreśla to ważności i skuteczności tego testamentu, choćby z tego powodu, że odzwierciedla on rzeczywistą wolę S. Z. (2) wyrażaną kilkakrotnie wcześniej, w obecności innych osób, z czego należy wnosić, że również spadkodawca zdawał sobie sprawę, iż A. S. nie podoła prowadzeniu gospodarstwa w imieniu córki. Wątpliwości Sądu nie budzi także stan świadomości testatora w chwili sporządzania testamentu. Był on przytomny, rozpoznawał osoby i otoczenie, zaś z karty informacyjnej leczenia szpitalnego nie wynika, by przyjmował leki mogące obniżać funkcje poznawcze. Ponadto, jeśli lekarz leczący pacjenta nie widział przeszkód do sporządzenia przez niego testamentu z uwagi na stan zdrowia, to Sąd nie ma kompetencji do podważania stanowiska lekarza w tym zakresie.

Na marginesie tylko wypada wskazać, że M. D. jest świadomy obowiązku wypłacenia małoletniej krewnej zachowku w wysokości ¾ wartości spadku, o czym była mowa na rozprawie nagrywanej, niemniej to stwierdzenie nie znalazło odzwierciedlenia w protokole skróconym.

Z tych względów Sąd uznał, że w sprawie niniejszej zachodzi typowe dziedziczenie testamentowe na podstawie ważnego i skutecznego testamentu holograficznego i na podstawie art.926§1 w zw. z art.949§1 kc orzekł jak w pkt. 1.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.520§1 kpc tj. zgodnie z ogólną regułą ich ponoszenia w postępowaniu nieprocesowym oraz zasądził koszty należne pełnomocnikowi z urzędu na podstawie §12 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2023r., poz. 2437 z późn.zm.) w zw. z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. (SK 66/19).

Sędzia Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...).

sędzia